DEPRESYON NEDIR, NASIL Y

1
DEPRESYON NEDIR, NASIL YÖNETILMELIDIR?
Prof. Dr. Aysegül Özerdem Dokuz Eylül
Üniversitesi Psikiyatri Sinirbilimler
AD Istanbul Kültür Üniversitesi BEYINMER 9
Aralik 2010
Edvard Munch (1863 - 1944)
2

• DEPRESYON ÇÖKÜNTÜ
  HASTALIGI

3
DEPRESYONLA ES ANLAMLI TANIMLAR/DURUMLAR

• moral bozuklugu
• keyifsizlik
• isteksizlik
• iç sikintisi
• üzüntü
• aglama hali

4
MAJOR DEPRESYON

• Çökkün duygudurum
• Ilgi azalmasi/Zevk alamama
• Suçluluk duygulari
• Ölüm düsünceleri
• Uyku bozuklugu
• Istah bozuklugu
• Enerji kaybi
• Psiko-motor yavaslama / ajitasyon
• Konsantrasyon bozuklugu (dikkatini toplayamama,
  unutkanlik)
• En az 2 hafta süreyle
• Hemen her gün, günün büyük bölümünde sürmesi

5
Sylvia Plath (19321963)

• ...karanligin, umutsuzlugun ve hayal
  kirikliginin egemen oldugu bir dönem. Öyle
  siyah ki, yalnizca insan zihninin cehennemi bu
  kadar karanlik olabilir

6
Elif Safak (1971-.....
7
DEPRESYON HAKKINDAKI GERÇEKLER

• Sik görülür Tüm dünyada yaklasik 121 milyon
  insani etkilemektedir.
• Tüm dünyada yeti yitimine yol açan etkenlerin
  basinda gelir
• Birinci basamakta güvenilir biçimde tanisi
  konabilir ve tedavi edilebilir
• Antidepresan ilaçlar ve kisa süreli,
  yapilandirilmis psikoterapiler 60-80 hastada
  ise yarar

8
DEPRESYON KIMLERDE, NE SIKLIKTA?

• Her yas ve cinsiyette ve her kesimden insanda
• Kadin / erkek2
• Yasam boyu görülme sikligi 17-25
• Nokta prevelansi 4-8
• kadinlarda 5-9, erkeklerde 2-3)
• puberte öncesi erkeklerde daha fazla
• Distimik bozukluk 2-3

9
DEPRESYON KIMLERDE, HANGI YASTA?

• Saglik kurumlarina her hangi bir yakinma ile
  basvuran hastalarin 1/5 inde tedavi edilmesi
  gereken bir depresif bozukluk bulunmaktadir.
• Ortalama baslangiç yasi 29

10
DEPRESYON HAKKINDAKI GERÇEKLER

• Hastalarin 25i etkili bir tedaviye
  ulasabilmektedir (bazi ülkelerde lt 10)
• Etkili tedaviye engel olan etkenler
• Kaynak yetersizligi
• Yeterince egitilmis saglik personeli olmayisi
• Psikiyatrik hastaliklarla ilgili toplumda
  damgalanma riski.

11
HASTALIK YÜKÜ

• DALYs Disability Adjusted Life Years
• Hastalikla iliskili erken ölüm ve tahmin
  edilen yasam süresinden eksilen verimli yillar
  nedeniyle kaybedilen yillarin toplami

12
DEPRESYONYASAM YÜKÜ AGIR BIR HASTALIK

• Dünya Saglik Örgütü (DSÖ WHO)-2000
• Yeti yitimine yol açmada BIRINCI sirada
• Küresel hastalik yükünü (DALYs) arttirmada
  DÖRDÜNCÜ
• 15-44 yas arasi kadin ve erkeklerde IKINCI
• 2020 tüm yaslar ve her iki cinsiyet
  için IKINCI siraya yükselecek

13
DEPRESYON IÇIN RISK ETKENLERI

• Daha önce depresyon geçirmis olmak
• Ailede depresyon öyküsü
• Tibbi hastalik
• Stresör yasam olaylari
• Geçmiste intihar girisimi
• Kadin cinsiyeti
• Çocuk dogurma
• Sosyal destegin kisitli olmasi
• Madde kullanimi

14
DEPRESYON GIDIS ve SONLANIMI

• Kroniklesebilir
• Yineleyebilir
• Bireyin günlük sorumluluklarini yerine getirme
  yetisinde ciddi bozulmalara yol açabilir
• En kötü sonucu ÖZKIYIM (INTIHAR)
• 10-15 bipolar bozukluga dönüsür.

15
DEPRESYONDA YINELEMEYI ARTTIRAN NEDENLER

• Yetersiz antidepresan tedavi
• Tibbi ve psikiyatrik ek hastaliklarin olmasi
• Çevresel stresörlerin bulunmasi
• 40 yasin altinda baslamis olmasi
• Çok sayida hastalik dönemi

16
Depresyon Yeniden hastalanma riski
Depression Guideline Panel. Depression in Primary
Care, Volume 2 Treatment of Major Depression.
Clinical Practice Guidelines, Number 5.
1993. Kupfer DJ. J Clin Psychiatry. 199152(suppl
5)28-34.
17
FARKLI DEPRESYON TIPLERI

• Major depresyon tek
  episod
• Major depresyon
  yineleyici
• Double (çifte)
  depresyon
• 
  Distimik bozukluk
• Bipolar
  (iki uçlu) bozukluk

18
DEPRESYON ALT TIPLERI

• Melankolik
• Atipik
• Psikotik
• Dogum sonrasi baslayan
• Mevsimsel

19
NEDEN DEPRESYONA YAKALANIRIZ?

• Psikolojik
• Psikanalitik kuramlar
• Nesne kaybi kurami
• Ego beklentilerine ulasamama narsisistik
• zedelenme
• Bilissel kuramlar Ögrenilmis çaresizlik,
• Kisilik Bagimli, obsesif
• Biyolojik
• Genetik
• Biyojenik amin varsayimi Serotonin ve
  noradrenalin

20
DUYGUDURUM BOZUKLUKLARINDA NÖROKIMYASAL
ANORMALLIKLER

• TEMEL KURAM Monoamin eksikligi

21
Serotonin ve Norepinefrinin islev alanlari

• Kaynaklar
• Adapted from Stahl SM. In Essential
  Psychopharmacology Neuroscientific Basis and
  Practical Applications 2nd ed. Cambridge
  University Press 2000.

1. Blier P, et al. J Psychiatry Neurosci.
   200126(1)37-43.
2. Doraiswamy PM. J Clin Psychiatry. 200162(suppl
   12)30-35.
3. Verma S, et al. Int Rev Psychiatry.
   200012103-114.

22
Insan Beyninde serotonin (5-HT) ve norepinefrin
(NE) yolaklari
Hipokampus
Limbik Sistem
Prefrontal Korteks
Lokus Seruleus (NE kaynagi)
Amigdala
Inen 5-HT yolaklari
Rafe Çekirdekleri (5-HT kaynagi)
Inen NE yolaklari
Based on Cooper JR, et al. The Biochemical Basis
of Neuropharmacology. 8th ed. New York Oxford
University Press 2003.
23
Depresyon hastalarinda bölgesel kan akimi
degisiklikleri
Pozitif Aile Öyküsü (n13) Olan Depresyon
Hastalarinin Saglikli Kontrollerle
Karsilatirilmasi (n33)
Amigdala
VentrolateralPFC
Medial Orbital
0
2.25
4.50
0
2.0
4.0
t-degeri
t-degeri

• Depresyon hastalarinda ventrolateral PFCe
  uzanacak sekilde, amigdala, sol medial ve lateral
  orbital korteksinde kan akimi armisti

Drevets WC, et al. J Neurosci. 199212(9)3628-364
1.
24
Genetik faktörler ve monoamin hipoteziStresin
BDNF üzerine etkisi
Antidepresanlar
Glutamat
Glukokortikoidler
Stres
BDNF yok
Nöronal atrofi/ölüm
Stahl SM. Essential Psychopharmacology
Neuroscientific Basis and Practical Applications
2000187.dan uyarlandi
25
Majör depresyonun sistemik etkileri olabilir
3. Katekolaminlerde artis, miyokard iskemisine
kalp hizi degiskenliginde azalmaya ve ventriküler
aritmilere neden olabilir
2. Adrenal bez asiri miktarda katekolamin ve
kortizol salgilar
ACTH
4. Katekolamin artisi, trombosit aktivasyonu
sitokin ve interlökinlerde artisa ateroskleroz
ve hipertansiyon olusumuna katkida bulunabilir

1. Hipotalamus, hipofizi ACTHin asiri salgilanmasi
   için uyarir

5. Kortizol insüline antagonist etki yapar
dislipidemi, tip 2 diyabet, obeziteye katki
kortizolde artis bagisiklik sisteminde
baskilanma
Musselman DL, et al. Arch Gen Psychiatry.
199855(7)580-592.dan uyarlandi
26
DEPRESYONLA BIRLIKTE BULUNABILEN PSIKIYATRIK
HASTALIKLAR

• Depresyon hemen her psikiyatrik hastaliga eslik
• edebilir.
• Yaygin anksiyet bozuklugu
• OKB
• Panik Bozuklugu
• Sosyal anksiyete bozuklugu
• Özgül fobiler
• PTSD
• Alkol/madde
• Demans
• Kisilik bozukluklari

27
DEPRESYONLA BIRLIKTE BULUNABILEN / KARISABILEN
TIBBI HASTALIKLAR

• Anemi,
• Hipotiroidi,
• Diyabet
• Enfeksiyon hastaligi,
• Parkinson hastaligi,
• B12 vitamini eksikligi

28
MAJOR DEPRESYON TEDAVISI

• Major Depresyon dogru tedavi ilkelerinin
• uygulanmasi ile tam olarak düzelebilen bir
• hastaliktir.
• Tedavide esas amaç remisyona ulasmaktir
• Ancak yineleme riskini unutmamak gerekir
• Alevli dönem tedavisi kadar, koruyucu tedavi
• de önemlidir.

29
MAJOR DEPRESYON TEDAVI ILKELERI

• Orta ve ortanin üstünde siddette bir depresyon
  için yeterli doz ve sürede antidepresan ilaç
  kullanimi
• Uygun terapötik iliskinin kurulmasidir.

30

• Yeterli doz Kullanilan ilaca göre degisir
• Yeterli süre
• Etkinin ortaya çikmasi 3-4 hafta
• En az 6 hafta beklemeden ilaç degisikligi
  yapilmaz
• Tam iyilesme 8-12 hafta alabilir

31
YAKLASIM ILKELERI

• Hastanin egitimi
• Ailenin egitimi
• Koruyucu önlemlerin alinmasi ve bu konuda egitim
• Kontrollere gelmenin önemi
• Tibbi hastaliklarin kontrol altina alinmasi
• Yasam biçimi düzenlemeleri

32
DEPRESYONDA ILAÇ VE BENZERI TEDAVI BASAMAKLARI
Taniyi dogrula Uygun antidepresan ilaci
basla Uygun dozlara çikarak gerekli sürede
bekle Yanit ( ) Yanit ()
Tedaviye 1 yil ya
da daha uzun süre devam Ilaç dozunu artir

Yanit (-)

Antidepresani
degistir


Yanit (-)
Kombine
tedavi/güçlendirme uygula


Yanit (-)

EKT
33
SIK SORULAN SORULAR

• Depresyonu kendi irademle yenebilir miyim?
• Bu hastalik ..........ye dönüsür mü?
• Antidepresan ilaçlar bagimlilik yapar mi?
• Antidepresan ilaçlar kilo aldirir mi?
• Ilaçla birlikte alkol alabilir miyim?
• Ilaçlari ayni saatte mi almaliyim?
• .....................?

34
SIK GÖRÜLEN DAVRANISLAR

• Hastaligi kendi irademle yenebilirim
  doktora gitmeme
• Belirtilerim geçti, artik iyiyim ilaci
  kesme
• Ilaca basladim 1 hafta oldu, hiçbir iyilesme yok
  ilaci kesme
• Ilaç midemi bulandiriyor Ilaci kesme
• Tedaviye baslayali 1 yil oldu, artik iyiyim
  
• Ilaç dozunu azaltmadan kesme
• .................................

35
SONUÇLAR

• Depresyon yaygin görülen, tedavisi mümkün,
  kroniklesebilen, yineleyici olabilen bir beyin
  hastaligidir
• Iyi tedavi edilmezse bireyin yasaminda ciddi
  sosyo-ekonomik kayiplara yol açar
• Diger tibbi hastaliklardan ayirici tanisinin
  yapilarak tedaviye baslanmasi gerekir
• Ilk basvuru hekime yapilmalidir

36
SONUÇLAR

• Özkiyim en önemli komplikasyonudur
• Tedavide temel yaklasim ilaç tedavisi ve uygun
  terapötik yaklasimdir
• Gerekli durumlarda EKT yasam kurtaricidir
• Hekim-hasta-aile isbirligi ile iyi ve kalici
  tedavi amacina ulasilabilir.