DIKKAT EKSIKLIGI NEDIR ?

1
DIKKAT EKSIKLIGI NEDIR ?
(DEHB)
Çoçuk Hastaliklari Uzmani Dr.ÖmerARTAR
Gemlik Devlet Hastanesi
2

• DEHB genetik ve kalitsal bir zemin üzerinde
  gelisen biyolojik nedenli bir bozukluktur.
• Genetik faktörler ile çevresel uyarilarin
  bileskesidir.

3
EYVAH...... DÜZ DUVARA TIRMANIYOR!!
4

• DEHB yalnizca dikkat ve hareketlilik sorunu
  degildir.Ayrica öz denetim, öz düzenleme sorunu
  da var olup bu çocuklarda zaman kavrami ile
  ilgili agir bozukluklar da vardir.

5
Yaramazlik hareketlilik dikkatsizlik bir
hastalik haline gelip gelmediginde ölçütler
6

• Bulgularin uzun zamandir var olmasi,7 yasindan
  önce baslamasi ve 6 aydan uzun sürmesi
• Aile içi iliskileri bozmasi.
• Okul yasaminda zorluklar ortaya çikarmasi.
• Akademik ve psikososyal basarinin düsmesi ve bu
  belirtilerin baska bir hastaliga bagli olmamasi.

• düsmesi.B

7
TEMEL BULGULAR

• Davranissal zihinsel duygusal ve sosyal
  alanda pek çok belirtisi vardir.Duygulanimlari
  oynaktir.Çevresel olaylar karsisinda asiri
  patlayici gergin reaksiyonlar
  gösterebilirler.Ufak seyler karsisinda asiri
  mutlu yada asiri mutsuz ve umutsuz
  olabilirler.Temel belirti asiri
  hareketlilik,dikkatsizlik ve dürtüselliktir.

8
ASIRI HAREKETLILIK

• Yasamin ilk yillarinda hatta anne karnindan
  itibaren vardir.
• Sürekli kostururlar ve laf dinlemezler, buna
  bagli olarak da sürekli düserler, çarparlar
  etrafa bakmadan aniden yola firlayabilirler.Böylel
  ikle trafik kazalari vb. sikça olur.
• Ders sirasinda yerinde duramaz, siralarin
  arasinda dolasirlar.
• Yalnizken sorunlar daha azdir. Sinifta kampta
  sinema tiyatroda sorunlar artar.

9
(No Transcript)
10
DIKKAT EKSIKLIGI (1)

• Dikkatleri çok daginiktir ve dis uyarilardan çok
  çabuk etkilenirler.
• Dikkati toplama - sürdürme gerektiginde baska
  yöne kaydirma becerileri sinirlidir.
• Okulda ve ders çalisirken dikkat sorunlari daha
  da artar.Zamani kullanma konusunda
  beceriksizdirler bu nedenle planlama yapmalari
  sikintilidir.

11
DIKKAT EKSIKLIGI (2)

• Asiri hareketlilik olmadan da olabilir.Bu
  çocuklar hayal dünyasinda yasiyor gibidir ve
  sürekli dalip giderler.
• Sik sik esyalarini unuturlar yada kaybederler.

12
DÜRTÜSELLIK(1)

• Aklina geleni hemen yapma, isteklerini
  erteleyememe, sirasini bekleyememe konusmalarin
  arasina girme, sonucunu düsünmeden davranma gibi
  bulgulardir.
• Bu özelliklerden dolayi kolay iliski kurarlar,
  liderlik özellikleri iyidir.Ancak çabuk öfkelenip
  sik sik kavga ederler.
• Grup oyun yada etkinliklerine girisleri de
  çikislari da kolaydir. Öfkelerini
  bastirdiklarinda grup lideri olabilirler.

13
DÜRTÜSELLIK(2)

• Karistirici yada elleklik özellikleri
  fazladir.Arkadaslarinin kafalarina vurma, çekmece
  kurcalama, kizlarin saçini çekme, eteklerini
  kaldirma gibi özellikleri vardir.
• Ergenlik döneminde uygunsuz cinsel temaslar ve
  bazi zararli bagimliliklara egilimde bu yüzden
  fazladir.

14
(No Transcript)
15
TIPLENDIRME 1

1. DEHB Bilesik Tip

• Büyük çogunluk bu gruptadir.
• Huzursuzluk davranissal ve duygusal engellenme
  esiginde düsme ve farkli düzeylerde dikkat
  sorunlari vardir.

16
TIPLENDIRME 2

1. DEHB Dikkatsizligin Önde Geldigi Tip

• Alti ayi asan dikkatsizlik vardir.
• Esas sorun okulda yasanir.
• Rüyada gibi unutkan çocuklardir.
• Kizlarda daha siktir.

17
TIPLENDIRME 3

1. DEHB Hiperaktivite Önde Geldigi Tip

• Hiperaktivite ve dürtüsellik 6 yi askin süredir
  vardir.
• Dikkatsizlik yok denecek kadar az.
• Engellenme esigi daha düsüktür.
• Erkeklerde daha siktir.

18
DEGERLENDIRME

1. ÖYKÜ ANAMNEZ
2. FIZIK MUAYENE
3. SORU LISTELERI BILGI FORMLARI
4. LABARATUVAR INCELEMELERI

19
(No Transcript)
20
NEDENLERI 1

1. Genetik

• 4p 16.1 5p 15.3 6p 13. kromozom bozukluklari
• Ailelerde psikiyatrik hastalik ve madde
  bagimliliklarinda artis.
• Tek yumurta ikizlerinden birinde varsa, 70
  ikincisinde de olmasi.

21
NEDENLERI 2

1. Beyinde Yapisal Degisiklikler

• Beyin hücreleri daha azdir. Özellikle ön beyinde
  beyaz cevherde azalma vardir.
• Nadiren kafa travmasi ve düsmelerden sonra
  sikayetler baslayabilir.

22
NEDENLERI 3

1. Beyin Islevleri ile Ilgili Degisiklikler

• Nörotransmitter farkliliklari
• Özellikle ön beyinde dopamin sisteminde
  bozukluklar vardir. Bu bölgelerde kanlanma ve
  seker tüketimi azalmistir.(Dolayisi ile bu
  bölgeler daha az çalismaktadir)

23
NEDENLERI 4

1. Aile Tutumlari ile Ilgili Nedenler

• Asiri hosgörülü yada asiri kuralci aile
• Erken bebeklik döneminde yetersiz anne bebek
  iliskisi
• Ana baba geçimsizligi
• Parçalanmis aile

24
NEDENLERI 5

1. Diyet ve Alerji

• Esansiyel yag asitlerinin yetersiz tüketimi
  (omega3-omega6)
• Alerjik çocuklarda DEHB oran biraz daha fazladir.

25
NEDENLERI 6

1. Çevresel Toksinler

1. Prematürite düsük dogum agirligi
2. Dogum komplikasyonlari
3. SSS enfeksiyonlari
4. Gebelik sirasinda annenin alkol, sigara
   kullanmasi.
5. Genetik hastaliklar( Fragil x,Turner ,Williams)

26
(No Transcript)
27
DEHB ye ESLIK EDEN ve KARISAN DURUMLAR

• Zitlasma
• DEHB ve davranim bozuklugu
• DEHB ve ögrenim güçlügü
• DEHB ve zeka geriligi
• DEHB ve depresyon
• DEHB ve bipolar bozukluk
• DEHB ve anksiyete (kaygi) bozuklugu
• DEHB ve tik bozuklugu
• DEHB ve gelisimsel koordinasyon bozuklugu
• DEHB ve epilepsi
• DEHB ve alkol madde bagimliligi

28
DEHB ve DIGER KLINIK DURUMLAR

• Menenjit-Ensefalit
• Kafa Travmasi
• Kemoterapi Sonrasi
• Hipertiroidi
• Demir Eksikligi Anemisi gibi durumlar
• DEHB Belirtileri Ortaya Çikarabilir

29
ZITLASMA

• Öfke patlamalari siktir
• Yasaklanmis seyleri inadina yapar
• Isteyerek baskalarini kizdirirlar
• Alingan-çabuk kirilan tiplerdir
• Kizgin-gücenik ve içerlenmis ayrica kincidirler
• DAVRANIS BOZUKLUGU
• Insanlara-Hayvanlara-Esyalara zara verme
• Kavgaci-Dögüscü-Çeteci-Acimasiz-Kabadayi
• Yangin çikaran-Kundaklayan-Hirsizlik yapan
• Dolandirici-Hirsiz-Yalanci

30
ÖGRENME GÜÇLÜGÜ

• DEHB nin yaklasik yarisinda ögrenme güçlügü
  vardir
• Matematik-Okuma-Yazmasindan birinde yada hepsinde
• Sag-sol kavramlari zor gelisir
• El-Göz koordinasyonu (Ayakkabi-Kravat
  baglama)zordur
• Bireysel egitim(özel egitim)ihtiyaçlari vardir
• ZEKA GERILIGI
• DEHB her zeka grubunda görülebilir.Ancak zeka
  geriligi olanlarda DEHB daha siktir
• Özel Egitim gereklidir

31
DEPRESYON

• Çökkünlük-Ilgisizlik-Suçluluk-Degersizlik
  düsünceleri-Ölüm düsünceleri siktir
• Öfke patlamalari olur
• DEHB ile birlikte olabilecegi gibi,birbiriyle
  benzerliklerinden dolayi karisabilir
• Uykusuzluk-Duygularda oynaklik-Intihar ve Dikkat
  azalmasi-öfke gibi belirtiler iki durumda da olur
• Baslama yasi ve biçim ayrimi da zordur.Depresyon
  daha çok ergenlik yaslarinda baslar

32
GELISIMSEL KOORDINASYON BOZUKLUGU

• Becerisizlik-Hantallik-Sakarlik
• Ancak zihinsel sorunlari yoktur
• Fizik tedavi uygulamalari gereklidir
• EPILEPSI
• Nöbete neden olan epileptik dalgalar çocuklarda
  davranissal sorunlara neden olabilir.Mutlaka DEHB
  tanisi koymadan EEG çekilir.Epilepsi olmadigi
  ekarte edilmelidir.

33
YASLARA GÖRE DEHB BELIRTILERI 1

1. Okul Öncesi Dönemi DEHB

• Anne karnindan itibaren kendini belli eder.
• Bebeklik döneminde huzursuzluk, kolik, uyku
  sorunlari siktir.
• Oyun çocuklugu döneminde asiri hareketli,
  yaramaz, sürekli kosturan ve kendilerine zarar
  veren çocuklardir.
• Saldirgan davranislar, öfke nöbetleri siktir.
• Oyun ve oyuncaklardan çabuk sikilirlar.

34
(No Transcript)
35
YASLARA GÖRE DEHB BELIRTILERI 2

1. Okul Dönemi DEHB

• Dikkat eksikligi daha net fark edilir.
• Derslere karsi isteksizdirler.
• Evde ve derste zor otururlar ve çabuk sikilirlar.
• Söz almadan konusur, arkadaslarinin dikkatini
  dagitirlar.
• Ilkokul dörtten sonra ciddi basarisizliklar bas
  gösterir.
• Kaygi bozukluklari da sik oldugundan okula gitmek
  zordur.
• Anneden ayrilamama ve ayrilik anksiyetesi
  belirgindir.

36
YASLARA GÖRE DEHB BELIRTILERI 2

1. Ergenlik ve DEHB

• En zor dönemdir.
• Dürtü denetim sorunlari daha ön plandadir. (
  madde bagimliligi uygunsuz cinsel temas
  depresyon intihara egilim öfke patlamalari )
• Okul basarisi giderek düser.
• Sosyal arkadas gruplarindan koparak tehlikeli
  marjinal gruplara dahil olur.
• Zamani iyi ayarlayamaz. Ev ve okuldaki
  programlara uyamazlar.
• Sorumsuzluk okuldan kaçma parasal konularda
  yalan söyleme cinsel asirilik ve hastaliklara
  egilim

37
YASLARA GÖRE DEHB BELIRTILERI 2

1. Eriskin Dönemi ve DEHB

• Duygulanimlari asiri degiskendir. Bir anda çok
  mutlu yada asiri kederli olabilir.
• Unutkandirlar.
• Plan ve is organizasyonlari zayiftir.
• Islerinde çok çabuk sikilirlar.
• Öfke patlamalari siktir.
• Hobileri ve ilgi alanlari sürekli degisiktir.
• Antisosyal kisilik bozuklugu suça karisma
  alkol ve madde bagimliligi siktir.

38
(No Transcript)
39
TEDAVI 1

• Ilaç Tedavisi

• MSS uyaricilar
• Metilfenidat (Ritalin Concerta )
• Diger ilaçlar
• Antipsikotik ( Risperidan)
• Antidepresan ( Imipramin )
• Antiepileptikler.

40
TEDAVI 2

• Ilaç Disi Tedavi 1

• Psikososyal Egitim
• Aile Egitimi ve Aile Tedavisi
• Etkili iletisim
• Iyi ve kötü davranislar.
• Ödüller
• Cezalar
• Okul ve Ögretmen Tedavi Destegi
• Dikkat ve davranis için uygun sinif içi
  uygulamalar.
• Dikkatsizlik için uygun önlemleri alma
• Hareketlilik için uygun önlemleri alma
• Çocukla Bireysel Terapi

41

• Aile Egitimi ve Aile Tedavisi
• Etkili Iletisim
• Iletisimin en önemli unsuru dinlemektir.
• Konusurken yüzüne bakin onunda size bakmasini
  saglayin.
• Öfke patlamasi sirasinda olaylara çözüm aramayi
  erteleyin.
• Iyi Kötü Davranislar
• Olumlu davranislari arttirmak.
• Olumsuz davranislari azaltmak
• Gereksiz ve kararsiz hayirlardan kaçinin.
• Kurallar koyun bastan belli edin.

42
(No Transcript)
43

• Aile Egitimi ve Aile Tedavisi
• Ödüller
• Ödüller için pazarlik yada vaat de bulunmayin.
  Rüsvete alistirmayin.
• Maddi degeri büyük ödül almayin.
• Sözünüze sadik olun.
• Cezalar
• Çocuk tam olarak ne için ceza aldigini
  bilmelidir.
• Cezanin amacini çocuga bildirin.
• Ceza bittikten sonra ceza nedenini tartismayin.
• Cezalar gerçekçi olmalidir.
• Mola yöntemi en iyi ceza yöntemidir.

44

• Okul ve Ögretmenin Tedavideki Yeri
• Doktor ve ögretmen bilgi alisverisinde olmali.
• Ögretmen durumu bir bozukluk olarak görmeli,
  simariklik yaramazlik olarak degerlendirmemeli.
• Olayin bir zeka sorunu olmadigini bilmeli.
• Çocuklara sinif önünde hakaret edilmemeli.
• Her seferinde tek bir görev verilmeli.
• Dikkat süreleri ile iliskili olarak çalisma
  süreleri küçük parçalara bölünebilir.
• Sinavlarda ek süreler verilebilir.
• Dikkatini dagitmasina izin vermeyin ve dis
  uyarilardan uzak kalmasini saglayin.
• Olumlu iliskiler kurun empati yapin kendinizi
  yada kendi çocugunuzu onun yerine koyun.

45
Davranis Kontrolü Için Uygun Sinif Içi Uygulamalar

• Olumlu ögretmenögrenci iliskisi kurulmali
• Ögretmen çocugu degil yaptigi hatayi tenkit
  etmeli
• Çocuk degil hatali davranis cezalandirilmali
• Çocuga empati yapmasi için firsat verilmeli
• Elestirinin yaninda mutlaka pratik bir çözüm
  üretilmeli
• Özür dilemesi, yada hatasini telafi etmesi için
  sans verilmeli

46
Hareketlilik Için Alinacak Önlemler

• Çocugun hareket ihtiyacini olumlu yönde kullanin
• Uygun davranislari mutlaka farkedin ve
  ödüllendirin Zaten böyle olmasi gerekiyordu
  diye düsünmeyin
• Sözel uyari yaninda defterine yazi ile de
  mesajlar yazin böylelikle uyari hatirlamasini
  saglayin
• Sürekli uyarida bulunup biktirmayin ufak tefek
  seyleri görmezden gelin
• Aç olmadigindan emin olun açlik bu çocuklarda
  sikayetleri daha da kuvvetlendirir

47
DEHB HAKKINDA ENÇOK SORULAN SORULAR

• Hiperaktif çocugun IQ su yüksek midir ?
• Özel egitim almasi gerekli mi ?
• Beyinlerinde seker az mi ? Bu yüzden mi çok seker
  yiyorlar ?
• Beceriksizlik DEHB ile birlikte midir ?
• Sürekli unutkanliklari normal mi ?
• Çok simartmissin diyorlar dogru mu ?
• Kardesini asiri kiskaniyor DEHB ile ilgili mi ?
• Ileride basarili bir insan olabilir mi ?
• DEHB kaç yasina dek sürer ?
• Kullandigi ilaç bagimlilik yapar mi ?

48
(No Transcript)
49
DIKKATINIZDEN DOLAYI ? TESEKKÜRLER
Dr.Ömer ARTAR