UYGARLIK TARIHI 12. HAFTA 20.Y

1
UYGARLIK TARIHI 12. HAFTA20.YÜZYILDA SANAT

• Hazirlayan Yrd.Doç.Dr. Nursen Gök

2
sANAT

• Teknoloji, sanati her seye kadir hale getirerek
  devricilestirdi.
• Radyoyu evrensellestiren transistor oldu.Ses
  kayit araci, gramofon zaten eskiydi ama radyonun
  yaninda hantaldi.
• 1950lerde hizla gelistirilen Uzun çalar klasik
  müzigi dinlenilir kildi. Teyp kasetelri 1970lerde
  bütün dünyayi kapladi. Kasetelr
  çogaltilabiliyordu. 80lerde müzik heryerde
  dinlenebiliyordu.
• Japonlarin gelistirdigi cepte tasinabilir kçük
  kulaklikli aygitlar müzigi her etkinligin içine
  soktu.
• Bu teknolojik devrim kültürel oldugu kadar
  siyasal sonuçlar da dogurdu.
• 1961de Baskan De Gaulle kendi komutanlarinin
  askeri darbesine karsi askerlere seslenebildi
  çünkü radyoyu yanlarinda tasiyorlardi.
• 1970de gelecekteki Iran lideri Ayetullah
  Humeyninin ses bantlari Irana gönderildi
  kopyalandi yayildi.
• Teknoloji sanati sadece ulasilabilir hale
  getirmedi. Sanat ürününün algisini da degistirdi.
• Bu popüler sanatlarda geleneksel sanatlara göre
  daha bütünlüklü oldu.
• Eric Hobsbawm, Kisa 20. Yüzyil 1914-1991
  Asiriliklar Çagi,Ayrinti Yayinlari, Istanbul,
  2000,s.674-676

3

• Avrupanin (1945-89 arasi çogu insan için Bati
  Avrupa anlamina geliyordu) yüksek antlarin
  merkezi olmadigi anlasildi. New York görsel
  sanatlarin merkezi olarak Parisin yerini almakla
  gurur duyuyordu.. Yani bu yasayan sanatçilarin en
  pahali meta haline geldikleri yer anlamina
  geliyordu. Nobel Ödülünün jürisi, siyasal
  anlayisi daima edebi yargilardan daha ilginç olan
  bu grup, Avrupali olmayan edebiyati 1960dan
  itibaren ciddiye almaya basladi.1970lerde parlak
  latin Amerikali yazarlar okuluyla baglanti
  kurmayan tek bir ciddi roman okuru yoktu.
• 1950lerde Japon Akira Kurosawa ile baslayarak
  Bengalli Satyadjit Raya (1921-92) hayran olmayan
  tek bir sinema sever yoktu. 1986da sahra alti
  Afrikasindan Nijeryali Wole Soyinka Nobel Ödülü
  aldiginda kimse sasirmadi.
• Eric Hobsbawm, Kisa 20. Yüzyil 1914-1991
  Asiriliklar Çagi,Ayrinti Yayinlari, Istanbul,
  2000,s.676.

4

• Mimari de en görsel sanatta- Avrupadan
  uzaklasma daha açikti.ABDde anitsal yapilar
  gerçeklestirildi.ABDden ihraç edilen otel
  mimarisi geç 20 yy burjuvazisi için, 19. yy
  burjuvazisi için standart opera binasi gibiydi.
• Le carbusier Hindistanda bütün bir baskent insa
  etti (Kandahar) .. Brezilyada bir benzeri
  yapildi.
• Eric Hobsbawm, Kisa 20. Yüzyil 1914-1991
  Asiriliklar Çagi,Ayrinti Yayinlari, Istanbul,
  2000,s.677

5

• Anti-fasist kurtulus hareketi Italyada yeni
  gerçekçi sinema ile ün kazanan kültür
  Rönesanssini esinlendirdi.
• Londra 1950lee dünyanin baslica tiyatro müzik
  merkezi oldu. Avangart mimari üretti.Ancak güçlü
  oldugu edebiyatta etkileyiic degildi.
• Almanyada iki savas sonrasi güçlü yazarlar
  Dogudan gelen göçenlerdi. Grass.Celan,
• Sovyetlerde siir disinda sanat nadasa
  birakilmisti. Sosyalist gerçeklik
  adinaPasternak, Mayokovski, Ahmatova, Blok,
  Tsvetayeva.
• Soljenistin
• 1950lede dikilen neo-Viktoria kuleleri belki bir
  gün hayranlar bulabilir. Ancak sanatçilara ne
  yapilmasini söylemedigi yerde komünist rejimler
  kültürel faaliyetleri desteklemede cömertlikleri
  belirgin.Bati 1980lerde tipik avangart opera
  yapimcisini Berlinden ithal etmesi rastlanti
  degil.
• Eric Hobsbawm, Kisa 20. Yüzyil 1914-1991
  Asiriliklar Çagi,Ayrinti Yayinlari, Istanbul,
  2000,s.678-9

6

• Sinema,edebiyat ve tiyatronun tahtini devraldi..
  Ancak eski tarz yüksek kültürle birlikte anilan
  toplumsal statü, geleneksel türlerin daha hizli
  oratdan kalkisini engelledi.
• Ancak klasik yüksek kültürü zayiflatan iki etken
  daha var. 1-kitlesel tüketim toplumunun evrensel
  zaferi. 1960lardan itibaren Bati dünyasinda- ve
  giderek kentlilesen üçüncü dünyada- yasayan
  insanlara dogumlarindan ölümlerine kadar eslik
  eden imgeler artik reklam amaci tasiyor yada
  tüketimi temsil ediyor yada ticari kitlesel
  eglenceyi hedefliyordu.Ev içinde disinad ticari
  pop müzigin sesises ve görüntünün teknolojiyi
  teknolojiyi temel alan zaferi, yüksek kültürün
  deneyiminin baslica araci olan, yani yazinin
  üstünde agir bir baski olusturuyordu..1950lerde
  sonra zengin Bati dünyasindaki egitim görmüs ana
  babalarin çocuklari bir zamanlar ana babalarinin
  yaptigi gibi kendiliginden okumuyordu
• Hakim olan sözcükler artik kutsal kitaplarinki
  bile degil marka isimleri.ikon haline gelen
  tüketim.ressam okullari imaj yapimcilarinin
  önünde gerilediPop art zananini ticari ürünleri
  yeniden üretmekle kola siseleri, marlin monro..
• 2- geç 19. yy. beri faydacil olmayan sanatsal
  yarati uygulamasini mesrulastirmis ve sanatçinin
  her türlü kisitlamadan özgür olmasi kesinlikle
  haklilik kazandirmis olan MODERNIZMin
  ölümüModernite sanatin ilerici oldugunu ve
  bugünün üslubunun dünden üstün oldugunu üstü
  kapali kabul ediyorduAvangart sanat 1880lerde
  ileride çogunluk olacaklarini düsünen ama bunu
  yapmayacak kadar mutlu olan azinliklarin
  elestirel sözlügüne girdi.modernizmin
  temellerinin zayifligi dikkati çekmedi
• Eric Hobsbawm, Kisa 20. Yüzyil 1914-1991
  Asiriliklar Çagi,Ayrinti Yayinlari, Istanbul,
  2000,690.

7

• Kübizm
• Eric Hobsbawm, Kisa 20. Yüzyil 1914-1991
  Asiriliklar Çagi,Ayrinti Yayinlari, Istanbul,
  2000,s.693 viktoria döneminin reddi kendi için
  çalisan kendi adina çalisan sanatçininürettikleri
  sanatin bir koleksiyonu.. Modernizm..
• Modernizm hala avangarda ve muhalefete aitti694.
• Ancak 1960larda post modernizme tepki dikkat
  çekti.1980lerde moda haline geldi. Ilk kez
  mimaride Philip Johnson
• (1906-2005) insa edilen Chippendale
  alinliklariyla gökdelenlere üstün geldi.
• Eric Hobsbawm, Kisa 20. Yüzyil 1914-1991
  Asiriliklar Çagi,Ayrinti Yayinlari, Istanbul,
  2000,s.694-96

8
Nail Çakirhan
9
POP- ART
i44.tinypic.com/s6iuix.jpg
10
http//www.fazzino.com/graphics/current_editions_i
mages/fazzino-marilyn-monroe-3d-pop-art-LG.jpg
11
http//www.izinsizgosteri.net/asalsayi113/photo/Wa
rhol.Marilyn.jpg
12
Pop art
13
Newyork
14
Paris Opera Binasi 19.yy sonlari
15
Ankara Opera Binasi Cumhuriyet Dönemi
16
Ankara Devlet Tiyatrolari
17
Ankara Palas
18
Ankara Palas -devlet konuk evi
19
(No Transcript)
20
Insa edilmekte olan baskent Ankara
21
Philip Johnson (1906-) Post Modern
http//www.galinsky.com/buildings/att/ATT1.jpg
22
Philip Johnson (1906-2005) Glass House
thomasgalvin.blogspot.com/2005_01_26_archive.html
23
Philip Johnson (1906-2005)
24

• Ne kadar akil disi olursa olsun estetik-moral
  kurallar modern mimariye hakim olmus ve yoluna
  devam etmisti.
• Modern hareketin mimaride kazandigi basari
  etkileyici olmustu. 3. Dünya ülkelerine
  baskentler, Birinci dünyada müzeler,
  üniversiteler, tiyatrolar. 1960larda kentlerin
  muazzam ve küresel biçimde yeniden insa
  edilmesini sagladi. Çok sayida güzel binalar,
  çirkin ari kovanlari üretti.