STRATEGI PENGAJARAN KEMAHIRAN BERFIKIR (1)

1
STRATEGI PENGAJARAN KEMAHIRAN BERFIKIR (1)
2
Pengenalan

• Bagaimana kita mengajar kemahiran berfikir?
• Persoalan ini meliputi beberapa persoalan yang
  saling berkait-
• Adakah kemahiran berfikir diajar sebagai satu
  kursus tersendiri/terpisah ?
• Adakah pengajaran kemahiran berfikir digabung
  dengan mata pelajaran lain?
• Kalau digabung dengan matapelajaran lain,
  bagaimana kita melakukannya?

3
Strategi pengajaran kemahiran berfikir

• Pendekatan terpisah merujuk kepada sesuatu
  kemahiran berfikir disampaikan secara berasingan
  iaitu tanpa menggunakan isi kandungan mata
  pelajaran
• Pendekatan gabungan merujuk kepada pengajaran
  kemahiran berfikir yang digabungkan ke dalam
  pengajaran isi kandungan mata pelajaran

4
RANGKA KULIAH

• Strategi pengajaran kemahiran berfikir
• Pendekatan terpisahProgram umum
• Feuersteins Instrumental Enrichment programme
• Somerset Thinking Skills
• Top Ten Thinking Tactics (TTTT)
• De Bonos CoRT Programme
• Thinking Together
• Pendekatan gabungan Program berkaitan dengan
  mata pelajaran
• Program pemecutan kognitif (Cognitive
  acceleration)
• Thinking Through
• Philosophy for children

5
Pendekatan terpisah

• Juga dikenali sebagai program umum.
• Antara program yang menggunakan pendekatan
  terpisah ialah
• Feuersteins Instrumental Enrichment programme
  (FIE)
• Somerset Thinking Skills (STS)
• Top Ten Thinking Tactics (TTTT)
• De Bonos CoRT Programme
• Thinking Together

6
Feuersteins Instrumental Enrichment
programmen(FIE)

• Bermula pada tahun 1970an
• Tujuan utama untuk membantu meningkatkan
  pencapaian kanak-kanak retarded
• Fokus kepada perkembangan proses kognitif
• Menggunakan kaedah Mediated learning Experience
  
• Digunakan di Israel, Perancis, UK dan US

7
Feuersteins Instrumental Enrichment
programmen(FIE)

• Kaedah Mediated learning Experience (MLE)
  merujuk kepada intervensi/skafolding yang
  dilakukan oleh guru bagi membantu pelajar
  memahami dunianya
• Skafolding daripada guru dapat menggalakkan
  pelajar mengaplikasikan prinsip yang dipelajari
  dalam program berfikir bagi menyelesaikan masalah
  yang lebih kompleks dalam kehidupan seharian

8
Feuersteins Instrumental Enrichment programme
(FIE)

• Matlamat FIE Penekanan kepada perkembangan
  kemahiran proses mental
• Feuerstein mengenal pasti bagaimana kemahiran
  berfikir yang tertentu perlu diperkembangkan
  menggunakan pelbagai instrumen atau aktiviti
• Program FIE mengandungi 14 instrumen yang dibina
  untuk memperkembangkan fungsi kognitif yang
  tertentu

9
Feuersteins Instrumental Enrichment programme
(FIE)

• Contoh instrumen yang digunakan
• Analytic perception pelajar diberi pelbagai
  bentuk yang abstrak dan diminta memilih kombinasi
  mana yang sesuai.
• Fungsi kognitif yang dijangka dapat dibina
• Membandingkan model
• Kaitan antara bahagian kecil dengan keseluruhan
• Mengkategori mengikut bentuk dan warna
• Kemahiran memvisualisasi

10
Feuersteins Instrumental Enrichment programme
(FIE)

• Contoh instrumen yang digunakan
• Family relations Pelajar diberi maklumat tentang
  keluarga dalam bentuk senarai, gambarajah serta
  pernyataan dan diminta memilih mengenal pasti
  siapa adalah siapa
• Fungsi kognitif yang dijangka dapat dibina
• Definisi masalah
• Mengenal pasti maklumat yang ada
• Membanding beza elemen dan hubungan
• Menghubung kait
• Pemikiran hipotetikal

11
Somerset Thinking Skills (STS)

• Untuk kanak-kanak 10-16 tahun
• Tujuan am meningkatkan keupayaan kemahiran
  penyelesaian masalah
• Mengandungi 7 modul
• Asas penyelesaian masalah
• Analisis dan sintesis
• Pemikiran komparatif
• Kedudukan dalam masa dan ruang
• Memahami analogi
• Corak dalam masa dan ruang
• Organisasi dan mengingat
• Pengajaran juga dijalankan secara MLE

12
Somerset Thinking Skills

• Asas penyelesaian masalah
• Mengandungi pelbagai ransangan visual termasuk
  dalam konteks kanak-kanak daripada yang dekat
  (persekitaran dalam rumah hingga persekitaran
  dunia)
• Pelajar digalakkan mempertimbangkan pelbagai
  peringkat penyelesaian masalah
• Memahami masalah meneliti dengan berhati-hati
  adakah saya telah lihat semua dengan teliti
• Merancang apa yang hendak dibuat apa telah buat
  sebelum ini apa masalah yang dihadapi sebelum
  ini
• Melaksanakan dan menilai adakah ia seperti yang
  dirancang apa kemahiran yang saya guna

13
Somerset Thinking Skills

• 2. Analisis dan sintesis
• Modul ini menyediakan peluang perbendaharaan kata
  yang diperlukan ketika menyelesaikan masalah.
• Bertujuan membina kemahiran kognitif seperti
• mengenalpasti hubungan antara bahagian kecil
  dengan keseluruhan
• membuat urutan,
• mengklasifikasi,
• merumus,
• menjana idea

14
Top Ten Thinking Tactics (TTTT)

• Untuk kanak-kanak 8-12 tahun
• Tujuan untuk membantu pelajar menjadi pelajar
  yang efektif
• Terapat 11 aktiviti yang fleksibel
• 10 taktik terbahagi kepada dua peringkat
• Peringkat asas
• Peringkat pemikiran aras tinggi

15
Top Ten Thinking Tactics (TTTT)

• Peringkat asas
• Pinpointing the problem
• Systematic search
• Planning
• Check and change
• Correct communication
• Peringkat pemikiran aras tinggi
• Comparing and contrasting
• Getting the point
• Using several sources
• Self-awareness
• Setting your own targets

16
De Bonos CoRT Programme

• De Bono percaya kemahiran berfikir boleh
  ditingkatkan melalui latihan
• Proram CoRT direkabentuk untuk menyediakan alat
  atau teknik yang dapat membantu (scaffold)
  aplikasi berbagai jenis kemahiran berfikir
• CoRT merupakan alat yang digunakan untuk
  mengarahkan pemikiran (attention-directing tools)
• Terdapat 60 pelajaran dalam program CoRT yang
  dibahagikan kepada 6 kelompok

17
De Bonos CoRT Programme

• CoRT 1 Breadth
• CoRT 2 Organization
• CoRT 3 Interaction
• CoRT 4 Creativity
• CoRT 5 Information and feeling
• C0RT 6 Action

18
CoRT 1 Breadth

• CoRT 1 bertujuan untuk meluaskan persepsi
• Antara jenis-jenis CORT 1 yang dicadangkan
• PMI (Plus, Minus, Interesting)
• CAF (Consider All Factors)
• C S (Consequence and Sequel)
• AGO (Aims, Goals, Objectives)
• FIP (First, Important, Priorities)
• APC (Alternatives, Possibilities, Choices)
• OPV ( Other peoples Views)

19
Thinking Together

• Fokus kepada penggunaan bercakap untuk
  menggalakkan pemikiran
• Tujuan untuk meningkatkan penaakulan kritikal dan
  konstruktif kanak-kanak
• Terdapat 16 aktiviti
• Lima aktiviti yang pertama bertujuan menyediakan
  peluang kepada kanak-kanak membuat refleksi cara
  yang terbaik bercakap dan bekerjasama secara
  kolaboratif untuk menyelesaikan masalah

20
Thinking Together

• 11 lagi aktiviti memerlukan kanak-kanak
  menggunakan kemahiran komunikasi yang dibina
  untuk menaakul bersama-sama atau untuk think out
  loud
• Struktur pelajaran
• Tujuan mengeksplisitkan tujuan aktiviti di awal
  aktiviti
• Pengenalan menjelaskan tujuan dan arahan
  aktiviti
• Kerja kumpulan Kanak-kanak bekerja secara
  kolaboratif
• Plenari Perbincangan
• Kerja susulan untuk latihan dan pengukuhan

21
Thinking Together

• Kaedah Menggunakan pendekatan konstruktivis
  sosial
• Pelajar bercakap di dalam kumpulan (TALK GROUPS)
  ketika melaksanakan aktiviti bagi meggalakkan
  perkongsian pemikiran dan menjadikan pemikiran
  lebih eksplisit
• Kandungan program
• Lima aktiviti yang pertama berkisar mengenai
  bagaimana bercakap dan berfikir di dalam kumpulan
• Aktiviti selanjutnya memperkembangkan kemahiran
  kolaboratif awal

22
Pendekatan gabungan

• Merujuk kepada pendekatan yang menggunakan
  pendekatan bagaimana pelajar boleh digalakkan
  untuk berfikir dan membina makna dalam mata
  pelajaran yang diajar
• Antara program yang menggunakan pendekatan ini
• Program pemecutan kognitif (CA)
• Thinking Through
• Philosophy for children

23
Program pemecutan kognitif (CA)

• Program pemecutan kognitif pada asalnya dibina
  dalam konteks mata pelajaran sains pada tahun
  1980an
• Mulai 1990, berkembang dalam mata pelajaran lain
  seperti matematik,teknologi dan seni persembahan
• Dibina berdasarkan teori perkembangan kognitif
  Piaget dan teori sosio-budaya Vygotsky

24
Program pemecutan kognitif (CA)

• Tujuan CA ialah meningkatkan prestasi intelektual
  pelajar melalui peningkatan kebolehan proses
  kognitif
• Pelajaran CA dijalankan satu kali setiap dua
  minggu
• Berdasarkan andaian bahawa menggalakkan proses
  mental untuk mengaitkan dengan konsep akan
  mengambil masa yang lama
• Antara program CA yang diperkenalkan
• CASE (CA in Science Education)
• CAME (CA in Mathematic Education)
• Art Performing Thinking Skills
• CATE (CA through Technology Education)

25
Program pemecutan kognitif CASE

• CASE direka bagi pelajar 11-14 tahun bertujuan
  untuk memecutkan perkembangan aras pemikiran
  (supaya lebih abstrak atau lebih tinggi
  berdasarkan teori Piaget)
• Pada akhir dua tahun diharapkan kebolehan
  pemprosesan pelajar akan meningkat lebih cepat
  dariapda perkembangan semula jadi

26
Program pemecutan kognitif CASE

• Struktur am rancangan pelajaran mengandungi enam
  tonggak (Six pillars)
• Concrete preparation
• Cognitive conflict
• Construction
• Metacognition
• Bridging
• Skemata

27
Program pemecutan kognitif CASE

1. Concrete preparation Peringkat pengenalan kepada
   pelajaran
2. Cognitive conflict Cabaran intelektual
   dipersembahkan
3. Construction Melalui proses interaksi sosial
4. Metacognition mengartikulasikan proses berfikir
   yang terlibat
5. Bridging Aplikasi dalam konteks
6. Skemata Proses penaakulan dalam konteks

28
Program pemecutan kognitif CASE

• Keenam-enam tonggak dalam struktur pelajaran
  boleh dirumus sebagai
• Aktiviti 1 Penyediaan kelas kepada aktiviti
  berfikir yang hendak dijalankan
• Aktiviti 2Kelas dibahagikan kepada kumpulan
  kecil untuk menyelesaikan masalah yang
  dikemukakan
• Aktiviti 3 Whole-class reflection
• Aktiviti 4 Optional membuat generalisasi
  tentang kemahiran berfikir dan aplikasi dalam
  konteks lain

29
Program pemecutan kognitif CAME

• CAME pada asalnya dibina untuk pelajar 11-13
  tahun, berdasarkan teori perkembangan kognitif
  Piaget
• Ia juga dibina untuk pelajar antara 5-6 tahun
  (Program Lets Think) dan kumpulan pelajar 6-9
  tahun

30
Program pemecutan kognitif Art Performing
Thinking Skills

• Bidang seni persembahan juga dikenal pasti
  sebagai saluran yang sesuai untuk pemecutan
  kognitif
• Penglibatan remaja dalam seni didakwa dapat
  memberi sumbangan yang signifikan kepada
  perkembangan remaja untuk mengatasi masalah malu
  dan membolehkan mereka memperolehi kemahiran dan
  teknik yang berguna dalam kehidupan kelak

31
Program pemecutan kognitif Art Performing
Thinking Skills

• Program intervensi direkabentuk dalam konteks
  musik, seni visual dan drama untuk pelajar 7-8
  tahun
• Mengandungi 30 pelajaran bertujuan menyediakan
  cabaran intelektual semasa pelajar terlibat
  menyelesaikan tugasan dan pada masa yang sama
  pemikiran yang terlibat secara implisit dan
  eksplisit digunakan untuk meningkatkan keupayaan
  kognitif pelajar

32
Program pemecutan kognitif CATE

• Pendekatan CATE agak berbeza sedikit berbanding
  CASE , CAME dan Seni persembahan
• Direkabentuk untuk diajar sebulan sekali dalam
  jangka masa yang panjang (2-3 tahun) untuk
  kumpulan umur 11-14 tahun
• Penekanan kepada kemahiran memproses untuk
  menyelesaikan masalah
• Kemahiran dan strategi kognitif yang digunakan
  agak menyerupai FIE dan STS

33
Program pemecutan kognitif CATE

• Aktiviti berbentuk kognitif menggunakan lembaran
  kerja
• Menggunakan kaedah penyoalan Socratic what,
  why, how dalam tugasan individu dan perbincangan
  kumpulan kecil dan kumpulan besar
• Mengandungi 36 aktiviti di mana setiap satu
  mengandungi dua tugasan. Tugasan 1 untuk objektif
  kognitif dan tugasan 2 untuk menghubungkan
  (bridge) aktiviti utama dengan pengalaman

34
Thinking Through. series

• Pada tahun 1998, David Leat memperkenalkan
  Thinking Through Geography
• Selepas itu muncul beberapa buku yang dibina
  menggunakan pendekatan yang sama menghasilkan TT
  series termasuklah
• Thinking through History
• Thinking through Religious Education
• Thinking through Primary Teaching
• Thinking through English

35
Thinking Through. series

• Tujuan TT ialah menghasilkan pelajar yang
• Terlibat secara aktif dan bermotivasi
• Menjadi independent learner
• Bersemangat belajar
• Bersedia belajar daripada orang lain
• Bertanya soalan
• Ingin dicabar dan mencabar
• Sentiasa ingin terus belajar

36
Thinking Through. series

• Pendekatan pedagogi yang digunakan adalah
  fleksibel
• Guru boleh
• Menggunakan dan mengaplikasikan bahan pengajaran
• Membuat adaptasi mengikut konteks dan
  perkembangan pelajar
• Menyediakan ruang perbincangan refleksi
  metakognitif
• Penyebatian penuh dalam mata pelajaran yang
  diajar

37
Thinking Through. series

• Modul/Bahan pengajaran meliputi
• Pengenalan kepada rasional strategi yang
  digunakan
• Penerangan tentang konteks bila dan di mana
  sesuai digunakan
• Persediaan yang diperlukan sebelum memulakan
  pengajaran
• Penjelasan tentang bagaimana bahan digunakan
• Panduan apa yang patut dilakukan oleh pelajar
• Cadangan cara menguruskan aktiviti
• Penjelasan tentang sesi refleksi metakognitif
• Penjelasan tentang proses bridging
• Refleksi tentang bagaimana aktiviti boleh
  diperbaiki di masa depan

38
Philosophy for children

• Dikemukakan oleh Matthew Lipman
• Menjelaskan bagaimana program direkabentuk untuk
  menggalakkan kanak-kanak menjadi community of
  learners
• Melalui proses inkuiri komuniti dalam bilik
  darjah, perbincangan filosofikal dibimbing untuk
  menggalakkan pemikiran melalui aktiviti
  pentafsiran, mencadang dan meneroka idea,
  menanyakan soalan, menyokong atau membangkang
  bagi membina kesedaran etikal

39
Rumusan

• Komponen utama dalam program umum kemahiran
  berfikir meliputi
• Spesifik kepada kemahiran kognitif yang hendak
  dikembangkan
• Pengenalan yang eksplisit tentang berbagai
  kemahiran kognitif
• Program intervensi yang berpanjangan
• Pengenalan kepada kemahiran tertentu diikuti
  dengan peluang untuk mengamalkan kemahiran
• Perkembangan berperingkat kepada tugasan yang
  lebih kompleks dan mencabar

40
Rumusan

• Terdapat keperluan peranan guru sebagai
  fasilitator melalui
• Proses penyoalan
• Masa berfikir (thinking wait time)
• Memberi tanda saran bukan jawapan
• Memodelkan pemikiran
• Menyokong kerja kumpulan secara kolaboratif
• Penekanan terhadap proses kognitif atau isi
  kandungan sangat dipengaruhi oleh kefahaman guru
  tentang hasil proses pemikiran

41
Rumusan

• Untuk menyokong kualiti pemikiran yang baik dalam
  pengajaran mata pelajaran, guru perlu
• Memahami kemahiran kognitif atau penaakulan yang
  ingin dicapai
• Memahami kaitan antara kedua-dua proses kognitif
  dan hasilan pembelajaran dan memahami bahawa
  pelajar perlu sokongan untuk mengeksplisitkan
  kaitan tersebut
• Memberi penekanan kepada usaha pelajar
  menjelaskan dan menerangkan idea mereka
• Menjadi orang tengah (mediate) kepada proses
  berfikir pelajar dan menggalakkan kolaborasi
  antara mereka
• Mengamalkan skafolding kepada pemikiran bukan
  terus memberi jawapan

42
Selamat mengajar berfikir