FATTENING (BESİCİLİK DERS NOTLARI)

1
BESICILIK DERS NOTLARI Doç.Dr. Ali Vaiz
GARIPOGLU 19 Mayis Üniversitesi, Ziraat
Fakültesi,Zootekni Bölümü Assoc. Prof. Dr. Ali
Vaiz GARIPOGLU 19 Mayis University,Agricultural
Faculty,Department of Animal Science SAMSUN/TURKEY
JULY-2011
2
TÜRKIYEDE HAYVAN SAYISI VE ET ÜRETIMIYLE ILGILI
BAZI VERILER (1)
3
TÜRKIYEDE HAYVAN SAYISI VE ET ÜRETIMIYLE ILGILI
BAZI VERILER (2)
4
TÜRKIYEDE HAYVAN SAYISI VE ET ÜRETIMIYLE ILGILI
BAZI VERILER (3)
5

• ABD yillik kisi basi et tüketimi 116.7 kilogram,
  Arjantinde 99.5 kilogram, Avustralyada 93.9
  kilogram iken Türkiyede yalnizca 18.6
  kilogramdir 1994 yilinda 20.7 kilogram olan
  yillik kisi basi kirmizi et tüketiminin 2005
  yilinda yüzde 51.2 azalisla 10.1 kilograma
  geriledigi görülmektedir. Son 10 yillik süre
  zarfinda tüketimimiz yari yariya düsmüstür.
• Buna karsilik yillik kisi basi kanatli ürünleri
  tüketiminin 1994 yilinda 2.7 kilogram iken 2005
  yilinda yüzde 214 artisla 8.5 kilograma
  yükseldigi görülüyor.
• Kirmizi et ve et ürünlerine ulasmada sikinti
  yasayan halkimizin, tavuk eti ürünleri yaninda
  ciddi oranda makarna ve pirince yöneldigi
  görülmektedir.

6
Türkiye Kisi basi Yillik Kirmizi Et Tüketimi
7
(No Transcript)
8
Türkiye Hayvanciliginin Genel Sorunlari (1)

• Genel anlamdaTarim sektöründe nüfus yogunlugu
  fazladir.Isletme arazi büyüklügü zaten küçüktür
  ve giderek daha fazla parçalanip
  küçülmektedir.Hayvancilikla ugrasan
  isletmelerin 2/3ünde 10 bastan az hayvan
  vardir.Damizlik ve kültür irki çalismalari
  yetersiz kalmistir.Koyunculugun et üretimine
  katkisi gelistirilememistir.Kaba yem üretimimiz
  yetersizdir.

9
Türkiye Hayvanciliginin Genel Sorunlari (2)

• Uygulanan politikalar yönünden bakildiginda
  iseTerbiyevi Ithalat dönemi sonrasi kirmizi
  et üretimindeki yillik artis 0.18 düzeyinde
  kalmistir.Tarimsal üretim içinde hayvanciligin
  payi son otuz yilda yari yariya
  azalmistir.Hayvancilik gereken destegi
  görmedigi gibi, özel sektör haricinde, et
  üretimini gelistirmek üzere hiçbir uygulama
  yapilmamistir.Ette, derecelendirme olmadigi
  için nitelikli et ile niteliksiz ete ayni bedel
  ödenmektedir.Et konusunda ithalat ve
  ihracatimizin önü kapalidir.Kayitli üretim
  kapasitesinin ancak 24ü kullanildigindan
  üretim yetersizdir.

10
Türkiye Hayvanciliginin Genel Sorunlari (3)

• Bu yetersizlige, tüketicinin gelir düsüklügü de
  eklenince, sektör durmaksizin krizlerle yüz yüze
  kalmaktadir.Kirmizi et tüketici fiyatlari
  artisi enflasyonun üzerinde seyrederken,
  sektördeki yapilanma ve aracilik sistemi ile
  kayitdisiligin varligi, üretici ve sanayicinin
  elde ettigi gelirin enflasyon artisinin altinda
  kalmasina neden olmustur.Girdi-ürün fiyatlari
  üretici aleyhine sekillenmektedir.

11
ET ÜRETIMININ ARTIRILMASI ILE ILGILI ÖNERILER (1)
Türkiyeyi yönetenler ve hayvansal üretimle
ilgilenenler bu ülkede kirmizi et sorunun süt,
süt sorununun da kirmizi et sorunu oldugunu
anlamalidirlar. Büyük çapli ithalatin, özellikle
koruma ve destekleme düzeyi düsük ülkelerde,
büyük krizlere yol açacagi bilinmelidir.
Üreticiye verilen desteklerin yerine ulasmasi ve
amacina uygun kullanilmasi saglanmalidir.
Desteklerin üretenin hakki oldugu, bir bagis
olmadigi açikça kabul ve ifade edilmelidir.
Basta koyun ve keçi olmak üzere hayvan varligini
artirmadan kirmizi et sorununun asilamayacagi
bilinmelidir. Kirmizi et fiyatlarinin
üreticileri zarar ettirecek seviyelere
düsürülmesi, izleyen dönemlerde daha yüksek
tüketici fiyatlarina yol açacaktir.
12
ET ÜRETIMININ ARTIRILMASI ILE ILGILI ÖNERILER (2)
Temelsiz planlar yapmak ve stratejiler belirlemek
yerine, edilgen olmayan, açik, anlasilabilir ve
ülke gerçeklerine uygun politikalar
belirlenmelidir. Piyasa istikrari saglamanin
üretim artisina katkisinin, kisa süreli fiyat
artislarindan daha yüksek olacagi bilinmeli, et
ve süt piyasasinda istikrar saglayacak önlemler
alinmalidir. Bu amaca hizmet edecek çalismalara
bir an önce baslanmasi, sadece sayisal azalmayi
durdurmayacak, üretim ve sayi artisina da imkan
verecektir. Üretim artis hizina bagli olarak bir
müddet sonra da fiyatlar Türkiye için makul
seviyelere inecektir. Ama ithalat ve benzeri
müdahaleler yapildikça, izleyen dönemlerde sadece
üretim azalmayacak, her sefer daha derinlesen
kriz büyüyecektir.
13
ET ÜRETIMININ ARTIRILMASI ILE ILGILI ÖNERILER (3)
Örgütlenmeye özel önem verilmeli, Ulusal Süt
Konseyi gibi, neyi nasil yapacagi belli olmayan
sivil toplum örgütleri olusturmayi üreticilerin
örgütlenmesi sanma yanilgisindan
vazgeçilmelidir. Isleme ve pazarlama
ayaklarindaki oligopol yapilasmayi önlemeye ve
bunun üretim ayagina tasinmasini engellemeye
yönelik tedbirler alinmalidir. Hayvancilik
politikalarini sosyal politikalar ile
karistirmanin ne kirsal kalkinmaya ne
hayvanciliga yarar saglamayacagi
anlasilmalidir. Türkiyede hiç olmazsa iller
düzeyinde üretim sistemlerini tanimlayarak bu
sistemlere uygun damizliklar gelistirilmelidir.
Yöneticiler ve teknik kadrolar, hayvansal
üretimde yanlis bir kararin sonuçlarinin kisa
sürede, dogru kararlarin sonuçlarinin da birkaç
yil sonra ortaya çikacagini kabul etmeli ve
üretimi birakanlarin büyük çogunlugunun tekrar
baslamalarinin mümkün olmadigini bilmelidirler.
Hayvansal üretimde bulunanlarin büyük bir
bölümünün üretimden ayrilmalarinin kirsal
kalkinmayi engelleyip, ekonomik ve sosyal
sorunlari büyütecegi unutulmamalidir.
14
BESI VE BESI PERFORMANSI NEDIR?

• Besi genetik yapinin izin verdigi ölçüde en
  yüksek düzeyde kaliteli et üretmek üzere
  hayvanlarin özel bir beslenme rejimine tabi
  tutulmasidir. Diger bir ifade ile besi,
  hayvanlarda et verimi ve kalitesini artirmak için
  uygulanan bir beslenme programidir.
• Besicilikte amaç hayvanlarin maksimum ekonomik
  canli agirliklarina en kisa sürede ve en ekonomik
  biçimde ulasmalarinin saglanmasidir.
• Besicilikte gerek canli agirlik artisi ve gerekse
  yemden yararlanma oraninin her ikisine birden
  Besi Performansi denir.

15
BESI PERFORMANSI NASIL ÖLÇÜLÜR (1)

• Hayvanin ahira girisinden itibaren her dört
  haftada bir defa olmak üzere tüm hayvanlarin tek
  tek gögüs çevreleri ölçü seridi ile ölçülerek
  canli agirliklari bulunur ve ayri ayri
  kaydedilir.
• Ölçümü yapilan hayvan grubunun o besi dönemi
  süresince toplam olarak kaç kg yem tükettigi
  yaklasik olarak hesaplanir ve kaydedilir.
• Her bir hayvanin son iki tartim arasi devrede kaç
  kg canli agirlik artisi sagladigi hesaplanir.
  Toplam agirlik artisinin hayvan sayisina
  bölünmesi ile o dönem içinde grubun hayvan basina
  ortalama kaç kg canli agirlik artisi (CAA)
  sagladigi hesaplanir. Ortalama CAAnin gün
  sayisina bölünmesi ile Günlük Ortalama Canli
  agirlik Artisi bulunur.
• O dönemde tüketilen toplam yem miktari (kg)
  gurubun o dönemdeki toplam CAAna bölünmesi ile
  de her 1 kg CAA için kaç kg yem tüketildigi
  hesaplanir.

16
BESI PERFORMANSI NASIL ÖLÇÜLÜR (2)

• Hayvanlarin kesime sevki sirasinda son defa canli
  agirlik tesbiti yapilir.
• -Ahira giristeki ve kesim için çikistaki
  agirliklar arasindaki fark hayvanin tüm besi
  süresince kazandigi Toplam Canli Agirlik
  Artisini verir.
• -Bu rakamin besi süresine (gün) bölünmesi ile
  Ortalama Günlük Canli Agirlik Artisi bulunur.
• -Hayvanlarin tüm besi süresince tükettikleri yem
  miktarinin kazanilan toplam canli agirliga bölümü
  ile de 1 kg CAAnin kaç kg yeme mal oldugu
  belirlenir.

17
BESI PERFORMANSI IÇIN HESAPLAMA ÖRNEGI (1)

• Hayvan sayisi10
• Her 30 günde bir gögüs çevresi ölçümü ile canli
  agirlik hesaplanir.
• 30 günlük yem tüketimi miktari kaydedilir.
• Hayvanlar 5. ayda kesime sevkedilir.

18
BESI PERFORMANSI IÇIN HESAPLAMA ÖRNEGI (2)
19
ÜLKEMIZDE BESICILIKTE KARSILASILAN SORUNLAR

• Egitim yetersizligi
• Besicinin baslangiçta pahali ve kalitesiz mala
  bagimli kalmasi
• Finansal özkaynak yetersizligi
• Et ve kesime hazir canli besi sigiri ithalatindan
  kaynaklanan haksiz rekabetler
• Üretimden tüketime uzanan entegrasyonun
  gelistirilememesi
• Besicilerin iyi organize olamamalari nedeniyle
  sektörün ekonomik ve politik gücünün yetersiz
  olmasi
• Canli hayvan, et ve özellikle süt fiyatlarinin
  çogu zaman gerçek maliyetlerin altinda kalmasi
• Sigir eti ve canli sigir ihracati sansinin
  bulunmamasi
• Yemlerin pahali olusu
• Silajlik misir ve diger yemlik bitki ekimlerinin
  yeterince tanitilmamasi ve desteklenmemesi
• Besi performansinin düsük olmasi
• Hastalik problemleri (sap, pnömoniler, paraziter
  hastaliklar)
• Egitilmis teknik eleman, yardimci personel ve
  bakici bulma zorluklari.

20
SORUNLARIN ÇÖZÜMÜ IÇIN ALINMASI GEREKEN TEDBIRLER

• Besicilige yön veren her çesit mevzuatin
  düzenlenmesi
• Kredi ve finansman sartlarinin ihtiyaca göre
  yeniden düzenlenmesi
• Üreticinin aleyhine isleyen pazar sartlarinin
  kontrol altina alinmasi,
• Ithalat ve ihracat rejimlerindeki aksakliklarin
  giderilmesi gibi genel sorunlar besicilerin tek
  baslarina çözebilecekleri sorunlar olmadigi için
  besicilerin çesitli sosyal ve ekonomik örgütler
  içinde organize olmalari sarttir.

21
BESICININ KENDI ÇÖZEBILECEGI SORUNLAR

• Besiye en uygun hayvanin seçilmesi
• Uygun nitelikte besi ahiri saglanmasi
• Ihtiyaca yeterli yem temini
• Besiye alinacak hayvanin besiye hazirlanmasi
  koruyucu asi ve ilaçlamalarin yapilmasi
• Yeterli ve dengeli besi rasyonlarinin
  hazirlanmasi
• Iyi bakim ve yönetim.

22
BESININ YARARLARI

• Düsük kaliteli kaba yemler besi hayvanlari
  tarafindan iyi bir sekilde degerlendirilirler.
  Insanlarin beslenmesinde önemli bir yer tutan
  hayvansal protein üretimini saglarlar.
• Beside hayvanlik agirlik artislari kas gelismesi
  seklindedir. Besinin sonlarina dogru kas lifleri
  arasinda yag birikimi olur.Bu da etin lezzetini
  ve kalitesini artirir.
• Ölüme bagli kayiplar diger yetistiricilik
  sekillerine göre düsüktür.
• Kaliteli gübre elde edilebilir.
• Besi programinin süresi kisa oldugundan
  sermayenin yil içinde devir orani yüksektir.
• Beside isçilik, bina ve ekipman giderleri diger
  hayvancilik kollarina göre düsüktür.
• Beside et üretiminin yaninda kan,deri, sakatat,
  boynuz, kemik ve bagirsaklar gibi ürünlerle bazi
  sanayi kollarina hammadde saglanir.

23
BESICILIKTE BASARIYI ETKILEYEN FAKTÖRLER

• A-HAYVAN ILE ILGILI FAKTÖRLER
• Irk
• Cinsiyet
• Yas
• Besi sonu canli agirligi,
• Orjin
• Kondisyon ve saglik
• Besleme

24
IRK

• Bir hayvandan elde edilecek canli agirlik kazanci
  basta hayvanin genetik yapisi ile sinirlidir. Bu
  sinira bakim ve besleme kosullari ile
  ulasilabilir. Bakim ve besleme kosullari ne kadar
  iyi olursa olsun, günlük canli agirlik artisi
  hayvanin genetik yapisiyla iliskili olur. Bunun
  tam tersine, hayvanin genetik yapisi çok iyi olsa
  bile bakim ve besleme iyi degilse yeterli canli
  agirlik artisi saglanamaz.
• Yerli irklarin besi kabiliyeti kültür irklarina
  göre düsüktür. Ülkemizde besiye alinan
  hayvanlarin 65 ini yerli sigir irklari, 35ini
  ise kültür irki ve melezi sigirlar
  olusturmaktadir. Yerli sigir irklarinin büyük bir
  kismini Dogu Anadolu Kirmizisi, Güney Anadolu
  Kirmizisi, Yerli Kara ve Boz Irk olusturur. Bu
  hayvanlar içerisinde canli agirlik kazanci en
  uygun olani Dogu Anadolu Kirmizisidir.
• Yerli irklarimizda günlük canli agirlik artisi
  700-800 grami asmamaktadir. Fakat bu hayvanlar
  genetik kapasiteleri ölçüsünde beslendiklerinde
  günlük canli agirlik artisi 1000 gram olur.
• Kültür sigir irklari arasinda en yaygin olanlari
  Holstein, Montofon ve Simmental dir. Bu
  hayvanlarda günlük canli agirlik artisi 1400-1600
  gram arasindadir.
• Beside yararlanilacak hayvanlar genelde sütçü
  veya kombine irklarin erkekleridir. Bu hayvanlar
  etçi irklardan daha hizli ve ekonomik olarak
  istenilen canli agirliga ulasirlar. Halbuki, etçi
  irklar daha yavas gelisir, ancak son agirliklari
  diger irklardan daha yüksek olur.

25
IRK (2)

• Besiye en uygun sigir irklari
• Hereford, Angus, Shorthorn, Sarole, Santa
  Gertrudis.
• Besiye en uygun koyun irklari
• Ile de France, Merinos, Hempshire, Lincoln,
  Suffolk.
• Ülkemizde beside genelde Dogu Anadolu Kirmizi
  sigir irki kullanilir.
• Koyunlarda ise beside genelde Ivesi, Karaman,
  Kivircik, Karayaka ve bunlarin etçi ve sütçü
  irklarla melezleri kullanilir.

26
Bazi kültür sigir irklarinda karkas ve et
kalitesinin karsilastirilmasi

27
Bazi kültür sigir irklarinda gelisme ve karkas
özelliklerinin karsilastirilmasi
28
CINSIYET

• Erkek sigirlar gerek kastre edilmis ve gerekse
  disi sigirlardan daha iyi besi performansina
  sahiptir. Bunun nedeni cinsiyet hormonlarinin
  besi performansi ve et kalitesi üzerine olan
  etkisidir.
• Cinsel olgunluga ulasmis erkeklerde testislerden
  üretilen testesteron ve androjen hormonlari
  anabolizan etkiye sahiptir ve kas gelisimini
  tesvik ederler.
• Bu hormonlar, vücutta protein birikimini artirir
  ve metabolizmayi hizlandirarak büyümeye etki
  ederler.
• Erkek hayvan etleri, daha koyu ve daha az
  yaglidir. Kastre edilmis hayvanlarda karkasta
  yaglanma daha fazladir. Kastre etmenin tek
  faydasi hayvanlarin uysal olmasidir.
• Inek, düve ve kastre edilmis hayvanlarin besi
  performansi erkeklerden daha düsüktür.
• Erkekler disilere oranla daha hizli ve daha fazla
  canli agirlik artisi gösterirler. Ayrica,
  erkeklerin besi sonunda ulastiklari canli agirlik
  miktari da disilere göre daha fazladir. Bu
  nedenle besiye erkek hayvanlarin alinmasi
  önerilir.
• Disiler erkeklere göre daha çabuk yaglanirlar.
  Kisir düveler besiye alinmalidir. Biri erkek,
  digeri disi olan ikizlerden disi olaninin kisir
  olma ihtimali çok yüksek oldugu için besiye
  alinmalidir.

29
CINSIYET (2)

• Kastre edilmemis erkek hayvanlarin etleri koyu
  parlak kirmizi veya kiraz kirmizisi renginde
  oldugundan böyle etler tüketiciye cazip
  gelmektedir.
• Disilerin tercih edilmemelerin sebepleri arasinda
  ayrica besi sonu fiyatlarinin düsük olusu,
  kizginlik dönemlerinde bakimlarinin güç olmasi ,
  her türlü önleme ragmen gebeliklere engel
  olunamamasi, besi sonu randimanlarini düsüklügü,
  uzun süreli besiye erkekler kadar uygun
  olmamalari yer almaktadir.
• BESIDE TERCIH SIRASI
• KASTRE EDILMEMIS ERKEKLERgtKASTRE EDILMIS
  ERKEKLERgtDISILER

30
YAS

• Beside yas önemli bir faktördür. Besiye alinacak
  hayvanlar genç olmalidir. Genç hayvanlar
  yaslilara göre daha iyi besi tutarlar. Kârliligin
  yüksek olmasi isteniyorsa hayvanlarin besi
  baslangicinda 1 yasindan daha küçük olmasi
  sarttir. Büyüme hizinin en yüksek oldugu dönem
  Siyah Alaca ve Esmer danalarda 8-18 ay,
  yerlilerde ise 15-25 aylar arasidir.
• Genç hayvanlar henüz büyümelerini
  tamamlamadiklari için aldiklari besin maddelerini
  iskeletlerinin, kaslarinin ve organlarinin
  gelismesinde kullanirlar ve dolayisiyla daha az
  miktarda yag depolarlar. Kazandiklari canli
  agirligin büyük bir kismini et olusturur. Yani,
  kazanmis olduklari canli agirlik su ve proteince
  zengin olup, az miktarda yag kapsadigi için
  enerji içerigi düsüktür.
• Buna karsilik yasli hayvanlar çok miktarda yag
  depolarlar ve kazanmis olduklari canli agirlik,
  genç hayvanlarin tersine enerjice zengin, su ve
  proteince fakirdir. Bunun sonucu olarak, bir
  hayvan tarafindan kaydedilen canli agirlik artisi
  yagca zenginse, birim canli agirlik artisi
  saglayabilmek için gerek duydugu enerji miktari
  da fazladir.Buna karsilik protein gereksinimi
  düsüktür. Kisacasi, hayvan yaslandikça enerji
  gereksinimi artmakta ve 1 kg canli agirlik artisi
  elde edilebilmesi için tüketmesi gereken yem
  miktari da artmaktadir. Bu da yem degerlendirme
  sayisinin (1 kg canli agirlik artisi yapabilmek
  için tüketilen yem miktari) artmasi, yani 1 kg
  canli agirligin daha fazlaya mal olmasi demektir.
• Daha fazla maliyet ise, daha az kazanç demektir.
  O halde, 1-1,5 yasin üzerindeki hayvanlarla besi
  yapildiginda çok dikkatli olunmali, ancak karli
  olunabilecegi kanisina varildigi takdirde besiye
  alinmali, belli bir yasin üzerinde (3-4 yastan
  daha büyükler) olanlari ise besiye almamalidir.
  Aksi takdirde rasyonda maliyeti artiran yagca
  zengin yemlerin kullanilmasi, hayvanlarda asiri
  yaglanmaya neden olur.

31
YAS (2)

• Genç sigirlar yedikleri yemin az bir kismini
  yasama payi , önemli bir kismini ise CAA için
  kullanirlar.
• Yas ile yem kalitesi arasinda siki bir iliski söz
  konusudur. Genç hayvanlarda sindirilme derecesi
  yüksek ve yogun yemlere agirlik verilmesi
  gerekmektedir.Yas ilerledikçe yogun yem miktari
  azaltilmaktadir.
• Elde bol miktarda ve ucuz kaba yem varsa buzagi
  ve danalar yerine 2 yas ve üzerindeki hayvanlar
  besiye alinmalidir.
• Yas besi süresini etkiler. Besi süresi uzadikça
  yaslilarin verimliligi azaldigi halde gençler
  üstün verimlerini çok daha uzun sürelerde
  koruyabilirler. Bu durum besiciye fiyatlarin
  düsük oldugu devrelerde besiyi uzatip krizi
  atlatma imkani verir.
• 1 yasin altindakilere genelde 8-9 aylik besiler
  uygulanirken 1 yaslilarda bu süre 6-7 ayla, 2
  yaslilarda 5-6 ayla sinirlandirilir.

32
YAS (3)

• Kaslar kemikler üzerine yerlesmis oldugu için
  fiziksel olgunluga ulasmadan önce besiye alinan
  hayvanlarda kas gelisimi hizli olmaktadir. Bu
  nedenle genç hayvanlarin yemden yararlanma
  yetenekleri daha iyidir. Fiziksel olgunluga
  ulastiktan sonra besiye alinan hayvanlarin canli
  agirlik kazançlari gerçek bir büyümeden
  kaynaklanmamaktadir. Bu zamandaki büyümeye
  kimyasal olgunluk adi verilmektedir.

33
Besi uzadikça Yasin 100 kg CAA için Tüketilen Yem
miktarina Etkisi
34
BESI BASI AGIRLIGI

• Besiye alinacak hayvanlarin besi basi agirliginin
  düsük olmasi arzulanir.Çünkü,
• - Bu tip hayvanlara daha az para ödenir
• - Bu tip hayvanlar daha az yem tüketirler.
• Ancak besi basi agirligi düsük olan hayvanlarla
  yapilacak besinin süresinin de uzun olacagi
  dikkate alinmalidir.

35
BESI SONU CANLI AGIRLIGI

• Besinin erken ya da geç bitirilmesi istenmez.
  Besinin gerekenden daha önce son vermek hem
  kârliligi hem de üretimi azaltir. Uygun besi sonu
  canli agirligina ulasildigi halde besiye devam
  edilmesi, besinin erken bitirilmesinden daha
  zararli olabilir.
• Çünkü agirlik arttikça günlük artis düser, 1 kg
  canli agirlik artisinin maliyeti yükselir ve
  saglanan artisin büyük bölümü yag dokusunun
  artisi seklinde olur.
• Kültür irki sigirlar için uygun besi sonu
  agirligi 500-550 kg, melezler için 380-450 kg
  arasi kabul edilir.

36
ORJIN

• Damizlik degeri yüksek olan bogalardan elde
  edilen yavrularin beside kullanilmasi gerekir.
  Bilinen bir kaynaktan temin edilen hayvanlarin
  bakim, besleme kosullari, hastaliklari ve diger
  yetistirme problemleri hakkinda daha yakin bir
  bilgi sahibi olunur.
• Besi danasinin anne ve babasinin bilinmesi
  durumunda yavrunun alabilecegi canli agirlik
  artisi daha iyi belirlenebileceginden yüksek bir
  besi performansi saglanabilir.

37
KONDISYON

• Kondisyon denildiginde, hayvanin gelisme ve besi
  durumu anlasilir. Ayni kondisyonlu hayvanlardan
  vücutlari iri olanlar ufak yapililara göre beside
  daha hizli agirlik artisi saglarlar.
• Çok zayif ve zayif kondisyonda olan hayvanlarin
  besiye alinmalari risklidir
• Orta ve iyi kondisyondaki hayvanlar besiye
  alinmalidir.
• Orta ve iyi kondisyondaki hayvanlarin
• Ense ve omuzlari gelismis,
• Açlik çukurlari, butlar ve kalça dolgun ya da
  dolmaya müsait
• Hayvana arkadan bakildiginda kare görünümünde
  olmalari gerekir.

38
SAGLIK

• Besiye alinacak hayvanlarin saglik durumlari
  gözden geçirilmelidir. Canli olmayan, durgun,
  ince kulakli, göz aklari sari olan hayvanlar
  hastalikli ve besiye elverisli olmayan
  hayvanlardir. Besiye alinan hayvanlarin vücut
  yapisinin da besideki agirlik artisina önemli bir
  etkisi vardir.
• Genellikle derin, genis ve uzun gövdeli, küçük
  basli, kisa boyunlu, genis ve düz sirtli, genis
  ve uzun sagrili hayvanlar besiye elverislidir.
  Buna karsilik uzun bacakli, dar gövdeli, keskin
  sirtli, dar ve kisa sagrili, kalin derili, uzun
  boyunlu, iri basli hayvanlarin besiye alinmasi
  bir fayda saglamaz.
• Besiye alinacak hayvanlar, iç ve dis parazitlere
  karsi ilaçlanmis ve gerekli asilamalari yapilmis
  olmasi gerekir. Buzagilik döneminde iyi bir bakim
  besleme geçirmis, iskelet çatisi kurulmus, ancak
  daha sonra hastalik disi nedenlerle (açlik,
  bakimsizlik, stres vb.) ciliz kalmis hayvanlar
  ile basarili bir besi yapilir. Bu hayvanlara besi
  öncesinde gerekli sartlar saglanip
  beslendiklerinde, yasitlarina göre daha hizli
  besi performansi saglarlar ve böylece
  aralarindaki canli agirlik farkini en kisa sürede
  kapatirlar.
• Ayrica, bu hayvanlar ciliz ve hafif oldugundan
  ucuza satin alinirlar. Tükettikleri yemin az bir
  kismini yasama payi, daha fazlasini ise canli
  agirlik artisi için harcarlar.

39
BESLEME DURUMU

• Hayvancilikta giderlerin yaklasik 70-90nini
  yem giderleri olusturmaktadir.Hayvanlardan
  beklenen yararin saglanabilmesi için hayvanlara
  bir günde verilecek olan yemin, hayvanin ihtiyaci
  olan besin maddelerini karsilamasi gerekir. Bunun
  için, hayvanin ihtiyaç duydugu besin maddeleri
  ile yemin besin maddeleri içerigi ve hayvanin
  günlük yem tüketim kapasitesinin bilinmesi
  gerekir.
• Bir besi sigirinin günlük yem tüketimi, yemin su
  içerigine bagli olarak degisir. Bu yüzden tüketim
  miktari, kuru madde cinsinden ifade edilir.
• Örnegin, yesil çayir otunun kuru maddesi 20
  iken, kuru çayir otunda bu deger 87, samanda
  90, arpada 87 civarindadir. Bir besi tosunu
  günde canli agirliginin yaklasik 2,5una
  esdeger agirlikta kuru madde tüketir. Örnegin,
  200 kg agirligindaki bir besi sigiri 5 kg kuru
  madde tüketirken, 500 kg agirligindaki bir hayvan
  için bu deger yaklasik 12,5 kgdir.

40
B-YEM ILE ILGILI FAKTÖRLER
Enerji ihtiyaçlari Protein ihtiyaçlari Mineral ve
vitamin ihtiyaçlari Su ihtiyaçlari Rasyonda
kaba/kesif yem orani Yem tüketim gücü Yem formu
41
Kuru Madde Ihtiyaçlari(1)

• Besi sigirlari bir günde vücut agirliklarinin
  ortalama 2.5u kadar kuru madde tüketirler.
• 300 kg agirligindaki bir sigirin günlük kuru
  madde tüketimi 300 x 0.025 7.5 kg
  kadardir.
• Bu hayvan 90 KM içeren bir yem ile besleniyorsa
  7.50.90 8.3 kg yem tüketecektir.

42
Kuru Madde Ihtiyaçlari(2)

• KM tüketimi
• Besinin erken döneminde yüksek geç döneminde
  düsüktür
• Canli agirlik artisi hizlandikça yem tüketimi de
  artar
• Yemin enerji degeri yükseldikçe KM tüketim orani
  azalir
• Yemdeki lifli kisim orani arttikça KM tüketimi de
  artar
• Sogukta KM tüketimi artarken sicakta azalir.

43
Besi Sigirlarinda Kuru Madde Ihtiyaçlari
44
Besi Sigirlarinin Besin Maddeleri Ihtiyaci
45
Enerji Ihtiyaçlari

• Besi rasyonlari hayvanin yasama payi ve büyüme
  için ihtiyaç duydugu enerjiden daha fazla enerji
  içermelidir.
• Besi hayvanlarinin enerji ihtiyaçlari genelde
  hayvanin yasi veya agirligi esas alinarak
  bildirilir.
• Besi rasyonlarini diger rasyonlardan ayiran en
  önemli özellik YÜKSEK ENERJILI olmalaridir.
• Düsük veya orta derecede yüksek enerjili
  rasyonlarla da besi yapmak mümkün olsa da bu
  durumda hem besi süresi uzar, hem de yemden
  yararlanma, karkas randimani ve et kalitesi
  beklenenden düsük olur.
• Kullanilan enerji birimleri
• Nisasta degeri (ND)
• Sindirilebilir enerji (SE)
• Toplam sindirilebilir enerji ()
• Metabolik enerji (ME)
• Net Enerji (NE) (Yasama payi için NE ve Verim
  için NE)
• Ülkemizde yürürlükte olan Yem Yönetmeligine göre
  halen kullanilan enerji birimi MEdir.

46
Protein Ihtiyaçlari(1)

• Besinin baslangiç döneminde ve büyüme döneminde
  rasyondaki protein oraninin yüksek olmasi,
  semirme döneminde enerjinin daha da yükseltilip
  protein düsürülmesi gerekmektedir.
• Yas ilerledikçe günlük toplam protein ihtiyaci
  artmakla birlikte proteinin rasyon içindeki orani
  (yogunlugu) azalir.
• BESIN MADDELERI ORANI (BMO) ???
• Pratikte toplam protein ihtiyacinin karsilanmasi
  için  12-14 ham protein içeren  rasyonlarin
  kullanilmasi gereklidir. Zira böyle bir rasyonla
  hayvan basina günde  590- 1315 g ham protein
  saglanir.

47
Protein Ihtiyaçlari(2)
48
Protein Ihtiyaçlari(3)

• Dar BMOli rasyonlar vermek daha dogrusu daha
  fazla protein saglamak GCAAni yükseltmez ve
  YYOnini artirmaz.
• Genç hayvanlarin uzun süre genis oranli
  rasyonlarla beslemede yani protein
  yetersizliginde hayvanin büyüme orani ve istah
  azalir. Ekstrem durumlarda CAA duracagi gibi
  azalis dahi görülebilir.
• Protein ihtiyaçlari Ham protein (HP) cinsinden
  verilebilecegi gibi Sindirilebilir ham Protein
  (SHP) cinsinden de verilebilir. Elde SHP
  degerleri yoksa HP degerleri 0.75 degeri ile
  çarpilarak bulunabilir.
• Elde HP degerleri de yoksa asagidaki formül
  kullanilir
• SHP 2.79 W0.75 (1 1.905 A)
• A GCAA (kg/gün)
• W CA (kg)

49
Protein Ihtiyaçlari(4)

• Beside protein kalitesi en azindan tek
  midelilerde oldugu kadar önem tasimaz.
• Ancak bazi amino asitlerin yetersiz olmasi
  durumunda rumen mikroorganizmalarinin protein ve
  esansiyel amino asitleri sentezleme
  yeteneklerinin kisitlandigi da unutulmamalidir.
• KÜSPE/DANE YEM ORANI.???
• KORUNMUS PROTEIN, RUMENDE PARÇALANAN PROTEIN,
  METABOLIZE OLABILIR PROTEIN???

50

• Daha önceki çalismalar bitirme dönemindeki
  sigirlarin HP ihtiyaçlarinin 12-13 arasinda
  degistigini ve diyet KMsinin 1.5u oraninda
  üre formunda (PTK ve SK yerine) protein katkisi
  yapilmasi durumunda besi performansi ve karkas
  karakteristiklerinin olumlu yönde etkilendigini
  göstermistir. Bununla beraber yapilan bazi
  çalismalar ürenin etkili bir rumeni
  alkalilestirici bir madde olarak
  düsünülebilecegini ancak sistemik bir tampon
  maddesi olarak kabul edilemeyecegini ortaya
  koymustur.
• Yapilan bir çalismada düvelerin yüksek düzeyde
  verilen HPden ( 14 e kadar) daha etkin sekilde
  faydalandigini göstermektedir.
• Cinsiyet ve genotipin HP ihtiyaçlarini nasil
  etkilendiginin belirlenmesine yönelik
  arastirmalara ihtiyaç duyulmaktadir.

51
Protein Requirements for Finishing Beef Cattle
Summary Reviewed research indicates that
feedlots currently feed protein concentrations
that vary from 12.5 to 14 CP (DM basis). Both
reviewed and current research at the University
of Arizona has indicated that optimal protein
concentrations in feedlot diets fall somewhere
between 12.0 to 13.0. Research suggests that
urea can be supplemented at up to 1.5 of dietary
DM and utilized as 100 of the supplemental CP
without any detrimental effects. Little
research has been reported on the effects of
gender and genotype on protein requirements. A
study at the University of Arizona showed protein
requirements to be similar between steers and
heifers with the exception that heifers were most
efficient at 14.0 CP while steers were most
efficient at 12.5 CP. The goal of this paper
is to review previous studies and utilize current
findings to suggest future research needs related
to protein requirements in finishing cattle.
52
Mineral ve Vitamin Ihtiyaçlari(1)
53
Mineral ve Vitamin Ihtiyaçlari(2)

• Besi sigirlarinin Ca, P, Mg ve tuz ihtiyaci
  önemlidir. CA ve GCAA yükseldikçe mineral madde
  ihtiyaci da artmaktadir. Rasyonda baklagil otlari
  yer aldiginda Ca ihtiyacinin büyük bir kismi
  karsilanir. Konsantre yeme dayali entansif
  besilerde ise kireçtasi (mermer tozu) gibi Ca
  kaynaklarinin katilmasi gerekir. Entansif besi
  rasyonlari P bakimindan zengin yem maddeleri
  içerdiginden P noksanligi genelde görülmez. Ancak
  P bakimindan fakir topraklarda yetisen bitkileri
  tüketen sigirlarda P noksanligi görülebilir. Bu
  durumlarda kemik unu, florsuz fosfat kayasi veya
  DCP kullanilabilir.

54
Mineral ve Vitamin Ihtiyaçlari(3)

• Silaj veya taze çayir otlari ile beslenen
  hayvanlarda tuz ihtiyaci kuru yemlerle
  beslenenlere nazaran çok yüksektir.
• Kaba yem agirlikli rasyonlarla beslenenlerde
  tahil agirlikli yüksek enerjili rasyonlari
  tüketenlere göre tuz ihtiyaci 2-3 kat artabilir.
  Pratikte rasyon KMsinin 0.5i kadar tuz vermek
  gerekir.

55
Mineral ve Vitamin Ihtiyaçlari(4)

• Ruminantlar suda eriyen vitaminleri (B grubu ve C
  vitaminleri) ve yagda eriyen vitaminlerden K
  vitaminini rumenlerinde sentezlerler. A vitamini
  de karotenden sentezlenir ve ruminantlar
  yeterince yesil yem tüketmedikleri taktirde
  ß-karotenin disaridan ilave edilmesi gereklidir.
  Hayvan basina yasama payi ß-karoten ihtiyaci 100
  mgdir. Yogun konsantre yem (1-1.5 kg/100 kg CA)
  ile beslenen besi sigirlarinin rasyonlarina
  vitamin katilir. A, D ve E vitamini rasyonlarla
  veya parenteral yolla saglanir. Çayira çikista da
  vitamin A, D ve E verilmelidir. Misir silaji,
  seker pancari yapragi silaji tüketimi halinde, bu
  silajlar fakir olduklari vitamin A ve D yönünden
  mutlaka desteklenmelidir.

56
Mineral ve Vitamin Ihtiyaçlari(5)

• Besi sigirlarinda en fazla sorun ortaya çikaran
  vitamin A vitaminidir. Misir disindaki
  tahillarla veya kötü kaliteli kaba yemlere dayali
  rasyonlarla beslenen besi sigirlarinda Vitamin A
  eksikligi ortaya çikabilir. Vitamin A
  eksikliginin ortaya çikmasini önlemek amaciyla
  hayvan basina igneyle 0.5-1 milyon IUluk (veya
  her 100 kg CA için 600 IU) dozlar verilir.
• Kapali yerlerde yapilan tahil agirlikli
  besilerde Vitamin D yetersizligi sorun
  çikarabilir. Bu gibi hayvanlara hayvan basina
  4000-6000 IU/gün vitamin takviyesi yapmak
  gerekir.
• Tahillarin sicaklik uygulanan bir islemden
  geçirilmesi durumunda veya silaj agirlikli
  besilerde Vitamin E noksanligi ortaya çikabilir.
  Bu gibi durumlarda rasyonlarin en az 15 IU/kg
  düzeyinde Vitamin E içerecek sekilde
  düzenlenmeleri gerekir.

57
Su Ihtiyaçlari (1)

• Besi hayvanlarina verilecek içme suyunun temiz ve
  taze olmasi ve 15 C sicakliga sahip olmasi
  istenir.
• Besi sigirlari tükettikleri her 1 kg yem KMsi
  için 20 C çevre sicakliginda yaklasik 4-5 kg içme
  suyu tüketirler.
• Hayvanlar sü tüketebildikleri sürece yem
  tüketirler. Su tüketimi yem tüketimini, yem
  tüketimi de günlük canli agirlik kazancini
  artirir.
• KM içerigi yüksek saman, kuru ot gibi yemler su
  ihtiyacini artirdigi halde, silaj gibi su içerigi
  yüksek yemler su ihtiyacini azaltir.
• Diyette protein, tuz, diuretik maddeler ve
  minerallerin yüksek oranda bulunmasi su
  ihtiyacini artirir.

58
Su Ihtiyaçlari (2)

• SU TÜKETIMI (lt/gün)
• -18.67(0.3937xMS)(2.432xKMT)-(3.870xGY)-(4.437xD
  T)
• MS Maksimum sicaklik (F)
• KMT Kuru Madde Tüketimi
• GY Günlük yagis (cm/gün)
• DT Diyetteki tuz orani ()
• (Kaynak http//www.nap.edu/openbook.php?record_id
  9791page82)

59
Beside Kaba/kesif Yem Orani (1)

• Pratik olarak besi basinda 70 kaba , 30 kesif
  yem, daha sonralari 30 kaba, 70 kesif yem,
  semirtme döneminde 10-15 kaba, 85-90
  kesif yem verilmesi gerekir. Yas pancar posasi
  kullaniliyorsa canli agirligin 5ini
  geçmemelidir.
• Besi sigirlarina selüloz bakimindan fakir,
  enerjice zengin yemler verilir. Verilen konsantre
  yem miktari kaba yemin kalite ve miktarina
  baglidir. Entansif beside rasyonda az miktarda
  kaba yem yer alir. Kaba yem düzeyi 10lara kadar
  gerileyebilir. Ancak kural olarak günde yaklasik
  1 kg kaba yem kuru maddesi tüketmeleri gerekir.
  Besi sigirlarinda rasyon kuru maddesinin 12-14ü
  ham selülozdan olusmalidir.
• Rasyonda kesif yem oraninin yükselmesiyle CAA
  artar.Agirlik artisi önceleri hizli olmakla
  birlikte kesif yem oraninin 50yi geçmesi ile
  bu hiz yavaslar. Oranin 60i geçmesi ile
  ekonomik karlilik azalmaya baslar.
• Sindirim bozukluklarinin ortaya çikma ihtimali
  yüzünden kesif yemin rasyondaki oraninin 70in
  üzerine çikarilmasi pek önerilmez. Çikarilmasi
  gerekiyorsa ek önlemler alinmasi
  gerekir.
• Kaba/kesif yemin verilis sirasi da önemlidir.
  Kesif yem mutlaka bir miktar kaba yem verildikten
  sonra verilmelidir. Aksi takdirde asidosis
  sekillenebilir.
• Kaba/kesif yem karisim halinde verilmiyorsakesif
  yemin mutlaka ögünler halinde verilmesi gerekir.
  Kaba yem ise sürekli verilmelidir.

60
(No Transcript)
61
BESIDEKI SIGIRLARIN BESLENMESINDE DIKKAT EDILECEK
HUSUSLAR

• Besi sigirlarinin dikkate alinmasi gereken ilk
  ihtiyaçlari enerjidir. Genellikle, enerji düzeyi
  yüksek rasyonlardan daha iyi sonuç alinmaktadir.
  Besi sigirlarinin enerji ihtiyaçlari,agirliklari
  arttikça yükselir.
• Protein düzeyi, genç hayvanlar için önemlidir.
• Besi hayvanlarinin mineral madde ve vitamin
  ihtiyaçlari, bunlari üreten firmalarin
  ürünlerindeki dozlara uyularak karsilanabilir.
  Buna ek bir önlem olarak, yemliklerde sürekli
  kaya tuzu veya yalama tasi bulundurmak yararli
  olur.
• Fiyati ve teminindeki güçlük nedeniyle,
  genellikle beside kuru ot veya kuru yonca
  kullanilamaz. Bu yüzden besideki hayvanlara A, D
  ve E vitamini takviyesi yapilmalidir. Bu
  vitaminler yeme katilmamis ise, hayvanlara
  enjekte edilerek verilebilir.
• Besi sigirlarina seker pancari posasi ve silaj
  gibi yemler verilmiyor ise, hayvan basina günde
  1-2 kg saman vermek gerekir. Daha fazla saman
  vermek, yem tüketimini azaltacagi için istenmez.
  Daha az verilmesi durumunda ise sindirim
  problemlerine yol açabilir.

62

• Besideki hayvanlarin önünde sürekli temiz su
  bulunmalidir. Günde iki ya da üç ögün su vermek,
  hem isgücü ihtiyacini artirir hem de hayvanlarin
  yeterli suyu içmelerine engel olabilir.
• Bir besi sigirinin günlük su tüketimi, ahir
  sicakligina ve hayvanin agirligina bagli olarak
  degisir. Hayvan basina günde ortalama 40-50 litre
  su saglamaya çalisilmalidir.
• Beside kuru pancar posasi kullanilacak ise,
  posanin yedirilmeden 24 saat önce su ile
  islatilmasi gerekir. Pancar posasi mineral madde,
  vitamin ve protein bakimindan oldukça fakirdir.
  Rasyon hazirlanirken bu eksiklikler dikkate
  alinmalidir.
• Dane yemler, mümkünse kirilarak degil ezilerek
  yedirilmelidir.

63
BESI YÖNTEMLERI (1)

• BESI SÜRESINE GÖRE
• Kisa süreli besi 120 gün veya daha kisa
• Orta süreli besi 120 gün-240 gün (4-8 ay)
• Uzun süreli besi 240-300 gün (8-10 ay)
• VERILEN KESIF YEM MIKTARINA GÖRE
• Tam besi 1.5-2 kg kesif yem/100 kg CA
• Sinirli besi gt 1kg kesif yem/100 kg CA
• MEVSIME GÖRE
• Kis besisi
• Yaz besisi

64
BESI YÖNTEMLERI (2)

• BESI YERINE GÖRE
• Mera besisi
• Ahir besisi
• Tamamen açikta besi
• GÜNLÜK CANLI AGIRLIK ARTISINA GÖRE
• Ekstansif besi
• Yari entansif besi Günlük artis en fazla 1000 g
• Entansif (yogun)besi Günlük artis 1000 gdan
  fazla

65
BESI YÖNTEMLERI (3)

• VERILEN YEME GÖRE
• Mera (ot) besisi
• Silaj besisi
• Pancar yapragi veya posasi ile besi
• Kesif yemle besi
• HAYVANIN YASINA GÖRE
• Buzagi besisi
• Dana besisi
• Tosun besisi
• Düve besisi
• Öküz besisi

66
BESIYE ALINACAK HAYVANLARDA ARANACAK ÖZELLIKLER

• Nispeten düsük kondisyonlu olmalari gerekir.
• Kemik çatisi kurulu, yani iskelet sisteminin tam
  gelismis olmasi istenir.
• Kafa, boyun, bacak ve gövde yapisi besiye uygun
  olmalidir.
• Hayvanin durusu, yürüyüsü, sese duyarliligi,
  gözlerin ve killarin parlakligi, mermenin
  islakligi, gevis getirme durumu ve istahi
  incelenmelidir. Bu özellikler bakimindan uygun
  ancak zayif görünümlü hayvanlar pazarda daha
  ucuza temin edilebilir.

67
Besiye baslamadan önce gözönüne alinmasi gereken
bazi hususlar

• Vücut belli bir ahenk içinde olmalidir
• Bacak durusu düzgün, incikler uzun ve nispeten
  kalin olmalidir
• Ergenligini tamamlamis erkeklerin gövde ön
  bölümü, disilerde arka bölümün daha gelismis
  olmasi makbuldür. Gögsü dar ve basik, kafa
  gövdeye oranla büyük veya küçük olanlarin besi
  performanslari düsük olur
• Bilinen bir yerden hayvanlarin alinmasi daha
  uygundur
• Ana ve babanin bilinmesi besi performansi
  hakkinda bilgi verir
• Besi performansini etkileyen diger faktörler
  sunlardir
• Sigirlarin uygun kesim agirliklari bilinmeli
  hizli canli agirlik saglayabilecek hayvanlar
  seçilmeli
• Sigirin yemden yararlanma yetenegi yüksek olmali
• Bakim ve beslenme sartlarina özen gösterilmeli
• Ahir kosullari saglikli olmali
• Barinaklar asiri sicak ve havasiz olmamali
• Uygun besi yöntemi seçilmeli
• Yeterli ve dengeli besleme yapilmali

68
BESIYE BASLAMADAN ÖNCE YAPILACAK ISLEMLER (1)

• Besi baslangiç agirliginin belirlenmesi
• Besinin ne zaman bitirileceginin belirlenmesi
• Saglanmasi gereken GCAAnin belirlenmesi
• Örnek
• Besi sonu canli agirlik
  500-200
• GCAA (Ort.)------------------------------------
  --- 1.25 kg
• Besi süresi (gün) 240
• Nakliye firelerinin belirlenmesi
• a. Ölüm ve hastalik sonucu meydana gelen fireler
• b. Yol firesi 24 saat için 2-4
• 24-35 saat için 3.5-5.5
• 36-72 saat için 4-6.5
• NOT Nakliye öncesi hayvanlara antibiyotik
  takviyesi yapilmali, nakliye esnasinda da ot ve
  su verilmelidir.

69
BESIYE BASLAMADAN ÖNCE YAPILACAK ISLEMLER (2)

• Disaridan gelen hayvanlara iç ve dis parazit
  mücadelesi yapilmalidir.
• Ilk 3-4 hafta riskli dönemdir. Hayvanlara temiz,
  kuru altlikli bölme saglanmalidir.
• Yeni gelen hayvanlara bol su ve kaliteli yem
  verilmelidir. Mineral yetersizligi göze alinarak
  takviye yapilmalidir.

70
BUZAGI BESISI (1)

• 180 KG CAga kadar devam eden bir besi seklidir.
• Yemleme metodunun seçimi verilecek içecegin (süt
  ve benzeri maddeler)) fiyatina bagli olmaktadir.
  Yagli sütün yüksek fiyatla satildigi yerde
  buzagiya yagli sütleri mümkün oldugu kadar az
  içirmek gerekir. Fazla miktarda yagsiz süt elde
  edilmesi durumunda bu sütün buzagilara içirilerek
  yagli sütten tasarruf etme imkani da vardir.
• Buzagilar ilk hafta kolostrumla
  beslenmeldirler.Kolostrum buzagiya dogumu izleyen
  ilk 3 saat içinde içirilmelidir.

71
BUZAGI BESISI (2)

• Ulasilmak istenen besi sonu canli agirligina göre
  2 çesit buzagi besisi vardir.
• A-Hizli buzagi besisi (HBB)
• B-Uzatilmis buzagi besisi (UBB)

72
A-Hizli buzagi besisi - Tam yagli sütle hizli
buzagi besisi - Yagsiz sütle hizli buzagi
besisi -Süt yerine geçebilen maddelerle (SÜT
IKAME YEMLERI) hizli buzagi
besisi B-Uzatilmis buzagi besisi -
Süt ve benzeri maddelerle uzun süreli buzagi
besisi - Süt ve benzeri maddeler ve yogun
yemlerle uzun süreli besi
73
A-HIZLI BUZAGI BESISI (HBB)

• 50 günlük sürede 100-150 kg CAga ulastirilmak
  üzere yapilan kisa süreli bir besidir.
• Genelde sivi gidalar kullanildigindan açik
  renkte, beyaz et elde edilmektedir. Bu nedenle
  BEYAZ ET BESISI olarak da adlandirilmaktadir.
• HBB süt ve süt yan ürünleri ile yapildigindan
  rumen gelisememektedir. Yem ve dolayisiyla demir
  (Fe) tüketimi söz konusu olmadigindan ve sütte
  yeteri kadar Fe bulunmadigindan açik renkli,
  beyaz et elde edilmektedir.
• Dogumdan sonra 2. haftada baslanmakta ve ilk
  hafta mutlaka agiz sütü verilmelidir.
• Süt, yagsiz süt ve süt yerine geçebilen
  maddelerle (SÜT IKAME YEMLERI) yapilan buzagi
  besisinde ilk gün 1-1.5 l ilik su veya çay
  içirilmeli ve sivi gidalara yavas yavas
  alistirilarak geçilmelidir. Içirilecek sivi günde
  en az 3-4 ögünde verilmeli ve isisi ile
  temizligine azami dikkat gösterilmelidir.
• Kisa süreli buzagi besisinde yüksek kaliteli et
  elde edilmesi için GCAAnin 1000 gin üzerinde
  olmasi gerekir. Ilk günlerde GCAAnin düsük
  olmasi durumunda son günlerdeki artisin 1400 g
  üzerine çikarilmasi gerekir.

74
TAM YAGLI SÜTLE HIZLI BUZAGI BESISI (1)

• En basit ve en güvenilir bir besi yöntemidir.
• Süt fiyatinin yüksek olmasi besinin maliyetini
  artirir.
• Her 1 kg CAA için 11 kg süt içirilmektedir.
• Bugünkü süt fiyatlariyla bir buzagiya yaklasik
  300 l veya daha fazla süt içirilmesi ekonomik
  olmamaktadir.
• Besleme fizyolojisi açisindan da bu kadar süt
  içirilmesi dogru degildir
• Ancak lüks tüketime yönelik olarak BEYAZ ETE
  karsi talebin olmasi durumunda bu besi metodu
  uygulanabilir.

75
TAM YAGLI SÜTLE HIZLI BUZAGI BESISI (2)

• Ilk hafta sadece agiz sütü verilir,
• 2. haftadan itibaren hayvan basina günde 7 lden
  baslayip her hafta 1-1.5 l artirarak besi sonunda
  20-21lye ulasacak sekilde tam yagli süt verilir.
  
• 45 kg CAda besiye alinan buzagilar 1100 glik
  artisla ve toplam 550 kg süt tüketimiyle 7. hafta
  sonunda 100 kga ulasirlar (bu durumda her kg CA
  için 10 kg süt tüketilmis olur).

76
YAGSIZ SÜTLE HIZLI BUZAGI BESISI (1)

• Yagsiz süt yagi ve yagda eriyem tüm vitaminleri
  alinmis süttür.
• Bu beside yagsiz sütün yagda eriyen vitaminlerce
  zengin karmalarla desteklenmesi gerekir.ayrica
  3 düzeyinde bitkisel veya hayvansal yag
  katilmasinda yarar vardir.
• Yagsiz süt tozu, yemlik kazein, soya fasulyesi,
  keten tohumu küspesi, bugday unu, bugday kepegi,
  misir gluteni ve tahil unlari gibi tasiyicilar
  kullanilarak yagsiz süt tamamlayici karmalari
  hazirlanir ve bu karmalarla yagsiz sütün
  eksiklikleri giderilmeye çalisir. Böyle bir
  karmanin kompozisyonu yanda görüldügü gibidir.
• Böyle bir programla 45 kg agirligindaki buzagilar
  450 l süt tüketimiyle günde yaklasik 100 g
  artisla 50 günde 100 kg CAga ulastirilabilir.

77
YAGSIZ SÜTLE HIZLI BUZAGI BESISI (2)

• Yagsiz Sütle Besi Için Uygun içirme Programi

78
ÖDEV

• http//www.bolbilgi.com/30-baslik-buzagi-besisi-pr
  ojesi-t101108.html?s3b439feeeeb8bdbfc6ae42a56707d
  546amp
• 100 BASLIK BESI SIGIRI PROJESI
• 40 BASLIK BUZAGI BESISI PROJESI
• 50 BASLIK BUZAGI BESISI PROJESI

79
(No Transcript)
80
Süt yerine geçebilen maddelerle (SÜT IKAME
YEMLERI) hizli buzagi besisi(1)

• Yagsiz süt temin edilemezse, buzagi besisinde süt
  yerine geçebilen yem karmalari kullanilir. Bu
  karmalarin besin maddeleri miktarlari yönünden
  normal süte benzer olmasi saglanmalidir.
• Bu beside sindirilme derecesi yüksek, suda kolay
  eriyebilen yemlerden yararlanilmaktadir.
• Süt ikame yemi (SIY) yagli süt düzeyine
  ulastirilan bir yem olup yagsiz süt tozu, tatli
  ve eksi peynir suyu tozu, çesitli yaglar,
  sekerler ve vitaminlerden olusturulmaktadir.
• SIYin besin madde içerigi yanda verilmistir.

81
Süt yerine geçebilen maddelerle (SÜT IKAME
YEMLERI) hizli buzagi besisi(2)

• Süt ikame yemine protein kaynagi olarak soya
  küspesi unu gibi yemlerde katilabilir.
• Süt ikame yemleri üretici firmanin tavsiyeleri
  uyarinca ya sicak suda eritilip 39-40 C
  civarinda iken içirilir, yada eksitilip soguk
  olarak içirilir. Içirme isi emzikli kovalar,
  normal kovalar, suluklar, yada otomatik
  yemliklerden yararlanilarak yapilabilir.
• Besi baslangicinda buzagilara, bir litresinde
  150-180 gr süt ikamesi bulunan karisimdan 6 litre
  içirilir. Bu miktar gittikçe artirilir ve besi
  sonunda bir litresinde 200-250 gr süt ikamesi
  bulunan karisimdan 11-16 litre kadar
  içirilebilir.
• Asagida verilen programla 45 kglik buzagilar
  toplam 70 kg yemle ve 1100 glik artisla 50 günde
  100 kga ulasabilir.

82
(No Transcript)
83

• Feeding Directions
• Mix 200 grams milk powder in 1 litre water (makes
  up 1.22 litres milk replacer)    Calf Age (days)
  / Feed rate  1-3 / Colostrum (4-6litres per
  day)    4-6 / 1-1.5    7-10 / 1.5-2    10-14 /
  2-2.25    15-Weaning / 2.5-2.75    Supply fresh
  feed daily (Barastoc Calf Feed)    Provide straw
  or hay as a roughage source to stimulate rumen
  development.    Ensure fresh, clean drinking
  water is available.   Mixing Directions
• Pour half the total volume of water (38oC - 42
  oC) required into a bucket or mixer. Weigh the
  required amount of powder and pour it gently into
  the water.Mix well and make up to the final
  volume using warm water (38 oC). Mix well and use
  immediately. Wash buckets or bottles after each
  use.      

84
(No Transcript)
85

• White Label Milk Replacer 
• Protein 22Fat 20Fiber 0.15Designed
  for people that want better calf performance than
  what a 20 protein milk replacer will deliver. It
  contains all milk proteins and is two points
  higher in protein than most common calf milk
  replacers.

86
Özel besiye tabi tutulan süt danalari için
kullanilan SIY hayvansal yag IÇERMEMEKTEDIR ve
hayvansal yag içeren konvensiyonel SIY e göre
dana etinin kalitesini (renk, gevreklik ve besin
madde içerigi yöününden) artirmaktadir. Bu tip
SIYdeki yag karisiminin komposizyonu su
sekildedir 80 kismen hidrojenize edilmis soya
yagi, 15 kakao yagi, 4 lesitin ve 1
emülsifiyer. KAYNAK http//www.freepatentsonlin
e.com/6348222.html
87
B-UZUN SÜRELI BUZAGI BESISI (UBB)

• Buzagi etine talebin yüksek olmasina karsin
  buzagi bulunmasi konusundaki güçlük yetistiriciyi
  daha uzun süreli besiye yönlendirmektedir.
• Bu besi yönteminde de açik renkte et elde
  edilmesi arzu edilmektedir.
• Uzun süreli buzagi besisinde süre 12-13 hafta
  dolayinda olup besi sonu agirliklari da 150-200
  kg civarindadir.

88
Süt ve Benzeri Maddelerle Uzun Süreli Buzagi
Besisi

• Buzagilara sadece enerji ve etkicil maddeler
  yönünden besin degeri yükseltilmis yagsiz süt
  veya SIY verilir.
• Kaba ve kesif yem kullanilmaz.
• Buzagilar 150 kg CAga ulasincaya kadar kisa
  süreli buzagi besisinde oldugu gibi beslenirler,
  daha sonra 180 kg CAga ulasincaya kadar yagsiz
  süttamamlayici veya SIY ile beslenirler.
• Istenilen et rengi ve kalitesi 180 kga
  ulasildiginda elde edildiginden besi sonu CAgi
  180 kg olarak belirlenmistir.
• Bu beside GCAAnin 1200 g civarinda olmasi
  beklenir.

89
Ikame Süt içirme Programi
90
Süt ve Benzeri Maddelerle ve Yogun Yemlerle Uzun
Süreli Buzagi Besisi (1)

• Uzun süreli buzagi besisinde süt, süt tozu ve SIY
  ile birlikte buzagi baslatma yemi ve iyi kalite
  kuru ot da kullanilabilmektedir. Ancak bu durumda
  etin koyulastigi ve satis imkanlarinin azaldigi
  unutulmamalidir.
• Asagida verilen programla en az 1200 g/gün CAA
  ile 13 haftada 150 kgnin üzerine çikilabilir ki
  bunun için 1 ton yagsiz süte ek olarak 120 kg
  buzagi büyütme yemi ve 7 kg kuru ot gerekir.
• Bu beside 150-200 kg CA elde edilinceye kadar
  devam edilmektedir.
• Yagsiz sütle beslenen buzagilara 5. ve 7.
  haftalardan baslanarak ve miktari gittikçe
  artirilarak yogun yem ve kaba yem verilmeye
  baslanir.
• Kesif yem miktari 0.8 kgdan baslanarak 4-5 kga
  kadar yükseltilirken kaba yem miktari 150 ga
  çikartilir.
• Yagsiz süt veya SIYin miktari 6 kg a düsürülür.
• Bu beside etin kalitesi bir miktar düsmekle
  birlikte besi maliyetinde azalmaya yol
  açmaktadir.
• 180 kglik besi sonu canli agirligina kadar
  yaklasik olarak 1000 l yagsiz süt, 60 kg
  tamamlayici yem, 120 kg kesif yem ve 7 kg ot
  tüketilir. (BU BESININ MALIYET ANALIZI?)
• Örnek bir besi programi asagida verilmistir.

91
Süt ve Benzeri Maddelerle ve Yogun Yemlerle Uzun
Süreli Buzagi Besisi (2)
92
GENÇ SIGIR BESISI

• Genç sigir besisinde (GSB) buzagilar 4-5 aylik
  yasta besiye alinirlar (125 kg CA) ve 14-18 aylik
  yasta 500-600 kg CA elde edilinceye kadar beside
  tutulurlar.
• GSBde 3 farkli alt grup vardir
• a. Entansif Besi
• b. Yari Entansif Besi
• c. Ekstansif Besi

93
ENTANSIF BESI (EB) (1)

• EB büyütme döneminden sonra hayvanlara besin
  maddelerince zengin, sindirilme derecesi yüksek
  yogun yemlerin verilmesi suretiyle kisa sürede
  istenilen canli agirliga ulastirilmalari
  arzulanan besi yöntemidir.
• Günde 1000 g ve daha fazla canli agirlik artisi
  saglayacak sekilde yapilan besiye "Entansif sigir
  besisi" denir Entansif sigir besisi 6-18 aylik
  yaslar arasindaki erkek danalara uygulanir.Bu
  beside dane yemler, endüstri ürünleri ve yan
  ürünleri (üre ve yagli tohum küspeleri, kuru
  pancar posasi ve melas) önemli bir yer
  tutmaktadir.
• Bu besi yönteminde kaliteli kesif yemlerin
  kullanilmasi ile kisa zamanda yüksek CA elde
  edilmektedir.
• Istahsizlik ve asidosis gibi olumsuzluklarin
  önüne geçmek için 2-3 haftalik bir alistirma
  dönemi uygulanmali ve yemler 2 oraninda
  sodyumbikarbonat ile desteklenmeldir.

94
ENTANSIF BESI (EB) (2)Asagida verilen kaba ve
kesif yem oranlari kaba ve kesif yemin birlikte
verildigi isletmelerde uygulanabilir.

95
ENTANSIF BESI (EB) (3)

• Kaba ve kesif yemin ayri ayri verildigi
  isletmelerde
• 1. gün ½ kg kesif yem karmasi (1/2 tahil ½
  protein ek yemi)
• hayvanin yiyebildigi kadar kuru ot veya silaj
  verilir.
• Daha sonraki günlerde kesif yem miktari her gün
  ½ kg artirilmak suretiyle her 100 kg CA için 1 kg
  kesif yem düsecek sekilde devam edilir.
• Daha sonra kesif yem her 3 günde bir buzagi ve
  danalar için 125 g, 1 yasindakiler için 250 g, 2
  yasindakiler için 500 g artirilarak entansif besi
  için kabul edilen rakamlara ulasilir ve besi
  sonuna kadar böyle devam edilir.

96
ENTANSIF BESI (EB) (4)

• Yemleme günde 2 kez yapilir (sabah ve aksam)
• Günlük yemleme sayisi arttikça yem tüketimi de
  artmaktadir (NEDEN?)

97
ENTANSIF BESI (EB) (5)

• Kesif yemden kisinti yapilmak istenirse,
• Besi süresinin 5 ay oldugu durumlarda
• Ilk 2 ay sadece kaba yem, besi sonuna kadar tam
  besi için öngörülen kesif yem miktari verilir.
• Besi süresinin 5 ayi geçtigi durumlarda
• Ilk 3 ay tam besi için önerilen kesif yemin
  65-75i kadar kesif yem verilir,besinin sonuna
  kadar tam besinin kurallari uygulanir.

98
ENTANSIF BESI (EB) (6)

• EBde uygulanabilecek bazi rasyon örnekleri
• Yandaki rasyon 1 kg kuru ota ek olarak verilmesi
  durumunda 180 kglik SA tosunlar günde 1500-1600
  g CA artisi ile 100 günlük besi sonunda 300 kg
  CAga ulastirilabilmektedir.

99
ENTANSIF BESI (EB) (7)

• Besiye 200 kg agirligindaki hayvanlarla
  baslanirsa 30-40 gün büyütme, 10 gün gelistirme
  ve sonra da 400-500 kg CAga ulasincaya kadar
  semirtme rasyonu uygulanir. Hayvanlarin 275 kg
  agirliginda olmasi durumunda ise büyütme yemi
  sadece 10 gün, gelistirme yemi 5 gün verilmeli,
  besi sonuna kadar semirtme rasyonu ile devam
  edilmelidir.

100
ENTANSIF BESI (EB) (8)

• Yandaki karma mineral ve vitamin ile
  desteklenmesi durumunda 300 kglik tosunlarda 5
  aylik besi sonunda günde 1200 glik artisla 480
  kg CA elde etmek mümkündür.

101
ENTANSIF BESI ILE ILGILI BAZI AYRINTILAR (1)

• Besiye alinacak hayvanlar saglikli,boy atmaya
  elverisli hayvanlar olmalidir. Performanslarindan
  süphe edilen hayvanlar duraklara baglandiklari
  gibi kapali ahirlarda serbest olarak
  barindirilabilirler, ayrica ülkemizin pek çok
  yerinde açiktada besicilik yapilabilir.
• Besi için ayrilan hayvanlarda siki bir parazit
  mücadelesi yapilarak ilk on bes gün sadece kaba
  yem (kuru ot,saman.vb) verilmelidir.
• Hayvan basina canli agirlik 250 kg'a ulasincaya
  kadar günlük canli agirlik artisi 800-1000g,250
  kg'dan sonra hayvanin irkina
  bagli
  olarak 1000-1400g
  düsünülmelidir.
• Besi hayvanlarina kaba yem ve karma yem disinda
  bir sey verilmesine gerek yoktur. Verilecek besi
  karma yemi(fabrika yemi) miktari 100 kg canli
  agirlik için en az 1 kg olmali,besi entansitesine
  göre bu arttirilmalidir. Örnegin 300 kg canli
  agirliginda bir besi sigiri günde en az 3 kg besi
  karma yemi yemelidir. Besi entansitesine göre bu
  6 kg'a kadar çikarilabilir.

102
ENTANSIF BESI ILE ILGILI BAZI AYRINTILAR (2)

• Holstein, montofon ve ileri melezleri için ideal
  besi bitirme canli agirligi 450-500 kg dir.
  Simentallerde bu rakam daha yüksek tutulabilir.
• Ülkemizde 2 ve daha yasli hayvanlarda yapilan
  sigir besisi mevcuttur.ancak bu gercek besi degil
  kisa süreli bir semirtmedir yetirince
  beslenmedikleri için yaslarinin geregi olan olan
  canli agirliga ulasmamis olan hayvanlar
  birdenbire kuvvetli beslenmeye tabi tutulunca
  eskiden yapamamis olduklari agirliklari kissa
  sürede telafi edilmekte dolayisiyla 2-3 aylik bir
  süre boyunca ciddi canli agirlik artislari
  yapabilmektedirler ancak bu önerilebilecek bir
  entansif besi sekli degildir.

103
ENTANSIF BESI KURALLARI

• Entansif Besi Beslemenin entansif olabilmesi
  için su kurallari yerine getirmesi gerekir.-
  Besiye alinacak sigirlar irkina, yasina, canli
  agirligina, beden yapilarina ve orjinlerine göre
  seçilecek- Besiye baslanmadan hayvanlar iç ve
  dis parazitlere karsi ilaçlanacak, sap ve sigir
  vebasi asilari yapilacak- Hayvanlar enerji ve
  protein ihtiyaçlarina göre ve dengeli rasyonla
  beslenecek- Hayvanlar besi öncesi tek tek
  tartilip numaralanacak ve canli agilik
  siniflandirmasi yapilarak yem miktarlari
  belirlenecek.- Kesif ve kaba yemler tartilarak
  verilecek- Besi süresince canli agirlik
  artislari takip edilecek, canli agirlik arttikça
  verilen yem de arttirilacak- Besideki
  hayvanlara hijyenik bir ortam temin edilecek-
  Hayvanlarin besi sonu agiliklari gelir-gider
  hesabi yapilarak hesaplanacakEkstansif Besi
  Yukaridaki sartlarin yerine getirilmeden
  yapildigi besi seklidir. Ekonomik sartlara uymaz.

104
Besi Sigirciliginin Avantajlari

• 1-Kalifiye is gücü gerektirmez. 
• 2- Ahir ve ekipman olarak fazla yatirim
  gerektirmez.
• 3- Bireysel hareket kabiliyeti vardir.
• 4- Pazar sartlari uygun olursa yatirilan
  sermayenin geri dönüsüm süresi besi süresine
  bagli olarak 310 ay arasinda degisebilir. 
• 5- Kaba yem üretimi zorunlu degildir. Ancak
  ekonomik besicilik yapmanin yolu kaba yem
  kullanimindan geçmektedir.

105
Besi Sigirciliginin Dezavantajlari

• 1-     Sürekli hayvan pazarlarinin takip edilmesi
  gerekir. Canli hayvan ve karkas et fiyatlarinda
  tutarlilik yoktur. 
• 2-     Standart yas ve agirlikta her zaman uygun
  fiyatta hayvan teminindeki güçlük.
• 3-     Disardan hayvan sirkülâsyonu oldugundan
  gerekli karantina sartlarina uyulmazsa sürekli
  hastalik riski vardir.
• 4-     Belli bir sermaye birikimiyle baslamak
  gerekmektedir, günlük ve düzenli bir gelir
  yoktur.
• 5-     Canli hayvan materyali uzun mesafelerden
  getirilmesi durumunda yol firesi fazla olacaktir.

106
ARASTIRMA (1)

• 120 erkek buzaginin kullanildigi bir besi
  çalismasinda farkli rasyonlar (tam yagli süt veya
  süt ikame yemi), kesim agirligi (110 veya 140 kg
  CA) ve irkin (Simmental (S), Brown Swiss (BS)veya
  Holstein Friesian (HF)) besi performansi , et
  kalitesi ve besi maliyeti üzerindeki etkileri
  etkileri incelenmistir.
• GCAAnin yemleme gruplari arasinda önemli düzeyde
  farklilik göstermesine karsin buzagilar 140 kg
  CAga ulasincaya kadar tam yagli sütle
  beslenmeleri durumunda GCAA daha düsük düzeyde
  olma egilimi göstermektedir. Kesim agirliginin
  daha yüksek olmasi durumunda (140 kg) GCAAlari
  her 2 yemleme grubunda da artmistir (1005 ve 1084
  g).
• Yem tüketiminin düsük olmasina karsin Sin GCAA
  BS ve HFdan daha yüksek (sirasiyla 1100, 1010 ve
  1016 g/gün) ve dolayisiyla Sya ait YYO BS (1.38
  kg/kg CAA) ve HFye (1.56 kg/kg CAA) göre yüksek
  bulunmustur. Randiman buzagilarin SIY ile
  beslenmeleri durumunda artarken kesim agirliginin
  yükselmesi durumunda düsmektedir. S irki
  buzagilar BS ve HF buzagilarindan daha yüksek
  randiman degerlerine sahiptir (sirasiyla 59.1,
  57.9 ve 58.4). Degerli karkas parçalarinin orani
  S irki buzagilarda önemli derecede yüksektir.
  Organoleptik muayeneyle elde edilen et kalitesi
  110 kg CAda kesilen buzagilarda daha yüksek
  olmustur. Her ne kadar Tam yagli Süt ve SIYin Fe
  içerikleri arasinda fark olsa da et erngi
  yemleme rejimi ve kesim agirligindan
  etkilenmemistir. Bununla birlikte, Sin en koyu
  et rengine sahip oldugu belirlenmistir.

107
ARASTIRMA (2)

• BS ve HF buzagilarinin tam süt ile
  yemlenmelerinin karli olabilmesi için süt
  fiyatinin çok düsük olmasi veya et fiyatinin çok
  yüksek olmasi gerekir.S buzagilari yüksek fiyatla
  satin alinabildiginden besi tutma kapasitelerinin
  ve kesim performanslarinin yüksek olmasina karsin
  S irki süt danasi üretimi karli olmamaktadir.
  Düsük kesim agirligi (110 kg) her zaman yüksek
  kesim agirligina (140 kg) nazaran ekonomik
  avantaja sahiptir.