YENIDOGAN SEPSISI

1
YENIDOGAN SEPSISI

• Prof. Dr. A. Engin Arisoy
• Kocaeli Üniversitesi Tip Fakültesi
• Anne ve Bebek Sagligi Vakfi
• 1. Yenidogan Hemsireligi Sempozyumu
• 6 Kasim 2007, Istanbul

2
(No Transcript)
3

• SEPSIS,
• Enfeksiyona ait klinik belirtilerin
• saptanmasi
• ve
• kan kültüründe özgül bir enfeksiyon
• etkeninin üretilmesi
• olarak tanimlanir.

4

• BAKTERIYEMI
• Enfeksiyon bulgulari olmadan
• kan kültüründe özgül bir enfeksiyon
• etkeninin üretilmesi bakteriyemi adi
• verilir.

5

• YENIDOGAN SEPSISI
• Yasamin ilk 28 gününde
• Kan kültüründe bakteriyel, viral ya da fungal
  
• etkenlerin üretildigi
• ve
• Enfeksiyona ait klinik bulgularin oldugu
• durumdur.

6

• Yenidogan döneminde bagisiklik sistemi
• tam olarak gelisimini tamamlamamistir.
• Gebelik yasi küçüldükçe bagisiklik
• sistemindeki bu yetersizlik artar.

7

• Yenidogan sepsisinin görülme orani
• perinatal risk faktörleri
• prenatal bakim ve
• ekonomik standartlara göre degisir.
• Gelismekte olan ülkelerde görülme sikligi
• 1.000 canli dogumda 1-10

8

• Sepsis görülme sikligi,
• gebelik yasiyla ters orantili olarak artar
• Çok düsük dogum agirlikli bebeklerde
• görülme orani 25-30
• Yenidogan dönemi ölümlerinin 10-30u
  
• sepsis nedeni ile olmaktadir.

9
(No Transcript)
10
Yenidogan sepsisi baslangiç zamanina göre
"erken baslangiçli sepsis" ve geç
baslangiçli sepsis" olmak üzere iki
gruba ayrilir. Ancak son yillarda çok düsük
dogum agirlikli bebeklerin yogun bakim
ünitelerinde kalis sürelerinin uzamasina bagli
olarak "çok geç baslangiçli sepsis"
terimi de kullanima girmistir.
11

• Erken baslangiçli sepsis
• Yasamin ilk üç gününde ortaya çikar.
• Ölümcül seyreder.
• Çok-sistemli tutulum görülür.
• Anneden bebege dikey geçis söz
• konusudur.
• Geç baslangiçli sepsise göre
• ölüme daha yüksek oranda neden olur.

12

• Geç baslangiçli sepsis
• Yasamin üçüncü gününden sonra görülür,
• Daha yavas ilerler,
• Çogunlukla, hastanede yatmakta olan
• bebeklerde
• Hastane enfeksiyonu etkenlerinin
• yatay bulasi ile gerçeklesir.

13

• Geç yenidogan sepsisinde ayrica fokal
  enfeksiyonlar siktir
• menenjit,
• pnömoni,
• hepatit apse
• artrit

14

• Çok geç baslangiçli sepsis
• Otuzuncu günden taburcu oluncaya kadar
• olan dönemde görülür.
• Genellikle kandida türleri ve koagülaz negatif
• stafilokoklarla olusur.
  
• Invasif girisimler (intravasküler kateter,
• endotrakeal entübasyon)
• Intravenöz lipid solüsyonlari hazirlayici
• etkenlerdir.

15

• Yenidogan sepsisinde tani koymak
• oldukça güçtür.
• Bu nedenle
• iyi bir öykü alinarak
• risk faktörlerinin belirlenmesinin,
• fizik muayene ve
• laboratuvar incelemelerinin
• taniya yaklasimda önemi büyüktür.

16

• Yenidogan sepsisinde risk faktörleri
• Anneye ait
• Annede fokal enfeksiyon Üriner, vajinal,
  servikal
• Annede ates ve korioamniyonit
• (annede tasikardi,uterus
  hassasiyeti,lökositoz,
• pürülan veya kötü kokulu amniotik sivi)
  
• Erken membran rüptürü (EMR)
• Bebekte enfeksiyon riski EMRde 1
• korioamnionitte
  10
• Annenin alkol, eroin kullanmasi
• Annenin sigara içmesi

17

• Erken membran rüptürü
• Amniyotik suyun dogum eylemi baslamadan
• önce gelmesidir.
• Uzamis erken membran rüptürü
• ise amniyotik suyun gelmesi ile dogumun
• gerçeklesmesi arasindaki sürenin
• 18 saatten uzun olmasidir.
• Membranlarin rüptürü 18 saatten kisa
• sürede bile olsa, yine de, EMR etiyolojik
• açidan perinatal enfeksiyonlarla iliskili oldugu
• için önemlidir.

18
EMRli annelerde yenidogan degerlendirilmesi

• Puanlama 0 1 2
• Gebelik haftasi ? 37 34-37 ?
  34
• Annede koryoamniyonit
• veya bebek mide asp.
• lökosit yok var
• Apgar (5.dk) gt8 5-7 lt5
• Pos açildiktan sonraki her gün için 1 puan daha
  eklenir.
• Toplam puan ? 3 ise erken sepsis tedavisi
  baslanir.

19

• Yenidogan sepsisinde risk faktörleri
• Bebege ait
• Prematürelik
• Düsük dogum agirligi
• Çogul gebelik
• - Erkek cinsiyeti
• - Perinatal asfiksi
• Invasif girisimler (kateterizasyon,entübasyon)
• Intravenöz lipid solüsyonlarinin verilmesi
• Konjenital metabolik hastaliklar (galaktozemi)

20

• Yenidogan sepsisinde risk faktörleri
• Antibiyotik kullanimi ile ilgili
• Gereksiz kullanim
• Uzun süreli kullanim
• Genis spektrumlu antibiyotik kullanimi
• Yakin çevrede infeksiyon varligi
• ANNE SÜTÜ disinda beslenme

21
ANNE SÜTÜ ve ENFEKSIYON

• Hücre (makrofaj,lenfositler)
• Immünglobulinler (antikorlar)
• Bifidus faktörü
• Lizozim
• Laktoferrin
• Kompleman
• Müsin
• Oligosakkaritler
• Sitokinler

22

• ANNE SÜTÜ ve ENFEKSIYON
• Ayrica kolostrumda
• Bakteriyel aglütininler (kümelestiriciler)
  
• ve demir-baglayici proteinler gibi birçok
• önemli biyolojik faktörler,
• gram negatif enterik basillere karsi
• bebekte gastrointestinal koruyucu etki
• saglar.

23
11
Bebeklerde beslenme biçimine göre ishal riski
Filipinler 0-2 aylik bebekler  




Anne sütü ve besin degeri olmayan sivilar
Anne sütü ve besleyici ek besinler
Sadece Anne Sütü
Anne sütü almamis
24

• Yenidogan sepsisinde risk faktörleri
• Personel eksikligi
• Hastane personelinin hijyen eksikligi
• özellikle el yikama-

25

• Yenidogan sepsisinden sorumlu bakteriler ülkeden
  ülkeye, hastaneden hastaneye, hatta ayni
  hastanede bile zamanla degisiklik gösterebilir.
• Günümüzde
• B grubu streptokok ve
• E.coli
• erken baslangiçli sepsisin
• 60-80inden sorumludur.

26

• Geç baslangiçli sepsise neden olan
• diger mikroorganizmalar genellikle
• S. aureus
• koagülaz negatif stafilokoklar
• viridan streptokok ve
• kandida

27

• Son yillarda gelisen teknoloji, giderek daha
  küçük bebeklerin yasamasi ve bunlarin yogun bakim
  ünitelerinde daha uzun kalmasi geç baslangiçli
  yenidogan sepsislerinin etkenlerini
  degistirmistir.
• Hangi mikroorganizmalarin daha çok görüldügünü
  bilmek baslanacak ampirik tedavi açisindan
  önemlidir.

28
(No Transcript)
29

• Klinik bulgular
• Yenidogan sepsisinin klinik belirti ve
• bulgulari özgül degildir.
• Bu nedenle,yenidogan sepsisi kolaylikla
• gözden kaçabilir.
• Bazen, tutulan sistemlere göre klinik bulgu
  verebilir.

30

• Yenidogan sepsisinde,
• Klinik bulgular ortaya çiktiginda,
• sistemlerin tutulumu çok az olabilir
• ya da hizla
• septik sok,çoklu organ yetmezligi
• gelisip ölümle sonuçlanabilir.

31

• Çoklu organ yetmezligi
• böbrekte kanama, nekroz
• böbrek üstü bezinde kanama, nekroz
• hepatik nekroz, kanama
• intraventriküler kanama
• intravasküler koagülasyon bozukluklari, YDP

32

• Yenidogan sepsisinde genel bulgular
• Iyi görünmeyen bebek
• Hipoaktivite
• Beslenme güçlügü
• Isi düzensizligi (hipo veya hipertermi)
• Dolasim bozuklugu
• Ödem

33

• Solunum sistemi
• Apne
• Takipne
• Inleme
• Siyanoz
• Çekilmeler

34

• Kardiovasküler sistem
• Tasikardi veya bradikardi
• Hipotansiyon,
• Periferik dolasim bozuklugu.
• Kapiller dolma zamaninda uzama
• (3 sn üzeri)

35

• Gastrointestinal sistem
• Beslenme intoleransi
• Emmede zayiflik
• Gastrik rezidü
• Distansiyon
• Kusma
• Ishal
• Hepatomegali
• Nekrotizan enterokolit
• Gastrointestinal sistem kanamalari

36

• Hematolojik sistem
• Solukluk
• Sarilik
• Petesi
• Purpura
• Kanama

37

• Deri bulgulari
• Püstül,
• Apse,
• Omfalit,
• Sklerema,

38

• Santral sinir sistemi
• Uykuya egilim
• Huzursuzluk
• Tremor
• Konvülsiyon
• Hipotoni
• Hiporefleksi
• Fontanel bombeligi

39
(No Transcript)
40

• Laboratuvar bulgulari
• Kültürler
• KAN
• BOS
• IDRAR KÜLTÜRLERI
• Sepsis tanisinda altin standart
• kan kültüründe
• mikroorganizmanin üretilmesidir.

41

• Sepsiste kan kültüründe bazi nedenlerle
  enfeksiyon etkeni üretilemeyebilir
• antibiyotik kullanimi,
• kan örneginin veya içerdigi bakteri
• sayisinin az olmasi
• - pnömoni, pyelonefrit gibi fokal
• enfeksiyonlarda kan kültüründe üreme
• olmayabilir.
• Ancak en iyi sartlarda bile kan kültüründe
• üreme sansi en fazla 60-80dir.

42

• BOS kültürü
• Yenidogan sepsislerinin 25-30'unda
  menenjit eslik ettiginden,
• lomber ponksiyon (LP) ile alinan BOS örneginde
  hücre sayimi, Gram ve Wright boyama yapilip,
  kültür alinmalidir.

43

• Idrar kültürü
• Ilk 72 saatte, altta yatan bir yapisal
• anomali yoksa idrar kültüründe pozitiflik
• orani çok düsüktür.
• Bu dönemde ürogenital sistem anomalileri
• disinda idrar kültürü önerilmemektedir.
• Idrar kültürü özellikle geç sepsiste önemlidir.
• Idrar kültürü, geç sepsiste sonda veya
• suprapubik ponksiyonla alinmalidir.

44

• Mide ve trakeal aspirasyon kültürleri
• Tanida yardimci bir yöntem olarak kabul
• edilmektedir.
• Ancak kültürlerin kolonizasyon veya
• hastalik etkeni olarak degerlendirilmesi
• güçtür.
• Yüzeyel kültürlerin
• (bogaz, burun, dis kulak yolu, deri)
• tanida hiçbir yarari yoktur.

45

• Hematolojik incelemeler
• Yardimci tani yöntemleridir.
• Tam kan sayimi (hemoglobin, beyaz küre ve
• trombosit
  sayisi, periferik yayma)
• Beyaz küre sayisi (lt5 000/mm3 ya da
• gt20 000/mm3),
• Trombosit sayisi (lt100.000/mm3),
• Genç/total lökosit sayisi (gt0,2)
• C-reaktif protein (CRP)
• gt0,8-1 mg/dl olmasi
• pozitif kabul edilir.

46

• Tüm bu tani yöntemlerine ragmen yenidogan bir
  bebekte sepsis tanisini koymak oldukça güçtür.
• Bu nedenle, çesitli klinik ve laboratuvar
• sepsis puanlama sistemleri ve tarama
• testleri gelistirilmistir.

47

• Risk faktörleri ve klinik bulgular esliginde,
• bu testlerden iki ya da daha fazlasinin
• pozitif olmasi
• kan ve/veya BOSkültürü sonuçlari elde edilene dek
  sepsis tanisini düsündürür ve
• ampirik tedavinin baslamasi için yeterlidir.

48

• Töllner Sepsis
  Skorlama Sistemi
• Puan 0 1
  2 3
• Deri renginde degisiklik Yok
  Orta Belirgin
• Periferik dolanim boz. Yok
  Bozuk Belirgin
• Hipotoni Yok Orta
  Belirgin
• Bradikardi Yok Var
• Apne Yok Var
• Respiratuvar distres Yok Var
• Hepatomegali Yok gt4 cm
• GiS bulgusu Yok Var
• Lökosit sayisi Normal
  Lökositoz Lökopeni
• Sola kayma Yok
  Orta Belirgin
• Trombositopeni Yok
  Var
• Metabolik asidoz (pH) Normal gt7.2
  lt7.2
• 4 puan verilir.

49

• Öykü, klinik bulgular ve diger laboratuvar
• bulgularla sepsis tanisi düsünülmüs,
• ama kültürde üreme saptanmayan olgulara
• KLINIK SEPSIS veya SEPSIS SÜPHESI
• denir.
• Kan ve/veya BOS kültüründe üreme olursa
• KANITLANMIS SEPSIStir.

50

• TEDAVI
• Öykü ve klinik bulgulara göre sepsisten
• süphelenilen tüm yenidoganlarda, klinik
• ve laboratuvar skorlama pozitifse,
• kültürler alindiktan sonra hemen
• antibiyotik tedavisine baslanmalidir.

51

• Antibiyotik tedavisi
• Ampirik antibiyotik tedavisi erken ve geç
  baslangiçli
• sepsisler için farkli planlanmalidir.
• Erken baslangiçli sepsislerde
• E.Coli
• B grubu streptokoklar (GBS)
  
• gram negatif enterik
  bakteriler ve
• Listeria monositogenez
• önde olmak üzere toplum (anne) kaynakli
  bakteriler
• Geç baslangiçli sepsislerde bebek hastanede
  yatmaktaysa,
• ünitede sik görülen çoklu dirençli hastane
  etkenleri göz
• önüne alinmalidir.

52

• Bu öngörü isiginda antibiyotik tedavisi su
  sekilde yapilir
• A) Ampirik tedavi
• Erken sepsiste
• AMPISILIN (veya PENISILIN G)
• AMINOGLIKOZIT veya SEFOTAKSIM

53

• Geç baslangiçli sepsiste
• Toplumda edinilmis (evden gelen)
• enfeksiyonda
• AMPISILIN (veya PENISILIN G)
• AMINOGLIKOZIT veya SEFOTAKSIM

54

• Geç baslangiçli sepsiste
• Hastanede edinilmis enfeksiyonda
• (her birimin etken florasi ve direnç
• özellikleri göz önüne alinarak)
• Glikopeptit (vankomisin ya da teikoplanin)
• aminogliklozit ya da seftazidim

55

• B) Antibiyogram sonucuna göre
• Kültür ve antibiyogram sonuçlari
• alindiginda en kisa zamanda uygun
• antibiyotik tedavisine geçilmelidir.

56

• Tedavi parenteraldir,
• süresi 10-14 gündür.
• Menenjiti saptanan hastalarda
• en az 14 gün,
• gram negatif mikroorganizmalarla
• gelisen menenjitlerde ise
• en az 21 gün
• tedaviye devam edilir.

57

• Kültürlerinde üreme olmayan
• hastalarda
• 1. Bebegin genel durumu iyi ve belirtilerin
• sepsise bagli olma ihtimali az ise,
• üç günlük sürenin sonunda tedavi kesilebilir.
  
• 2. Klinik durumu antibiyotik tedavisi ile
  düzelmis olan hastalarda semptomlari açiklayacak
  sepsis disi baska bir tani konmamis ise tedaviye
• 7-10 gün devam edilir.

58

• Direnç gelisimi göz önüne alinarak,
• ampirik antibiyotik seçiminde mümkün
• oldugunca
• üçüncü kusak sefalosporinler (sefotaksim)
• karbapenem,
• glikopeptit (vankomisin teikoplanin)
• ilk seçenek olarak kullanilmamalidir.

59

• Destekleyici tedavi
• - Sivi-elektrolit dengesinin düzenli kontrolü
• - Kan basinci ve periferik dolasimin düzenlenmesi
  ve kontrolü
• - Intravenöz immünglobülin Prematürelerde
• antibiyotik tedavisi ve destek tedavisine ek
• olarak 0,5 gr/kg kullanilabilir.
• - Yaygin damariçi pihtilasma varsa,
• taze donmus plazma kullanilabilir.
• - Sitokinler Nötropenik sepsislerde G-CSF
• verilebilir.

60
KORUNMA

• Prenatal
• Annenin gebelik izlemlerinin yapilmasi
• GBS tasiyici annelerin belirlenmesi
• Bagirsak, üriner ve servikal
• enfeksiyonlarin tedavisi,
• Anneye asi yapilmasi
• Anneye prenatal anne sütü egitiminin
• verilmesi

61
KORUNMA

• Natal
• Dogumun steril kosullarda yaptirilmasi
• Sik tuse yapilmamasi,
• IV antibiyotik profilaksisinin yapilmasi
• -EMR ve GBS tasiyici annelerde
• Bebegin uygun ortamda tutulmasi,
• Anne sütü baslanmasi.

62
KORUNMA

• Postnatal hastanede yatan bebek için
• Anne sütünün devaminin saglanmasi
• Bebegin temizligi
• Umbilikal kordun temiz ve kuru kalmasini
• 
  saglamasi
• Küvöz,kot diger ekipmanlarin temiz olmasi,
• Kateter bakimina çok önem verilmesi,
• Kateterlerin 24-48 saatten fazla tutulmamasi,
• Bebege gereksiz müdahale yapilmamasi
• Enfekte hastalarin izolasyonu
  

63

• ENFEKSIYONDAN KORUNMADA,
• EN ETKILI
• EN UCUZ
• EN KOLAY
• YÖNTEM
• EL YIKAMADIR.

64
Sabriniz için tesekkürler
65
(No Transcript)
66
(No Transcript)
67
(No Transcript)