Prezentacja programu PowerPoint

1
Wyniki Pomiarów SN - Interpretacja w Kosmologii -
Wstep Kilka wzorów Odleglosc DL Pomiar red
shiftu Dlaczego SN kto pracuje -WYNIKI z
SN Promieniowanie reliktowe
Porównanie wyników Podsumowani
e Koniec
2

• O czym bedzie mowa
• Dec. 17, 1998  The universe is not only
  expanding, but that expansion appears to be
  speeding up.
• And as if that discovery alone werent strange
  enough, it implies that most of the energy in the
  cosmos is contained in empty space a concept
  that Albert Einstein considered but discarded as
  his biggest blunder.
• The new findings have been recognized as 1998s
  top scientific breakthrough by Science magazine.
• http//www.msnbc.com/news/224520.asp?cp11

3

• Wynik z 1998 r podsumowywal 10 lecie pracy
  zespól Supernova Cosmology Project (LRL) który
  opracowal metode znajdowania licznych SN
• Podobnej metody uzyl zespól High-Z Supernova
  Search Team z Mount Stromlo i Siding Spring
  Observatories w Australii,
• Zostaly znalezione SN tak odlegle, ze
  obserwowane swiatlo bylo z nich wyemitowane gdy
  Wszechswiat byl bardzo mlody.
• Celem badan odleglych SN byl pomiar zmian w
  rozszerzaniu sie Wszechswiata dla zrozumienia
  jego rozwoju poczatków, struktury i losu.
• Zakladano, ze pod wplywem grawitacji Wszechswiat
  bedzie sie rozszerzal coraz wolniej.
• Okazalo sie ze Wszechswiat przyspiesza -
  rozszerza sie coraz szybciej..

4

• Czlonkowie Supernova Cosmology Project oraz
  High-Z Supernova Search zespolu otrzymali zgodne
  wyniki.
• Uzywali duzych naziemnych teleskopów oraz HST
  (Hubble Space Telescope) i detektorów CCD.
• Informacja o rozszerzaniu sie Wszechswiata
  pochodzi z pomiaru odleglosci dalekich obiektów i
  ich red shiftu.
• Odleglosc gwiazdy jest mierzona poprzez pomiar
  jasnosci na Ziemi, jezeli znana jest jej
  calkowita jasnosc.
• Jest to wykonalne dla obiektów o znanej
  calkowitej jasnosci czyli standard candle
• Jako swiec standardowych w omawianych pracach
  badano SN Ia (w galaktyce kilka wybuchów / 1000
  lat, swieca przez kilka tygodni)
• mierzono ich krzywa swietlnosci - zaleznosc
  jasnosci od czasu (skala wielu dni)

5

• Obserwacja Wszechswiata
• Podstawowym zródlem informacji jest
  promieniowanie elektromagnetyczne
• Moze byc ono emitowane, pochlaniane, rozpraszane
• Procesy emisji sa przydatne dla zrozumienia
  warunków panujacych w zródlach
• Absorpcja pozwala na zrozumienie systemów
  polozonych miedzy zródlem i obserwatorem, nawet
  gdy nie emituja one promieniowania
• Rozproszenie niesie informacje o srodowiskach
  które emituja i absorbuja promieniowanie.
• moze zmieniac dlugosci fali - red (blue) shift
  - przesuniecie ku podczerwieni - mówi kiedy
  sygnal byl wyslany

6

• Rozwój Wszechswiata
• Wszechswiat sie powieksza i stygnie. Pomiar
  róznych epok, dostep do danych o Wszechswiecie
• Promieniowanie reliktowe niesie informacje o
  bardzo mlodym Wszechswiecie, pochodzi z last
  surface scattering
• W zakresie mierzonego red shiftu np. SN
• http//www.astro.ucla.edu/wright/BBhistory.html

CMB 3105 lat
Wiek Wszechswiata 13109 lat
Red shift 60 wieku Wszechswiata
7
Wzory, wzory....
8

• Równanie Friedmanna - index 0 oznacza teraz -
  czas obserwacji (B11/2)
• Zaleznosc parametru Hubbla od czynnika a
  definiuje wymiar Wszechswiata w czasie t,
  stosunek do dzisiejszego - a/a0
• H2(t) ((1/a)( da/dt))2
• 8 p rm G /38 p rr G /3 k c2/a2 Lc2/3
• Wklad do gestosci Wszechswiata od promieniowania
  (r), materii (m), stalej kosmologicznej (l),
  krzywizny (k).
• r - Wr0 8 p G/3 r 0r
• m - Wm0 8 p G/3 r 0m
• k Wk0 -kc2 /a02
• L WV0 8 p G/3 r 0v
• H2(t) WR0(a/a0)-4 WM0 (a/a0)-3 Wk0
  (a/a0)-2 Wv0 (a/a0)0

Wklad od materii I promieniowania
9
Dla opisu Wszechswiata sa uzywane mierzalne a(t)
z oraz t DL
10

• Definicja gestosci krytycznej rkrytyczne 3 H0
  / 8 p G
• W r / r c Lc2/3H02 B13/13
• W -1 kc2 / H02a2
• zaleznosc parametru Hubbla od z jest
  wielkoscia mierzalna - z Dl/l
• r r r / r kryt
• m r m / r kryt gestosc materii
• W k -kc2 / H02 krzywizna czaso przestrzeni
• v -Lc2 / 3H02 stala kosmologiczna
• H(z) H0 sqrt( Wr(1z)4 Wm (1z)3 Wk (1z)2
  WV )
• gdzie H(z0) H0 oraz
• WK 1 - (WV Wr0 Wm0 ) , korelacja

11
Pytanie Jakie sa parametry opisujace rozszerzanie
sie Wszechswiata Jak zmienia sie promien
Wszechswiata w funkcji czasu Odpowiedz Nalezy
wyznaczyc zaleznosc odleglosc zródla sygnalu i
predkosc z jaka zródlo sie oddala od
obserwatora
12
Jasnosc obserwowana zalezy od
z zalezy od t
http//astronomy.swin.edu.au/sao/guest/bschmidt/
13
DL
m
jest funkcja z
http//astronomy.swin.edu.au/sao/guest/bschmidt/
14
Odleglosc DL

• Rózne definicje odleglosci w kosmologii
• Comoving distance B 13/6
• Proper distance
• Angular diameter distance B12/8-9
• Proper motion distance
• interesuje nas
• luminosity distance DL

15

• Rózne definicje odleglosci w kosmologii
• Interesuje nas luminosity distance DL
• strumien maleje jak R 2 ,
• F mierzony strumien
• L strumien calkowity musi byc znany
• definicja
• czyli DL sqrt (L/4 p F),

16

• Jak sie mierzy odleglosci DL - wiedza trudna i
  tajemna
• Pomiar bezwzgledny oraz wzgledny-
• paralaksa daje pomiar bezwzgledny
• Rózne metody - w zaleznosci od odleglosci
  pomiary (wyniki metod) zahaczaja o siebie
  znajomosc odleglosci dalekich obiektów zalezy od
  kalibracji poprzez bliskie obiekty
• Odleglosci w naszej Galaktyce mierzone
  bezposrednio przez primary indicators
• secondary inicator kalibrowane przez pomiary
  (tutaj SN, Tully Fischer relation)
• astro.uchicago.edu/home/web/olinto/
  courses/A18200/kawai/main.html

17
Pomiar odleglosci - Cosmic distance ladder B14/8
SN
18

• Kilka definicji - jasnosc -B15/5
• m jasnosc obserwowana -niezgodna z intuicja
  im - wieksza wartosc tym bledszy obiekt, m -2.5
  log10F C dla 2 obiektów których mierzone
  strumienie wynosza F1 i F2 róznica jasnosc m1
  m2 -2.5 log 10(F1/F2)
• M jasnosc absolutna M m 5 log10 (DL / 10
  pc) z def. Mm dla odleglosci 10 pc
• M 4.72 2.5 log10(L/LO)
• Wartosci jasnosc strumien zwiazek
• rzeczywiste M L M-2.5log10(L)C1
• obserwowane m F L / 4 p DL 2
  m-2.5log10(F)C2
• m-M -5 log10 DL (H0 , z, WM, WL) 25 DL w
  Mpc

19

• m-M -5 log10 DL (H0 , z, WM, WL) 25
• Jezeli znane jest (m, M oraz DL nie sa
  niezalezne)
• M
• DL
• z
• m Wx1-Wm r a-3(1w) w P/(rc2)
• http//arxiv.org/PS_cache/astro-ph/pdf/0309/030973
  9.pdf str 23.
• Mozna wyznaczyc
• WM,
• H0 ,
• WL

20

• Dla wyznaczenia M (odlegle obiekty) potrzebne 2
  zalozenia
• Istnieja obiekty które moga byc uzywanych jako
  swiece standardowe tzn. M jest stale!
• wlasciwosci tych obiektów nie zaleza od
  odleglosci (czyli czasu emisji sygnalu) - M dla
  malych z (bliskie zródla) pozostaja niezmienione
  dla duzych z (odlegle zródla).
• Dodatkowa komplikacja jest
• Mozliwosci istnienia krzywizny czaso przestrzeni
  B14
• Rozszerzania sie Wszechswiata co powoduje
  zmiane czestosci strumienia swiatla emitowanego i
  obserwowanego

21

• Zwiazek miedzy odlegloscia DL (albo m-M) z
  redshiftem z
• Inna jest czestosc emitowana, a inna obserwowana
  - jest to komplikacja powodowana ekspansja
  Wszechswiata -red shiftem który zmienia n
• n e no (1z) n czestosc e emisji o
  obserwacji
• Widmo obserwowane nie jest juz tym które bylo
  wyemitowane jest przesuniete ku czerwieni
  szczególy
• F(no) L(n e) / 4 p D2L (1z) L(no (1z)) / 4
  p D2L
• Poprawka zwiazana z tym efektem - K(z) B28/10,
  P5.2
• K(z, ne,no) Kij(z) jest skomplikowana funkcja
  F(n)
• mi(z) 5 log (DL(z) /Mpc) 25 Mj
  Kij(z) P5.2

22
Przesuniecie ku podczerwieni red shift z
Dl/l

• Dla unikniecia konfuzji przypomne sa 3
  przyczyny red shiftu
• Grawitacja
• Efekt Dopplera
• Kosmologia i to nas interesuje
• Ciekawym i tajemnicze jest dla mnie jak sie
  rozróznia rodzaje (zródla) red shiftu.

23

• Red shift powodowany przez grawitacje B7/ 7-8

24
B 10 /5
25
B10/5-6
z a(t0) / a(te) 1 (l 0 - l e ) / le 1
Dl / l e
te czas emisji t0 obecnie
a(t0) / a(te) jest miara wzrostu Wszechswiata w
czasie wedrówki swiatla
26
Przesuniecie ku podczerwieni z l 0 / l e 1
Dl/l Zaleznosc z, czasu emisji te, parametru
Hubbla H(t), a 1/(1z) a /a0 Nie
relatywistyczna a/a0 (t/t0)2/3 H0(1z)3/2 mate
ria promieniowanie a/a0 (t/t0)1/2 H0(1z)2
Próznia a(t)exp(H0t) H0sqrt(W0v) chetnie
jest uzywana (nie relatywistyczne i nie scisle)
v z c
27

• Zakres w jakim znamy z
• Najdalsza Super Nova ma z 1.7 (z1.7,
  SN1997ff).
• Znane sa quazary o z 6.5
• promieniowanie reliktowe pochodzi z z 1000
• jezeli
• t 3105 lat
• t0 13109 lat
• dla promieniowania 1/(1z) a/a0 (t/t0)1/2

28
Dlaczego SN

• Podobienstwo wybuchów SN Ia swiece
  standardowe, ale
• Sa to obiekty kaprysne, poniewaz
• rzadkie procesy kilka / 1000 lat/ galaktyke
• Nieprzewidywalne - kiedy wybuchnie?
• Nalezy zmierzyc ich krzywa swietlnosci F(t)
• Kto pracuje
• Jaka jest strategia szukania SN
• wyniki bedzie mowa o SN Ia

29
Jak wygladaja wybuchy Super Novych blaski i
cienie
30
Cienie Czesto tak wyglada wybuch SN
31
(No Transcript)
32
Widac wybych SN http//astron.berkeley.edu/jcohn
/chaut/sjha_pics.html
33
Piekno SN SN 1994 D www.eso.org/bleibund/talks/
Texas_pub.ppt
34
NGC5371
35

• Niezmiernie jasne wybuchy Supernowych - 2 typów
  procesów
• Typ SN Ia
• Wybuch termojadrowy jadra C / O
• Sa to lekkie gwiazdy (mlt8 m0)
• W widmach nie maja linii H
• Typ SN II, SN Ib, SN I c fascynujace obiekty,
• Zapadanie sie grawitacyjne jadra Fe
• Wybuchy ciezkich (mgt8 m0) gwiazd
• Pozostawiaja gwiazde neutronowa lub czarna
  dziure
• 99 energii wynosza neutrina
• Ale dzisiaj nie bedzie o nich mowy...

36

• wybuchy SN Ia - Biale Karly i Super Nove
• Czy rozumiemy dlaczego SN Ia moga byc uzyte jako
  swiece standartowe?
• Tzn miec taka sama jasnosc M.
• Podobienstwo wybuchów rodziny SN Ia, mimo róznic
  gwiazd z których powstaja, mozna prawdopodobnie
  wytlumaczyc.
• Gwiazda podobna do Slonca (tzn lekka) zuzywa
  paliwo w okresie 5 - 10109 lat.
• Wówczas sie zapada, powstaje Bialy Karzel
  skladajacy sie zasadniczo z C i O.
• Grawitacja jest kompensowana przez cisnienie
  zdegenerowanych elektronów.

37

• Bialy Karzel powoli stygnie..... Jezeli jednak
• jest blisko innej gwiazdy nadal spalajacej
  paliwo jadrowe, a warunki sa odpowiednie (orbita,
  masa) strumien materii jest powoli gromadzony
  przez Bialego Karla, którego masa rosnie. (do
  granicy Chandrasekhara 1.4 MO ).
• Gwiazda staje sie niestabilna (zapada sie) i
  nastepuje wybuch termojadrowy. Jest to wybuch SN
  Ia
• Wydaje sie ze ten mechanizm powoduje zanikanie
  róznic zwiazanych z natura gwiazdy z której
  powstal Bialy Karzel i SN
• Obserwowane krzywe swietlnosci oraz widma SN
  Ia sa podobne

38
Zrozumienie krzywych swietlnosci (zaleznosc od
czasu) SN Ia dla malych z
http//www.lbl.gov/Science-Articles/Archive/assets
/images/2003/Sep-05-2003/PhysicsTodayArticle.pdf
39
Porównanie krzywych swietlnosci wielu SN
Ia odleglych SN bliskich (male z) W ukladzie
spoczynkowym SN http//xxx.lanl.gov/PS_cache/a
stro-ph/pdf/0104/0104382.pdf
40
Opis rysunk z poprzedniego sliduu
41

• Dygresja o rozszerzaniu sie Wszechswiata skala
  10-15 sec do 106 sec
• Szerokosc krzywej swietlnosci w dana jest przez
• ws(1z) http//xxx.lanl.gov/PS_cache/astro-ph/p
  df/0104/0104382.pdf
• dw/dz 1.07-.06, czyli 18s rózne od 0
• ds/dz 0.05-0.05
• Rozszerzanie Wszechswiata mierzy
• Red shift micro zegarem z okresem T 2 10
  -15 sec
• Krzywe swietlnosci SN Ia zegarem macroskopowym
  z okresem rzedu 4 tygodni T 2.4 106 sec.
• Rozszerzanie sie Wszechswiata -1 z -jest
  konsystentne z czasami które róznia sie o 21
  rzedów wielkosci.

42
Wspólprace

• potezne konsorcja
• wykorzystujace teleskopy naziemne oraz HST
• negocjujace o czas obserwacji

43

• Wspólprace
• niewielkie z red shift w zakresie 0.01 - 0.1
  Calan/Tololo Supernova Search pracujaca w
  Cerro-Tololo Inter American Observatory znakomita
  analiza krzywych swietlnosci 30 nowych SN,
• Badania SN Ia o duzych z kontroluja 2 grupy
• High-Z SN Search (tutaj jest tez
  Australia....Harvard)
• Supernova Cosmological Project (Berkeley)
• http//www.astro.utoronto.ca/lilly/CFRS/conferenc
  e/layman.html

44

• High-Z SN Search (HZSNS) Cerro-Tololo Inter
  American Observatory, Canada France Hawaii
  Telescope, HST, ESO 3.6n, KECK, United Kingdom
  Infra Red telescope tez na 4 200 na Hawajach,
  Wisconcin Indiana Yale National Optical Astronomy
  Observatory , Very Large Telescope nalezy do ESO
  jest w pólnocnym Chile
• Supernova Cosmological Project (SCP) w Lawrence
  Berkeley National Laboratory oraz Center for
  Particle Astrophysics Berkeley - mierzyli SN w
  zakresie zgt0.3

45

• Jak przewidziec i znalezc wybuch SN
• Zespól Supernova Cosmology Project
• obserwowal w bezksiezycowej czesci nieba
  dziesiatki tysiecy galaktyk
• Powtórzenie takiej obserwacji po 3 tygodniach
  pokazywalo na istnienie kilkunastu jasnych
  obiektów kandydatów na SN.." .
• Zamawianie czasu na teleskopach/HST by mierzyc F
  f(t)

46
Supernova Cosmological Project (SCP) Strategia
pomiaru i zródla informacji
http//www.lbl.gov/Science-Articles/Archive/assets
/images/2003/Sep-05-2003/PhysicsTodayArticle.pdf
47
Naprawde tak to wyglada - Supernova 2004S, IAUC
8282 discovered 2004/02/03.542 by Perth
Astronomical Research Group
For the year 2004, 27 supernovae have been
reported (334 last year). http//www.calsky.com/c
s.cgi/Deep-Sky/9/1 http//www.rochesterastronomy.o
rg/snimages/ brigtness Wspanialy zbiór zdjec SN
http//www.rochesterastronomy.org/snimages/
48
Jeszcze raz Po Co?
49

• Podsumowanie problemu
• SN Ia maja podobna jasnosc bezwzgledna, sa
  doskonalymi swiecami standartowymi
• Ich wzgledna jasnosc mierzy odleglosc przebyta
  przez swiatlo
• Red shift mierzy ekspansje Wszechswiata
• Zaleznosc DL (z) mówi jak ekspansja zalezy od
  czasu
• Ta zaleznosc jest czula na WM - WL
• http//morgaine.mit.edu/kburgess/www/wesleyanTalk
  .pdf

50
WYNIKI z SN

• SN Ia powstaje w wyniku wybuchu termojadrowego
  stosunkowo lekkiej gwiazdy (bialego karla
  materii). Moc wydzielana w wybuchu pozwala na
  bardzo odlegle obserwacje. Najdalsza obserwowana
  SNIa ma z max 1.7..
• przypominam 1/(1z) a(t) / a(t0).
• Przesuniete ku podczerwieni Swiatlo z odleglych
  galaktyk (wyemitowane miliardy lat temu) niesie
  informacje o strukturze duzo mniejszego
  Wszechswiata.

51

• WYNIK
• Jezeli rozszerzanie sie Wszechswiata jest
  spowalniane przez grawitacje SN w odleglych
  galaktykach powinny byc jasniejsze i wydawac sie
  blizsze niz wynikaloby to z ich red shfitu
• Ale odlegle SN sa bledsze i wydaja sie byc
  odleglejsze niz wynika to z ich red shiftu

52

• Obiekcje
• Jezeli SN sa bledsze niz wynika to z ich red
  shiftu moze byc to zwiazane z
• obecnoscia pylu miedzygwiezdnego na drodze
  swiatla
• nie zrozumialej w tak dlugiej skali czasowej
  ewolucji SN
• Kosmologii
• Wieksze niz oczekiwane odleglosci moga byc
  (wylacznie?) wynikiem przyspieszania rozszerzania
  sie Wszechswiata.

53

• Pozostaje problem jaki wplyw na te pomiary ma
  krzywizna czaso przestrzeni
• Bez omawiania wyniki CMB wydaja sie wskazywac
  na to ze czaso przestrzen jest plaska (k0)
• http//snap.lbl.gov/brochure/redshift.html
• Szereg wyników i analiz, wykresy podobnych
  wielkosci zawsze
• DL w funkcji z
• lub M-m f(z)

54
Liniowosc zaleznosci Hubbla v H DL dla malych
z
Wzgledna jasnosc
z0.2 t109 lat
55
Wykres Hubbla analiza SCP (SN Cosmological
Project) Residua w odniesieniu do pustego
Wszechswiata http//panisse.lbl.gov/
56

• Wyniki z gt 0.15
• Supernova Cosmology Project
• High z SN Search Team

57
Tonry et al. 2003 209 SNe Ia in one diagram
58

• Podsumowanie wyników z SN
• dla róznych z
• male z lt0.1 Dla bliskich SN stala Hubbla wynosi
  H0 72- 8 km/s/Mps zaleznosc DL od z jest
  liniowa.
• duze z (0.3 1.) Krzywe swietlnosci dla SN z
  sa zgodne z ekspansja przestrzeni (sa
  rozciagniete)
• porównanie duzych i malych z Odlegle SN pokazuja
  wolniejsza zmiane w czasie od SN Ia o malych z,
  zgodnie z czynnikiem 1z
• Zmierzona zaleznosc DL od z dla SN Ia wskazuje
  na obecne przyspieszanie ekspansji Wszechswiata,
  przyczyna jest prawdopodobnie istnienie
  odpychajacej czarnej energii (stala Einsteina)
• http//arxiv.org/PS_cache/astro-ph/pdf/0309/0309
  739.pdf

59
Promieniowanie reliktowe
http//background.uchicago.edu/whu/beginners/intr
oduction.html http//background.uchicago.edu/whu/
intermediate/intermediate.html
60
Krótka historia Wszechswiata KIEDY CO
SIE DZIEJE
Big Bang
Jestesmy tutaj
CMB
61

• Kilka uwag o promieniowaniu reliktowym (CMB)
• Pochodzi
• z bardzo odleglych czasów (t em 3105 lat)
  wtedy powstaly atomy i Wszechswiat stal sie
  przezroczysty dla promieniowania gamma.
• z ogromnego z (1000)
• Wlasnosci
• rozszerzanie Wszechswiata powoduje red shift -
  zmiane 3000 0 2.70 K l
  mm cm (obecnie obserwowane)
• fotony CMB maja rozklad odpowiadajacy
  promieniowania ciala doskonale czarnego, ale...

62
problem

• istnieje anizotropia D T /T rzedu 10 5 (DT/T
  19mK)
• opis obserwacji przez l 1/Q (wielkosc katowa
  cieplejszego gestszego - obszaru)
• jak sie wyznacza l i jaka niesie informacje

63
l rzedu 100 Q rzedu 10
From temperature differences to anisotropies.
http//background.uchicago.edu/whu/physics/tour.
html
64
Pomiar krzywizny Wszechswiata

• W okresie rekombinacji ustala sie fizyczna
  skala, informacje o której niesie D T/T w
  promieniowaniu reliktowym.
• Wielkosc kata (l) odpowiadajaca maksimum w
  rozkladzie l niesie informacje o krzywiznie
  Wszechswiata
• http//morgaine.mit.edu/kburgess/www/wesleyanTalk
  .pdf

65

• Czego uczy struktura CMB
• First peak shows the universe is close to
  spatially flat
• Constraints on the second peak indicate
  substantial amounts of dark baryons
• Third peak will measure the physical density of
  the dark matter
• Damping tail provides cinsistency check
• Wiedza ok. 2000r COBE, MAXIMA, BOOMERANG

66
Porównanie wyników

• Stala Hubbla z róznych pomiarów
• Laczne wyniki analizy WL i Wm
• SN
• CMB
• Klustry galaktyk

67

• http//www-supernova.lbl.gov/
• Laczne wyniki z analizy
• SN
• CMB
• Klustry galaktyk
• Wartosc parametrów
• Wm 0.3 WL 0.7

WL
Wm
68

• podsumowanie historii rozszerzania sie
  Wszechswiata
• Bardzo ksztalcacy rysunek ) Parametry, dzisiaj
• pokazuje zwiazek miedzy jestesmy w punkcie
  
• Czasem emisji te t0 te 0
• Red shiftem z z0
• Wzgledna jasnoscia identycznych (?)
• obiektów M1
• Czynnikiem skali a a01
• ,

69
jest mierzona przez red shift SN (w plaskiej
geometrii)
Akceleracja prózni przewaza nad hamowaniem materii
Jestesmy tutaj
W tym obszarze gestosc materii hamuje ekspansje
70
Parametr wartosc Hubble constant H0 72
km . s-1 . Mpc-1 Cosmological Constant Wl
0.70 Matter Wm 0.30 Baryonic matter Wb
0.04 Dark matter WCDM 0.26 (teoria)
Curvature Wk 0.00 Deceleration parameter
q0 - 0.55 (teoria) http//nedwww.ipac.caltech.
edu/level5/Sept02/Reid/Reid6.html
71
podsumowanie

• Podsumowanie podsumowania
• Dzisiaj
• W przyszlosci
• Gdzie jestesmy

72

• Podsumowanie dzisiaj 1)
• W ostatnich latach wybuchy SN staly sie
  znakomitym narzedziem. pomiaru odleglosci
  pozagalaktycznych (zarówno SN II jak i SN Ia)
• Precyzja pomiaru SNIa oraz ich jasnosc pozwolily
  na pomiar rozszerzania sie Wszechswiata
• Pomiar stalej Hubbla przy uzyciu obu typów SN
  daje wartosc ( z bledem 10) H0 70 km s-1
  Mpc-1.
• Dwa zespoly za pomoca SN Ia zmierzyly ekspansje
  Wszechswiata w zakresie do ponad 60 jego wieku
  (look-back time).
• Pomiar ten wskazuje na przyspieszajacy
  Wszechswiat - tlumaczony przez istnienie stalej
  kosmologicznej (lub innej formy ciemnej energii)
  z równaniem stanu w p / r -1.
• Wydaje sie ze niepewnosci systematyczne nie sa
  dostatecznie duze by zmienic te konkluzje.

73

• Podsumowanie przyszlosc 2)
• DOE (Departement of Energy) ustalil liste
  priorytetów dla urzadzen badawczych, jakie maja
  byc realizowane w ciagu najblizszego 20 lecia
  (finansowanie!)
• Near-Term Priorities
• Priority 1 ITER is an international
  collaboration to build the first fusion science
  experiment capable of producing a self-sustaining
  fusion reaction, called a burning plasma.
• Priority 2 UltraScale Scientific Computing
  Capability (USSCC) located at multiple sites
  willincrease by a factor of 100 the computing
  capability available to support open (as opposed
  to classified) scientific
• Priority Tie for 3 Joint Dark Energy Mission
  (JDEM) The Facility JDEM is a space-based probe,
  developed in partnership with NASA, designed to
  help understand the recently discovered
  mysterious dark energy which makes up more than
  70 percent of the universe, and evidently causes
  its accelerating expansion. first dedicated
  space based tool for the study of the
  accelerating Universe

74

• Podsumowanie 3) i ostatnie
• Wszechswiat w którym zyjemy
• istnieje okolo13109 lat,
• jest Izotropowy i jednorodny przy duzych
  skalach
• Jest plaski
• rozszerza sie coraz szybciej
• w bardzo niewielkiej czesci (4) sklada sie z
  obserwowanej materii barionowej
• jest niewatpliwie fascynujacy
• http//nedwww.ipac.caltech.edu/level5/Sept02/Reid/
  Reid6.html

75
koniec koniec koniec koniec
koniec koniec koniec
koniec
76
http//www-supernova.lbl.gov/ najlepszy fit WL
0.7 WM0.3
109 lat
77
(No Transcript)
78
Obecne wartosci stalej Hubbla
http//arxiv.org/PS_cache/astro-ph/pdf/0302/030220
9.pdf str 10
79
Zaleznosc DT od parametrów http//background.u
chicago.edu/whu/araa/node15.html
80
http//arxiv.org/PS_cache/astro-ph/pdf/0302/030220
9.pdf
Rozrzut pkt w WMAP
81
(No Transcript)
82
http//background.uchicago.edu/whu/cmbex.html
83

• Kilka rysunków
• Czego uczy obserwacja
• Acoustic peaks
• Jak struktura zalezy od parametrów opisujacych
  Wszechswiat (W k W v W m W b )
• Obserwacja
• wynik
• http//background.uchicago.edu/whu/intermediate/i
  ntermediate.html

84
B. Leibudgut
85
Rozszerzanie sie Wszechswiata
86
(No Transcript)