Li Titghallemqatt mhu tard wisq

1
Li Titghallemqatt mhu tard wisq

• Sandro Spiteri
• Konferenza Nazzjonali
• Dwar it-Taghlim tul il-Hajja
• 24 ta Frar 2007

2

• Din li gejja hija silta mehuda mill-ahhar bicca
  ta l-istorja Indri Cali ta Guze Chetcuti
  minn Fra Martin u Stejjer Ohra. Xi zmien ilu
  kienet fis-sillabu tal-Form 1. Kieku llum konna
  naghzluha ghas-sillabu?

3
Indri Cali (gheluq)

• Taf ghalfejn bghatt ghalik? qallu l-ispettur.
  Ghax irrid nghidlek li kif int, bla skola xejn,
  il-lum fis servizz tbati hafna. Ma tista qatt
  timxi l quddiem. Ghax ma tmurx l-iskola ta
  bil-lejl u titghallem ghall-inqas tikteb xi haga
  u tghid imqar kelmtejn bl-ingliz ?
• Jien, sinjur, immur l-iskola? staghgeb Indri.
  Mela jien baqaghli zmien l-iskola. Dak li
  mghamiltx fi ckuniti, kif ser naghmlu issa li
  kbirt?
• Imma Indri, illum mghadniex bhal meta dhalt int
  fil-korp tal-pulizija. Illum ahna nies ta skola
  rridu.

4
Indri Cali (gheluq)

• U dak il-hin Indri Cali beka fqalbu z-zmien li
  hela meta kien zghir. Fil-korp tal-pulizija, bla
  skola kif kien, ma setax ikompli. Kellu jitlaq u
  jara xjaghmel.
• Ghall-ewwel il-hajja kienet iebsa. Imma Indri
  tabilhaqq li ma tghallimx skola, imma bdaqshekk
  ma kienx ifisser li mohhu ma kienx jaghtih. Minn
  hemm u minn hawn indiehes ma dawk li jbighu
  d-deheb, u l-flus igibu l-flus, u beda jaghmilha
  mhux hazin.
• Fejn qatt qabel ma kien ra bank bghajnejh, issa
  beda diehel u hiereg il-Bank jiddepozita l-flus,
  u jigbed, u mill-gdid jerga jqieghed mija,
  mitejn u aktar ukoll. L-iskrivan kien drah, u
  Indri Cali l-pulizija sa Indri Cali n-neguzjant.

5
Indri Cali (gheluq)

• Darba l-iskrivan ma felahx aktar, jarah ihazzez
  dak is-salib imrieghed flok ismu u jqeghedlu
  quddiemu ma l-elfejn lira xi jghodd.
• Imma, sinjur, kultant nghid qallu misthi
  misthi l-iskrivan, kieku jahasra, kont taf
  l-iskola ara kieku int xint!
• Indri Cali hares bid-dahka lejn l-iskrivan u
  qallu Ibni, kieku jien kont naf l-iskola, kieku
  ghadni pulizija nigbor il-klieb!

6
Riflessjonijiet

• L-alternattiva ta xoghol bla skola ta Indri
  Cali llum qed tidjieq u tixxejjen.
• Dawk li kienu hiliet bazici ghal Indri Cali llum
  mhux bizzejjed.
• It-taghlim mhux siewi biss ghax-xoghol.

7
Zvilupp tal-Kuncett (1)

• Ir-rabta bejn li tkompli titghallem u l-impieg
  issahhet fit-80ijiet u d-90ijiet minhabba
  l-qaghad fl-Ewropa.
• Imma l-ghan originali ta taghlim tul il-hajja
  tal-UNESCO fis-70ijiiet kien l-izvilupp
  tal-bniedem shih.
• L-idea li t-taghlim ghal kulhadd huwa l-muftieh
  ghall-izvilupp personali ghax tkun tista tqis,
  tixtarr u tiehu azzjoni mhix idea gdida ghal
  Malta

8
Edukaturi Maltin li habirku ghall-litterizmu
fl-adulti
9
Il-Bniedem li ma jafx jaqra u jikteb ...hu lsir
tieghu nnifsu u ta l-ohrajn.He (sic) who does
not know how to read and write ...is slave to
himself and to others Stedina, 1827
10
Zvilupp tal-Kuncett (2)

• 2000 Memorandum on Lifelong Learning
  tal-Kummissjoni Ewropea
• - Edukazzjoni u tahrig ghax-xoghol
• - Cittadinanza attiva
• - Tishih tal-koezjoni socjali
• Li kulhadd ikun kapaci jkompli jitghallem
• Li nkunu mhux biss a knowledge society imma a
  learning society
• Li nwieznu u nghinu lil min hu l-iktar
  vulnerabbli, biex kulhadd jirnexxi

11
Tliet kategoriji ta Taghlim

• FORMALI fistituzzjoni, ghall-kwalifiki
• NON-FORMALI taghlim li ma jwassalx ghal
  kwalifiki, fuq il-post tax-xoghol, fghaqdiet
  jew li jikkomplimenta t-taghlim formali (muzika,
  privat, ecc)
• INFORMALI mhux bil-fors intenzjonat, parti
  naturali mill-hajja ta kuljum

12
Zvilupp tal-Kuncett fMalta

• 1999 Kurrikulu Nazzjonali
• 2003 Lifelong Learning in Malta Towards the
  Learning Society. Draft Strategic Plan
• 2006 Rapport tal-Grupp Ministerjali dwar Il-
  Hiliet Bazici ghall-Adulti

13
Qafas Nazzjonali ta Referenza dwar
il-Kompetenzi mir-Rapport tal-Grupp Ministerjali
dwar Il- Hiliet Bazici ghall-Adulti, 2006
14
IL-KOMPETENZI MUFTIEH jirrapprezentaw pakkett
trasferibbli u multifunzjonali ta taghrif,
hiliet u atitudnijiet mehtiega minn kull
individwu sabiex jizviluppa bl-ahjar mod bhala
persuna, u sabiex jiffunzjona u jimxi l quddiem
fis-socjeta u fix-xoghol, kif ukoll jaghti sehmu
fit-tigdid taghhom.
15
1995 Tomorrows Schools

• Entitlement Id-dritt ta edukazzjoni ta kwalità
  lil kulhadd
• Effectiveness min hu responsabbli jrid jaccerta
  li dan jintlahaq
• Equity kulhadd jiehu program edukattiv u
  rizorsi li jisthoqqlu
• Economy min hu l-iktar vulnerabbli jiehu l-iktar
  ghajnuna

16
Riflessjonijiet ta l-Ahhar / tal-Bidu

• Ir-rwol centrali tal-familja u tal-komunita
  kiber, mhux naqas.
• Ir-rwol ta l-ghalliem inbidel, u sar iktar
  indispensabbli.
• Kif qed nghallmu llum diga ma jghoddx ghal-lum,
  ahseb u ara ghal ghada.
• Qed nahsbu ghal KULHADD?
• Fit-tiswir u l-implimentazzjoni ta l-istrategija
  ghall-edukazzjoni tul il-hajja, nitghallmu
  l-lezzjonijiet li tatna l-istrategija
  ghall-implimentazzjoni tal-Kurrikulu Nazzjonali
• Bidla fil-hsieb bidla fil-kliem kif se
  niddistingwu bil-Malti bejn teaching u
  learning?