Katedra Medycyny Sadowej Akademii Medycznej we Wroclawiu

1
Katedra Medycyny Sadowej Akademii Medycznej we
Wroclawiu
MEDYCYNA SADOWA

• Zasady odpowiedzialnosci cywilnej i opiniowania
  lekarskiego w sprawach cywilnych.

2
Odpowiedzialnosc cywilna

• Podstawa prawna odpowiedzialnosci cywilnej jest
  art. 415 k.c.
• Kto z winy swej wyrzadzil drugiemu szkode,
  obowiazany jest do jej naprawienia.
• Obowiazek udowodnienia zaistnienia i zakresu
  szkody spoczywa na poszkodowanym.

3
Odpowiedzialnosc cywilna

• Proces cywilny rozpoczyna pozew wniesiony do sadu
  z zadaniem odszkodowania lub zadoscuczynienia od
  sprawcy strat materialnych lub spowodowania
  uszczerbku na zdrowiu, prowadzacego do strat
  materialnych.
• Uczestnicy postepowania powód poszkodowany.
• pozwany (osoba fizyczna lub prawna)
• Obie strony moga miec swych pelnomocników.
• Zasada konstytucyjna
• Art. 45. Kazdy ma prawo do sprawiedliwego i
  jawnego rozpatrzenia sprawy bez uzasadnionej
  zwloki przez wlasciwy, niezalezny, bezstronny i
  niezawisly sad.

4
Odpowiedzialnosc cywilna

• Odpowiedzialnosc cywilna jest niezalezna od
  odpowiedzialnosci karnej, zawodowej,
  administracyjnej i sluzbowej.
• Celem tej odpowiedzialnosci jest naprawienie
  szkody pacjenta.
• Szkoda jest kazdy uszczerbek na dobrach prawnie
  chronionych.
• Wyróznia sie dwa rodzaje szkody
• szkode majatkowa (uszczerbek materialny na
  osobie lub mieniu),
• szkode niemajatkowa (doznana krzywde, czyli
  cierpienie fizyczne i kalectwo).

5
Odpowiedzialnosc cywilna

• Niewykonanie lub nienalezyte wykonanie
  zobowiazania powoduje odpowiedzialnosc
  kontraktowa w rozumieniu art. 471 k.c.
• Wyrzadzenie szkody spowodowane czynem
  niedozwolonym powoduje odpowiedzialnosc deliktowa
  w rozumieniu art. 415 k.c.
• Jezeli niewykonanie lub nienalezyte wykonanie
  przez dluznika (sprawce) istniejacego
  zobowiazania jest jednoczenie czynem
  niedozwolonym np. wyrzadzeniem szkody pacjentowi,
  uszkodzeniem ciala lub powstaniem rozstroju
  zdrowia, to moze on odpowiadac z
  odpowiedzialnosci kontraktowej badz deliktowej. W
  tej sytuacji zachodzi zbieg odpowiedzialnosci w
  rozumieniu art. 443 k.c.

6
Odpowiedzialnosc cywilna

• Odpowiedzialnosc cywilna jest odpowiedzialnoscia
  majatkowa dluznika.
• W zasadzie jest to odpowiedzialnosc
  nieograniczona. Ograniczenia wystepuja przy
  egzekucji.
• Dluznik odpowiada za dlug calym swoim majatkiem
  obecnym i w przyszlosci.
• Przeslanki odpowiedzialnosci cywilnej
• Niewykonanie lub nienalezyte wykonanie
  zobowiazania,
• Powstanie szkody o charakterze majatkowym (na
  osobie lub mieniu) lub niemajatkowym (krzywda),
• Zwiazek przyczynowy pomiedzy dzialaniem a
  wyrzadzona szkoda.

7
Odpowiedzialnosc cywilna

• Wysokosc pienieznego odszkodowania odpowiadac
  musi wartosci materialnej szkody w znaczeniu art.
  444 k.c.
• Odszkodowanie obejmuje wszelkie wynikle wydatki
  poniesione przez poszkodowanego lub jego rodzine.

8
Odpowiedzialnosc cywilna

• Zwrot kosztów za poniesione wydatki przysluguje
  m.in. za
• utracone zarobki podczas leczenia i
  rehabilitacji,
• koszty pobytu w szpitalu,
• koszty zabiegów rehabilitacyjnych,
• nabycie protez i sprzetu rehabilitacyjnego,
• koszty dodatkowej opieki pielegniarskiej,
• koszty konsultacji specjalistycznych,
• koszty niezbednej diety,
• koszty przejazdów chorego na leczenie.

9
Odpowiedzialnosc cywilna

• Jezeli poszkodowany stal sie inwalida i zachodzi
  ew. koniecznosc przyuczenia poszkodowanego do
  innego zawodu, sprawca zobowiazany jest do
  pokrycia kosztów kursów zawodowych, praktyk oraz
  np. zakupu odpowiednich podreczników.
• Ponadto poszkodowany ma prawo do czasowej lub
  stalej renty wyrównawczej (z tytulu utraconych
  zarobków do wysokosci jak przed szkoda).

10
Odpowiedzialnosc cywilna

• Jezeli wskutek uszkodzenia ciala lub doznania
  rozstroju zdrowia nastapila smierc
  poszkodowanego, z tytulu art. 446 k.c. rodzinie
  poszkodowanego przysluguje zwrot kosztów leczenia
  i pochówku.
• Dzieciom osoby zmarlej (i innym osobom bedacym na
  jej utrzymaniu, np. wspólmalzonkowi) wyplacana
  jest równiez renta do czasu uzyskania przez nie
  zdolnosci do pracy zarobkowej. Na sprawce
  przechodza równiez ew. obowiazki alimentacyjne.

11
Odpowiedzialnosc cywilna

• Sad w mysl art. 445 k.c. moze przyznac
  poszkodowanemu odpowiednia sume tytulem
  zadoscuczynienia pienieznego za doznana krzywde.
• Przysluguje prawo do zadoscuczynienia za cierpnie
  fizyczne i moralne, tzw. nawiazka za ból. Sad
  ustala wysokosc tego odszkodowania biorac pod
  uwage m.in. stopien oraz czas trwania cierpien
  fizycznych i psychicznych (w tym zabiegi
  operacyjne), trwalosc skutków, rokowanie na
  przyszlosc, wiek (im mlodszy poszkodowany, tym
  wyzszy stopien krzywdy).

12
Odpowiedzialnosc cywilna

• Poszkodowani maja równiez prawo do
  zadoscuczynienia takze w przypadkach, gdy
  wystepuje niemoznosc lub znaczne utrudnienie w
  sferze aktywnosci spolecznej, np.
• wykonywania pracy twórczej,
• zawarcia zwiazku malzenskiego,
• posiadania dzieci,
• utrzymywania kontaktów towarzyskich,
• uprawiania sportu itp.

13
Odpowiedzialnosc cywilna
Inna forma odpowiedzialnosci jest tzw.
odpowiedzialnosc solidarna w rozumieniu art. 441
1 i 2 k.c. W mysl tego artykulu jezeli kilka
osób ponosi odpowiedzialnosc za szkode
spowodowana czynem niedozwolonym, ich
odpowiedzialnosc jest solidarna np. swiadczenie
zdrowotne udzielone bylo przez zespól np. dwóch
lekarzy, pielegniarke lub innego pracownika
ochrony zdrowia.
14
Odpowiedzialnosc cywilna
Pracownika zatrudnionego w zakladzie leczniczym
nie laczy z pacjentem zaden stosunek umowny.
Pracownik zakladu leczniczego, realizujacy
dzialalnosc tego zakladu, jest wobec pacjenta
osoba trzecia. Za szkody wyrzadzone przez niego
odpowiedzialnosc cywilna ponosi zaklad. Zaklad
leczniczy ponosi odpowiedzialnosc zarówno w
przypadku, gdy zostal popelniony blad, jak i gdy
szkoda jest wynikiem np. bledu organizacyjnego. Za
klad leczniczy moze wystapic z roszczeniem
regresowym skierowanym do pracownika, który
szkode zawinil. Postepowanie takie wynika z
przepisów kodeksu pracy (art. 120 k.p.).
15
Odpowiedzialnosc cywilna

• Zaklad leczniczy ponosi odpowiedzialnosc za
  nastepujace uchybienia w stosunku do pacjenta
• odmowe udzielenia pomocy medycznej,
• nie skierowanie pacjenta do specjalisty,
• brak odpowiednich kwalifikacji (decyzji)
  personelu,
• zaniedbania dotyczace bezpieczenstwa oraz higieny
  pacjenta,
• zarazenie pacjenta choroba zakazna,
• zle warunki sanitarne i zle warunki leczenia,
• pozostawienie narzedzi lub materialów w polu
  operacyjnym,

16
Odpowiedzialnosc cywilna

• Zaklad leczniczy ponosi odpowiedzialnosc za
  nastepujace uchybienia w stosunku do pacjenta
  c.d.
• postepowanie niezgodne z zasadami aseptyki,
• dzialanie bez zgody pacjenta lub jego opiekunów
  prawnych (w przypadku, gdy uzyskanie takiej zgody
  bylo konieczne i mozliwe),
• przepisanie lub podanie niewlasciwego leku,
• nie poinformowanie pacjenta o grozacym mu, a
  mozliwym do przewidzenia ryzyku wykonywanych
  zabiegów operacyjnych lub inwazyjnych metod
  diagnostycznych.

17
Odpowiedzialnosc cywilna
Zadaniem bieglego jest okreslenie rozmiaru i
rodzaju poniesionych szkód zdrowotnych, stopnia
obnizenia sprawnosci psychofizycznej i zdolnosci
do pracy, wplywu danego zdarzenia na pogorszenie
sie istniejacych wczesniej schorzen (obecnie i w
przyszlosci) oraz stopnia nasilenia sie
dolegliwosci bólowych , koniecznosci ponoszenia
dodatkowych wydatków na leki, rehabilitacje,
specjalne odzywianie itd. W opiniowaniu cywilnym
(w przeciwienstwie do karnego) nalezy równiez
uwzglednic to, co tylko czesciowo bylo
nastepstwem zdarzenia, np. pogorszenie
istniejacej choroby, ale równiez np.
przyczynienie sie powoda, np. przez nieleczenie
lub niewlasciwe leczenie sie, do obecnego
rozmiaru szkody zdrowotnej.
18
Odpowiedzialnosc cywilna
Opinie o stanie zdrowia powoda i stopniu
doznanego przez niego uszczerbku na zdrowiu
poprzedza czesc formalna (ustalenie tozsamosci
badanego) i opisowa opis okolicznosci zdarzenia
na podstawie akt sprawy, wywiad zebrany od
pacjenta oraz analiza dokumentacji lekarskiej
dotyczacej przebiegu jego leczenia, a takze
wczesniejszego stanu zdrowia powoda! Badanie
lekarskie przeprowadza sie zwykle z udzialem
konsultantów specjalistów z odpowiednich
dziedzin medycyny. W razie koniecznosci
przeprowadza sie równiez lub zleca konieczne
badania dodatkowe (np. EKG, EEG, TK, RTG,
audiogram, badanie pola widzenia, badania
laboratoryjne). W razie potrzeby mozna zlecic
obserwacje szpitalna poszkodowanego (najczesciej
obserwacje psychiatryczna), który moze sie na nia
nie zgodzic, ale bedzie to mialo wplyw na stopien
orzeczonego uszczerbku.
19
Odpowiedzialnosc cywilna
Opinia zawiera konkluzje o tym, które ze
stwierdzonych u badanego schorzen i patologii
stanowia nastepstwo przebytego zdarzenia. Okresla
sie równiez czy byly inne urazy i jakie sa ew.
ich nastepstwa oraz które ze stanów chorobowych
maja podloze samoistne. Tylko nastepstwa
zdrowotne (niewatpliwie lub z wystarczajacym
prawdopodobienstwem) zwiazane z przedmiotowym
zdarzeniem zostaja zakwalifikowane jako
uszczerbek na zdrowiu. Kategorie
uszczerbku Staly uposledzenie sprawnosci
organizmu nie rokujace poprawy nigdy (np.
amputowana konczyna) Dlugotrwaly uposledzenie
sprawnosci organizmu na okres dluzszy niz 6
miesiecy, rokujacy poprawe.
20
Odpowiedzialnosc cywilna

• Stopien trwalego uszczerbku na zdrowiu okresla
  sie w wartosci procentowej od 0 (brak
  uszczerbku) do 100 (calkowity uszczerbek).
• Dla ustalenia wartosci uszczerbku korzysta sie z
  pomocy odpowiednich tabel zawartych w
  (najczesciej uzywane)
• Zalacznika do Rozporzadzeniu Ministra Pracy i
  Polityki Spolecznej z dnia 18 grudnia 2002 r.,
  Dz. U. Nr 234 poz. 1974. (tzw. tabela
  ministerstwa lub ZUS)
• Tabeli Norm Oceny Procentowej Trwalego
  Uszczerbku na Zdrowiu Powszechnego Zakladu
  Ubezpieczen S.A., zalacznik do Zarzadzenia
  Prezesa Zarzadu PZU S.A. nr 26/2003 z dn. 22
  grudnia 2003 r. (tabela PZU)
• Wartosci procentów dla poszczególnych nastepstw
  maja przedzial (tzw. widelki) zalezny od stopnia
  ciezkosci uszczerbku.

21
Odpowiedzialnosc cywilna
Tabela jest narzedziem bieglego a nie biegly
dodatkiem do tabeli!!! Niektóre firmy
ubezpieczeniowe nie korzystaja z tabel. Biegly
moze przekroczyc widelki dla danego uszczerbku,
zarówno w góre jak i w dól po odpowiednim
uzasadnieniu. W razie braku pozycji w tabeli
odnosi sie uszczerbek do najbardziej zblizonego
nastepstwa i jego ciezkosci. Uszczerbek laczny
okreslony przez bieglego moze przekroczyc 100 -
nie oznacza to, ze poszkodowany stracil wiecej
zdrowia, niz mial, stanowi jedynie podstawe dla
Sadu do ustalenia wysokosci zadoscuczynienia
pienieznego. Wartosc 1 uszczerbku (okreslonego w
Ustawie o ubezpieczeniu spolecznym) 20
przecietnego wynagrodzenia. Firmy ubezpieczeniowe
wartosc ustalaja indywidualnie.
22
Odpowiedzialnosc cywilna

• Ocenie podlega równiez
• calkowita utrata zdolnosci do pracy niezdolny
  do jakiejkolwiek pracy wtedy do konca zycia
  renta w wysokosci jak zarobki np. przed
  wypadkiem,
• czesciowa utrata zdolnosci do pracy utrata w
  znacznym stopniu zdolnosci do wykonywania pracy w
  zwiazku z posiadanymi kwalifikacjami (nerw
  krtaniowy ? nauczyciel) wtedy refundacja kosztów
  przekwalifikowania i renta wyrównujaca róznice
  zarobków,
• Ww. istotne zwlaszcza w orzecznictwie
  ubezpieczeniowym (ZUS, KRUS, KIZ) orzekanie o
  stopniu niepelnosprawnosci (dawne grupy
  inwalidzkie)

23
Odpowiedzialnosc cywilna

Ocenie podlega równiez rokowania na przyszlosc
mozliwosc póznych nastepstw obrazen w
przyszlosci powód bedzie mógl sie starac o
dodatkowe odszkodowanie o ile wystapia (np.
przyspieszone zmiany zwyrodnieniowe zlamanego
stawu). W okreslonych okolicznosciach wieksza
jest wówczas równiez wartosc 1.
24
Odpowiedzialnosc cywilna

• Odszkodowanie
• za zniszczone np. w czasie wypadku ubranie,
  sprzet (telefon komórkowy) i inne przedmioty,
  bedace wlasnoscia poszkodowanego,
• koszty prywatnego leczenia i rehabilitacji
  (jesli bylo uzasadnione), prywatnej opieki
  pielegniarskiej, dojazdów na i z leczenia (np.
  koszty taksówki na podstawie faktur, ale tez
  koszty uzywania prywatnego samochodu),
• koszty leczenia (faktury na leki z aptek i
  hurtowni) czy konieczne?
• koszty dodatkowego lub specjalnego zywienia
  (bardzo rzadko konieczne),
• oraz wszystko inne, co tylko powodowi przyjdzie
  do glowy, ze musial miec i robic. Ocena
  lekarska co bylo zasadne.

25
Odpowiedzialnosc cywilna

• Ustawa o Zakladach Opieki Zdrowotnej
• Art. 19 a.
• W razie zawinionego naruszenia praw pacjenta, o
  których mowa w art. 18. ust. 2 Ochrona danych
  zawartych w dokumentacji medycznej i ust. 3 pkt.
  1 Udostepnienie dokumentacji osobom nie
  upowaznionym oraz w art. 19 ust.1. pkt. 1 4 i
  ust. 3 Zlamanie praw pacjenta, sad moze
  przyznac poszkodowanemu odpowiednia sume tytulem
  zadoscuczynienia pienieznego za doznana krzywde
  na podstawie art. 448 k.c.
• W razie zawinionego naruszenia prawa pacjenta do
  umierania w spokoju i godnosci sad moze, na
  zadanie najblizszego czlonka rodziny, innego
  przedstawiciela ustawowego lub opiekuna
  faktycznego, zasadzic odpowiednia sume pieniezna
  na wskazany przez nich cel spoleczny na podstawie
  art. 448 k.c.

26
Odpowiedzialnosc cywilna
Kodeks cywilny. Art. 448. W razie naruszenia
dobra osobistego, sad moze przyznac temu, czyje
dobro osobiste zostalo naruszone odpowiednia sume
tytulem zadoscuczynienia pienieznego za doznana
krzywde lub na jego zadanie zasadzic odpowiednia
sume pieniezna na wskazany przez niego cel
spoleczny, niezaleznie od innych srodków
potrzebnych do usuniecia skutków naruszenia.