Uwaga

1
Uwaga

• Michal Bialek

2
Pojecia podstawowe

• Uwaga system odpowiedzialny za selekcje
  informacji i zapobieganie negatywnym skutkom
  przeladowania systemu poznawczego przez nadmiar
  danych.
• Swiadomosc zdawanie sobie przez podmiot sprawy
  z wlasnych procesów psychicznych

3
Cechy uwagi

• selektywnosc
• zdolnosc do przeszukiwania pola percepcyjnego
• przedluzona koncentracja (czujnosc)
• podzielnosc
• przerzutnosc

4
Cechy uwagi

• Selektywnosc
• Dotyczy selekcji zródla informacji, przy
  jednoczesnym odrzuceniu informacji niewaznych
  (szum) oraz zaklócajacych (dystraktorów).
• Efekt cocktail party
• Shadowing (Cherry)

5
(No Transcript)
6
Cechy uwagi

• Zdolnosc do przeszukiwania pola percepcyjnego
• Przeszukiwanie proste (równolegle) oraz
  koniunkcyjne (szeregowe).
• Priorytetowy jest ruch, ale mozna warunkowo
  osiagnac priorytetowosc dla glebi oraz koloru
  (jesli sa dystynktywne)
• Badanie tlo stale, pojawia sie bodziec (Yantis,
  Jonides)
• Kiedys tlo i figura pojawialy sie równoczesnie.

7
(No Transcript)
8
Cechy uwagi

• Przedluzona koncentracja (czujnosc)
• Selektywnosc uwagi skoncentrowana na pewnym typie
  obiektów. Spadek jakosci w czasie w zwiazku z
  niskim poziomem aktywacji systemu (Ew. z
  wyczerpaniem) po okolo 45 minutach.
• Badanie Test zegara (12 razy na 30 minut)
  Mackworth

9
Cechy uwagi

• Podzielnosc
• Zdolnosc do koncentrowanie sie na dwóch lub
  wiekszej liczbie zródel informacji.
• Badanie zmodyfikowany shadowing.
• Miara jest róznica w wykonaniu zadania
  priorytetowego w warunkach wymuszonej
  podzielnosci a bez koniecznosci równoleglej
  kontroli innej czynnosci.
• Inna miara jest ciag zadan od najprostszych do
  najtrudniejszych z równoczesnym zadaniem
  doladowujacym.

10
Cechy uwagi

• Przerzutnosc
• Zdolnosc do przelaczania sie miedzy zadaniami,
  obslugiwanymi przez niezalezne procesy
  przetwarzania informacji.
• Badanie Task switching (Jersild) dodawanie czy
  odejmowanie
• Róznica w czasie reakcji oraz dokladnosci
  wskaznikiem poniesionych kosztów.
• Koszta obnizaja przerwa miedzy sekwencjami oraz
  wskazówki co do rodzaju kolejnego zadania
  (czynniki dzialaja niezaleznie).

11
Teorie uwagi

• Teorie filtra uwagi

12
Teorie filtra uwagi

• Broadbent (teoria Y)
• Przetwarzanie sensoryczne tworzenie wrazen
• Przetwarzanie semantyczne tworzenie
  spostrzezen.

13
Teorie filtra uwagi
14
Teorie filtra uwagi

• Broadbent (teoria Y)

15
Teorie filtra uwagi

• zasada wszystko albo nic
• degradacja i zapomnienie w kanale nie
  analizowanym
• sensoryczna selekcja bodzca analizowanego

16
Teorie filtra uwagi

• badania Treismann filtr przelacza sie wg sensu
  docierajacych bodzców, pozwalajac sledzic tresc
  mimo zmiany kanalu
• efekt synonimu (wolniejsze reagowanie, gdy trzeba
  wykryc dane slowo a w kanale ignorowanym pojawial
  sie jego synonim
• zwiazek iluzoryczny powstawanie zbitków z dwóch
  bodzców w jeden (dom lek domek)

17
Teorie filtra uwagi

• Kontrprzyklady Morray (w kanale ignorowanym
  padalo imie badanego)
• Gray, Wadderburn Równoczesnie przekazywane ciagi
  sylab i cyfr. Polowa badanych wiedziala o
  mozliwosci grupowania. Niektórzy badani slyszeli
  najpierw sylaby, potem cyfry, lepsze rezultaty
  tych którzy tak slyszeli.

18
Teorie filtra uwagi

• Triesman (zasada semantyczna, model oslabiacza -
  attenuator)
• filtr otwierany od srodka dla bodzców
  antycypowanych koherentnych z informacjami juz
  analizowanymi w kanale semantycznym.

19
Teorie filtra uwagi

• Wystepowanie
• Gotowosci percepcyjnej
• Obronnosci percepcyjnej

20
Teorie filtra uwagi

• Kontrprzyklady
• Broadbent bodzce (zestaw sygnalów wysylanych
  przez srodowisko)
• Reakcje (swiadomosc bodzców w polu)
• W optymalnych warunkach (czas) bodzce reakcje.
  W warunkach suboptymalnych przewaga filtra
  sensorycznego, w optymalnych semantyczny naklada
  sie na sensoryczny, przy udziale procesów
  centralnych.

21
Teorie filtra uwagi

• Deutsch i Deutsch selekcja dopiero po swiadomej
  obróbce. Oslabienie badz wzmocnienie dopiero po
  dotarciu do swiadomosci.
• Zasada koniecznej swiadomosci

22
Teorie filtra uwagi

• Johnston filtr elastyczny w zaleznosci od
  poziomu przetwarzania informacji (plytki vs.
  Gleboki vs. Najglebszy)
• Czas przetwarzania semantycznego min 360ms.,
  sensorycznego 100ms.
• Wyzszy poziom przetwarzania oznacza wieksza ilosc
  informacji przetwarzanych równoczesnie.
• Efektywnosc filtra na poziomie wyzszym zalezy od
  skutecznosci na poziomie nizszym (odsiewanie
  szumu i dystraktorów)
• Zasada przetargu miedzy szybkoscia a
  poprawnoscia.

23
Rejestr sensoryczny
Poziom plytki (sensoryczny)
Broadbenta
Analiza percepcyjna (identyfikacja)
Poziom glebszy (semantyczna identyfikacja)
Poziom najglebszy (tresci semantycznie zwiazane)
Analiza semantyczna (przechowywanie pamieciowe)
Triesman
Wybór reakcji
Deutsch i Deutsch
24
Teoria przeszukiwania pola

• Teoria integracji cech Treismann

25
Teoria przeszukiwania pola

• Mapa lokacyjna lista cech, które moga byc
  wykryte, kieruje zapisem poszczególnych cech.
• Podstawowe cechy
• Kolor
• Orientacja przestrzenna
• Rozmiar
• Ksztalt
• Kierunek ruchu

26
Teoria przeszukiwania pola

• Mapa cech kodowanie sygnalów zgodnie z ich
  charakterystyka. Kodowanie wtedy, gdy obiekt
  rózni sie pod wzgledem jakiejs cechy od
  otoczenia.
• Integracja cech prowadzi do rozpoznania obiektu.
  Selekcja polega na aktywizacji mapy cech i na jej
  podstawie integracje bodzców i rozpoznanie
  obiektu.

27
Teoria przeszukiwania pola

• Przeszukiwanie proste równolegle, niezalezne od
  ilosci bodzców
• Przeszukiwanie koniunkcyjne szeregowe, liniowa
  zaleznosc miedzy iloscia bodzców a czasem reakcji.

28
Teoria przeszukiwania pola

• Powstanie cech priorytetowych (np. ruch).
  Przetwarzane we wczesnej fazie selekcji,
  przeduwadze, i wychwytywanie tych cech z
  otoczenia. Cechy priorytetowe kodowane sa
  szybciej w mapach cech. Przy integracji mapy
  priorytetowe aktywizuja badz dezaktywizuja
  pozostale mapy cech potrzebnych do rozpoznania
  obiektu.

29
Teoria przeszukiwania pola

• Proces odgórny -aktywizacja konkretnych mapo
  cech
• Oddolny automatyczna dezaktywacja pozostalych
  map cech

30
Teorie czujnosci

• Czujnosc stan gotowosci na wykrycie,
  rozpoznanie i reakcje na subtelne zmiany w
  srodowisku, zachodzace przypadkowo w dluzszym
  odcinku czasu.

31
Teorie czujnosci

• Czujnosc stan gotowosci na wykrycie,
  rozpoznanie i reakcje na subtelne zmiany w
  srodowisku, zachodzace przypadkowo w dluzszym
  odcinku czasu.
•  
• Liczba prawidlowych detekcji obniza sie juz po
  pól godziny.
• Spadek wykryc mniejszy, jesli wieksza byla
  wczesniejsza ilosc detekcji.

32
Teorie czujnosci

• Liczba prawidlowych detekcji obniza sie juz po
  pól godziny.
• Spadek wykryc mniejszy, jesli wieksza byla
  wczesniejsza ilosc detekcji.

33
Teorie czujnosci

• Obserwator moze zareagowac na bodziec

 
 
34
Teorie czujnosci

• Decyzja o sposobie reakcji w zaleznosci od
  kosztów zwiazanych z poszczególnym celem.
• Próg wyzwalania reakcji kryterium decyzyjne
• Wraz z uplywem czasu maleje ilosc detekcji i
  falszywych alarmów podwyzszony jest próg
  wyzwalania reakcji.

35
Teorie czujnosci

• Idealny obserwator ma nizszy próg dla bodzców
  prawdopodobnych i wyzszy dla nieprawdopodobnych.
• Interwal czasowy powoduje chwilowy wzrost
  gotowosci do wykrycia bodzca, z czasem gotowosc
  ta oslabia sie. Tendencja do oczekiwania bodzca w
  tym samym przedziale czasowym.

36
Teorie czujnosci

• Prawo Yerksa-Dodsona
• Najlepiej dziala sie przy srednim pobudzeniu
  organizmu, wykres odwróconego U

37
Teorie podzielnosci uwagi

• Bernstein mozliwe jest wykonywanie dwóch
  czynnosci jednoczesnie bez ponoszenia kosztów.
• Duncan teoria uwagi skierowanej na obiekt.

38
Teorie podzielnosci uwagi

• Allport miultikanalowa koncepcja uwagi, czyli
  kazdy kanal ma swój filtr. Gdy ten sam kanal, 50
  bledów, gdy wizualnie 10-30. Przetwarzanie
  jednokanalowe jest wlaczane w momencie zadan
  nieprzewidywalnych oraz wysokiego ryzyka
  popelnienia bledu.

39
Teorie podzielnosci uwagi

• Kontrprzyklady
• Triesman kanalów sensorycznych moze byc wiele,
  ale tylko jeden semantyczny

40
Teorie podzielnosci uwagi

• Kahneman teoria alokacji zasobów
• Przetwarzanie szeregowe
• Okreslona ilosc zasobów poznawczych, moze jednak
  wzrosnac w momencie pobudzenia
• Nadrzedny mechanizm selekcjonujacy rozdziela
  zasoby

41
Pobudzenie _________________ Pula zasobów uwagi
Wzrost pobudzenia
Strategie alokacji zasobów
Ocena Wymagan Ze strony zadan
Mozliwe dzialanie
42
Procesy nieswiadome

• Mozliwe jest analizowanie danych nawet bez
  udzialu swiadomosci na poziomie semantycznym
• Bodziec podprogowy dosc sliny, by byc
  zarejestrowanym przez zmysly, ale nie dosc sliny
  by wywolac swiadomosc jego rejestracji

43
Procesy nieswiadome

• Mozliwa analiza danych bez uzycia uwagi, np. gdy
  prezentowano krzyz, w celu oceny dlugosci ramion,
  a w polu pojawialo sie imie, to
• 90 zauwazylo to imie, gdy bylo to ich imie
• 60 gdy bylo to imie inne

44
Procesy nieswiadome

• Poprzedzanie podprogowe
• Badanie Zajonca z Chinskimi ideogramami i twarzami

45
Procesy nieswiadome
46
Procesy nieswiadome