Slajd 1

1
Prawo zachowania stalosci stezenia
jonu wodorowego jest jednym z najwazniejszych
praw dotyczacych zywego organizmu. Od niego
zalezy prawidlowy przebieg wiekszosci procesów
zyciowych.
2
Równanie Hendersona-Hasselbacha
Komponent metaboliczny
HCO3
pH 6,11 log
0,03 x pCO2
Komponent oddechowy
3
Parametry pomiarowe
pH - ujemny logarytm ze stezenia jonów
wodorowych pCO2 - cisnienie parcjalne dwutlenku
wegla T CO2 -calkowita zawartosc dwutlenku wegla
w osoczu. Jest to suma CO2 powstajacego z
wodoroweglanów i CO2 rozpuszczonego w osoczu
pO2 - cisnienie parcjalne tlenu SaO2 -
saturacja, czyli wysycenie hemoglobiny tlenem
HCO3- - aktualne stezenie wodoroweglanów.
Okresla stezenie wodoroweglanów w osoczu krwi,
wysyconej w temp. 37o C mieszanka gazowa o pCO2
40 mmHg, wzbogacona w tlen dla calkowitego
wysycenia Hb BB - zasady buforowe, suma
wszystkich anionów buforowych we krwi pelnej,
utlenowanej NBB - normalne zasady buforowe, to
prawidlowy poziom anionów wszystkich zasad
buforowych okreslanych przy pH 7,38 i pCO240
mm Hg. Zaleza one od stezenia Hb
NBB40,8(0,36xHb g/100ml) BE - nadmiar lub
deficyt zasad, przy czym dla deficytu jest
wartoscia ujemna BEBB-NBB SBE -
standardowy nadmiar zasad, okreslony przy
stezeniu Hb6 g/100ml
4
Parametr Krew Tetnicza Krew Zylna
pH HCO3 pCO2 T CO2 BE pO2 SaO2 7,35 7,45 22 - 26 35 45 23 27 -2,5 - 2,5 80 100 96 - 97 7,32 7,42 24 - 28 41 51 25 29 -2,5 - 2,5 25 40 40 - 70
Analizatory do gazometrii wykonuja pomiary
trzech parametrów (przy pomocy elektrod
jonoselektywnych) pH, pCO2 i pO2. Wszystkie
pozostale parametry wystepujace w wyniku
gazometrii sa wyliczone na podstawie 3
parametrów zmierzonych
5

• Stalosc pH utrzymuja
• Bufory krwi (wodoroweglanowy, hemoglobina,
• fosforanowe i
  bialczanowe)
• 2. Bufory i przemiany wewnatrzkomórkowe
• (wytwarzanie i zuzywanie jonów
  wodorowych)
• Pluca (wydalanie CO2)
• Nerki (wydalanie H i wytwarzanie HCO3 )
  

6
REGULACJA NERKOWA RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWEJ
K A N A L I K P R O K S Y M A L N Y
Swiatlo Kanalika komórka krew
H2CO3
Na
H ATP aza
HCO3 H H2CO3 AW H2O CO2

H
HCO3
NHE 3
AW
CO2H2O
7
REGULACJA NERKOWA RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWEJ
K A N A L I K D Y S T A L N Y
Swiatlo Kanalika komórka krew
HPO4- - H2PO4- NH3 NH4
H HCO3 H2CO3 AW H2O CO2

8

• Zmiana pH krwi moze nastepowac dwoma drogami
• Droga nieoddechowa
• Podaz nadmiernej ilosci kwasu nielotnego
• (zarówno z komórek jak i z zewnatrz)
• b. Utrata prawidlowych wystepujacych w plynie
• pozakomórkowym zasad (z kalem lub moczem)
• c. Podaz nadmiernej ilosci zasad (z reguly z
  zewnatrz)
• przekraczajace mozliwosci kompensacyjne
  organizmu
• d. Utrata przez organizm kwasów nielotnych
• (wymioty, przez nerki)
• e. W wyniku przemieszczenia elektrolitów miedzy
• komórkami a plynem pozakomorkowym

9

• Droga oddechowa
• spadek wentylacji pecherzyków plucnych CO2 nie
• jest prawidlowo wydalany przez pluca
• b. hiperwentylacja pecherzyków plucnych spadek
  stezenia
• kwasu weglowego w osoczu

10
Postacie zaburzen

• Kwasica-stan charakteryzujacy sie zwiekszeniem
  zawartosci kwasów lub utrata zasad
• Zasadowica-stan charakteryzujacy sie utrata
  kwasów lub zwiekszeniem zawartosci zasad
• Kwasica metaboliczna - stan charakteryzujacy sie
  pierwotnym (niezaleznym od mechanizmu
  oddechowego) zmniejszeniem zawartosci
  wodoroweglanów we krwi
• Niewyrównana - pHlt7,35, pCO2 nieobnizone
• Wyrównana - pCO2 obnizone w takim stopniu, ze pH
  osiaga wartosc prawidlowa
• Zasadowica metaboliczna-stan charakteryzujacy sie
  pierwotnym (niezaleznym od oddychania)
  zwiekszeniem zawartosci wodoroweglanów we krwi
• Niewyrównana pH gt7,45, pCO2
• Niepodwyzszone
• Wyrównana pCO2 podwyzszone w takim stopniu, ze pH
  osiaga wartosc prawidlowa

11
Postacie zaburzen

• Kwasica oddechowa - stan charakteryzujacy sie
  pierwotnym (uwarunkowanym mechanizmem oddechowym)
  podwyzszeniem pCO2
• Niewyrównana - pHlt7,35, zawartosc wodoroweglanów
  niezwiekszona
• Wyrównana-zawartosc wodoroweglanów podwyzszona w
  takim stopniu, ze pH osiaga wartosc prawidlowa
• Alkaloza oddechowa - stan charakteryzujacy sie
  pierwotnym (zaleznym od mechanizmu oddechowego)
  obnizeniem pCO2
• Niewyrównana pHgt7,45, zawartosc wodoroweglanów we
  krwi niezmniejszona
• Wyrównana zawartosc wodoroweglanów obnizona w
  takim stopniu, ze pH ulega normalizacji

12
KWASICA ODDECHOWA

• Glówne przyczyny
• ze strony OUN - choroby osrodka oddechowego,
  hamowanie osrodka oddechowego przez guzy,
  zapalenia mózgu, urazy czaszki, znieczulenie
  ogólne stosowane w chirurgii,
• ze strony nerwów obwodowych - porazenie nerwów
  miesni oddechowych i przepony,
• ze strony miesni - oslabienie lub porazenie
  miesni oddechowych,
• ze strony dróg oddechowych - niedroznosc
  spowodowana przez cialo obce lub wydzieline,
• ze strony pluc - napad dychawicy oskrzelowej,
  rozedma pluc, zapalenie lub obrzek pluc,
  mukowiscydoza.

13
ZASADOWICA ODDECHOWA

• Glówne przyczyny
• bezposrednie - zespól hyperwentylacyjny, np. w
  nerwicy, niewydolnosci watroby lub spiaczce
  watrobowej,
• odruchowe - pobudzenie osrodka oddechowego
  wskutek zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub
  zatrucia lekami (chinina, fenol, salicylany),
  niedotlenienie oraz stany zapalne i goraczkowe,
• mechaniczne - nieprawidlowe stosowanie
  respiratorów.

14
KWASICA METABOLICZNA

• Najczestsze przyczyny
• typ addycyjny - cukrzyca, glodzenie, stany
  goraczkowe, zatrucie salicylanami, zatrucie
  alkoholem -gromadzenie kwasów,
• typ subtrakcyjny - utrata zasad - glównie w
  biegunkach i niedroznosci jelit,
• typ subdystrybucyjny - nierównomierne
  rozmieszczenie jonów wodorowych pomiedzy komórka
  a plynem pozakomórkowym, wystepuje po dozylnym
  podaniu duzych objetosci np. izotonicznego
  roztworu NaCl (tzw. kwasica z rozcienczenia).

15
ZASADOWICA METABOLICZNA

• Glówne przyczyny
• typ addycyjny - spowodowany nadmiernym
  gromadzeniem sie zasad - zwykle pochodzenia
  jatrogennego - podawanie soli zasadowych, leków
  moczopednych, srodków przeczyszczajacych,
  nadmierne podawanie NaCl i glukozy bez potasu
• typ subtrakcyjny - spowodowany utrata jonu H -
  wystepuje przy wymiotach, odsysaniu tresci
  zoladkowej lub plukaniu zoladka
• typ dystrybucyjny - spowodowany przemieszczeniem
  jonów wodorowych - wystepuje w hypokaliemii
  wywolanej niedostatecznym dowozem potasu podczas
  biegunki lub obfitej diurezy

16
Zaburzenie pH HCO3- pCO2
Kwasica metaboliczna ? ?P ?W
Kwasica Oddechowa ? ?W ?P
Zasadowica metaboliczna ? ?P ?W
Zasadowica oddechowa ? ?W ?P
P zaburzenie pierwotne W
zaburzenie wtórne (wyrównawcze)
17
POBIERANIE MATERIALU

• Podstawa laboratoryjnej oceny równowagi
  kwasowo-zasadowej jest prawidlowo wykonane
  oznaczenie gazometryczne, uzupelnione oznaczeniem
  elektrolitów.
• Krew do badania gazometrycznego - krew tetnicza
  lub arterializowana krew wlosniczkowa - musi byc
  pobrana na antykoagulant, bez dostepu powietrza.
  Oznaczenie musi byc wykonane najpózniej w ciagu
  godziny od pobrania (przy przechowywaniu próbki w
  temp. 4-8 oC, po ciemku).

18
ZYLA
TETNICA
pH 7,055 7,208

pCO2 55,4 49,4
pO2 32,1
51,7
HCO3 14,8 18,9
BE -13,8 -7,6
sO2 40,5
76,2
19
I POBRANIE
II POBRANIE
pH 7,055 7,318

pCO2 144 54,9

pO2 ---------
----------
SBE -13 5,5
KREW PRZETRZYMANA NA ODDZIALE 2 GODZ.
20
ZABURZENIA METABOLICZNE
ZASADOWICA KWASICA

• ? ZASAD BUFOROWYCH
• NIEDOBÓR CHLORKÓW
• HIPOKALEMIA
• HIPOALBUMINEMIA
• ZAGESZCZENIE

• ? ZASAD BUFOROWYCH
• HIPERCHLOREMIA
• HIPERKALEMIA
• HIPERALBUMINEMIA
• ROZCIENCZENIE

21
w kwasicy
w zasadowicy
Zmiana pH o 0,1 to
K
zmiana kaliemii o okolo 0,6 mmol/l glównie w
zaburzeniach metabolicznych
22
zasadowica metaboliczna
Cl
kwasica metaboliczna
23
LUKA ANIONOWA (ANION GAP)
c Na - (c Cl- cHCO3-) ?NA - ? NK 12 ? 4
mmol/l
24
KWASICE METABOLICZNE
zwiekszona LA
prawidlowa LA
z hiperchloremia

• ketonowa cukrzycowa, glodowa
• mleczanowa
• glikol etylenowy
• metanol
• salicylany

• biegunki
• nerkowe kanalikowe
• z rozcienczenia 0,9 NaCl

25
KWASICA CUKRZYCOWA
WYNIK BEZWZGLEDNEGO NIEDOBORU INSULINY
WZMOZONA LIPOLIZA
Ilosc powstajacego acetylo-CoA przekracza
mozliwosc tkanek do spalania go w cyklu kwasów
trójkarboksylowych ulega on kondensacji do
acetoacetyloCoA stajac sie zródlem kwasu
acetooctowego i ?-hydroksymaslowego

26
KWASICA MLECZANOWA

• Wzgledny lub bezwzgledny glód
• tlenowy tkanek uwarunkowany
• niedostateczna wymiana tlenowa w plucach
• uszkodzeniem pracy serca
• (niedostateczny transport krwi
• utlenowanej do tkanek, hipoperfuzja tkanek)
• defekt transportu tlenu przez krwinki czerwone
• (np. CO-Hb. Met-Hb)

27
KWASICE NERKOWE
SA UWARUNKOWANE NIEDOSTATECZNYM WYDALANIEM
JONÓW H PRZEZ NERKI

KWASICE MOCZNICOWE Uwarunkowane
zmniejszeniem ilosci czynnego miazszu nerkowego
KWASICE KANALIKOWE Zmniejszona
zdolnosc zakwaszania moczu mimo prawidlowej
liczby czynnych nefronów
28
KWASICA MOCZNICOWA
PRZEWLEKLA
OSTRA

• niskie pH,pCO2
• HCO3
• wzrost
• luki anionowej
• wzrost Pi
• spadek Cl
• spadek Ca
• wzrost mocznika
• i kreatyniny
• stezenie K
• podwyzszone
• W SNN

• kwasica metaboliczna
• hiperkalemia
• i wzrost kreatyniny i mocznika
• wzrost Pi
• spadek Cl
• spadek Ca