Insan ZIHNINDE ZAMAN ALGISI

1
Insan ZIHNINDE ZAMAN ALGISI

• TUNA ÇAKAR
• Bilissel Bilimler Doktora Programi
• ODTÜ
• Uzay ve Zaman Çalistayi, Sirince

2
Insan zIhnInde zaman algIsI

• 1. Felsefi Yaklasimlar
• 2. Psikoloji Perspektifi
• 3. Gelisimsel Perspektif
• 4. Dilsel/Kültürel Perspektif
• 5. Zihinsel Zaman Yolculugu
• 6. Sonuç yerine
• 7. Sorular ve Tartisma
• 8. Referanslar

3
GIRIS

• Zaman algisi ve diger algilar? (mekan, sekil,
  isitsel, renk)
• Zamani hangi boyutta algilariz? Zaman döngüsel
  olarak mi?
• sistematik bir egilim yakin geçmisi yakinda,
  uzak geçmisi uzak olarak animsama?

4
FELSEFI YAKLASIMLAR

• Zaman versus olaylar/degisim
• Olaylar ve onlarin geçici iliskileri mi?
• Simsek ve gökgürültüsü gibi?
• su andir algilayabildigimiz ya ötesi? Bir
  ilüzyondan mi ibarettir?
• Temel özellikleri süresi, siradan olmayisi,
  sirasi, geçmis simdi, degisim

5

• Aziz Augustine zaman algisi (geçmis ve gelecek)
  zihinseldir (354, Confessions).
• - Farkli açilimlar da saglamistir
• Friedman (1990) iki model sunmustur.
• Kuvvet modeli bir hatiranin zamanini
  zihnimizdeki baglanti gücünden anlariz (2006).
• Çikarsama modeli bir hatiranin zamani
  kendisinden degil iliskide oldugu baska
  olaylardan hatirlanir. (T.Kupasi)

6
PSIKOLOJIK YAKLASIMLAR

• Z.A. belli bir duyu sistemine özgü degil?
  (görsel, isitsel, koku sistemleri gibi)
• Çalisan bir ag/genis bir sistem söz konusu
  serebral korteks, serebellum, bazal gangliya
  (beynin önemli bölgeleri) ? Parkinson hastaligi

7

• Z.A. ? sübjektif ve degisken midir?
• (örnekler?)
• Uyaricilar ve depresanlar/rahatlaticilar?
• Yasli ve gençlerde zaman algisi farkliligi?
• (3.40 ve 3.03)
• Hatalar/degisim NT seviyesinden kaynaklaniyor
  olabilir beyinden bagimsiz bir zaman algisi
  düsünemeyiz.

8
3. GelISImsel YAKLASIM

• günlük yasamda zaman algisi
• konvansiyonel zaman algisi
• ortak bir zaman algisinin gerekliligi
• biyolojik saat ve zihin saati
• sosyal bir olgu (insan iliskileri)
• zihin saati verilerin düzeni, siralamasi ve
  hatirlanmasi

9

• süreçte ögrenim çocukluktan yetiskinlige
• zamana ait olmayan kavramlar gtgt zamana ait
  kavramlar
• kendiliginden ortaya çikmayisi (mekan ve nicelik
  gibi)
• zihin için soyut bir kavram 10 yasinda bile...
• müfredat içeriginde saat, takvim ve kronoloji

10

• konvansiyonel zaman sisteminin gelismesi
• günün saatleri, haftanin günleri, mevsimler
• baslayis ve bitis noktalari yoktur
• dairesel devamlilik özelligi vardir ve bu döngü
  süreklidir.

11
çocuklarda gelISIm

• sadece siniflama becerisi degil ayni zamanda
  siralama-serileme becerisi de gereklidir.
  (dairesel devamlilik algisi!)
• siniflama becerisi 7-8 yaslarinda tam anlamiyla
  gerçeklesmektedir.
• zamana göre siralama 8 yaslarinda kazanilan bir
  beceridir.
• zamanin dairesel devamlilik algisi 9 yaslarinda
  gelismektedir (SS)
• haftanin günleri, yilin aylari gibi konvansiyonel
  zaman algisi Tr'de yas 9.
• yakin çevreye ait zaman problemlerinde daha
  basarililar!

12

• çocuklarda saat ve takvim algisinin gelisimi
• sirasiyla saat, takvim, kronoloji seklinde olur.
• 2-4 yas arasi aksam yemegi ne zaman yenecek?
  anne-baba eve saat kaçta gelecek?
• 3 yas civari saatin zamani anlatmanin bir yolu
  olarak kullanildiginin ayirdina varilmasi.
• 6-8 yas arasi zamani ölçmek için takvim ve
  saatin kullanilmasi zamanla ilgili somut
  fikirlerin anlasilmasi.

13

• 5 yas öncesi zaman ve uzay karisik sekildedir.
• zaman tek biçimli homojen bir sekilde degildir.
• soyutlama tekniginin gelismemesinden zaman
  belirli nesne, yer ve olaylara baglidir.
• gelismemis bir önce-sonra ve sürelilik anlayisi
  geçmis "yalitilmis gerçekle hayalin karisimi
  seklindedir.
• çocuk 5 yasina geldiginde geçmis bir olayin 1 gün
  mü 1 ay önce mi oldugunun ayirdina ancak
  varabilmekte (Friedman, 1991).

14
gelecek zaman algisi

• 4 yasindaki çocuklar gelecek zaman ifadesini
  ayirdetmede basarisiz.
• 5 yasindaki çocuklar sonraki hafta ve ayda
  olacak olaylari aylarca gerçeklesmeyecek
  olaylardan ayirt etmede basarili olmustur.
• 6-8 yaslari arasindaki çocuklar konuya iliskin
  yargilarini daha net ortaya koyabilmisler, fakat
  birkaç aydan ötedeki olaylarin mesafesini
  saptamakta basarisiz olmuslardir (Friedman, 2000).

15
ZIHINDE KRONOLOJI ALGISI

• insan resimlerinin kronolojik siralanmasi
• - 5 yas 0/18 basari orani
• - 6 yas 4/17 basari orani
• - 7 yas 15/19 basari orani
• (Bradley, 1947)
• 6 yas "kaç yasindasin?"a dogru cevap vermesine
  karsin yas siralamasinda yas-boy eslesmesi.
• 6 yasindan itibaren zaman içindeki düzenin
  farkina varilmasi ve uygun sekilde kullanilmaya
  baslanmasi (Stow v Haydn, 2000).

16
Zaman ayrismalari

• 2. zaman ayrismasi 4-6 yas -gt günlük olaylarin
  tekrarini içermesi (Thorndon Vukelich, 1988).
• 3. zaman ayrismasi 6-7 yas -gt saat-takvim
  becerilerinin gelismesi (Simchowitz, 1995)
• 6-8 yaslarda saat veya takvim kullanilarak
  zamanin ölçülmesinin anlasilmasi.
• 6 yas zaman hakkinda somutlastirilmis fikir
  sahibi olmasina ragmen ciddi bir aktarma sorunu.

17

• zamani anlamak için tümevarim ve tümdengelim,
• saat becerisi için büyük ünitelerden küçük
  ünitelere dogru,
• takvim becerisi için küçük ünitelerden büyük
  ünitelere dogru bir gelisme olmustur.
• örnek
• birinin dogdugu ayi söylemeleri gtgt aylarin
  sirasini bilmeleri
• etkinlik saatini bilmeleri gtgt saat sistemini
  anlamalari (Friedman, 2000).

18

• zaman anlatimi ancak 8-10 yaslarinda tam olarak
  gelisir.
• zaman ölçümünün ve algisinin degismez ve bütün
  kültürlerde ortak bir özelligi olarak
  gösterilebilir (Nelson, 1987).

19
Zaman ve hafiza ILISKISI

• genel zaman bilgisinin ögrenilmeden hafizanin
  geçmis olaylari tanimlamasi ve anlamlandirilmasini
  n zor oldugunu belirtmistir.
• zaman kavraminin düsüncede kazanilmasi, zaman
  sisteminin özelliklerinin kazanilmasina baglidir.
  
• zamanda ardisikligin kazanilmasindan sonraki
  düsüncenin ileri bir organizasyonudur (Jahoda,
  1963).
• geçmis ve gelecegin anlasilmasinda ve
  kavramlastirilmasinda bir öncelik sirasi
  olmayabilir. bu kavrayis erken çocuklukta
  baslayip orta çocukluga kadar devam eder.

20
GEREKLI YETERLILIKLER

• zihindeki zamansal yapilarin sayi ve
  büyüklügündeki artis (Brown, 1976)
• zamanin ölçülebilir oldugu hissiyatinin
  yerlesmesi (...)
• zaman ölçümünde kullanilan aletlerden bagimsiz
  bir biçimlilige sahip olmasi.
• mantiksal-matematiksel ifadeleri anlayabilecek
  yetiye sahip olmasi (9 yas, Piaget)
• hafizanin ve deneyimlerin gelismesi (Bage, 2000).
• dil yeterliligi bazilarina göre içinden
  çikilmayacak derecede dilsel gelisime baglidir
  (Wood, 1995) bazilari ise dilsel gelisimi daha
  sonra tamamladigi iddia eder (Harner, 1982).
• egitim durumlari, sosyo-ekonomik ve kültürel
  durumlari zaman kavraminin gelismesini ve
  yerlesmesini etkiler.

21
BÖLÜM ÖZETI

• soyut olmasindan kaynaklanan edinim zorlugu
  (kendiliginden olamayisi).
• 4 yasindan itibaren algilanmaya baslanmasi
• toplumdaki ortak anlami ve kullanim sikligi
  önemli.
• ancak zaman algisinin özümsenebilmesi için
  bireyin belirli bir zihinsel yeterlilige ve
  yasantisal birikime sahip olmasi önemlidir.
• çocuklar üzerinde çevrelerinin ve sosyal
  iliskilerinin önemi de unutulmamalidir.

22
4. DILSEL KÜLTÜREL PERSPEKTIF

• Dilsel Rölativite / Kültürel Farkliliklar
• Dilsel farkliliklar insan algisina ne sekilde
  etki eder?
• Kültürel farkliliklar insan algisina ne sekilde
  etki eder?
• Zaman algisi hepimiz için ayni sekilde mi
  gerçeklesiyor?

23
UZAY-ZAMAN ALGISI

• Tzeltal (Maya dili) vs Ingilizce
• Uzamsal lokasyon ifadeleri farkli sagi, solu,
  önü, arkasi yok
• Okun yönü deneyi
• Ego-sentric vs eko-sentric bakis açisi
• Mutlak referans sistemi
• Ingilizce-konusanlar her iki sistemi de

24
DIL-KÜLTÜR ve ZAMAN

• Mandarin vs Ingilizce
• Yatay ve dikey eksende zamani algilamak
  (önümüzdeki günler)
• Mandarindeki fark shang ve xia
• Deneyler
• Dil düsünceyi ve zaman algisini etkileyen güçlü
  bir araçtir.
• Kisinin anadili düsünce sistemini etkiler ama
  belirleyici olmaz.

25
ZIHINSEL ZAMAN YOLCULUGU

• Fiziksel olarak mümkün mü? (Hoblen 2005)
• Sadece zihinsel olarak mi mümkün?
• ZZY insanlarin kendilerini geriye veya ileriye
  projekt ederek bazi seyleri tekrar veya önceden
  yasamalarini saglayan bir fakülte.
  (SuddendorfCorballis 1997)
• Evrimsel avantaji gelecege erisim saglamak,
  gelecek-merkezli yasayabilmek (en esnek bellek
  sistemi)
• Ileriyi görme
• Planlama Gelecek
• Sekillendirme

26
(No Transcript)
27
ZZYNIN TANIMI

• Epizodik hafiza, kisisel olarak deneyimledigimiz
  olaylara erisme sansi saglar semantik hafiza bu
  deneyimlerden elde edilen bilginin tutulmasini
  saglar
• Yeni Zelandanin baskenti?
• Epizodik Hafiza ve Semantik Hafiza Ayrimi
• Clive Wearing ? herplex simplex virüsü
  hippokampüs hasari verince (Tulving, 1983)
  ailesini taniyacak, piyano çalacak, ama yasadigi
  deneyimleri hafizasinda tutamayacak duruma geldi.
• Tulving EH geçmise yapilan bir yolculuktur.
  Geçmisin yeniden yapilandirilmasidir sadece
  sabit bir hatirlama operasyonu degildir. (ZZY ile
  baglantisi)

28
(No Transcript)
29

• Örnek Sirincede yapilan uzay-zaman çalistayi
• - Geçmiste yapilan çalistaylarin hatirlanmasi
• - Olayla ilgili detaylarin-planlarin yapilmasivs
• ZZY bütün bunlara olanak saglar olmamis bir
  olayin zihnimizde olmus gibi düsünülmesini
  saglar Geçmis ve gelecek arasinda köprü
  kurmamizi saglar.
• Insanlara özgü müdür?

30

• Tulving Episodik hafiza için www kriterini
  getirdi.
• Scrub jay kusunun
• Neyi?
• Nereye?
• Ne zaman?
• Epizodik hafizasi var mi demektir?

31

• What food it will retrieve? medial prefrontal
  cortex, the lateral and medial parietal cortex
  and lateral, medial temporal lobes(hippocampus)
• Where it will find it?
• When it will retrieve it?
• Scrub jays mentally travel into the future
  somehow, but www criterion isnt necessary for
  mental time travel.
• Because, someone can revisit an event without
  accurate info www, without remembering the event.
  (false memory research)

32

• Hayvanlardaki www bilgisini epizodik-benzeri
  hafiza
• ZZY ? düsünsel ve davranissal esnekligi
  arttirdigi ve evrimsel süreçte varolma ihtimalini
  arttirdigi
• ZZY ? olasi gelecek senaryolari çizebilmemiz için
  bir hammadde gibi

33
GEÇMIS-GELECEK DEVAMLILIGI

• Farkli kognitif mekanizmalarin rol aldigi
  düsünülüyor geçmis ve gelecek ZZY
• Enteresan olan, geçmis ve gelecek ZZY kullanilan
  ortak mekanizmalarin da olmasi
• Kanitlar
• (1) Beyin görüntüleme çalismalari ikinsinde de
  frontal ve temporal bölgelerin aktive olmasi.
• (2) Amnezik durumlarda geçmise yönelik sorulari
  cevaplayamayan hastalarin gelecege yönelik
  sorulari cevaplamakta da yetersiz kalmasi (Klein
  ve ark., 2002)
• (3) Çocuklarin 4 yasina kadar hem geçmis hem de
  gelecekle ilgili sorulari cevaplamakta yetersiz
  kalmasi (gerekli düsünsel kapasiteye ulasamamis
  olmasi).
• (4) Depresyon vakalarinda hastalarin geçmis
  epizodlara oldugu kadar gelecek epizodlari
  hatirlamakta sorun yasamasi (Williams et al.,
  1996).

34
SADECE INSANLARDA MI?

• Nörofizyolojik bulgular
• Nöral ve kognitif bulgular bunu gösteriyor.
• Beyinsel farkliliklar ve özellikle çok daha
  gelismis PFK bunun delili olarak kabul ediliyor.
• Beyin büyüklügü türler arasinda farklilik
  gösteriyor ama daha önemli kriter olarak
  beyin-vücut katsayisi kabul ediliyor (Jerison,
  1973).

35
Species EQ Species EQ
Man 7.44 Cat 1.00
Dolphin 5.31 Horse 0.86
Chimpanzee 2.49 Sheep 0.81
Rhesus Monkey 2.09 Mouse 0.50
Elephant 1.87 Rat 0.40
Whale 1.76 Rabbit 0.40
Dog 1.17 (Macphail, 243)
36

• Human EQ is 3 times of chimpanzee.
• Prefrontal cortex reorganized in human evolution.
• Flinn et al(2005) changes in Area 11, and right
  prefrontal cortex involved in the ability to
  recall personal experiences and project the
  future.
• Area 11 enlarged to accomodate a large number of
  subdivisions.

37

• Insan/Sempanze EQ gt 3
• PFK insan evriminde tekrar yapilandirilmistir.
• Flinn ve ark.(2005) kisisel anilarin
  çagrilmasinda ve gelecek projeksiyonu
  yapilmasinda BA11 ve sag PFK aktivasyon
  saptanmistir.

38
DIGER ÖNEMLI BÖLGELER

• Hippokampüs epizodik deneyimlerin
  hatirlanmasinda ve gelecek senaryolarinin
  olusturulmasinda etkili.
• Ayrica orta PFK, yan ve orta Pariyetal Korteks
  bölgeleri aktiftir.

39
Bischof-Köhler HIpotEZI

• ZZY davranislardaki esnekligi arttirarak gelecek
  ihtiyaçlarini güvence altina almamizi saglar.
• Bischof (1985) insan disindaki hayvanlarda bu
  mevcut degil. Simdiki durumlarla gelecek
  durumlari ayirt edecek kapasiteleri yok.
• Bazi hayvanlarda yemek saklama davranisi
  (içgüdüsel, plansiz).
• Sadece insanlar ZZYyi kullanarak gelecek
  tasavvuru içine girebilir.
• Yapilan uzun vadeli hareketlerde içgüdüsel
  davranislarin yani sira iliskisel hafizanin da
  etkisi vardir.

40
(No Transcript)
41
ÖZET

• Dilin evrimi ZZY ile birlikte olmustur ve asil
  amaç epizodik paylasimdir. (Pinker, 2003).
• ZZY, kültür, edebiyat, sanat, din gibi birçok
  kurumun olusmasina olanak saglamistir.
  (Corballis, 2005).
• Insan bilincinin gelisiminin de ZZYye paralel
  olarak gerçeklesmis olmasi çok muhtemeldir.

42
SON

• TESEKKÜRLER!

43
From Mental time travel and the shaping of the
human mind (SuddendorfCorballis,2009)

• A study in which patients with bilateral
  hippocampal damage were given cue words and short
  scenarios and asked to generate new experiences
  from them.
• This study shows hippocampus plays a role both in
  retrieving details from episodic memory and
  integration of details into a coherent event.
• Functional brain imaging also reveals an overlap
  in brain activity between backward and forward
  mental time travel.

44

• Positron emission tomography study revealed
  activity in the frontal poles and medial temporal
  lobes(hippocampal regions) in the task of
  remembered past and imagined future episodes
  (Okuda et al. 2003)
• FMR study identifies a core network is used for
  both remembering past and integrating past
  experiences to construct mental simulations about
  future events
• Components of the network medial prefrontal
  cortex, the lateral and medial parietal cortex
  and lateral, medial temporal lobes(hippocampus)

45
Uniquely Human? Mental time travel in
non-human animals?

• Scrub jays can select food locations not only acc
  to type of food, but also how long it has been
  stored
• They will prefer recently cached worms to nuts,
  because fresh worms are more palatable, but if
  worms have been cached for too long, they prefer
  nuts, because worms will have decayed, been
  unpalatable(Clayton et al. 2003)

46

• Some animals like scrub jays may behave oriented
  to future.
• Some species of mammals and birds pass the www
  criteria. However, this doesnt prove that
  animals remember or imagine episodes.
• Associative memory might be sufficent to link an
  object with a location.

47
(No Transcript)
48

• They have episodic-like memory but www criteria
  isnt sufficient for true episodic memory
• Their futures may depend on instinctive behaviors
  such as food caching, nest building, migration.
• They seem to have human like episodic memory but
  we shouldnt equate mental time travek with www
  memory.

49

• A research on rhesus monkeys suggests they are
  unable to learn a preferred food was available
  after a short interval but not a long one.
• However, rats are able to learn a preferred food
  after a long delay, but not a short delay.(Bobb,
  Crystal 2005)
• Any of these cases shows true mental time travel
  in non-humans.
• Caching and retrieval may be based on instinctive
  learned predispositions that may be modulated by
  semantic memory, need not involve mental time
  travel(SuddendorfBusby 2003b)

50

• Bischof Köhler Hypothesis is challenging because
  birds didnt increaslingly store food that was
  more desirable in the future.
• Orangutans and bonobos learned to use a tool to
  extract grapes.
• However, mental time travel in non-human species
  limited to instinctive situations.
• More research to determine the extent of animal
  foresight is required.
• Mental time travel is unique to
  humans.

51
Components of human mental time travel

• Theater production metaphor-mental analogues to a
  stage,a playwright,actors,set,director, an
  executive producer, broadcaster. These mental
  roles may be employed to simulate future events.
• The Playwright
• A playwrigt is responsible for creating new
  stories, mental simulations of future events
  require open ended generativity.
• Generativity ability to combine and recombine a
  limited set of items into unlimited ways.

52

• Generative component distinguishes mental time
  travel in humans from future directed scenarios
  in other species.
• Recursion enables people to create infinite
  number of sentences from finite set of elements.
• Human use the concept of time in recursive ways.
• Next Thursday he will have arrived in
  Mexico.
• Future perfect tense reflects the relation
  between language and mental time travel.
• But there is no evidence for recursion in
  non-human species.
• Songs of chickadees follow rules but those rules
  conform to a simple finite-state grammar rather
  than a context-free grammar in human
  language(HailmanFicken, 1986)

53

• Theory of mind(understanding others beliefs,
  desires, intentions) involve double recursion
• I think that you think I think you are stupid
• The stage
• To entertain a future event, one needs
  imagination. Some kind of representational space
  in the mind.
• Working memory is such a space where info. is
  temporally combined and manipulated(Baddeley,
  1992)
• The stage has to allow combination of info.
  stored in long term memory.It must allow offline
  processing.(Dreaming)

54

• Collating with perceptions of the real world to
  make offline processing. Secondary representation
  ability provides imagination of future events and
  evolved 14 million years ago.(SuddendorfWhiten
  2001)
• The actors
• Mental stime travel may evolved to predict
  others behaviors.
• Events also involve characters.
• Folk psychology and declarative memory is
  required to represent self and others.
• 2 year old and primates have limited ToM.

55

• The set
• Mental time travel needs a physical context
  operates acc. to real-world principles.
• Folk physics
• Appreaciation of time dimension in mental time
  travel
• Childrens acquirance of time concepts at around
  age 4
• Non-human species limit in learning temporal
  info.(Roberts, 2002)

56

• The director
• Future contains many possibilities
• Mental time travel involves entertaining
  different versions of scenarios and evaluating
  them
• Metacognition(thinking about thinking)
• Emergence of metacognition in children at the age
  of 4.(Perner, 1991)
• Limited evidence of metacognition capacity in
  non-humans(Hampton 2001ShettleworthSutton 2006)

57

• Humans choose what to practice and do it in
  anticipation of future events.
• No-evidence for deliberate practice for
  anticipated events in non-humans(SuddendorfBusby
  2003b)
• The executive producer
• Enacting a planned event requires voluntary
  control. Anticipating ones own future mental
  states is influenced by ones current states.
• Özge buys more food when shopping while hungry?
  (Gilbert et al. 2002)

58

• Humans decide when to do what to achieve which
  aims in a multitude of different goals, but no
  evidence for a capacity in non-human species.
• The broadcaster
• Humans use language to exchange and complement
  their mental travels into the past and ideas
  about future events,and coordinate plans and
  strategies.(SuddendorfCorballis 1997)
• But, communication of mental travels is absent in
  non-humans.

59

• Although language isnt sufficent for mental time
  travel, it is a clear evidence of it.
• Developmental aspect of Mental time travel
• Imagination, self-recognition, semantic memory
  begin to emerge in childhood.
• Recursive thought, ToM develop btw ages 3-4.
  Episodic memory emerges then,
• Btw 3-5, children start to reason about
  future and past states, make plans, report events
  of yesterday and tomorrow, temporally
  differentiate events in the past and future.

60
Evolutionary considerations

• Humans future directed behavior can go beyond
  future needs and concerns the planet itself.
• Learning-memory are adaptations that enhance the
  fitness of animals.
• Law, education, religion and other aspects of
  human culture are dependant on ability to
  reconstruct past and imagine future events.

61
Sonuç yerine

• Episodic memory enables human to imagine future
  scenarios and reconstruct past events.
• Dilin evrimi ZZY ile birlikte olmustur ve asil
  amaç epizodik paylasimdir. (Pinker, 2003).
• There is a disassociation btw semantic and
  episodic memory while also there is a relation
  btw them.

62

• Mental time travel is unique to humans, and other
  future oriented behaviors of non-human species
  are episodic-like memories.
• Non-humans do not possess true episodic memory
  because www criterion isnt sufficient for mental
  time travel.
• Memory doesnt work always backwards, there is a
  mental journey into future episodes in human
  mind.

63
(No Transcript)
64
(No Transcript)
65
SInIrbIlImsel YaklaSimlar

• insan beyninde zaman algisina yönelik belirli bir
  duyu sistemi bulunmamakta. (görsel ve isitsel
  duyu sistemi)
• buna ragmen birçok disiplinden biliminsaninin
  görüsü zaman algisina yönelik bir sistemin
  bulundugu yönünde.
• bu sistem, serebral korteks, serebellum ve bazal
  gangliyayi kapsamakta.
• bu sistemin bilesenlerinden biri süprakiazmatik
  çekirdek (günlük ritimlerden sorumlu) diger
  yandan baska hücreler daha kisa-menzilli zaman
  algisindan sorumlu.
• bazi nörolojik hastaliklarda Parkinson hastaligi
  ve ADHD gibi zaman algisinin bozuldugu/hasar
  gördügü saptanmistir.

66

• zaman algisinin öznel ve degisken oldugu asikar.
  (maç sonlari, ders sonlari)
• psikoaktif ilaçlar uyaricilarin insanlar ve
  siçanlarda zaman algisini yavaslattigi
  saptanmistir. Depresanlarda ise tam tersi etki
  söz konusu olmustur.
• (dopamin, adrenalin gibi nörotransmiterlerin
  seviyesindeki degisim buna sebep oluyor
  olabilir).
• yasa bagli degerlendirme farkliliklari da
  saptanmis durumda genç denek grubu 3 dakikalik
  sürenin hesaplanmasi istendiginde 3.03 lük bir
  sürede isaret ederken yasli denekler 3.40'lik bir
  zaman diliminde haber vermislerdir. bu da
  yasin/yaslanmanin zaman algisi üzerine etkisine
  iyi bir örnektir.

67
Declarative Memory

• A patient known as H.M.
• Surgical treatment MTL removed. (epilepsy)
• Severe amnesia! (limited amount of info for a
  short time)
• Intact memories from childhood pre-operation.

http//thebrain.mcgill.ca/
68
(No Transcript)
69
(No Transcript)
70
(No Transcript)
71
(No Transcript)