ALCUMES DA NOSA ZONA

1
ALCUMES DA NOSA ZONA
2
TEMA OS ALCUMES

•  
• ÍNDICE
• INTRODUCCIÓN.
•  
• ORIXE DOS ALCUMES.
•  
• ALCUMES HABITUAIS DA ZONA DE
  BERGANTIÑOS.
•  
• OPINIÓN PERSOAL DO GRUPO SOBRE O
  TRABALLO.
•  
• FONTES UTILIZADAS

•  
•  
• 1.- INTRODUCCIÓN
•  
• O SEGUINTE TRABALLO TEN COMO OBXECTIVO
  COMPRENDER A ORIXE E IMPORTANCIA DOS ALCUMES NA
  ZONA DE BERGANTIÑOS, AINDA QUE ESTE SOBRENOME É
  COMÚN EN TODA GALICIA.
• OS ALUMNOS DE SEXTO DO COLEXIO A CRISTINA DE
  CARBALLO, SAÍMOS Á RÚA COA INTENCIÓN DE
  INVESTIGAR.
• CADA UN DE NÓS PREGUNTABA, CADERNO EN MAN PARA
  TOMAR NOTAS, A AMIGOS, VECIÑOS, AVÓS, PAISE
  DÉMONOS CONTA A GRANDE CANTIDADE DE APODOS QUE
  ÍAN SAÍNDO, TAMÉN OBSEVAMOS COMO A XENTE MAIOR
  ERA A QUE MAIS SABÍA, PORQUE NA SÚA MOCIDADE,
  DICÍAN QUE ERA MOI RARO QUE HOUBESE ALGUNHA
  FAMILIA QUE NON FOSE COÑECIDA POR UN ALCUME.
• NESTE TRABALLO AMOSARÉMOSLLE ALGÚNS DELES.
•  
•  
•  
•  

3
Alcumes

•  
• 2.- ORIXE
•  
• O ALCUME VEN SER UN SOBRENOME CO QUE SE COÑECE UN
  INDIVIDUO OU FAMILIA. É UN FENÓMENO SOCIAL DE
  CASE TODAS AS CULTURAS DO MUNDO E DENDE A
  ANTIGUEDADE CASE NINGUÉN SE LIBRABA DO SEU PROPIO
  APODO.
• NON SE PODEN ESTABLECER NORMAS OU TEORÍAS EXACTAS
  SOBRE A ORIXE DOS ALCUMES, PERO ALGUNHAS DELAS
  PODEN SER
• POR RAZÓN DE OFICIO, PROFESIÓN(O ZAPATEIRO, A
  COSTUREIRA ETC).
• POR CARACTERES FÍSICOS (O CHOSCO, A COXA, O
  MANCO ETC)
• POR VICIOS OU DEFECTOS NA FALA (O TATEXO, O
  BORRACHÍN ETC).
• POR RAZÓN DO LUGAR DE PROCEDENCIA ( O ALEMÁN, O
  CATALÁN ETC).
• POR REITERARSE MOITO NA REPETICIÓN DE ALGO
•  
• A ACEPTACIÓN DO ALCUME É MOI DIVERSA, UNS
  ACÉPTANO PERFECTAMENTE, MENTRAS QUE OUTROS
  SÉNTENSE OFENDIDOS.
•  
•  
•  

•  
• 3.-ALCUMES DA ZONA
•  
•  
• 1.ALGARROBO Chamábanlle así a un home que era
  moi forte e cando pelexaba sempre gañaba e era
  moi parecido a un actor daquel tempo que facía a
  película de Curro Jimenez que se chamaba
  Algarrobo.
•  
• 2.A GATIÑEIRAO alcume puxéronllo a unha casa que
  foi a primeira que se fixo nunha aldea da
  parroquia en Muiño (Zás) que se chamaba o lugar
  da gatiñeira. Primeiro quedoulle o nome A casa
  da Gatiñeirae despois pasou as persoas da casa
  Antonio da Gatiñeira, Os da Gatiñeira é aínda
  que agora hai máis casas no mesmo lugar, só esa
  casa segue tendo ese alcume.
•  
• 3.ANTONIA DA RISCA Chamábanlle así a unha señora
  que riscaba moi ben a pandeireta e aproveitaba
  calquera ocasión para tocala e votar unhas
  cantigas.
•  

4
Alcumes

• 4.ARROVELLA Quedoulle este alcume a unha familia
  que o seu avó tiña un rabaño moi grande de
  ovellas e sempre andaba con ellas polas fincas e
  guiabaas dicindo Arre ovella e quedoulle este
  nome á familia desde hai uns 80 anos.
•  
• 5.CLARETES É o alcume que lle puxeron a un mozo
  que bebía moito pero sempre, viño clarete.
•  
• 6.CINTURIÑAS Chamábanlle así aos empleados dunha
  fábrica a súa xefa porque estaba moi gorda e
  sempre entraba na fábrica berrando

•  
• 7.MATACHÍN Chamábanlle así a un señor que se
  adicaba a matar os porcos de todos os veciños dos
  pobos cercanos.
•  
• 8.O AVÓ Chamábanlle así a un señor de Muiño
  (Zás) que tiña 98 anos era o home máis vello de
  todo o pobo e moi boa persoa. Tíñanlle este
  alcume cariñoso e tratábano como o avó de toda a
  parroquia.
•  
• 9.O FinisterreChamábanlle así a un mozo que
• andaba na moto facendo sempre a mesma ruta para
• ver a súa moza e quedoulle o nome do autobús que
• antes facía a mesma ruta.
•  

5
Alcumes

•  
• 10.O GaloQuedoulle este alcume a un home
• dunha aldea que se chama Pudenza(Zas)que se
  levantaba sempre moi cedo e espertaba a todos os
  veciños.
•  
• 11.O RaposoQuedoulle este alcume a un home
• que cazou o raposo no galiñeiro despois de levalo
• vixiando seis noites seguidas.
• 12.O TrancasChamanlle así a un home que ten
  as pernas moi longas,os pés moi abertos e unha
  rara forma de andar.
•  
• 13.PatacónChamábanlle así a un home que era
  moi baixo e quedoulle o nome de Patacón que era
  unha moeda antiga que tiña pouco valor

• 14.A Perrachica Chamábanlle así a muller do
  Patacón que tamen era baixa e a Perra chica era
  unha moeda ainda mais pequena ca o Patacón.
•  
• 15.O Cerralleiro É un home que arregla potas
  e botalle o cú os caldeiros.
• 16.Gorrión por ser moi pequeño.
•  
• 17.Barrigón por ter moita barriga.
•  
• 18.Valente por non ter medo a nada.
• 19.O paxaro porque sempre andaba cantando.
•  
• 20.Alicates por ter as pernas moi longas.
• 21.Cantarolopor ser gordo e pequeño.
•  
• 22.A do naris encarnadopor ter a nariz
• colorada.

6
Alcumes

•  
• 26.O loritoporque falaba moito.
•  
• 27.Casa blancapor ter a casa de blanco.
•  
• 28.Casa deribapor estar a casa nun alto.
•  
• 29.O raposopor ser moi peludo.
•  
• 30.O xílgaropúxolle o alcume un avó ao seu
  
• neto porque non tiña parado.
•  
• 31.O chorónporque sempre se queixaba.
•  
• 32.O xustoporque metía a todos en xuizos.
•  
• 33.A viuda de ONASISporque era viuva e
  estaba
• sempre moi preparada.
•  

• 35.A cotareiraporque a zona onde estaba a súa
• casa chamábase así.
•  
• 36.O feixeporque era un home bastante gordo.
•  
• 37.A Casa do Escudochamábanlle así a unha
• casa que enriba da porta tiña un escudo.
• 38.A Casa do Cruceirochámanlle a unha casa
  porque alí había un cruceiro.
•  
• 39.O largochámanlle así a un señor que era
  moi alto.
•  
• 40.A casa do mutiladochámanlle así a unha
  casa que nela vivía un señor que fora a guerra e
  lle faltaban as dúas pernas.
•  

7
Alcumes

• 41.A paroleirachámanlle así a unha señora que
  falaba moito.
•  
• 42.A casa da trencachámanlle así a unha casa
  na que vivía unha señora que ten as pernas
  torcidas.
•  
• 43.A Cascarillachámanlle así a un señor que
  traballaba coa madeira.
•  
• 44.A Petilachámanlle así a unha señora que
  fumaba moito.
•  
• 45.Pipiporque lle quedou de nena.
• 46.Nanainaporque non falaba ben.
•  
• 47.Araña blancaporque era moi mala.
• 48.A casa do cereirochámanlle así porque
  facían velas de cera.

• 49.Calzacarroschámanlle así porque lle poñía
  pedras nas rodas dos carros aos veciños para
  gastarlle bromas.
•  
• 50.Martes de entroido chámanlle así porque o
  señor era moi feo.
•  
• 51.Pepe da mexa porque mexou moito tempo por
  él,case ata que foi mozo.
• 52.Pipasporque fumaba en pipa e tíñaa na
  boca ainda que non estuvera encendida.
• 53.Guerrilleiroporque sempre se metía en
  líos.
•  
• 54.Divina pesetaporque cando era pequena era
  moi rubiña e feitiña.
•  

8
Alcumes

• 55.Casa do pombeiroA casa estaba nunha
  pedreira,onde ivan as pombas.
•  
• 56.O pinEra un home cazador,cando disparaba
  dicíaPin Pin e quedoulle ese nome.
•  
• 57.A casa de lañaresEra unha casa que sempre
  tivo moita madeira.
•  
• 58.O bellotasUn home que vive nun lugar no
  que hai moitos carballos,e él apañaba moitas
  bellotas.
•  
• 59.A casa dos capadoresEran 4 irmáns e eran
  todos capadores.
•  
• 60.Mil mañasEran un home que intentaba
  aranxar de todo.
•  
• 61.O periódicoEnterábase de todo o que
  pasaba.

•  
• 62.Os do jorcheteiroPorque vendían ou
  fabricaban jorchetes.
•  
• 63.Os da chiraPorque tiñan galiñas,e cando
  as chamaban para darlle de comer decíanlle
  chiras,chiras.
•  
• 64.O zamarrasPorque sempre levaba uns
  abrigos moi quentes aos que se lle chaman
  zamarras.
•  
• 65.A casa dos do carballoPorque tiña dous
  carballos moi vellos.
• 66.A casa grandePorque era a máis grande das
  Salgueiras.
•  

9
Alcumes

• 67 .A casa dos esclavosPorque
  antiguamente exclavizaban os obreiros.
•  
• 68 .A casa do cruceiroChamabanlle asi porque
  ten un cruceiro no medio da leira.
•  
• 69 .A casa do AmericanoChamabanlle asi
  porque foi o primeiro da Salgueiras que foi a
  América.
• 70
•  

•  
• 4.-OPINIÓN PERSOAL
•  
•   Nós,os alumnos de 6º fixemos un traballo
  sobre os alcumes das diferentes zonas de
  Bergantiños.
• Pareceunos un traballo moi
  interesante,entretido e enriquecedor.
•  
• Tivemos que sair a rúa e para elaboralo
  preguntamoslle aos nosos avós,veciños,amigos
  etc...
•  
• Os veciños e sobre todo os avós eran os que
  máis sabían.Cando empezaban a dicir
  nomes,primeiro
• escoitábamos con moita atencion e interés e logo
  comezabamos a escribir o que nos dicían.
•  
• Todos eles estaban encantados de que lle
  preguntásemos sobre os alcumes que poñían,e a nós
  tamén nos interesaba o que eles dicían.
•  
• Con este traballo non só aprendemos,senón
  que tamén nos divertimos.
•  
•  

10
Alcumes

•  
• 5.-FONTES UTILIZADAS
•  
•  
•  
• As fontes utilizadas foron especialmente orais.
• Avós, bisavós, veciños, amigos de meus avós...
  
•  
• ALUMNOS DE 6º
  
•