MARMARA

1
MARMARA ÜNIVERSITESITEKNIK EGITIM
FAKÜLTESITEKSTIL BÖLÜMÜ

• Yrd. Doç. Dr. Müge YÜKSELOGLU
• Friksiyon iplik makinelerinde kullanilan sürtünme
  elemanlari
• Derleyenler
• Elif ÇELEBI 2415513
• Damla KARAKUS 2415541
• Hanifi BAYTAROGLU 2415538
• Osman AGCA 2415508

2
FRIKSIYON EGIRME SISTEMI Dr. Ernest
Fehrer, 1973 yilindan itibaren 4 yil gibi kisa
sürede mekanik aerodinamik prensibi ile çalisan
friksiyon makinesini gelistirmistir. Dref
kelimesi de mucidin isminin bas harflerinden
olusmaktadir. Dref yöntemi ile görünümü ve
hacimli strayhgarn karakterli iplikler
yapilmaktadir. Ilave mekanizmalarla makineden
direkt olarak efekt ipligi veya bukle ipligi
olarak çikis almakta olasidir.(1)
3
FRIKSIYON IPLIKÇILIK METODU Bu sistem
Open-End grubunda yer alir. Çünkü iplik
elyaflarinin tamami tek lif halindedir. Bu metot
da yeni iplik elyaflarindan her birini emerek
delikli tambura getirilerek kullanilir. Iplikler
tamburun basina dogru hareket ederler ve
birbirleriyle temas ederek tambur görünümü
alirlar. Daha sonra birbirlerine baglanan liflere
geri çekim islemi uygulanir. Inceligine karar
verdikten sonra geri çekim islemi uygulanmaya
baslanir. Iplik numarasi ise geri çekim islerine
baglidir. Liflere geri çekim islemi baslamadan
önce çapraz bobin sekli verilerek baslanir. Bu
grup karmasik ve ayrintili bir iplikçilik
metodudur.(1)
4
Lif toplulugunun beslenmesi Friksiyon egirme
sisteminde makineye besleme cer veya tarak bandi
seklinde olabilmekte, ayrica beslenen band sayisi
da bir yada birden çok sayida olabilmektedir.Lif
toplulugunun açilmasi Beslenen seritlerin
açilmasi genellikle yüksek hizda dönen üzeri igne
veya garnitür teli kapli bir açma silindiri veya
açma silindiri ile çekim sisteminin kombinasyonu
vasitasiyla gerçeklesmektedir.
Friksiyon Iplikçilik Sisteminde Iplik Olusumu
5

• Liflerin toplanmasi ve büküm Açilmis olan
  liflerin iplik açik ucuna tasinmalari serbest
  düsüs halinde yada bir kilavuz kalkan yardimiyla
  olmaktadir. Akis yönü bakimindan lifler, silindir
  ve iplik açik ucu üzerine iplik çikis yönüne göre
  dik açi yapacak sekilde veya iplik çikis yönü ile
  ayni ya da ters yönde belirli bir açi yapacak
  sekilde gelirler.
• iplik çikisi ve sarim Friksiyon elamanlarinca
  verilen büküm neticesinde olusturulan iplik,
  çikis silindirleri vasitasiyla alinarakbobinleme
  ünitesine sevk edilmektedir.(1)

6
(No Transcript)
7
Lif Sevk Elemanlari
8
Egirme Ünite Tipleri
9
Rotor dönüsleri, çap, agirlik ve
merkezkaç kuvveti gibi problemler bu yeni büküm
verme yöntemi sayesinde çözülmüstür. 1999 yilina
kadar piyasaya üç friksiyon egirme yöntemi
sunulmustur. Bunlar 1)Dref 22)Dref 33)Dref
2000
10
DREF 2 Egirme Sisteminin Çalisma Prensibi

• Dref 2 sistemi endüstride pek çok
  alanda kullanilmaktadir. Bu makinelerin her biri
  6 egirme ünitesinden olusan, en fazla 8 kisim
  halinde imal edilmektedir. Egirme ünitesi giris
  kismi, açici silindir, büküm verme elemanlari,
  iplik sarma kismi ve vantilatörler olmak üzere 5
  bölümden olusur. 1 veya daha fazla olabilen
  tarak seridi, bir giris hunisi vasitasiyla üç
  çift makaradan olusan giris kismina beslenir. Bu
  üç çift makara, bir motor tarafindan zincir ve
  disliler vasitasi ile döndürüldüklerinden
  herhangi bir kayma olmaksizin düzenli besleme
  saglanmistir. (1-3)

11
Birinci çift makaradan sonra seritler, bir
yönlendirici çatal altindan geçerler ve diger
makara çiftlerine dogru yol alirlar. Bu kisimda
seritlere toplam olarak 1.3 civarinda çekim
uygulanir. Besleme hizi 7.5 m/min kadar
olabilir. Giris kisminin 3. Çift makaralari,
seritleri hizla dönmekte olan açici silindirin
dislerine besler. Silindir çapi 180 mm olup hizi
3000, 3500, 4000, 4500 r/min olabilir. Silindir
vasitasiyla taranan lifler, üst koruyucu altindan
çiktiktan sonra merkezkaç kuvvetinin etkisiyle
silindir dislerinden ayrilir ve üstten gelen hava
akisinin etkisiyle büküm verme elemanina ulasir.
(1-3)
12
Bu kisim ayni yönde dönen, üzerleri kafes
gibi delikli olan iki silindirden olusmaktadir.
Birbirine paralel olan bu silindirlerin içinde
hava emisi söz konusudur. Dolayisiyla bu kisma
düsen lif, hava emisiyle olusan basinç sayesinde
çizgi üzerinde tutulur. Diger taraftan
silindirlerin dönüsü lif tutamini bu çizgiden
uzaklastirmaya çalismaktadir. Bu nedenle yerinden
oynayan tutam, hava basincinin etkisiyle yeniden
geriye yuvarlanirken kendi çevresi boyunca
dönerek bükülür. Iplik görünümü alan bu tutam,
silindirler boyunca çekilirken sürekli olarak
açici silindirden gelen lifler, büküm isleminin
sürekliligini saglar. (1-3)
13

• Bir çift silindir vasitasiyla büküm
  silindirlerini terk eden iplik bobin halinde
  sarilir.Sarma gerginligi istenilen sekilde
  ayarlanabilir. Büküm verilirken belirgin bir
  eksene kuvvet uygulanmadigindan, egirme
  sirasinda iplik kopusu çok düsüktür.
• Iplige bir büküm vermek için ring
  sisteminde ortalama 600glik kops ve igi, rotor
  sisteminde 150glik bir rotoru bir kez çevirmek
  gerekir. Dref sisteminde ise bir büküm vermek
  için silindirlerin çok az dönüsü yeterlidir.
  Delikli silindirler içinden hava emisi ile büküm
  olusturulurken lifler arasindaki tozlar, islem
  boyunca büyük ölçüde ayristirilabilir.(1-3)

14
Dref 2 Egirme Sistemi
15
Dref-2 üretim sisteminin teknik
verileri Makine basina düsen kafa sayisi
6-48Üretim hizi 280 m/dkHammadde Yün,
sentetik elyafIplik numarasi 0,18-5 Ne,
120-3300 texBesleme ünitesi Tarak
seridiIplik tipi yün karakterli
ipliklerKullanim alani Ev tekstili, hali,
battaniye, teknik ürünAvantajlari Telef
iplikçiligi, istege göre kullanimÖzel
özellikleri Devamli ve etkili iplik üretimi
16
DREF 3 Egirme Sisteminin Çalisma Prensibi

17

• Dref 3 friksiyon iplik makineleri
  günümüzde uygulama alani hizla gelisen yüksek
  performansli tekstillerin üretiminde kullanilan
  high-tech ipliklerin üretimi için
  gelistirilmistir. Dref 3 friksiyon iplik
  makinelerinde elde edilen iplik merkez ve örtü
  olarak adlandirilan iki kisimdan meydana gelmekte
  olup merkezde mono ve multi flamentler, tekstüre
  ipliklere ya da elastomerik, metalik flamentler
  kullanilabilir.
• Kullanilan lif uzunlugu açisindan
  degerlendirilirse merkezde 32-140mm uzunlukta
  lifler kullanilirken örtü kismini olusturacak
  liflerin uzunlugu ise 32-60mmdir. Kullanilan
  serit inceligi ise 2.5-3.5ktex arasinda olup elde
  edilen iplik numarasi 25-670tex arasinda
  degisir.Dref 2 den farki yan tarafinda ikinci
  bir çekim sisteminin yer almasi ve buradan da
  kesikli lif sevk edilmesidir.(1)

18

• Sisteme elyaf bandi girer ve elyaf bir
  tarak veya penye silindirine yayilir. Bu
  silindirden hava ile alinarak friksiyon alanina
  sevk edilir. Ayni yönde dönen iki silindir veya
  tambur elyafi bir arada çeker ve ipligi
  olusturur. Özellikle Dref egirme prensibinde ayni
  yönde dönen iplik olusturma silindirleri arasina
  bir iplik beslenerek açilmis liflerin bu iplik
  etrafina sarilmalari saglanir. Bu sekilde özlü
  (çekirdekli) yapida iplik elde edilir. Friksiyon
  silindirlerine giris açisi elyafin tertibini
  etkiler. Açi ne kadar küçük olursa elyafin
  düzeltilmesi ve paralelligi o kadar iyi olur.Ev
  tekstilleri,spor ve rahat giyimler,dis giyim ve
  teknik ürünlerde kullanilir.(1)

19

• Dref-3 üretim sisteminin teknik
  verileri Makine basina düsen kafa sayisi
  12-96
• Üretim hizi 300m/min
• Hammadde pamuk, sentetik elyafIplik
  numarasi Ne 3.5-1833-165 texBesleme ünitesi
  Cer seridiIplik tipi Katli
  ipliklerKullanim alani Ev tekstili, spor ve
  rahat giyimler,dis giyim,teknik ürünler
• Avantajlari üretim basamaklarinin azligi
  Özellikleri Basit üretim prosesi

20
Dref 2000
21

• Makineye birden fazla sayida beslenen
  bantlarin tek lif haline gelinceye kadar açilmasi
  hizli bir sekilde dönen açma silindiri ile
  gerçeklestirilir. Bu sirada bantlarin beslenmesi
  makinenin arkasinda bulunan ve  özel bir sekil
  verilmis giris sistemi ile temin edilir.Tek lif
  haline gelmis liflerin açma silindirlerinden
  ayrilmasi merkezkaç kuvveti sayesinde
  gerçeklestirilir ve lifler olusturulan hava akimi
  vasitasi ile bir kanal içerisinden iki adet
  egirme silindiri arasindaki yerlestirme alanina
  istiflenir.(2)

22

• Daha sonra lifler ayni yönde dönen bu
  egirme silindirlerinin üst yüzeyinde mekanik bir
  yuvarlanma hareketi ile büküm alirlar. Delikli
  egirme silindirlerinin içerisinden besleme
  havasinin emilmesi  bu islemi destekler. Bu
  sekilde büküm alan lifler ayni bölgeye disaridan
  verilen bir ipligin açik ucuna dahil olarak iplik
  seklinde 250 m/dakika ya varabilen çikis hiziyla
  çekilerek sarim tertibati yardimi ile bobin
  seklinde sarilirlar. Istenen büküm miktari tambur
  devirlerine ve emilen havanin yogunluguna bagli
  olarak ayarlanabilmektedir.(2)

23
Dref 2000 Sisteminin Ürünleri ve Teknik Veriler

• Iplik numarasi Nm0.5-25 40-2000 tex
• Kullanilabilen lifler Dogal,sentetik,rejenere
  lifler,kumas atiklari,dokuma kenarlari,filament
  atiklari ve bunlarin karisimlarindan açilmis
  lifler
• Kullanilan lif uzunluklari 10-120 mm
• Kullanilan lif inceligi 1.7-10 dtex
• Beslenen tarak bandi agirliklari
  5-15ktex/bant en az iki bant,her egirme ünitesi
  için toplam agirlik max. 30ktex
• Beslenen cer bandi agirliklari 3-7 ktex
• Bobin agirligi 8kg
• Üretim hizi 250m/min (2)

24
Dref iplikçilik sisteminin genel olarak prensibi
düsünüldügünde Dref 2000 iplik makinesinde Dref 3
sisteminde oldugu gibi ipligin dis yüzeyinde
termoplastik özelligi olan kesikli lifler (örnek
olarak polyester) ve merkezinde özel filament
iplikler olmak üzere (örnek olarak karbon ve cam
lifi) yüksek performansa sahip kompozit iplikler
üretilebilir. Friksiyon hybrid iplik olarak
adlandirilmasi mümkün olan bu iplik tipinde
bilesenlerden birisi termoplastik matrix
olusturmakta ve cam veya karbon lifi gibi daha
sert yapida olan lifler ise ipligi güçlendirmek
ve plastiklerin arzu edilmeyen özelliklerini
ortadan kaldirmak amaci ile kullanilmaktadir.(2)
25
SONUÇ

• Bu üretim open_end grubuna ait olmasina ragmen
  open-end rotor ipliklerden daha iyi tutum
  karakteristigi gösterir.
• Ring iplik karakterine benzer bir yapi
  göstermesine ragmen,karsilastirildigi zaman iplik
  üretimi maliyeti neredeyse yari yariyadir.
• Pürüzsüz iplik yapisi elde edilmesine
  ragmen,iplik üretimi hizlarinin artisi ile iplik
  düzgünsüzlügü ve hatalarinda artis görülür.

26
KAYNAKLAR

• 1) Yrd.Doç.Dr.Müge YÜKSELOGLU
• Özel iplik üretimi ders notlari (26-27)
• 2) Doç.Dr.Suat CANOGLU
• Iplik Bilgisi ders notlari(internet sayfasi)
• 3) Dr. N. AnbumaniDepartment of Textile
  TechnologyPSG College of TechnologyCoimbatorecr
  ktex_at_gmail.com