LABORATUVAR TESTLERINI ETKILEYEN DURUMLAR

1

• LABORATUVAR TESTLERINI ETKILEYEN DURUMLAR
• NISPETEN AZ KULLANILAN TESTLER
• Dr.Kemal ASLAN
• Biyokimya ve Klinik Biyokimya Uzmani

2

• Dünyada da hastalik tanilarinin 70ten fazlasi,
  laboratuvar testleriyle konulmaktadir.
• Bu oran giderek daha da artiyor. Her yil, FDA ve
  CE onayi almis onlarca laboratuvar testi tani
  alanina giriyor.

3

• Laboratuvar testlerinin dogrulugu 3 ana faktörün
  etkisinde.
• Preanalitik Faktörler Venöz stazla kan alma
• Analitik Faktörler Cihazin solüsyonlarindan
• birini az pipetlemesi
• Postanalitik Faktörler Sonucun yanlis girilmesi
• Analitik ve Postanalitik hatalar kalite kontrol
  programlari ve dikkatli çalismalarla en aza
• indirilebilmektedir.

4

• Preanalitik Faktörler
• hem klinisyenler hem de
• laboratuvar tarafindan iyi bilinmelidirler.
• Egzersiz
• glukoz (agir egzersizde düser),
• ürik asit,
• kreatinin,
• AST,
• CK,
• LDH,
• Aldolaz,
• Potasyum,
• pürivat,
• laktat
• aldosteron,
• GH
• prolaktin,
• Katekolaminler
• HDL-kolesterol .

5

• Diyet (yemek yeme)
• Glukoz
• Trigliserid
• Insülin
• Gastrin
• Demir
• ALP
• Ürik asit
• LDH
• Bilirübinler
• Vitaminler
• Na,K,Cl,P
• Insülin glukoz,K,Na,Cl, P ve Mgu
  Hücre

6

• Asiri Proteinli Diyet
• Üre, Fosfor ve Ürik asit 12 saat,
• Kolesterol ve GH 1 saat yüksek kalir
• Asiri Karbonhidratli Diyet
• Glukoz artar, insülin salinir ve P,K azalir
• ALP ve LDH artar
• Asiri Yagli Diyet
• BUN ve Ürik asit azalir.
• Diyetle kolesterolün 50 fazla alinmasi kan
  kolesterolünde sadece 5-10 artis yapar.
• Vejeteryanlik (et yememe)
• Total lipid, LDL,VLDL ve B12 azalir.

7

• Uzun açlik-Oruç
• Glukoz
• Insülin
• Kolesterol
• TG
• Kreatinin
• Klirensi
• T3 ve birazda T4
• Protein
• Potasyum
• Magnezyum
• Kalsiyum
• Fosfat
• Keton cisimleri
• Yag asitleri
• Glukagon

8

• Mental veya fiziksel stres
• Katekolaminler
• ACTH
• Kortizol
• Total Kolesterol
• HDL-Kolesterol 15 düsebilir.

9

• Postür
• Ayakta kan volümü yatar durumdakine göre
  600-700 mL daha az.
• Yatar durumdan ayakta duruma geçme
  Katekolaminler
• 
  Aldosteron
• 
  Anjiotensin
  II
• 
  Renin
• 
  ADH
• Epinefrin ve norepinefrin 10 dkda ikiye
  katlanabilir fakat bunlarin idrarla
  atilimlarinda degisiklik olmaz.

10

• Cinsiyet
• Puberteden sonra
• ALP
• Hemoglobin
• Bilirübin
• Total kolesterol
• Amino asitler
• Kreatinin
• Mg
• Ca
• Fe
• Üre
• Ürik asit
• Albümin
• AST,ALT
• CK
• Aldolaz
• aktiviteleri, erkeklerde kadinlardan daha
  yüksektir.

11

• Ilaç kullanma
• Izoniazid Hepatit.
• Birçok ilaç I.M verildiginde CK, Aldolaz, LDH
  
• Fenitoin ALP,GGT ,Bilirübinler,Ca ve P
• Yüksek dozda vitamin C Glukoz
• Morfin ve meperidin AST,ALT,GGT,Amilaz,Lipaz
• AST aktivitesinde artis miyokardiyal infarktüsü
  düsündürecek kadar yüksek olabilir.
• Diüretikler Siklikla K ve Nau düsürürler.

12

• Ilaç kullanma
• Tiazidler Hiperglisemi, Hiperürisemi
• Fenitoin FSHu,sperm sayisini ve fertiliteyi
• azaltir.
• T3 ve T4ü düsürür.
• Folat yetersizligi olabilir.
• 10unda Vitamin B12 düser.

13

• Ilaç kullanma
• Oral kontraseptifler
• Antitrombin III ve Folat belirgin derecede düser.
  
• Koagulasyon faktörleri
• Kolesterol
• Demir
• TDBK
• Na
• T4
• TBG

14

• Gebelik
• Anne kan hacmi yaklasik 45 artar.
• Artmis eritropoeze ragmen RBC, Hb ve HCT düser
• Lökosit sayisi 12-13 bine çikar.
• Fibrinojen 50 artar.
• Faktör 7, 9 ve 10 artar
• Faktör 11 ve 13 hafifçe azalir
• Total kolesterol ve Trigliserid yaklasik 40
  artar.
• Albümin 3,4 g/dLye düser, globülinler biraz
  artar.
• TBG ve CBG birçok tasiyici protein artar.
• Glukozüri ve Proteinüri belirginlesebilir.

15

• Gebelik
• Aldosteron
• Prolaktin
• Kortizol
• PTH
• Vitamin D
• Ca
• Ürik asit
• ALP
• LDH
• AST
• TT3 ve TT4 50 kadar artar. Ancak serbest T3 ve
  
• T4 fazla degismez

16

• Kisisel aliskanliklar
• Kafein
• 5-HIAA ve Katekolaminlerin idrarla atilimini
• Plazma kortizol
• Glukoz hafifçe
• 2 fincan kahve serbest yag asidlerini 30 kadar,
  
• gliserol, total lipidler ve lipoproteinleri
  daha az
• Birkaç hafta kahve içme kolesterolde hafif bir
  
• Serum gastrin 3 fincan kahveden sonra 5 misli

17

• Kepekli gidalar
• Ca, Kolesterol ve Trigliserid emilimine engel
  olur.
• Ca 0,3 mg/dL ve trigliserid 20 mg/dL kadar
  düsebilir.
• 5-HIAA ve Serotonin testlerinde
• ceviz, muz, patlican, domates, findik,
  fistik,avokado son 3 gün içinde yenmemelidir.
• MAO inhibitörü ilaçlar (rezerpin gibi), metildopa
  ve lityum türü ilaçlar son 3 gün
  kullanilmamalidir.
• Sogan plazma glukozunu düsürür.
• Sigara nikotin ile adrenal medüllayi uyarir ve
  plazma epinefrinini, idrarla katekolaminlerin ve
  metabolitlerinin atilimini artirir.
• Bir sigara içme 10 dakika içinde glukozu 10
  mg/dL artirabilir ve bu artis, 1 saat süreyle
  kalir.
• Kortizol sigara içmeyle 5 dk içinde 40 kadar
  artabilir.
• Plazma laktati artarken, pirüvat konsantrasyonu
  azalir.

18

• Sigara içmeyle
• Kolesterol ve Trigliserid artar
• HDL-K azalir.
• GH bir sigara içiminden sonra 30 dakika içinde
  
• 10 kat artabilir.
• Karboksihemoglobin total hemoglobinin
• 10unu asabilir.
• Eritrositler artar.
• Lökositler 30 kadar artar.

19

• Orta derecede alkol
• Glukoz 20-50 artar.
• Daha fazlasinda glukoneojenez inhibe olur
• hipoglisemi ve ketonemi olusabilir.
• Laktat ve Ürik asit artar.

20

• Alkol
• Hipertrigliseridemi.
• Kortizol artisi.
• Testosteronda ani bir düsme
• LHda artma.
• GGT, izositrat dehidrojenaz ve ornitin
• karbamoil transferaz artisi.
• GGT artisi alkol aliskanliginin markeri olarak
  kullanilir.

21

• Yüksek rakimda yasama
• Eritrosit sayisi ve Hb belirgin artar.
• Artmis eritrosit sayisi, nükleoprotein turnoveri
  ile
• idrarda ürik asit artar.

22

• Siklik Biyolojik Varyasyonlar
• siklik varyasyon Vücut sivilarindaki
  maddelerin konsantrasyonlarinda günün, haftanin,
  ayin veya yilin belli zamanlarinda beklendigi
  sekilde meydana gelen degisiklikler.
• Siklik biyolojik varyasyonlar oldukça büyük
  olabilir.
• Serum demir ve kortizol saat 08.00den 16.00e
  kadar 50 degisebilir.
• Serum K 08.00de 5.4 mmol/L
• 14.00de 4,3 mmol/Lye
  düser.

23

• Çogu hipofiz hormonu gece artar gündüz ise
  düser.
• Asit fosfataz
• Gastrin
• GH
• Osteokalsin
• PTH
• Prolaktin
• TSH ögleden sonra ve aksam yüksektirler.

24

• ACTH
• Katekolaminler
• Kortizol
• Demir
• Renin / aldosteron sabah yüksektirler.

25

• Transfüzyon
• Tam kan veya plazmanin transfüzyonu protein
  konsantrasyonunu artirir.
• Serum LDH (özellikle LD-1 ve LD-2), transfüze
  edilen eritrositlerin yikilimi nedeniyle artar.
• Asiri kan transfüzyonu artmis serum demir ve
  siderosise yol açar.
• Serum K depolanmis kanin transfüzyonuyla
  artabilir.
• Glukoz infüzyonu genellikle plazma P ve Kunu
  düsürür. Bu bilesikler eritrositler tarafindan
  alinirlar.
• Plasentalardan hazirlanmis albümin infüzyonu
  plazma ALP aktivitesini artirabilir.

26

• Turnikeler
• 1 dakikadan uzun sure tutulmasi ile
• AST
• ALT
• CK
• LDH
• Albumin
• Bilirubin
• Kalsiyum
• Kolesterol
• Total Protein
• Demir 5-10 artar.

27

• Hemoliz
• Alkol gibi dezenfaktanlarin kan alimindan önce
  deri üzerinde tam
• kurumamasi
• Kan alma sirasinda akimin türbülan olusuna bagli
  
• Kan alimindan sonra hatali mekanik tasiyicilar
• Yüksek hizda veya uzun süre santrifüj
• LDH
• AST
• Total protein
• Demir
• P
• Amonyum
• K
• Mg
• Kolesterol, Trigliserid, CK, CK-MB

28

• Koruyucular ve antikoagulanlar
• EDTAli Tüp
• Potasyum yanlis olarak yüksek .
• Fe
• Mg
• Ca
• ALP
• CK
• Lösin aminopeptidaz (LAP) yalanci düsük .
• Sitratli Tüp
• Ca
• P
• ALP
• AST

29

• Oksalatli Tüp
• Ca
• Amilaz
• LDH
• ALP
• Asit fosfataz yalanci düsük .
• NaFlü Tüp
• Kan glukoz tayinleri için bir koruyucu olarak
  kullanilir.
• Florür birçok serum enziminin güçlü
  inhibitörüdür. Bu nedenle enzimatik analiz
  metotlarini bozar.

30

• Örnegin transportasyonu
• Genel olarak 1 saat kadar gecikme çogu maddenin
  konsantrasyonunda degisiklik yapmaz.
• Glukoz NaF gibi glikolitik inhibitörsüz tüpte
  normal oda sicakliginda saatte yaklasik 2-3
  düser.
• Laktat, amonyak, hidrojen iyonu, enzimatik
  reaksiyonlar yavaslamadikça kan alimindan sonra
  örnekte birikirler.

31

• 18-yasinda bayan
• HIV myelopati tanisiyla haftalarca foscarnet
  sodyum and ganciclovir tedavisi
• Tedavi sirasinda elektrolit problemleri yok.
• 2 ilacin kesilmesinden 1 hafta sonra suur
  bulanikligi (agri için alinan opiatlara bagli?)
• Serum potasyum 6.6 mmol/L ve kalsiyum 4.2 mg/dL.
• Diger testler normal. Ayrintili incelemeye
  hastaneye tekrar yatis
• Her islemden önce kan alinmasi, testler normal
• Hastanin ilk hemisresine soruldu (Kanlar EDTAli
  tüpe alinmis, önemli oldugunu bilmiyordum !)

32

• 43 yas erkek
• ALP 5 U/L ( 45-115 )
• Ca 2.0 mg/dL (8.5 - 10.5)
• K 22.0 mmol/L (3-5)
• Neden ölçüm K3-EDTAli tüpten alinan plazmada
  yapilmis.
• EDTA ALP aktivitesi için gerekli olan Mg ve Çinko
  baglar, bu nedenle ALP düsük.
• EDTA ayrica kalsiyumu da baglar,kalsiyumda düsük
  bulunur.

33

• Adenozin Deaminaz (ADA)
• Malignitelerin ve enfeksiyonlarin birçok degisik
  tipinde (viral hepatit, infeksiyoz mononükleoz,
  tifoid fever ve tüberküloz), portal
  hipertansiyonla (asit) iliskili karaciger
  sirozunda en faydali test ADAdir.
• Plevral Efüzyonlarda bulunan artmis ADA
  aktivitesi
• Tüberküloz
• Bakteriyel enf.
• Romatolojik hast.
• Lenfoproliferatif hast. görülür.
• BOSda ADA
• Tüberküloz menenjit olgularinda yüksektir.

34

• Adrenokortikotropik Hormon (ACTH)
• Hipotalamik-hipofizer bozukluklari ve
• ACTH sekrete edici tümörlerin tanisinda
  yardimcidir.
• gt 100 pg/ml Primer adrenal yetersizlik için
  tanisal.

35

• Adrenokortikotropik Hormon (ACTH)
• Yükseldigi durumlar
• - Addison hastaligi (primer adrenal yetmezlik)
• - Cushing hastaligi (hipofiz bagimli adrenal
  hiperplazi)
• - Ektopik ACTH sendromu
• - Stres
• - Adrenogenital sendrom (konjenital adrenal
  hiperplazi)
• Azaldigi durumlar
• - Sekonder adrenal yetersizlik (hipofizer
  yetersizlik)
• - Cushing sendromu
• - Hipopitüitarizm
• - Adrenal adenoma veya karsinoma
• - Steroid uygulamasi

36

• Aktive Parsiyel Tromboplastin Zamani
• (aPTT)
• Pihtiolusumunda,
• intrinsik sistemin ve
• genel yolun
• degerlendirilmesinde kullanilir.

37

• Aktive Parsiyel Tromboplastin Zamani
• (aPTT)
• Yükseldigi Durumlar
• - Konjenital ve kazanilmis pihtilasma faktör
  eksiklikleri
• - Karaciger sirozu
• - Vitamin K eksikligi
• - Lösemi
• - DIK
• - Heparin uygulanmasi
• - Hipofibrinojenemi
• - Von Willebrand hastaligi
• - Hemofili
• Azaldigi Durumlar
• - DIKin erken dönemi
• - Yaygin kanser

38

• Alanin Aminotransaminaz (ALT, SGPT)
• Karaciger hastaliginin tanisinda en fazla
  kullanilan testtir. Kalpte, iskelet ve
  karacigerde bulunur.
• Yükseldigi durumlar
• -Karaciger hastaliklari
• Hepatit, Siroz, Reye sendromu , Karaciger
  metastazi
• -Hepatik konjesyon
• -Alkolizm
• -Ciddi kas travmasi
• -Kas distrofisi, malignensi
• -Pankreatit
• -Enfeksiyoz mononükleoz
• -MI
• -Myokardit
• -Renal ve pulmoner enfarktus
• -Dehidratasyon
• -Dermatomyozit, polimyozit
• -Sok
• -Konvulsiyonlar, eklampsi
• .Azaldigi durumlar

39
AST/ALT orani
Akut karaciger hastaliklari Non alkolik
steatohepatit Hepatit C Kolestatik sarilik
Siroz Infiltratif nedenler Alkolik hepatit (gt 2)
Fulminan Wilson hastaligi
lt 1
gt 1
gt 4
40
Siddetli yükselme (NÜSin gt15 kati)

• Akut viral hepatit (A-E, Herpes)
• Ilaçlar / toksinler
• Iskemik hepatit
• Otoimmun hepatit
• Wilson hastaligi
• Akut safra kanali obstrüksiyonu
• Akut Budd-Chiarri sendromu
• Hepatik arter ligasyonu

ALT / LDH lt 1.5
41

• Albumin
• Albumin, karacigerde sentezlenen bir proteindir.
  Total proteinin yaklasik 60ini olusturur.
  Besinsel durum, kan onkotik basinci, proteinürili
  böbrek hastaliklarinin takibinde kullanilir.
• Yükseldigi durumlar
• -Dehidratasyon (relatif artis)
• -IV albumin infüzyonu
• Azaldigi durumlar
• -IV sivilarla süratli hidrasyon, asiri hidrasyon
• -Siroz, diger karaciger hastaliklari, kronik
  alkolizm
• -Gebelik ve oral kontraseptif kullanimi,
• -Birçok kronik hastaliklar ( nefrotik sendrom,
  neoplazi, protein kaybettirici enteropatiler,
  peptik ülser, tiroid hastaliklari, yaniklar,ciddi
  cilt hastaliklari, uzamis hareketsizlik, kalp
  yetmezligi, kronik iltihabi hastaliklar ve diger
  kronik katabolik durumlar.)
• -Overhidrasyon, Kapiller permeabilite artisi
• -Inflamatuar hastaliklar, Familyal idiopatik
  disproteinemi

42

• Alkalen Fosfataz (ALP)
• Hepatobiliyer ve kemik kaynakli hastaliklarin
  degerlendirilmesinde kullanilir.
• Yükseldigi durumlar
• -Safra tikanikligi
• -Siroz (özellikle primer biliyer siroz)
• -Karaciger hastaligi
• -Pulmoner enfarktus
• -Kemigin Paget hastaligi
• -Osteitis deformans, rickets, osteomalazi
• -D hipervitaminozu
• -Hiperparatiroidizm
• -Hipertiroidizm
• -Ülseratif kolit, barsak perforasyonu
• -Akromegali
• -Kemik neoplazmi, metastazi, kirik iyilesmesi
• -Enfeksiyoz mononükleoz
• -Gebelik, puberte, postmenopozal kadinlar

43

• Amilaz
• Karbonhidrat moleküllerini daha küçük parçalara
  ayiran enzimdir. Serumdaki enzim yükselisi,
  pankreasin olaya katkisi ile direkt iliskili
  degildir. Ne kadar yükselirse o kadar akut
  pankreatit olma ihtimali artar.
• Yükseldigi durumlar
• -Akut pankreatit
• -Diabetik ketoasidoz
• -Makroamilazemi, tükrük bezi inflamasyonu
• -Böbrek yetersizligi
• -Pankreatik neoplasm, abseler, yalanci kistler
• -Kabakulak
• -Ektopik gebelik perforasyonu
• -Yaniklar
• -Asitler, perfore peptik ülser
• -Prostat tümörü
• -Barsak tikanmasi, barsak infarktüsü
• -Özefagus, akciger karsinomatozisi
• -Akut kolesistit, apandisit, peritonit
• -Ilaçlar (morfin), akut etanol alimi
• -Post endoskopik retrograd kolanjio
  pankreatografi (ERCP)
• -Bulimia, anorexia nervosa

44

• (ACE, Serum Angiotensin Converting Enzim)
• Sarkoidoz tanisinda kullanilir. Hassasiyeti 75,
  özgüllügü 95 civarindadir. Hastaligin evresi ile
  hassasiyeti artar.
• .Yükseldigi durumlar
• -Sarkoidoz
• -Gaucher hastaligi
• -Alkolik siroz
• -Myeloma
• -Akut, kronik bronsit
• -Tüberküloz
• -Aktif histoplazmozis
• -Skleroderma
• -Pulmoner fibrozis
• -Lepramatozis
• -Hodgkin hastaligi
• -DM
• -Hipertroidizim
• -Pulmoner embolizm
• -Amiloidozis
• -Romatoid artrit

45

• Anti-Mitokondriyal Antikor (AMA)
• Baslica primer biliyer siroz tanisinda
  kullanilir. Primer biliyer sirozlu hastalarin
  94ünde AMA tespit edilir.
• Yükseldigi durumlar
• - Primer biliyer siroz
• - Kronik aktif hepatit
• - Sistemik lupus eritematosus (SLE)
• - Sifilis
• - Ilaca bagli kolestaz
• - Otoimmün hepatit
• - Ekstrahepatik obstrüksiyon
• - Akut enfeksiyöz hepatit

46

• Anti-Nükleer Antikorlar (ANA)
• Bag (kollajen) doku hastaligi sistemik
  romatizmal hastaliklardan süphenildiginde tarama
  testi olarak ANA ölçülür.
• Sistemik veya organ spesifik otoimmün
  hastaliklarin tanisinda kullanilir.
• SLE hastalarinin 95inde pozitiftir.

47

• Antistreptolizin O (ASO)
• Poststreptokokkal hastaliklar (Glomerulonefrit,
  romatizmal ates, bakteriyel endokardit veya
  kizil) gibi hastaliklarin neden oldugu streptokok
  enfeksiyonlarinin tanisinda kullanilir.
  Streptolizin O ya karsi kanda dolasan
  antikorlardir. Yükseldigi durumlar
• -Streptokok infeksiyonu
• -Akut romatizmal ates
• -Akut glomerülonefrit
• -Bakteriyel endokardit
• -Kizil
• -Streptokokkal pyodermi

48

• Anti -Tiroglobulin Antikorlari (Anti-Tg)
• Konjenital hipotiroidizmin ve nonmedüller
  diferansiye tiroid karsinomasinin takibinde
  kullanilir.
• Tiroglobulin ve/veya tiroidperoksidaz
  otoantikorlari birçok otoimmün tiroid
  hastalarinda görülür.
• Tiroid peroksidaz otoantikorlu sahislarda, 3
  oraninda hipotiroidizm gelisme riski vardir.

49

• Anti-Tiroid Peroksidaz Antikorlari (Anti-TPO)
• Otoimmün tiroid hastalarinda (Hashimato
  tiroiditi, idiopatik miksödem, Graves hastaligi)
  saptanir.
• Otoimmün tiroid hastaligi olan kisilerde, TPO
  konsantrasyonu hastaligin siddeti ile
  iliskilidir.
• Addison hastaligi, pernisiyöz anemi, juvenil
  DMda pozitif sonuçlar elde edilebilir.
• -Yükselmis TSH ve Anti-TPO kronik otoimmün
  tiroiditis (hashimato) tanisinda altin
  standarttir.

50

• Aspartat Aminotransaminaz (AST, SGOT)
• Karaciger,kalp,eritrosit,beyin,pankreas,kas ve
  böbrekte.
• Karaciger hastaliginin saptanmasinda Viral
  hepatit ve hepatik nekroz ile iliskili diger
  karaciger hastaliklarinda, hastaligin klinik
  belirtileri görülmeden önce AST ve ALT seviyeleri
  yükselir.
• Sarilik görüldügünde ASTde 20-50 kat
  yükseklikler çok sik görülür.

51

• Aspartat Aminotransaminaz (AST, SGOT)
• Yükseldigi durumlar
• Myokardiyal infarktüsü
• - Kardiyak operasyonlar
• - Kardiyak kateterizasyon ve anjiyoplasti
• - Hepatitis
• - Hepatik sirozis
• - Ilaca bagli karaciger hasari
• - Hepatik metastaz
• - Hepatik nekroz (sadece baslangiç evre)
• - Hepatik enfeksiyöz mononükleozis
• Iskelet kasi travmalari
• - Kalp disi cerrahi islemler
• - Çoklu travmalar
• - Ciddi derin yaniklar
• - Ilerleyen kas distrofileri
• - Son zamanlardaki konvulziyonlar
• - Isi çarpmasi (heat stroke)

52

• C-Reaktif Protein (CRP hs-CRP)
• Akut faz reaktanidir. Enfeksiyon hastaliklarinin,
  neoplastik hastaliklarin degerlendirilmesinde
  kullanilir. Ayrica (gt5 mg/dl)den yüksek
  konsantrasyonlar romatoid artritte erozyonlarin
  ilerlediginin göstergesidir.
• Yüksek serum CRPsi bakteriyel enfeksiyonlar için
  karakteristik olup viral menenjit veya
  meningoensefalit için karakteristik degildir.
• Yüksekligi koroner kalp hastaligi riskinin erken
  bir göstergesi oldugundan koroner kalp hastaligi
  için risk taramasi amaciyla da kullanilir.
• Yükseldigi durumlar
• -Artrit
• -Akut romatizmal ates
• -Reither sendromu
• -Chron hastaligi
• -Vaskülitler
• -SLE
• -Doku enfarktüsü ve hasari
• -Akut myokard enfarktüsü
• -Pulmoner enfarktüs

53

• Eritrosit Sayisi (Kirmizi Hücre Sayisi RBC)
• Yükseldigi durumlar
• Primer polisitemi (polisitemia vera)
• - Sekonder polistemi
• Akciger ve kalp hastaliklarina bagli hipoksemi
• Renal kist
• Serebellum hemanjioblastomasi
• Feokromasitoma
• Hepatoma
• Nefroblastoma
• Sigara içimi
• Yüksek rakimli yerlerde yasama
• Agir egzersiz
• Hemokonsantrasyon
• Azaldigi durumlar
• -Eritrosit üretiminde azalmaya neden olan
  anemiler
• -Kan kaybi
• -Intravasküler hemoliz
• -Hamilelik

54

• Eritrosit Sedimentasyon Hizi (ESR)
• Bu test gizlenmis kronik bir hastaligi saptamak
  için kullanilir.
• Enflamatuar hastaliklar
• akut ve kronik enfeksiyonlar
• doku nekrozu
• temporal arterit
• maligniteler
• romatoid hastaliklar ve
• otoimmün hastaliklarin tani ve tedavi takibinde
  kullanilir.
• Ayrica ESR hastaligin takibinde ve tedaviye
  cevapta güvenilir bir indikatördür.
• Eger klinik belirti ile ESR uyum içinde degilse
  C-reaktif protein testi siklikla yapilir.

55

• Ferritin
• Serum ferritini vücuttaki mevcut demir
  depolarinin iyi bir göstergesidir.
• Kronik hastalik anemisi ve demir eksikligi
  anemisi ayirici tanisinda kullanilir.
• 10 ng/dlden düsük ferritin seviyesi demir
  eksikligi anemisi tanisi için uygundur.
• Ferritin ayni zamanda akut faz reaktan
  proteinidir.
• Yüksek durumlari demir depolarini göstermez,
  akut inflamatuar hastaliklar, metastatik kanser
  veya lenfomalar gibi maligniteleri gösterir.

56

• Folat (Folik Asit)
• Megaloblastik ve makrositik aneminin
  degerlendirilmesinde önemlidir. Hafif folat ve
  vitamin B12 eksikliginde kan seviyeleri normal
  olabilir. Bu durumlarda homosistein ve metil
  malonik asitdaha duyarlidir.
• Yükseldigi durumlar
• -Pernisiyöz anemi
• -Vejeteryan diyet
• -Son zamandaki masif kan transfüzyonu
• Azaldigi durumlar
• -Folik asit eksikligi anemisi
• -Hemolitik anemi
• -Diyetle alimin az olmasi
• -Hemodializ
• -Malabsorbsiyon, (sprue, çölyak hastaligi)
• -Gebelik
• -Kronik alkolizm
• -Fenitoin
• -Malignite

57

• Fruktozamin
• Glikolize proteinler (glikolize albumin
  fruktozamin)dir.
• Son 2-3 hafta içindeki ortalama glukoz
  konsantrasyonunu gösterir.
• Glikozile olmus protein miktarini gösterdiginden
  serum total protein seviyesindeki degisiklikler
  fruktozamin degerini etkileyebilir.

58

• Gaitada Gizli Kan Arastirilmasi
• Test kolon kanseri taramasi amaciyla
  kullaniliyorsa, hastalar testin uygulanmasindan
  önceki 3 gün boyunca liften zengin bir gida
  rejimi uygulanmalidir.
• Bol sebze, meyve,salata, kuruyemis yenmesi
  mevcut olmasi durumunda kanseröz dokulardan
  kanama olmasi kolaylasacak ve dolayisiyla teshise
  yardimci olacaktir.
• Test öncesi 3 gün içinde çig veya az pismis et
  ve et ürünü yenmemis olmalidir.
• Test öncesi üç gün boyunca C vitamini alinmamis
  olmalidir.
• Aktif hemoroid ve menstrüasyon döneminde test
  yapilmamalidir.

59

• Gama Glutamil Transferaz (GGT)
• Karaciger ve safra kanali en yüksek
  konsantrasyonda bulunan enzimdir.
• Safra tikanikligini, kolanjit ve kolesistiti
  saptayan en hassas karaciger enzimidir.
• Alkalen fosfatazdan daha fazla organs
  pesifiktir.
• Diger testler normal oldugunda kronik
  alkoliklerde yükselir.

60

• Hemoglobin A1c (HbA1c, Glukolize Hemoglobin)
• Yetiskinlerde hemoglobinin 98i Hemoglobin
  Adir.
• Takriben HbAnin 7si HbA1 tipidir .
• Diabetik hastalarda kan glukozunu uzun süreli
  takip etmede kullanilir.
• Son 4-8 hafta içindeki ortalama kan glukoz
  konsantrasyonunu gösterir.
• Yükseldigi durumlar
• -Yeni tani konmus diabet hastalari
• -Kötü kontrollü diabet hastalari
• -Non diabetik hiperglisemi (Akut strese cevap
  olarak, Cushing Sendromu,
• Feokromositoma, Glukagonoma, Kortikosteroid
  tedavisi,Akromegali),
• -Splenektomili hastalar
• -Gebelik
• Azaldigi durumlar
• -Hemolitik anemi
• -Kronik kan kaybi
• -Kronik böbrek yetersizligi

61

• Laktat Dehidrogenaz (LDH)
• Miyokard infarktüsü, karaciger hastaliklari,
  pernisiyöz ve megaloblastik anemilerde, pulmoner
  emboli, malignite ve kas distrofilerin
  degerlendirilmesinde kullanilir.
• LDH-1 yüksekligi
• -Akut myokardiyal infarktüs
• -Hemolitik anemi
• -Megaloblastik anemi
• -Akut renal infarktüs
• -Renal transplant
• -Hemolizli örnek
• -Testiküler kanser
• LDH-3 yüksekligi
• -Akut pulmoner infarktüs
• -Yaygin pnömoni
• -Ilerlemis kanser
• -Akut pankreatit
• -Lenfositoz
• LDH-5 yüksekligi
• -Hepatik konjesyon

62

• Lupus Erythematosus Hücre Testi
• SLEli hastalarin 70-90inda LE hücresi görülür.
• Ayrica
• Romatoid artrit
• skleroderma
• konnektif doku hastaliklari
• ilaç reaksiyonlari ve
• lupoid hepatitte de LE hücresi 3-9 oraninda
  görülür.

63

• Prolaktin (PRL)
• Galaktore (uygunsuz laktasyon) nin
  degerlendirilmesinde baslica testtir.
• Gebe olmayan bir kadinda 200ng/ml. nin
  üzerindeki prolaktin degerleri hipofizer bir
  mikroadenomu gösterir.
• Yükseldigi durumlar
• -Prolaktin salgilayan hipofiz tümörleri
• -Hipotalamo-pitüiter hastaliklar (Granüloma,
  Sarkoidoz)
• -Primer hipotiroidizm
• -Böbrek yetmezligi
• -Perineoplastik ektopik prolaktin salinimi
• -Hipofiz bezine metastaz
• -Polikistik over sendromu
• -Insülin kaynakli hipoglisemi
• -Adrenal yetmezlik
• -Stres (Anoreksia nervosa, cerrahi islem, asiri
  egzersiz, travma veyaciddi hastalik hali),
• -Bos sella sendromu
• Azaldigi durumlar
• -Hipofizer apopleksi

64

• Protein S Aktivitesi (Protein S Fonksiyonel)
• Protein S aktive protein Cin kofaktörü olan
  vitamin K bagimli bir glikoproteindir.
• Protein S, faktör V ve VIII inhibe eden aktive
  protein Ce baglanir.
• Konjenital ve akkiz (karaciger hastaligi, oral
  antikoagülan kullanimi..) protein S
  eksikliklerinin saptanmasinda kullanilir.
• Protein S yetersizliklerinde tromboza egilim
  artar.

65

• Retikülosit Sayisi
• Retikülosit sayisi, konjenital veya akkiz
  hemolitik anemide artar.
• Normal yenidoganlarda ve kronik kan kaybi olan
  hastalarda da yüksek olabilir.
• Yükseldigi durumlar
• -Hemolitik anemi
• -Sickle cell anemi
• -Kanama (3-4 gün sonra)
• -Post splenektomi
• -Eritroblastozis fetalis
• -Gebelik
• -Lösemi
• -Nutrisyonel anemilerin iyilesme dönemi
• -Anemi tedavisi sirasinda
• Azaldigi durumlar
• -Pernisiyöz anemi
• -Folik asit eksikligi

66

• Romatoid Faktör (RF)
• IgGye karsi kanda dolasan antikorlardir.
• Yükseldigi durumlar
• -Romatoid artrit
• -Miks bag dokusu hastaliklari (Sjögren, SLE)
• -Kronik viral enfeksiyon, Subakut bakteriyel
  endokardit
• -Tuberküloz
• -Kronik hepatit
• -Dermatomyozit
• -Skleroderma
• -Infeksiyöz mononükleozis
• -Lösemi
• -Siroz
• -Sifiliz
• -Böbrek hastaliklari

67

• Ter Testi
• Kistik fibrozis tanisinda kullanilir. Hasta
  infantlarda 3-5 hafta sonra pozitiflesir.
• Yükseldigi durumlar
• -Malabsorbsiyon
• -Hipotiroidizm
• -Adrenal yetmezlik
• -Pankreas yetmezligi
• -Renal hastaliklar

68

• Vitamin B12 (Kobalamin)
• Vitamin B12, hematopoezis ve normal nöronal
  islev için gereklidir.
• Insanda, emilimi için IFe gereksinim duyar.
• IF eksikliginde Pernisiyöz anemi gelisir.
• Bu test pernisiyöz aneminin B12 eksikligine
  bagli olup olmadigini belirlemede kullanilir.
• Nötrofil hipersegmentasyonunun
  degerlendirilmesinde,
• MCV gt 100 oldugunda nedeninin arastirilmasinda,
• Makrositik megaloblastik anemi tanisinda,
• Alkolizm,
• Prenatal bakim degerlendirilmesinde,
• Malabsorbsiyon ve nörolojik bozukluklarin
  degerlendirilmesinde kullanilir.
• Karaciger hücre hasari ve myeloid lösemide oldugu
  gibi vitaminB12de artma olabilir.
• Hafif vitamin B12 ve folat eksikliginde serum
  vitamin B12 ve folat seviyeleri normal olabilir.
  Böyle durumlarda Homosistein ve metil malonik
  asidin daha sensitif testler oldugu
  unutulmamalidir.

69
HEMOGRAM ve KLINIK YORUMU
70
Eritrosit Sayisi Indeksleri

• MCV (Ortalama eritrosit hacmi) Direk olarak
  ölçülmektedir. Normal eritrositlerin hacimleri
  80-100 fldir. 80 flnin altindaki eritrositler
  mikrositik, 100 flnin üzeridekiler makrositik
  kabul edilir. Anemilerin siniflamasindaki en
  faydali parametredir.
• Anemi ve MCV düsüklügünde hipokrom ve mikrositer
  anemiler akla gelir.
• Bu tip anemilerin en sik görülen nedenleri
• demir eksikligi
• Talasemi
• Sideroblastik anemi
• kronik hastalik anemileridir.
• Anemi ve MCV yüksekliginde megaloblastik anemiler
  ve myelodisplastik sendromlar düsünülmelidir.

71
Hematokrit

• Hematokrit eritrosit sayisinin ortalama
  eritrosit hacmi ile çarpimindan elde
  edilmektedir. (MCV x RBC)
• Hemoglobin direk ölçüldügü için hematokrite göre
  çok daha güvenilirdir.
• Polistemi
• Egzersiz
• Hemokonsantrasyon (dehidratasyon, yanik, asiri
  kusma, intestinal obstrüksiyon ..)
• Yüksek rakim
• Anemi ve
• Yatar pozisyonda
• Kan alirken turnikenin uzun süre kalmasi yanlis
  yüksek sonuçlara neden olabilir

72

• RDW (Eritrosit dagilim genisligi)
• RDW eritrosit büyüklüklerinin dagilimi hakkinda
  fikir verir. RDW normalden yüksek ise,
  eritrositler birbirlerinden büyüklük olarak
  farkliliklar gösteriyor demektir (anizositoz).
• RDW, Eritrosit hacminin standart sapmasi x
  100 / MCV
• RDW degeri normalde 10-16 arasindadir.
• Demir eksikligi anemisi
• B12 ve folik asit eksikliklerinde
• Yenidoganlarda
• Hemolizle seyreden hastaliklarda
• Talasemi minor
• Kronik hastaliklarda
• Aplastik anemide RDW degeri normaldir.

73

• MCH (Ortalama eritrosit hemoglobini) Normal
  degeri 30-34 pikogramdir. Hb / RBC X 10
• Anemi siniflamasinda MCV ile paralellik arzeder.
• Makrositer anemiler (B12,folat eksiklikleri,
  alkolizm..) ve Yenidoganlarda yüksek
• Mikrositik anemilerde hacmi küçük olan
  eritrositlerin ihtiva ettigi hemoglobin az
  oldugundan MCH de düsüktür.

74

• MCHC (Ortalama eritrosit hemoglobin
  konsantrasyonu) Eritrositlerde bulunan
  hemoglobinin yüzde olarak ifadesidir.
• 30-36 (gr / dl).
• Hb / HCT X 100
• 37yi geçmesi mümkün olmadigindan anemi
  siniflamasindan ziyade cihazlarin kontrol
  parametresi olarak olarak kullanilir.
• Hipokrom anemilerde azalir
• Demir eksikligi anemisi
• Talasemi
• Kronik Kan kayiplari
• Herediter sferositoz
• Yenidoganlar

75
CBC SONUÇLARINI NASIL YORUMLAMALIYIZ?
76
(No Transcript)
77
CBC SONUÇLARINI NASIL YORUMLAMALIYIZ?

• Hastanin anemi bulgulari yoksa düsük hemoglobin,
  hematokrit ve diger eritrosit parametrelerinin
  cihaz hatasi veya baska bir hastaya ait
  olabilecegi unutulmamali.(Bu durumun tam tersi de
  dogrudur)
• Anemisi olan hastada bakilacak ilk parametre MCV.
  Eger MCV düsükse mikrositik anemi söz konusudur
  ve RDW degerine bakilmalidir. RDW degeri yüksekse
  demir eksikligi normalse talasemi olabilir.
  Talasemide RBC degeri yüksektir.
• Kronik kan kaybina bagli demir eksikligi
  anemisinde ilimli lökositoz ve trombositoz
  olabilir.
• Eritrosit sayisi ile birlikte Hgb, HCT yüksekligi
  disinda anormallik yoksa sekonder eritrositoz
  yapan nedenler düsünülmeli. Ancak eslik eden
  beyaz küre ve trombosit sayisindaki artislar akla
  myeloproliferatif hastaliklari özelliklede
  polisitemia verayi getirmelidir.

78
CBC SONUÇLARINI NASIL YORUMLAMALIYIZ?

• Anemisi olan bir hastada lökositozda varsa akut
  veya kronik lösemi olabilir. Bu durumda trombosit
  sayisi önemlidir. Trombosit sayisi da düsükse
  akut lösemi olma olasiligi daha fazladir. Kronik
  lösemilerde trombosit sayisi yüksek veya
  normaldir.
• Sadece trombosit sayisinin düsük oldugu
  durumlarda trobositopeni yapan hastaliklar,
  özelliklede immüm trombositopeniler
  düsünülmelidir. Lökosit ve eritrosit
  parametrelerinde anormallik olmadan en sik
  görülen trombositopeni nedeni ITPdir.
• Pansitopeni durumunda aplastik anemi, akut
  lösemi, myelodisplastik sendrom, megaloblastik
  anemiler akla gelmelidir.

79
lökositler
80
Beyaz kan hücreleri (Lökositler)

• Granüler lökositler
• Nötrofil (40-70)
• Eosinofil ( lt5)
• Basofil (lt1)
• Agranüler lökositler
• Lenfosit (20-45)
• Monosit (lt10)

81

• Lökosit Yüksekligi
• 1mm³ kanda lökosit sayisinin 10.000in üzeride
  olmasidir.
• Lökositoz nedenleri
• 1-Sistemik enfeksiyonlar Sepsis, Menengit,
  Pnömoni vs.
• 2-Lokal enfeksiyonlar Apse, Tonsilit, Sinüzit,
  Otitis media, Ampiyem vb.
• 3-Metabolik hastaliklar Diabetik ketoasidoz,
  Üremi, Gut, Eklamsi vb.
• 4-Ilaç ve zehirler Digitaller, Epinefrin, Civa,
  Co, Pb.
• 5-Kan yapimi sistemik hastaliklari Lösemi

82

• Lökosit Düsüklügü
• 1mm³ kanda lökosit sayisinin 4000den az olmasina
  denir.
• 1- Enfeksiyonlar Tifo, Pratifo, Brucelloz
• 2- Bazi virüs ve riketsiya hastaliklari Kizamik,
  Kizamikcik
• 3-Bazi protozoal hastaliklar Leshmaniazis,
  Sitma.
• 4-Hematopoetik hastaliklar Aplastik anemi,
  Agranulositoz, Pernisiyoz anemi.
• 5- Ilaçlar,agir metaller Barbitüratlar,metotreksa
  t,benzen,antihistaminikler,antitiroidler,antikonvü
  lzanlar,arsenik,kemoterapotikler,diüretikler,NSAID
  )
• 6-Hipersplenizm

83

• Nötrofili (gt 7000 / mm3)
• Lökositlerin 55-65ini olustururlar.
• Nötrofili sebepleri
• a) Fizyolojik sebepler
• 1 Egzersiz
• 2 Sempatik aktivasyon.
• b) Patolojik Sebepler
• 1- Travmalar
• 2- Kanamalar
• 3- Tümörler (Özellikle Hodgkin Lenfoma)
• 4- Enfeksiyonlar (Akut enfeksiyonlar, lokal
  enfeksiyonlar, sepsis

84

• Eozinofili (gt 5 veya 500/mm3)
• Eozinofili nedenleri
• 1- Paraziter hastaliklar (barsak kurtlari, kist
  hidatik, trisinozis.)
• 2- Alerjik durumlar (ürtiker, bronsiyel astim,
  alerjik rinit, anaflaksi, anjiyonörotik ödem.)
• 3- Deri hastaliklari (psoriazis, egzema)
• 4- Malign tümörler (Hodgkin hastaligi,
  myeloproliferatif hastaliklar, splenektomi
  sonrasi, isin tedavisi sonrasi)

85

• Bazofili (gt 50/mm3)
• Bazofil artisi
• 1- Asiri duyarlilik durumlari
• 2- Miksödem
• 3- Myeloproliferatif hastaliklar (Kronik myeloid
  lösemi, polistemia vera,Hodgkin hast).
• 4-Allerjiler, splenektomi,kronik hemolitik anemi
• Bazofil düsüklügü
• Enfeksiyonlarin akut fazi
• Hipertiroidizm
• Stresler 8gebelik,MI,travma..)
• Steroidler,kemoterapotikler

86

• Monositoz (gt 500/mm3 veya gt 10)
• Monositoz sebepleri
• 1- Kronik bakteriyel enfeksiyonlar (tüberküloz,
  bruselloz, subakut bakteriyel endokardit)
• 2- Akut enfeksiyonlarin nekahat dönemi.
• 3- Sitma
• 4- Kala azar
• 5- Tifüs
• 6- Hodgkin hastaligi
• 7- Ulserotif kolit
• 8- Regional Enterit (Crohn Hastaligi)
• 9- Kollogen doku hastaliklan
• 10- Lösemi

87

• Lenfositoz (gt4000/mm 3)
• Lenfositoz sebepleri
• 1- Kronik enfeksiyonlar
• 2- Viral enfeksiyonlar (EBV,kizamikçik,su
  çiçegi)
• 3- Lösemi
• 4- Non Hodgkin Lenfoma
• 5- Hipertiroidi
• 6- Addison hastaligi
• 7- Hipopitütiarizm
• 8- Crohn hastaligi

88

• Lenfopeni (lt 1000/mm 3)
• Kemoterapi,Radyasyon
• ACTH,kortizon
• Aplastik anemi
• Hodgkin hastaligi
• AIDS
• Tbc,SLE,Renal yetmezlikler
• Lenfatik obstrüksiyon (whipple hast, intestinal
  lenfaktezi.)

89

• Trombositoz (gt400.000/mm3)
• Esansiyel Trombositemi
• Kronik lösemiler
• Miyeloproliferatif hast
• Polisitemi vera
• Splenektomi
• Demir eksikligi anemisi
• Asfiksi
• RA,SLE gibi kollajen doku hast
• Akut kan kayiplari
• Akut infeksiyonlar
• Hodgkin hastaligi
• Lenfomalar
• Kronik pankreatitler
• Tbc
• Inflamatuvar barsak hast
• Böbrek yetmezligi

90

• Trombositopeni (lt 140.000/mm3)
• ITP
• Neonatal purpura
• Pernisiyöz anemi
• Aplastik anemi
• Hemolitik anemiler
• Akut infeksiyonlar
• Kan nakli sonrasi
• Viral-bakteriyel-riketsiyal enf
• Kalp yetmezligi
• Kemoterapi
• Radyasyon
• AIDS
• DIC
• TTP
• Eklampsi
• Alkol zehirlenmesi
• Renal yetmezlik
• Herediter (may-heglin hast,wiscott-aldrich,fankoni
  sendromu..)

91

• MPV (mean platelet volume)
• trombosit boyutunun göstergesidir. Normal
• degerler 7-11 fl arasinda degisir.
• MPV yüksekligi
• ITP
• Sepsise bagli trombositopeni
• Prostetik kapak
• Masif kanamalar
• Lösemiler
• Splenektomi
• Vaskülitler
• Megaloblastik anemi
• MPV düsüklügü
• Wiskott-Aldrich sendromu

92
TÜMÖR BELIRTEÇLERININ KLINIK TANIDA ÖNEMI
93
Kanser ve komplikasyonlarindan ölüm, Amerika ve
birçok bati ülkesinde kardiyovasküler
hastaliklardan sonra ikinci siradadir.
94
ALFA FETO PROTEIN (AFP)

• Albumine benzer bir glikoproteindir. Mide- barsak
  kanali, fetal yolk kesesinden salgilanir.
• Hepatoselüler Ca.
• Over Ca
• Testis Germ hücreli tm.
• Hamilelik ve diger Karaciger Hastaliklarinda da
  yükselir.

95
CEA (Karsinoembriyonik Antijen)

• Meme CA (40)
• GIS (Kolorektal CA) 50 artar. KB. ve rektum
  kanseri hücrelerinin çogu tarafindan üretilerek
  kan dolasimina salinir.
• KB. kanseri nedeni ile tedavi almis hastalarin
  takibinde kullanilir.
• Akciger CA 45 artar.
• Over CA ,Mide CA.,Pankreas CA, Safra Kesesi
  CA.,Tiroid CA,Uterus CA.
• Saglikli kisilerde 3 mg/ml
• Sigara içenlerde 5 mg/ml.
• Alkol kullaniminda da bir miktar artabilir.
• Siroz, Amfizem, Benign Meme Kitleleri, Rektal
  polipte de yükselebilir.
• Asit Sivisinda 10dn yüksek ise Kanseröz
  Efüzyonlar düsünülmelidir.

96
PSA Prostat Specific Antigen Prostat kanseri
Son yillardaki çalismalar serbest / total PSA
oraninin iyi huylu prostat büyümesi ile prostat
kanserini birbirinden ayirmada yararli olmustur.
Diger yükselme sebepleri Mesane
kateterizasyonu Prostat biyopsisi Rektal tuse
Prostat hipertrofisi Idrar zorlugu Akut
prostatit Prostat infarkti
97
PAP Prostatic Acid Phosphotase Uygulama
alanlari Prostat kanseri Diger yükselme
sebepleri Rektal tuse Prostat biyopsisi Iyi
huylu prostat büyümesi Akut prostatit Idrar
zorlugu
98
(No Transcript)
99
HCG Human Chorionic Gonadotropin Uygulama
alanlari Testis tümörleri Hidatiform mol
Koryokarsinoma Diger yükselme sebepleri
Marijuana içilmesi Primer testis yetmezligi
Hamilelik
100
KALSITONIN

• TIROID MEDÜLLER KANSERINDE yükselir. Tiroid
  bezinin parafoliküler hücrelerinden sentez
  edilir.
• Hiperparatiroidi
• Böbrek yetmezligi
• Akc Ca.
• Myeloproliferatif Hastaliklarda da yükselmektedir.

101
CA 125

• Over kanserlerinde artmis CA 125 düzeyleri tümör
  kitlesi ile koreledir.
• Ca 125 baska kanserlerde de bulunup overlere
  spesifik degildir.
• OVER KÖKENLI MALIGNITELERDE TAKIPTE KULLANILIR.

102
CA 125

• Endometirum, Pankreas, Karaciger ve fallop tüp
  kanselerinde de yükselebilir.
• Menstrüasyon
• Gebelik
• Endometriosis
• PID
• Pankreatit
• Kronik KC hastaligi
• Siroz
• Over kistleri
• Plevral efüzyonlar
• Perikardit
• Pulmoner enfeksiyonlar gibi benign durumlarda da
  artar.

103
CA 19-9

• Pankreas ca , Safra yollari ca. ,Kolorektal ca,
  Mide ca, Meme ca, over ca yükselir.
• Ikter
• Pankreatitler
• Kolesistit
• Siroz
• Kistik fibroz
• Diabetik nefropati
• Romatizmal hastaliklar gibi benign durumlarda da
  yükselmektedir.

104
CA.15-3 (Karbonhidrat Antijen)

• Meme Kanserinde tedavi, teshis, tarama ve evre
  belirlemede kullanilmaz. Relaps,nüks ve metastazi
  belirlemede Kullanilir.
• Over Ca, Endometrium Ca, Tubal Ca ,Akc
  Ca.,Pankreas Ca, Mide Ca, Kolorektal Ca de de
  yükselir.
• Menstrüasyon,
• Gebelik,
• Endometriosis,
• PID ,
• Meme Benign Kitleleri,
• Kronik KC Hastaliklari,
• Üriner Infeksiyon
• Akut Pankreatit gibi benign durumlarda da
  yükselir.

105
ß-2-MIKROGLOBULIN Uygulama alanlari Multiple
Myoloma Hodgkin Lenfoma Diger yükselme
sebepleri Kronik enflamasyon hastaliklari Viral
hepatitler Enfeksiyöz mononukleozis
106
TIROGLOBULIN

• Tiroglobulin tiroid bezindeki bir depo
  proteinidir. Tiroid kanserli hastalarin
  izlenmesinde ve özellikle de radyoaktif iyot td.
  almis veya ameliyat olmus hastalarin takibinde
  kullanilir.
• Diferansiye tiroid kanserlerinde artar
• Tiroid IIAB
• Tirotoksikoz
• Tiroditler
• Tirodi adenomasinda da yükselir.

107
TPS Doku polipeptid spesifik antijeni
(Sitokeratin 18) Uygulama alanlari Meme,
yumurtalik, serviks, prostat, akciger ve
mide-bagirsak tümörlerinin izlenmesinde. Diger
yükselme sebepleri Mide-bagirsak hastaliklari
Akut, kronik karaciger hastaliklari Pankreas
hastaliklari Böbrek hastaliklari Doku
zedelenmesi Enflamasyon
108
(No Transcript)
109

• Diyabette tani kriterleri Semptomlarin
  varliginda
• ? Önceki yemegin zamanina bakilmaksizin plazma
  glukozunun ?200 mg/dL olmasi
• ? Açlik plazma glukozunun (FPG) ?126 mg/dL
  olmasi
• ? OGTT sirasinda 2.saatteki plazma glukozunun
  ?200 mg/dL olmasi

110

• Tip 2 diyabet için AKS ölçümü ile tarama
• American Diabetes Association (ADA) tarafindan,
  ?45 yasindaki asemptomatik kisilerde
  önerilmektedir.
• BMI ? 25 kg/m2 olanlarda özellikle
• Sonuçlar lt110 mg/dL ise, test 3 yilda bir
  tekrarlanmalidir.

111
Diyabette Mikroalbüminüri
ADA, diyabetli eriskinlerde periyodik olarak
striple idrarda albümin aramayi önermektedir.
Strip testi negatif ise mikroalbüminüri testi
yapilir.
112
Diyabette Mikroalbüminüri

• Mikroalbüminürinin prognostik anlami vardir
• Mikroalbüminürili tip 1 diyabetli hastalarin
  80ninde üriner albümin atilimi her yil 10-20
  artar ve 10-15 yilda klinik proteinüri gelisir.
  Bunlarin da çogu (gt80) terminal döneme gider.
• Mikroalbüminürili tip 2 diyabetli hastalarin
  20-40inda nefropati gelisir. Bunlarin yalnizca
  20si terminal döneme gider.
• Mikroalbüminürili tip 1 ve tip 2 diyabetli
  hastalarda kardiyovasküler hastalik riski de
  artmistir.

113

• Idrar yolu enfeksiyonu olmamasina ragmen piyüri
  (idrarda lökosit) görülebilen durumlar
• Üriner Sistem Tasi
• Üriner Tüberküloz
• Interstisyel Nefrit
• Polikistik Böbrek Hastaligi
• Vulvovajinit
• Balanit
• Apandisit
• Dehidratasyon
• Atesli hastaliklar
• Meatal (üretra basi) irritasyon
• Menstruasyon kani
• Parazitler
• Ilaçlar (kanamisin,ampisilin)
• Agir egzersiz
• Salisilat zehirlenmesi

114

• TSH Yükseldigi Durumlar
• Primer hipotiroidi,
• Ektopik TSH üreten tm'ler (özellikle Akciger ve
  Meme ),
• Hashimato tiroiditi,
• Hipofiz tm'lerine bagli tirotoksikoz,
• TSH oto-antikorlari (nadir bir durumdur ama
  akilda olmali),
• Yetersiz tiroid hormon tedavisi alan hipotiroidi
  hastalari,
• Tiroid hormonlarina rezistans
• Neonatallerde TSH normalde yüksektir, yaklasik 1
  hafta sonra normale döner.
• Lityum, Potasyum Iyod, amfetamin ve iyodlu
  ilaçlar TSH'i artirabilirler.
• Yaslilarda yüksek degerler saptanabilir (gt 80
  yasta 10 mikroU/mL'ye varabilir).
• NOT Son 1 hafta içinde radyoizotop tedavisi
  alanlarda test yapilmamalidir.
• TSH Düsük Oldugu Durumlar
• Primer Hipertiroidi,
• Sekonder ve Tersiyer Hipotiroidi,
• Tedavi sonrasi Graves Hastaligi,
• Ötiroid hasta sendromu,
• Hipotiroidide tedavide fazla tiroid hormon alimi
• Birçok ilaçlar (özellikle tiroid ilaçlari ve
  steroidler) TSH'i süprese ederler.

115

• APO E GENOTIP TAYINI
• Yüksek kolesterol ve trigliserid düzeylerinde
  neden genetik mi ?
• Özellikle diyet ve egzersizle düzelmeyen
  hiperlipidemilerde bakilmasi uygundur. Ayrica
  ksantomlari olan ve tip III hiperlipoproteinemi
  düsünülen hastalarda bakilabilir.
• Tedavide kullanilan statinler apo E gen gefekti
  varsa yeterli sonuç vermeyebilirler veya
  statinlere direnç olabilir.
• Apo E ?4 bireyler, ?2 olanlara göre statinlere
  daha az yanit verirler.

116

• APO E GENOTIP TAYINI
• Ayrica Demans belirtileri olan hastalar eger Apo
  E ?4 bireyler ise bunun Alzheimer hastaligina
  bagli olma ihtimali artar (ortalama 60 inda Apo
  E ?4 aleli görülür).
• ApoE e2/e2 alelli hastalarda prematüre vasküler
  hastaliklar riski artar. ApoE e4/e4 alelli
  hastalarda ateroskleroz olma ihtimali yüksektir.
• ApoE e3 alelli kisiler ise normal lipid
  metabolizmasina sahiptir, dolayisiyla istenen
  sonuçtur.

117

• ANTI-CCP
• Romatoid Artritte klasik belirtec olan RF
  (Romatoid Faktor) önemli ise de sensitivitesi ve
  spesifitesi yeteri kadar iyi degildir. Bircok RF
  negatif romatoid artrit hastasinda Anti-CCP
  antikorlari pozitiftir.
• American College of Rheumatologye göre erken
  dönem Romatoid Artrit hastalarinin 50-60inda
  Anti-CCP antikorlari saptanmaktadir
  (semptomlardan 3-6 ay sonra).
• Anti-CCP antikorlari ayrica tanisi tam konamamis
  artrit vakalarinda Romatoid Artrit gelisme
  riskini saptamak amaciyla da kullanilabilir.
• American College of Rheumatologye göre
  Anti-CCP antikorlari pozitif olan kisilerde
  ileride 95 olasilikla Romatoid Artrit
  gelisecektir.

118

• MTHFR (METILEN TETRAHIDROFOLAT REDÜKTAZ ) GENOTIP
  TAYINI
• Koroner arter hastaligi, venöz tromboz ve inme
  için risk faktörü olan hiperhomosisteinemi ayni
  zamanda nöral tüp defektleri, ölü dogum ve
  tekrarlayan düsüklerde rol oynar.
• Hiperhomosisteineminin baslica nedeni
• Folat eksikligidir. Ayrica
• B12 eksikligi,
• Renal yetmezlik ve
• MTHFR gen degisiklikleri de nedenler arasindadir.
  

119

• MTHFR enzimi homosisteinin metiyonine
  dönüsmesinde rol oynar. Enzimde en az 24 mutasyon
  saptanmis ama en önemlileri C677T ve A1298C
  mutasyonudur.
• MTHFR C677T nda KAH, preklampsi, nöral tüp
  defektleri, inme riski artar. Bu mutasyon
  homozigot olarak ortalama toplumun 5-10 inde
  görülür.
• MTHFR A1298C ise toplumun 30 unda görülebilir,
  bunda da enzim aktivitesi az ancak tek basina
  hiperhomosisteinemiye neden olmaz.
• Her iki mutasyonda diger genetik risk faktörleri
  (özellikle faktör V leiden mutasyonu) varsa venöz
  tromboz riskini çok artirir.
• Ne Zaman Istenir
• Hiperhomosisteinemi
• Venöz tromboemboli, KAH ve /veya inme öyküsünde
• Gebelikte nöral tüp defektleri, ölü dogum veya
  tekrarlayan düsük hikayesinde
• Diger genetik hiperkoagülopati risk faktörleri
  varsa (faktör V leiden..)
• Akrabalarinda Hiperhomosisteinemi ve MTHFR gen
  mutasyonu olanlarda istenebilir.

120
(No Transcript)
121
(No Transcript)
122
(No Transcript)
123

• Y delesyonlari özellikle 1 milyon
  spermatozoa/ml altinda olan hastalarda tespit
  edilmektedir.
• Y kromozomu mikrodelesyon taramasi diagnostik,
  prognostik ve koruyucu önleme sahiptir.
• Azospermik hastalarda rastlanacak komplet AZFa
  veya AZFb delesyonlari testiküler sperm elde
  edilmesi açisindan negatif prognostik degere
  sahiptir.

124

• HOMOSISTEIN
• Homosistinüri tanisi,
• Vitamin B12 ve folat yetmezligi tanisi
  
• KKH- Inme riskini tahmin etmede kullanilir.
• Vitamin B6,12 ve Folat homosistein
  metabolizmasinda gereklidir, bunlar eksikse
  homosistein artar.
• Homosistein yüksekligi de anormal pihtilasma
  ve serbest radikallerin endotele hasari ile
  damar tikanikliklari,MI (kalp krizi) ,felç
  riskini artirir.
• Homosisteinde her 5 umol/L'lik artis KKH
  riskini ortalama 240
• oraninda arttirmaktadir.

125

• FAKTÖR V LEIDEN MUTASYONU-PROTROMBIN (PT)
• 20210 MUTASYONU
• Faktör V proteinini kodlayan gende bir
  nükleotitde nokta mutasyonu sonucu faktör V
  leiden olusur.
• Mutant Faktör V normal çalisir ancak
  kendisini inhibe eden aktive Protein C ye
  dirençlidir (aktive Protein C rezistansi da
  denir).
• Sonuçta inhibe olmayan Faktör V leiden bol
  miktarda trombin olusumuna ve artmis venöz
  tromboemboli riskine neden olur.
• Ayni durum Protrombin (PT) 20210 proteini
  için de gereklidir.
• Faktör V leiden mutasyonu Amerika da anormal
  pihtilasmaya predispozisyon yaratan en sik
  genetik bozukluktur. 5 e varan oranda bu
  mutasyon izlenmektedir ve bu kisiler
  genellikle heterozigottur.

126

• FAKTÖR V LEIDEN MUTASYONU-PROTROMBIN (PT)
• 20210 MUTASYONU
• Heterozigotlarda venöz tromboembolizm riski
  normale göre 3-8 kat, homozigotlarda ise 50-80
  kat artmistir
• Ayni durum Protrombin 20210 içinde
  geçerlidir ama bunda tromboz riski daha azdir
  ve görülme sikligi da daha azdir(1-2)
• Bu iki mutasyon birbirinden bagimsiz oldugu
  için test olarak istenirken ayri ayri
  istenmelidir.

127
(No Transcript)
128
GAD (GLUTAMIK ASIT DEKARBOKSILAZ)
129

• 17-OH PROGESTERON
• Adrenal bezler ve Overlerde, kolesterolden
  sentezlenir.
• 21-Hidroksilaz ve 11 Hidroksilaz enzimleri ile
  kortizole çevrilir.

130
(No Transcript)
131
(No Transcript)
132
(No Transcript)
133

• MAKRO- PROLAKTIN
• Prolaktinin makromoleküler formu
• Aminoasit zincirinin dimerizasyonu,
  polimerizasyonu veya prolaktinin IgG
  antikorlari ile kompleks olusturmasi sonucu
  olusur.
• Makroprolaktinemili hastalarin serumlarinda
  anti-prolaktin ab
• Bu formun biyolojik aktivitesi düsük.
  (kompleksin membrandan geçip prolaktin
  reseptörlerine ulasmasi güç ). Bu nedenle de
  hiperprolaktinemi semptom ve bulgulari
  gözlenmez.
• 10 26 oraninda gözlenebilmektedir.
• Prolaktin artisina ragmen amenore ve
  galaktorenin neden ortaya çikmadigi
  açiklamaktadir.

134

• PAI-1 (PLAZINOJEN AKTIVATÖR INHIBITÖR-1)
• Fizyolojik fibrinolizis, trombüs plagina
  cevaben olusan düzeltici bir olaydir. Burada
  plazminojen doku plazminojen aktivatörleri ile
  plazmine döndürülür ve plazminde fibrini, diger
  koagülasyon proteinlerini, fibrinojeni, F 5 ve F
  8'i yikar ve böylece asiri pihtilasmayi
  önler.

PAI-1 plazmin olusumunu sinirlayarak
fibrinolizisin dozunda olmasini saglar.
PAIlerinde eksiklik plazminojenin kontrolsuz
üretimi ve asiri fibrin yikimi ile kanama
riskinde artisla sonuçlanir.
135
(No Transcript)
136

• ANTI-KARDIYOLIPIN ANTIKOR
• SLE de hücrelerde bulunan ve bir fosfolipid olan
  kardiyolipine antikorlar sikça saldirir
  Anti-Kardiyolipin Ab
• Arteryel ve Venöz trombozlar Tekrarlayan
  Düsükler Trombositopeni olur Antifosfolipid
  sendrom.
• Pozitif Olabildigi Diger Durumlar (Nadir)
• Sifiliz
• Lupus Like Sendromu
• Spontan Trombozis
• Konnektif doku hastalari (Sjörgen sendromu,
  CREST, Dermatomiyozitis, Polimiyozitis..)
• Pozitif sonuçlar ortalama 1 ay sonra
  tekrarlanmalidir.

137

• Anti-Kardiyolipin Ab ve Lupus Antikoagülani birer
  Anti-fosfolipid Antikordur.
• SLEda Lupus antikoagülani 8-65 pozitif,
• Anti-Kardiyolipin Abu 25-60
  pozitiftir.
• Anti-fosfolipid Antikorlarin pozitifligi ile
• Tekrarlayan düsükler
• Uzamis APTT
• Derin ven trombozlari
• Trombositopeni
• Inme
• Kangren
• Kalp krizleri
• Deride nekrozlar görülebilmektedir.

138

• Anti ds-DNA
• ANAnin bir alt grubudur. SLE tani ve takibinde
  kullanilir.
• Yükseldigi durumlar
• SLE
• Diger otoimmün hastaliklar,
• Kronik hepatit
• Enfeksiyoz mononükleoz
• Biliyer siroz.
• Ilaçlar (hidralazin ve prokainamid)

139

• Anti-Retikülin Antikoru
• Gluten sensitif enteropati ve dermatitis
  herpetiformis tani ve tedavisinin takibinde
  kullanilir.
• gluten sensitif enteropatili çocuklarin 60i,
  yetiskinlerin 30unda saptanmistir.
• Dermatitis herpetiformis (20) ve
• Crohns Disease hastalarinin serumunda da
  bulunur.

140

• Anti-Sentromer Antikor (ACA)
• CREST Sendromlu hastalarda (Kalsinozis,Raynouds
  fenomeni, Özafageal hipomotilite, Sklerodaktili
  veTelenjektazi)
• bu otoantikorlar saptanmistir.

141

• Beta-2 Mikroglobulin
• Çekirdekli hücrelerin membraninda, protein.
• Özellikle tümör hücreleri ve lenfositler
  tarafindan kana salinmaktadir. Böbrekten
  normalde 1den daha az atilir. Özellikle renal
  transplantli hastalarin takibinde kullanislidir.
• Serumda yükseldigi durumlar
• Lenfoma, lösemi, myeloma
• Glomerüler böbrek hastaliklari,
• Renal transplant rejeksiyonu,
• Viral enfleksiyonlar,
• Kronik enflamatuar hastaliklar.
• Azaldigi durumlar
• Tübüler fonksiyon bozuklugu olan hastalar (
  serumda düser, idrarda artar)

142

• ENA Antikorlari (Ekstrakte Edilebilir Nükleer
  Antijen Antikorlari) (Sm, RNP, ss-A, ss-B)
• SLE ve Sjögren sendromunun ayrilmasi dahil bag
  dokusu hastaliklarinin
• SLE
• Miks bag dokusu hastaligi
• Sjögren sendromu
• Skleroderma
• Dermatomyozit
• Polimyozit
• ayrimi ve tanisinda kullanilir.

143

• Glukoz 6 Fosfat Dehidrogenaz (G-6-PD)
• Eksikligi hemolitik anemiye neden olur.
• Xe bagimli genetik defekt dünya çapinda 2-3
  oraninda görülür.
• Bu kisilerde ilaçlarla, ciddi enfeksiyonlarla ve
  stresle hemoliz gelisir.
• Yükseldigi durumlar
• -Pernisiyöz anemi
• -Megaloblastik Anemi
• -Kronik Kan Kaybi
• -MI
• -Hepatik Koma
• -Hipertiroidizm
• Azaldigi durumlar
• -G-6-PD Eksikligi
• -Hemolitik Anemi
• -Nadir Nonsferositik A