Witam Panstwa na wykladzie z MAKROEKONOMII, :)

1
Witam Panstwa na wykladzie z MAKROEKONOMII, )
2
ZRÓDLA WIEDZY 1. WYKLAD 2. SERWIS
INTERNETOWY www.podstawyekonomii.pl/MAKROEKONOMI
A/O konstrukcji serwisu
3
(No Transcript)
4
(No Transcript)
5
Boguslaw Czarny Katedra Ekonomii II,
SGH   M A K R O E K O N
O M I A www.podstawyekonomii.pl/
MAKROEKONOMIA/    Wykorzystuje m. in.
podreczniki R. Dornbusch, S. Fischer i R.
Startz Macroecono-mics, McGraw-Hill 2003 G.
Mankiw Macroeconomics, Worth Publishers 1994 D.
Miles, A. Scott Macroeconomics, John Wiley
Sons, Inc. 2005 M. Gärtner Macroeconomics,
Pearson Education Limited 2003 M. Burda, Ch.
Wyplosz Macroeconomics. A European Text, Oxford
University Press 2009 (5th edition). Zakladam
opanowanie przez studentów podstaw makroekonomii
(zob. np. B. Czarny Podstawy ekonomii, PWE
2011). Skrypt do wykladu jest dostepny w tym
serwisie interneto-wym.   T R E S C
W Y K L A D U   1. RACHUNKOWOSC SPOLECZNA
2. WZROST GOSPODARCZY I3. WZROST GOSPODARCZY
II4. MODEL IS-LM I5. MODEL IS-LM II6.
ZAGREGOWANA PODAZ, PLACE, CENY I BEZROBOCIE I7.
ZAGREGOWANA PODAZ, PLACE, CENY I BEZROBOCIE
II8. TEORIA PARYTETU SILY NABYWCZEJ9.
POLITYKA GOSPODARCZA W GOSPODARCE OTWARTEJ I10.
POLITYKA GOSPODARCZA W GOSPODARCE OTWARTEJ II
  Uwaga! Po ostatnim wykladzie odbedzie sie
krótki sprawdzian z makroekonomii.    
ZAPRASZAM! Warszawa, 22 pazdziernika
2010 r.
6
UWAGA!Na sprawdzianie obowiazuje znajomosc
CALEGO wykladu i wskazanej literatury.
7
(No Transcript)
8
MIERZYMY DOCHÓD NARODOWY
9
1. POMIAR PKB Studia MAKROEKONOMII zwykle
rozpoczyna analiza sposobu mierzenia EFEKTÓW
PRACY CALEGO SPOLE-CZENSTWA, a zarazem takze
POZIOMU ZYCIA SPOLE-CZENSTWA (przeciez poziom
zycia spoleczenstwa zalezy wlasnie od wielkosci
produkcji gospodarki).
10
Chodzi o sposób mierzenia tzw. PRODUKTU
KRAJOWE-GO BRUTTO (PKB) i grupy spokrewnionych z
PKB mierni-ków pochodnych (np. PRODUKT NARODOWY
BRUTTO, PNB).
11
1.1. Oto metoda WYDATKOWA (ang. expenditure
ap-proach) obliczania PKB. Sumujemy roczne
wydatki na NOWE DOBRA FINALNE (na dobra gotowe, a
nie na dobra POSREDNIE, czyli zu-zywane do ich
produkcji ). Chodzi o - wydatki konsumentów
na konsumpcje, C, - wydatki firm na inwestycje,
I, - wydatki panstwa na zakup dóbr, G, -
wydatki zagranicy na dobra wytworzone w naszym
kra-ju, (eksport, X).
12
Sumujemy roczne wydatki na NOWE DOBRA FINALNE.
Y1 C I G X Powstala sume pomniejszamy o
zakupy dóbr zagranicz-nych (import, ZA) suma tych
wydatków stanowi produkt krajowy brutto (PKB, Y).
(Y1) Y1 C I G X - Z
--------------------------------------------------
-------------------------A Dla uproszczenia
zalozymy, ze importowane sa tylko dobra
konsump-cyjne.
13
Tak czy nie? Czy te opinie sa prawdziwe, czy
falszywe? Odpowiedzi uzasadnij. Aby zwiekszyc
PKB, wystarczy, ze spoleczenstwo zacznie
produ-kowac towary drogie, a zaprzestanie
produkcji rzeczy tanich.
14

• Tak czy nie?
• Czy te opinie sa prawdziwe, czy falszywe?
  Odpowiedzi uzasadnij.
• Aby zwiekszyc PKB, wystarczy, ze spoleczenstwo
  zacznie produ-kowac towary drogie, a zaprzestanie
  produkcji rzeczy tanich.
• Nie. Oto kilka kontrargumentów
• zapewne za pomoca czynników produkcji,
  zaoszczedzonych dzieki rezygnacji z produkcji
  rzeczy tanich nie daloby sie produkowac rzeczy
  drogich
• 2. dobra do tej pory tanie zaczelyby drozec, a
  dobra do tej pory drogie zaczelyby taniec
  wkrótce podwazyloby to sens takiego dzialania
• 3. w dodatku w efekcie takiej polityki produkcja
  okazalaby sie gorzej dostosowana do potrzeb
  obywateli.

15
ZADANIE 1. a) Czy PKB w Polsce w 2005 r.
obejmowal (i) Wartosc starych znaczków kupionych
w tym roku przez filatelistów od kolegów?
16
ZADANIE 1. a) Czy PKB w Polsce w 2005 r.
obejmowal (i) Wartosc starych znaczków kupionych
w tym roku przez filatelistów od kolegów? 1.
a.) (i) Nie. W przypadku znaczków chodzi o zmiane
struktury wlasnosci majatku w spoleczenstwie, nie
o produkcje nowych dóbr. (ii) Wartosc gazu
paralizujacego wyprodukowanego w tym roku dla
wojska?
17
ZADANIE 1. a) Czy PKB w Polsce w 2005 r.
obejmowal (i) Wartosc starych znaczków kupionych
w tym roku przez filatelistów od kolegów? a.)
(i) Nie. W przypadku znaczków chodzi o zmiane
struktury wlas-nosci majatku w spoleczenstwie,
nie o produkcje nowych dóbr. (ii) Wartosc gazu
paralizujacego wyprodukowanego w tym roku dla
wojska? (ii) Tak. Jest to czesc wydatków
panstwa na zakup dobr, G. (iii) Wartosc
wyprodukowanego w 2005 r. i kupionego w sklepie
na Grodzkiej w Poznaniu amuletu z ropuszej skóry?
18
ZADANIE 1. a) Czy PKB w Polsce w 2005 r.
obejmowal (i) Wartosc starych znaczków kupionych
w tym roku przez filatelistów od kolegów? a.)
(i) Nie. W przypadku znaczków chodzi o zmiane
struktury wlasnosci majatku w spoleczenstwie, nie
o produkcje nowych dóbr. (ii) Wartosc gazu
paralizujacego wyprodukowanego w tym roku dla
wojska? (ii) Tak. Jest to czesc wydatków panstwa
na zakup dobr, G. (iii) Wartosc wyprodukowanego
w 2005 r. i kupionego w sklepie na Grodzkiej w
Poznaniu amuletu z ropuszej skóry? (iii) W
przypadku legalnego handlu amuletami chodzi o
wydatek konsumpcyjny, który powoduje zwiekszenie
sie PKB. (iv) Wartosc heroiny sprzedawanej przed
szkolami?
19
ZADANIE 1. a) Czy PKB w Polsce w 2005 r.
obejmowal (i) Wartosc starych znaczków kupionych
w tym roku przez filatelistów od kolegów? a.)
(i) Nie. W przypadku znaczków chodzi o zmiane
struktury wlasnosci majatku w spoleczenstwie, nie
o produkcje nowych dóbr. (ii) Wartosc gazu
paralizujacego wyprodukowanego w tym roku dla
wojska? (ii) Tak. Jest to czesc wydatków panstwa
na zakup dobr, G. (iii) Wartosc wyprodukowanego
w 2005 r. i kupionego w sklepie na Grodzkiej w
Poznaniu amuletu z ropuszej skóry? (iii) W
przypadku legalnego handlu amuletami chodzi o
wydatek konsumpcyjny, który powoduje zwiekszenie
sie PKB. (iv) Wartosc heroiny sprzedawanej przed
szkolami? (iv) Nie. To jest czesc nielegalnej
gospodarki nieoficjalnej.
20
b) A czy miernik produkcji w Polsce w 2005 r.
powinien objac te produkty? Dlaczego? (i) (stare
znaczki)
21
b) A czy miernik produkcji w Polsce w 2005 r.
powinien objac te produkty? Dlaczego? (i) (stare
znaczki) Nie. Te znaczki nie zostaly wydrukowane
w 2005 r., wiec nie sa efektem pracy Polaków w
2005 r. (ii) (gaz paralizujacy)
22
b) A czy miernik produkcji w Polsce w 2005 r.
powinien objac te produkty? Dlaczego?(i) (stare
znaczki) Nie. Te znaczki nie zostaly wydrukowane
w 2005 r., wiec nie sa efektem pracy Polaków w
2005 r. (ii) (gaz paralizujacy) Jedni powiedza,
ze ten gaz zaspokaja ludzkie potrzeby,
przyczy-niajac sie do wzrostu bezpieczenstwa
Polaków, zatem powinien zos-tac wliczony do PKB.
Inni jak Nordhaus i Tobin - uznaja ten gaz za
dobro posrednie, które jest potrzebne, aby mozna
bylo spokojnie wytwarzac dobra, które naprawde
zaspokajaja ludzkie potrzeby. (iii) (amulet)
23
b) A czy miernik produkcji w Polsce w 2005 r.
powinien objac te produkty? Dlaczego? (i) (stare
znaczki) Nie. Te znaczki nie zostaly wydrukowane
w 2005 r., wiec nie sa efektem pracy Polaków w
2005 r. (ii) (gaz paralizujacy) Jedni powiedza,
ze ten gaz zaspokaja ludzkie potrzeby,
przyczy-niajac sie do wzrostu bezpieczenstwa
Polaków, zatem powinien zos-tac wliczony do PKB.
Inni jak Nordhaus i Tobin - uznaja ten gaz za
dobro posrednie, które jest potrzebne, aby mozna
bylo spokojnie wytwarzac dobra, które naprawde
zaspokajaja ludzkie potrzeby. (iii)
(amulet) Ten amulet nie powstal i nie zostal
sprzedany w szarej strefie. Sklep na Grodzkiej
w Poznaniu to nie jest bazar. Amulet zas-pokaja
ludzkie potrzeby, i moim zdaniem - zostac
uznany za kon-sumpcyjne dobro finalne. (iv)
(heroina)
24
b) A czy miernik produkcji w Polsce w 2005 r.
powinien objac te produkty? Dlaczego? (iv)
(heroina) Spoleczenstwa zgodnie uznaja wytwarzana
nielegalnie heroine za dobro tak bardzo
niepozadane spolecznie (ang. merit bad), ze jego
produkcja raczej zmniejsza niz zwieksza stopien
zaspokojenia po-trzeb obywateli. Jesli
zaakceptujemy taki punkt widzenia, pewnie nie
bedziemy chcieli wliczac heroiny do PKB. Taka
decyzja jest ar-bitralna. Pomysl o tytoniu,
piwie, wysokoprocentowym alkoholu, miekkich
narkotykach. Nie jest oczywiste, które z tych
dóbr juz zasluguje na miano dobra tak bardzo
niepozadanego spolecznie, ze niegodnego wliczenia
do PKB. Rózne spoleczenstwa róznie roz-strzygaja
te kwestie. (Byc moze sa i tacy, którzy amulet z
ropuszej skóry uznaja za dobro niepozadane
spolecznie, argumentujac, ze handel takimi
rzeczami sprzyja zabobonom...).
25
ZADANIE Niektórzy mówia, ze ceny sa wagami, od
których zalezy wplyw zmian wielkosci produkcji
konkretnych dóbr na poziom PKB. a) Co to znaczy?
26
Niektórzy mówia, ze ceny sa wagami, od których
zalezy wplyw zmian wielkosci produkcji
konkretnych dóbr na poziom PKB. a) Co to znaczy?
Zaleznie od ceny konkretnego dobra finalnego
zwiekszenie lub zmniejszenie jego produkcji o
1000 sztuk spowoduje mniejszy lub wiekszy
przyrost wartosci wytwarzanego PKB. b) Ocen
pomysl zastapienia cen wyrazona w gramach waga
dóbr.
27
Niektórzy mówia, ze ceny sa wagami, od których
zalezy wplyw zmian wielkosci produkcji
konkretnych dóbr na poziom PKB. a) Co to znaczy?
Zaleznie od ceny konkretnego dobra finalnego
zwiekszenie lub zmniejszenie jego produkcji o
1000 sztuk spowoduje mniejszy lub wiekszy
przyrost wartosci wytwarzanego PKB. b) Ocen
pomysl zastapienia cen wyrazona w gramach waga
dóbr. To nie ma sensu. W odróznieniu od wagi,
cena dobra lepiej infor-muje o jego uzytecznosci
dla czlonków spoleczenstwa. Na przyk-lad,
kilogram ciezkiej stali ludzie mniej cenia od
kilograma lek-kich mikroprocesorów. Zastapienie
cen waga sprawiloby, ze zmiany PKB nie
odzwierciedlalyby rzeczywistej wartosci
pro-dukcyjnych dokonan spoleczenstwa.
28
ZADANIE Z powodu malego popytu zapasy w firmie A
wzrosly o 25 za to produkty firmy B cieszyly
sie zainteresowaniem nabywców, wiec zapasy
produkcji gotowej w tej firmie zmalaly o 25. a)
Czy w firmie A sprzedaz byla wieksza, czy
mniejsza od produkcji? A jak bylo w firmie B?
29
Z powodu malego popytu zapasy w firmie A wzrosly
o 25 za to produkty firmy B cieszyly sie
zainteresowaniem nabywców, wiec zapasy produkcji
gotowej w tej firmie zmalaly o 25. a) Czy w
firmie A sprzedaz byla wieksza, czy mniejsza od
produkcji? A jak bylo w firmie B? W firmie A
wieksza byla wielkosc produkcji. Skoro zapasy w
tej firmie sie zwiekszyly, to produkcja musiala
byc wieksza niz sprzedaz. Sytuacja w firmie B
byla odwrotna. b) Co stanowi róznice produkcji
i sprzedazy w tych firmach?
30
Z powodu malego popytu zapasy w firmie A wzrosly
o 25 za to produkty firmy B cieszyly sie
zainteresowaniem nabywców, wiec zapasy produkcji
gotowej w tej firmie zmalaly o 25. a) Czy w
firmie A sprzedaz byla wieksza, czy mniejsza od
produkcji? A jak bylo w firmie B? W firmie A
wieksza byla wielkosc produkcji. Skoro zapasy w
tej firmie sie zwiekszyly, to produkcja musiala
byc wieksza niz sprzedaz. Sytuacja w firmie B
byla odwrotna. b) Co stanowi róznice produkcji
i sprzedazy w tych firmach? Zmiana stanu
zapasów. c) Co jest lepszym miernikiem efektów
pracy firmy W DANYM ROKU jej produkcja, czy
wielkosc jej sprzedazy? Dlaczego?
31
Z powodu malego popytu zapasy w firmie A wzrosly
o 25 za to produkty firmy B cieszyly sie
zainteresowaniem nabywców, wiec zapasy produkcji
gotowej w tej firmie zmalaly o 25. a) Czy w
firmie A sprzedaz byla wieksza, czy mniejsza od
produkcji? A jak bylo w firmie B? W firmie A
wieksza byla wielkosc produkcji. Skoro zapasy w
tej firmie sie zwiekszyly, to produkcja musiala
byc wieksza niz sprzedaz. Sytuacja w firmie B
byla odwrotna. b) Co stanowi róznice produkcji
i sprzedazy w tych firmach? Zmiana stanu
zapasów. c) Co jest lepszym miernikiem efektów
pracy firmy w DANYM ROKU jej produkcja, czy
wielkosc jej sprzedazy? Dlaczego? Oczywiscie
wielkosc produkcji. Przeciez sprzedawane moga byc
produkty wytworzone np. 10 lat temu, a wiec nie
stanowiace efektu tegorocznej pracy. Odwrotnie,
czesc wytworzonych w tym roku dóbr moze nie
zostac sprzedana. d) O jaka wielkosc nalezy
skorygowac wielkosc sprzedazy przed-siebiortswa,
aby obliczyc wielkosc jego produkcji w danym
ro-ku?
32
Z powodu malego popytu zapasy w firmie A wzrosly
o 25 za to produkty firmy B cieszyly sie
zainteresowaniem nabywców, wiec zapasy produkcji
gotowej w tej firmie zmalaly o 25. a) Czy w
firmie A sprzedaz byla wieksza, czy mniejsza od
produkcji? A jak bylo w firmie B? W firmie A
wieksza byla wielkosc produkcji. Skoro zapasy w
tej firmie sie zwiekszyly, to produkcja musiala
byc wieksza niz sprzedaz. Sytuacja w firmie B
byla odwrotna. b) Co stanowi róznice produkcji i
sprzedazy w tych firmach? Zmiana stanu zapasów.
c) Co jest lepszym miernikiem efektów pracy
firmy w danym roku jej produkcja, czy wielkosc
jej sprzedazy? Dlaczego? Oczywiscie wielkosc
produkcji. Przeciez sprzedawane moga byc produkty
wytworzone np. 10 lat temu, a wiec nie stanowiace
efektu tegorocznej pracy. Odwrotnie, czesc
wytworzonych w tym roku dóbr moze nie zostac
sprzedana. d) O jaka wielkosc nalezy skorygowac
wielkosc sprzedazy przedsiebiortswa, aby obliczyc
wielkosc jego produkcji w danym roku? O zmiane
stanu zapasów w przedsiebiorstwach. e) Czy
metoda liczenia PKB uwzglednia te ustalenia?
33
Z powodu malego popytu zapasy w firmie A wzrosly
o 25 za to produkty firmy B cieszyly sie
zainteresowaniem nabywców, wiec zapasy produkcji
gotowej w tej firmie zmalaly o 25. a) Czy w
firmie A sprzedaz byla wieksza, czy mniejsza od
produkcji? A jak bylo w firmie B? W firmie A
wieksza byla wielkosc produkcji. Skoro zapasy w
tej firmie sie zwiekszyly, to produkcja musiala
byc wieksza niz sprzedaz. Sytuacja w firmie B
byla odwrotna. b) Co stanowi róznice produkcji i
sprzedazy w tych firmach? Zmiana stanu zapasów.
c) Co jest lepszym miernikiem efektów pracy
firmy w danym roku jej produkcja, czy wielkosc
jej sprzedazy? Dlaczego? Oczywiscie wielkosc
produkcji. Przeciez sprzedawane moga byc produkty
wytworzone np. 10 lat temu, a wiec nie stanowiace
efektu tegorocznej pracy. Odwrotnie, czesc
wytworzonych w tym roku dóbr moze nie zostac
sprzedana. d) O jaka wielkosc nalezy skorygowac
wielkosc sprzedazy przedsiebiortswa, aby obliczyc
wielkosc jego produkcji w danym roku? O zmiane
stanu zapasów w przedsiebiorstwach. e) Czy
metoda liczenia PKB uwzglednia te ustalenia?
Tak. Przeciez w sklad inwestycji prywatnych (I)
we wzorze Y C I G X Z wchodzi zmiana
stanu zapasów.
34
ZADANIE Zagraniczne firmy kupily wiele
przedsiebiorstw i teraz przymu-sowo sprzedaja im
podzespoly po nienormalnie wysokich cenach (to
sie nazywa stosowac ceny transferowe). a)
Niektórzy nazy-waja takie postepowanie ukrytym
wywozem (transferem) zysków za granice. O co
chodzi tym ekonomistom?
35
Zagraniczne firmy kupily wiele przedsiebiorstw i
teraz przymu-sowo sprzedaja im podzespoly po
nienormalnie wysokich cenach (to sie nazywa
stosowac ceny transferowe). a) Niektórzy
nazy-waja takie postepowanie ukrytym wywozem
(transferem) zysków za granice. O co chodzi tym
ekonomistom? Taka nazwa dobrze odpowiada
opisanej sytuacji przeciez w efekcie zagraniczni
uczestnicy tych transakcji - kosztem swoich filii
- osiagaja dodatkowe nie opodatkowane zyski. W
gruncie rzeczy opisany proceder sprowadza sie do
zatem do ukrytego wy-wozu (transferu) z kraju nie
opodatkowanych zysków przez za-graniczne
przedsiebiorstwa. b) Jak ten transfer wplynie
na strukture PKB?
36
Zagraniczne firmy kupily wiele przedsiebiorstw i
teraz przymu-sowo sprzedaja im podzespoly po
nienormalnie wysokich cenach (to sie nazywa
stosowac ceny transferowe). a) Niektórzy
nazy-waja takie postepowanie ukrytym wywozem
(transferem) zysków za granice. O co chodzi tym
ekonomistom? Taka nazwa dobrze odpowiada
opisanej sytuacji przeciez w efekcie zagraniczni
uczestnicy tych transakcji - kosztem swoich filii
- osiagaja dodatkowe nie opodatkowane zyski. W
gruncie rzeczy opisany proceder sprowadza sie do
zatem do ukrytego wy-wozu (transferu) z kraju nie
opodatkowanych zysków przez za-graniczne
przedsiebiorstwa. b) Jak ten transfer wplynie
na strukture PKB? Wzrost wartosci importowanych
dóbr spowoduje wzgledne zmniejszenie sie eksportu
netto, NX.
37
(No Transcript)
38
1.2 A oto metoda DOCHODOWA (ang. income approach)
obliczania PKB. PKB jest suma dochodów
wlascicieli czynników produkcji (Y2) Przeciez w
danym okresie SUMA WARTOSCI kupionych przez
konsumentów, firmy, panstwo i zagranice nowych
DÓBR FINALNYCH RÓWNA SIE SUMIE DOCHO-DÓW
wlascicieli czynników produkcji uzytych w celu
wy-produkowania tych dóbr.
39
Roczny utarg producentów dóbr finalnych (czyli
PKB) sklada sie zA 1. Zysku wlascicieli
kapitalu rzeczowego (maszyny, urza-dzenia
techniczne, budowle, budynkiB). 2. Plac
pracowników 3. KOSZTÓW RZECZOWYCH (koszty
zuzywanych dóbr posrednich). Te KOSZTY RZECZOWE
sa utargiem producentów dóbr posrednich
pierwszego rzedu, bezposrednio potrzeb-nych do
wytworzenia dóbr finalnych. (UPDP1 - utarg
producentów dóbr posrednich pierwszego
rzedu) ----------------- A Zakladam, ze ziemia
jest rodzajem kapitalu. B Zakladam, ze kapital
sie nie zuzywa.
40
Kazda czastka wartosci dóbr finalnych jest
zyskiem, placa, lub wynagrodzeniem wlascicieli
dóbr posrednich ostatnie-go rzedu, czyli np.
bogactw naturalnych.
gdzie UPDF - utarg producenta dobra finalnego.
Z zysk. P place. UPDP1 - utarg producentów
dóbr posrednich pierwszego rzedu. UPDP2 -
utarg producentów dóbr posrednich drugiego
rzedu. UPDP0 - utarg producentów dóbr
posrednich ostatniego rzedu, czyli np. bogactw
naturalnych.
41
Utarg producentów dóbr posrednich pierwszego
rzedu równiez sklada sie z 1. zysku, 2.
plac, 3. KOSZTÓW RZECZOWYCH, czyli tym razem
- utargu producentów dóbr posrednich drugiego
rzedu, zuzywanych do produkcji dóbr posred-nich
pierwszego rzedu. (UPDP2 - utarg producentów
dóbr posrednich drugiego rzedu) I tak dalej
42
Posuwajac sie w glab procesu produkcji
dowolnego dob-ra finalnego, odkrywamy w koncu, ze
producent dóbr pos-rednich kolejnego rzedu nie
zuzywa dóbr posrednich. Wartosc tych dóbr
posrednich ostatniego rzedu (czyli utarg
producentów dóbr posrednich ostatniego rzedu,
UPDPo ) w calosci sklada sie z dochodów
wlascicieli czyn-ników.
43
Kazda czastka wartosci dóbr finalnych jest
zyskiem, placa, lub wynagrodzeniem wlascicieli
dóbr posrednich ostatnie-go rzedu, czyli np.
bogactw naturalnych.
gdzie UPDF - utarg producenta dobra finalnego.
Z zysk. P place. UPDP1 - utarg producentów
dóbr posrednich pierwszego rzedu. UPDP2 -
utarg producentów dóbr posrednich drugiego
rzedu. UPDP0 - utarg producentów dóbr
posrednich ostatniego rzedu, czyli np. bogactw
naturalnych.
44
DYGRESJA Jest jeszcze metoda PRODUKCYJNA (ang.
production ap-proach) obliczania PKB. PKB jest
suma WARTOSCI DODANEJ w gospodarce. WARTOSC
DODANA (ang. value addad) jest róznica war-tosci
sprzedanych dóbr i kosztu kupionych w celu ich
wypro-dukowania dóbr posrednich. Na rysunku
tworzona przez kolejnych producentów wartosc
dodana równa sie sumie ich zysków i wyplacanych
przez nich plac. Poniewaz utarg producentów dóbr
posred-nich ostatniego rzedu, UPDPO, sklada sie
wylacznie z war-tosci dodanej, suma wartosci dóbr
finalnych jest równa su-mie wartosci dodanej.

KONIEC DYGRESJI
45
ZADANIE Dlaczego Niemcy sa bogaci, a Polacy
klepia biede i co wspólnego ma z tym PKB?
46

• Dlaczego Niemcy sa bogaci, a Polacy klepia biede
  i co wspól-
• nego ma z tym PKB?
• W porównaniu z Polakami Niemcy sa bogaci, bo
  przecietny Nie-miec w ciagu roku wytwarza
  kilkukrotnie wiecej dóbr wlicza-nych do produktu
  krajowego brutto niz przecietny Polak.
• b) Gdyby polskie firmy zaczely placic
  pracownikom tyle, co niemieckie, Polacy mogliby
  sobie kupic tyle samo dóbr, co Niemcy! Czy to
  prawda wykorzystaj odpowiedz na pytanie (a)?

47

• Dlaczego Niemcy sa bogaci, a Polacy klepia biede
  i co wspól-
• nego ma z tym PKB?
• W porównaniu z Polakami Niemcy sa bogaci, bo
  przecietny Nie-miec w ciagu roku wytwarza
  kilkukrotnie wiecej dóbr wlicza-nych do produktu
  krajowego brutto niz przecietny Polak.
• b) Gdyby polskie firmy zaczely placic
  pracownikom tyle, co niemieckie, Polacy mogliby
  sobie kupic tyle samo dóbr, co Niemcy! Czy to
  prawda wykorzystaj odpowiedz na pytanie (a)?
• To nie jest prawda. Kilkukrotne podniesienie
  nominalnej war-tosci wynagrodzen nie zmieniloby
  od razu ilosci dóbr wytwa-rzanych przez
  przecietnego Polaka. W efekcie wzroslyby ceny, a
  realna wartosc plac nie zmienilaby sie znaczaco.
• c) Od czego zalezy, czy spoleczenstwo wytwarza
  maly, czy duzy PKB (wymien kilka przyczyn)?

48

• Dlaczego Niemcy sa bogaci, a Polacy klepia biede
  i co wspól-
• nego ma z tym PKB?
• W porównaniu z Polakami Niemcy sa bogaci, bo
  przecietny Nie-miec w ciagu roku wytwarza
  kilkukrotnie wiecej dóbr wlicza-nych do produktu
  krajowego brutto niz przecietny Polak.
• b) Gdyby polskie firmy zaczely placic
  pracownikom tyle, co niemieckie, Polacy mogliby
  sobie kupic tyle samo dóbr, co Niemcy! Czy to
  prawda (wykorzystaj odpowiedz na pytanie (a))?
• To nie jest prawda. Kilkukrotne podniesienie
  nominalnej war-tosci wynagrodzen nie zmieniloby
  od razu ilosci dóbr wytwa-rzanych przez
  przecietnego Polaka. W efekcie wzroslyby ceny, a
  realna wartosc plac nie zmienilaby sie znaczaco.
• c) Od czego zalezy, czy spoleczenstwo wytwarza
  maly, czy duzy PKB (wymien kilka przyczyn)?
• To, jak duzy jest PKB per capita w danym kraju,
  zalezy od ilosci pracy swiadczonej przez to
  spoleczenstwo, a takze od produkcyjnosci
  (wydajnosci) tej pracy. Z kolei wydajnosc pracy
  zalezy od wielu czynników, w tym np. od ilosci
  kapitalu rzeczowego w gospodarce, od sposobu
  zorganizowania gospo-darki, od kwalifikacji
  pracowników.

49
2. Pochodne w stosunku do PKB mierniki efektów
pracy spoleczenstwa

50
ZADANIE. Konsumpcja wynosi 100 inwestycje
przedsiebiorstw - 60 wydat-ki panstwa na zakup
dóbr - 50 eksport - 40 import - 30 dochód
netto z zagranicy 10 podatki posrednie - 40
podatki bezposred-nie - 20 platnosci transferowe
20 oszczednosci gospodarstw do-mowych - 80
amortyzacja - 15. Panstwo nie posiada czynników
produkcji. a) Oblicz produkt krajowy brutto
zastosuj metoda wydatkowa.
51
ZADANIE. Konsumpcja wynosi 100 inwestycje
przedsiebiorstw - 60 wydat-ki panstwa na zakup
dóbr - 50 eksport - 40 import - 30 dochód
netto z zagranicy 10 podatki posrednie - 40
podatki bezposred-nie - 20 platnosci transferowe
20 oszczednosci gospodarstw do-mowych - 80
amortyzacja - 15. Panstwo nie posiada czynników
produkcji. a) Oblicz produkt krajowy brutto
zastosuj metoda wydatkowa. Y C I G NX
100 60 50 40 30 220. b) Ile wynosi
produkt narodowy brutto?
52
ZADANIE. Konsumpcja wynosi 100 inwestycje
przedsiebiorstw - 60 wydat-ki panstwa na zakup
dóbr - 50 eksport - 40 import - 30 dochód
netto z zagranicy 10 podatki posrednie - 40
podatki bezposred-nie - 20 platnosci transferowe
20 oszczednosci gospodarstw do-mowych - 80
amortyzacja - 15. Panstwo nie posiada czynników
produkcji. a) Oblicz produkt krajowy brutto
zastosuj metoda wydatkowa. Y C I G NX
100 60 50 40 30 220. b) Ile wynosi
produkt narodowy brutto? Produkt narodowy
brutto jest równy produktowi krajowemu brutto
plus saldo dochodów kraju i zagranicy z tytulu
wlasnosci czynnikow produkcji. A zatem PNB 220
10 230. c) A teraz oblicz dochód narodowy.
53
ZADANIE. Konsumpcja wynosi 100 inwestycje
przedsiebiorstw - 60 wydat-ki panstwa na zakup
dóbr - 50 eksport - 40 import - 30 dochód
netto z zagranicy 10 podatki posrednie - 40
podatki bezposred-nie - 20 platnosci transferowe
20 oszczednosci gospodarstw do-mowych - 80
amortyzacja - 15. Panstwo nie posiada czynników
produkcji. a) Oblicz produkt krajowy brutto
zastosuj metoda wydatkowa. Y C I G NX
100 60 50 40 30 220. b) Ile wynosi
produkt narodowy brutto? Produkt narodowy
brutto jest równy produktowi krajowemu brutto
plus saldo dochodów kraju i zagranicy z tytulu
wlasnosci czynnikow produkcji. A zatem PNB 220
10 230. c) A teraz oblicz dochód narodowy.
Dochód narodowy (DN) równa sie produktowi
narodowemu brut-to minus amortyzacja, minus
podatki posrednie. A zatem DN 230 15 40
175. d) Ile wynosza dochody wlascicieli
czynnikow produkcji?
54
ZADANIE. Konsumpcja wynosi 100 inwestycje
przedsiebiorstw - 60 wydat-ki panstwa na zakup
dóbr - 50 eksport - 40 import - 30 dochód
netto z zagranicy 10 podatki posrednie - 40
podatki bezposred-nie - 20 platnosci transferowe
20 oszczednosci gospodarstw do-mowych - 80
amortyzacja - 15. Panstwo nie posiada czynników
produkcji. a) Oblicz produkt krajowy brutto
zastosuj metoda wydatkowa. Y C I G NX
100 60 50 40 30 220. b) Ile wynosi
produkt narodowy brutto? Produkt narodowy
brutto jest równy produktowi krajowemu brutto
plus saldo dochodów kraju i zagranicy z tytulu
wlasnosci czynnikow produkcji. A zatem PNB 220
10 230. c) A teraz oblicz dochód narodowy.
Dochód narodowy (DN) równa sie produktowi
narodowemu brut-to minus amortyzacja, minus
podatki posrednie. A zatem DN 230 15 40
175. d) Ile wynosza dochody wlascicieli
czynnikow produkcji? Dochody wlascicieli
czynników produkcji sa równe dochodowi
na-rodowemu i wynosza 175.
55
Tablica Dochód narodowy brutto w Polsce w latach
2000-2002 (w mln zl, w cenach biezacych) a
Stanowi saldo wynagrodzen, dochodów od
inwestycji bezposrednich i portfelowych oraz
pozostalych dochodów i odsetek. Zródlo Rocznik
Statystyczny RP 2003, jw., s. 579.
2000 2001 2002
Ogólem 707032,1 745095,4 763414,8
PKB 713390,9 750785,9 771112,8
Dochód netto z zagranicya -6358,8 -5690,5 -7698,0
56
ZADANIE a) Czym róznia sie PKB i PNB?
57

• Czym róznia sie PKB i PNB?
• Saldem dochodów kraju i zagranicy z tytulu
  wlasnosci czynników produkcji.
• b) W Hipotecji na poczatku XXI w., dzialalo
  bardzo wiele filii firm zagranicznych. Jak
  wplywalo to na wielkosc róznicy PNB i PKB?
  Dlaczego?

58

• Czym róznia sie PKB i PNB?
• Saldem dochodów kraju i zagranicy z tytulu
  wlasnosci czynników produkcji.
• b) W Hipotecji na poczatku XXI w., dzialalo
  bardzo wiele filii firm zagranicznych. Jak
  wplywalo to na wielkosc róznicy PNB i PKB?
  Dlaczego?
• Ta róznica, czyli saldo z pytania (a), byla
  zapewne ujemna prze-ciez liczne zagraniczne
  firmy przynajmniej czesc swoich zysków wywozily z
  Hipotecji.
• c) Podaj jeden argument za tym, ze taka sytuacja
  jest dobra, i jeden za tym, ze jest ona zla dla
  gospodarki.

59

• Czym róznia sie PKB i PNB?
• Saldem dochodów kraju i zagranicy z tytulu
  wlasnosci czynników produkcji.
• b) W Hipotecji na poczatku XXI w., dzialalo
  bardzo wiele filii firm zagranicznych. Jak
  wplywalo to na wielkosc róznicy PNB i PKB?
  Dlaczego?
• Ta róznica, czyli saldo z pytania (a), byla
  zapewne ujemna prze-ciez liczne zagraniczne
  firmy przynajmniej czesc swoich zysków wywozily z
  Hipotecji.
• c) Podaj jeden argument za tym, ze taka sytuacja
  jest dobra, i jeden za tym, ze jest ona zla dla
  gospodarki.
• Oto argument za dzieki kapitalowi
  zagranicznemu inwestycje w kraju sa wieksze,
  rosnie produkcja, w kraju pojawia sie nowo-czesna
  technologia i sposoby organizacji pracy, sa
  tworzone nowe miejsca pracy.
• A oto argument przeciwko te filie mogly
  powstac dzieki wyku-powi krajowych przedsieborstw
  po zbyt niskich cenach, ich nowi wlasciele moga
  unikac placenia podatków, skutkiem ich obecnosci
  moze byc bankructwo krajowych konkurentów, a wiec
  takze wzrost bezrobocia.
• d) Podaj polski przyklad i odnoszace sie do
  niego argumenty (po jednym).

60

• Czym róznia sie PKB i PNB?
• Saldem dochodów kraju i zagranicy z tytulu
  wlasnosci czynników produkcji.
• b) W Hipotecji na poczatku XXI w., dzialalo
  bardzo wiele filii firm zagranicznych. Jak
  wplywalo to na wielkosc róznicy PNB i PKB?
  Dlaczego?
• Ta róznica, czyli saldo z pytania (a), byla
  zapewne ujemna prze-ciez liczne zagraniczne
  firmy przynajmniej czesc swoich zysków wywozily z
  Hipotecji.
• c) Podaj jeden argument za tym, ze taka sytuacja
  jest dobra, i jeden za tym, ze jest ona zla dla
  gospodarki.
• Oto argument za dzieki kapitalowi
  zagranicznemu inwestycje w kraju sa wieksze,
  rosnie produkcja, w kraju pojawia sie nowo-czesna
  technologia i sposoby organizacji pracy, sa
  tworzone nowe miejsca pracy.
• A oto argument przeciwko te filie mogly
  powstac dzieki wyku-powi krajowych przedsieborstw
  po zbyt niskich cenach, ich nowi wlasciele moga
  unikac placenia podatków, skutkiem ich obecnosci
  moze byc bankructwo krajowych konkurentów, a wiec
  takze wzrost bezrobocia.
• d) Podaj polski przyklad i odnoszace sie do
  niego argumenty (po jednym).
• Na poczatku XXI w. dobrym przykladem byly w
  Polsce hipermar-kety. Z jednej strony
  hipermarkety zaoferowaly Polakom nowo-czesna
  forme handlu, z drugiej - ich ekspansja zagrazala
  bank-ructwem wielu sklepikom nalezacym do
  polskich kupców.

61
3. Wady PKB i mierników pochodnych (przyklady)
PKB globalny a PKB per capita
Tablica PKB, ludnosc i PKB per capita w Indiach,
Nowej Zelandii i Polsce w 2002 r. (PKB w mld USD,
ceny biezace, ludnosc w mln osób, PKB per capita
w USD) a W 2001 r. Zródlo Rocznik
Statystyczny RP 2003, jw., s. 651, 653, 654, 761.

Kraje PKB Ludnosc PKB per capita
Indiea Polska Nowa Zelandia 457,0 189,0 59,3 1033,0 38,2 3,9 456 4 944 15 443
62
PKB nominalny a PKB realny
63
PKB nominalny a PKB realny, cd. - deflator (DEF)
DEF (PKBn/PKBr)100, wiec DEF
63/31)100203,2 A zatem, ceny wszystkich dóbr
wliczanych do PKB wzrosly przecietnie o 103,2.
64
ZADANIE W pewnym kraju wytwarza sie tylko chleb.
Tabela informuje o wielkosci produkcji, cenach i
liczbie ludnosci w tym kraju w dwóch kolejnych
latach. a) Podaj poziom realnego PKB w 2004 r.
Posluz sie cenami stalymi z 2003 r.
Rok Liczba bochenków Cena bochenka Liczba ludnosci
2003 5 3 15
2004 8 4 16
65
ZADANIE W pewnym kraju wytwarza sie tylko chleb.
Tabela informuje o wielkosci produkcji, cenach i
liczbie ludnosci w tym kraju w dwóch kolejnych
latach. a) Podaj poziom realnego PKB w 2004 r.
Posluz sie cenami stalymi z 2003 r. a) 8?3
24. b) Ile wynosi deflator PKB? Co to znaczy?
Rok Liczba bochenków Cena bochenka Liczba ludnosci
2003 5 3 15
2004 8 4 16
66
ZADANIE W pewnym kraju wytwarza sie tylko chleb.
Tabela informuje o wielkosci produkcji, cenach i
liczbie ludnosci w tym kraju w dwóch kolejnych
latach. a) Podaj poziom realnego PKB w 2004 r.
Posluz sie cenami stalymi z 2003 r. a) 8?3
24. b) Ile wynosi deflator PKB? Co to znaczy?
b) Deflator PKBN/PKBR ? 100 32/24? 100
133,(3). W 2004 r przecietnie ceny dóbr
wliczanych do PKB wzrosly w tym kraju o 33,(3).
c) Podaj stope zmiany realnego PKB per capita.
Rok Liczba bochenków Cena bochenka Liczba ludnosci
2003 5 3 15
2004 8 4 16
67
ZADANIE W pewnym kraju wytwarza sie tylko chleb.
Tabela informuje o wielkosci produkcji, cenach i
liczbie ludnosci w tym kraju w dwóch kolejnych
latach. a) Podaj poziom realnego PKB w 2004 r.
Posluz sie cenami stalymi z 2003 r. a) 8?3
24. b) Ile wynosi deflator PKB? Co to znaczy?
b) Deflator PKBN/PKBR ? 100 32/24? 100
133,(3). W 2004 r przecietnie ceny dóbr
wliczanych do PKB wzrosly w tym kraju o 33,(3).
c) Podaj stope zmiany realnego PKB per capita.
c) Realny PKB per capita w tym kraju powiekszyl
sie w 2004 r. z 15/15 1 do 24/16 1,5, czyli o
50.
Rok Liczba bochenków Cena bochenka Liczba ludnosci
2003 5 3 15
2004 8 4 16
68
Ceny w róznych krajach silnie róznia sie od
siebie (np. cena strzyzenia meskiego w Zurichu i
w Kutnie). Wiec statystycy publikuja informacje
o PKB w róznych krajach, przeliczajac ich waluty
na dolary (w celu dokonania porównan
miedzynarodowych) nie wedlug oficjalnego kursu
walutowego, lecz wedlug kursu odzwierciedlajacego
róznice poziomu wszyst-kich cen, czyli tzw.
parytet sily nabywczej (ang. purchasing power
parity PPP).
69
Okazuje sie, ze w rzeczywistosci biedni nie sa az
tak bied-ni, a bogaci az tak bogaci!
PKB per capita w Nowej Zelandii, Polsce i
Indiach kurs oficjalny (2002 r.) i kurs PPP
(2000 r.) Zródlo Dane ONZ.
Nowa Zelandia Polska India
Kurs oficjalny 15443 4944 456
Kurs PPP 20372 9837 2340
70
DALEJ PKB nie uwzglednia produkcji dóbr
finalnych w szarej strefie i w gospodarstwach
domowych. PKB nie uwzglednia wielu innych
zjawisk, od których za-lezy poziom zycia
spoleczenstwa np. bezpieczenstwa, zlych i
dobrych skutków czyjegos gospodarowania dla osób
postronnych (np. zanieczyszczenie srodowiska),
ilosci czasu wolnego, struktury dochodów
(sprawiedliwosci).
71
ZADANIE Ekonomisci uwazaja, ze PKB zaniza wartosc
efektów rocznej pracy spoleczenstwa o okolo ?,
poniewaz PKB nie uwzglednia m. in. wykonywanej
glównie przez kobiety pracy w gospodarstwie
domowym1. a) O jaka prace chodzi? Podaj
przyklady? --------------------- 1 Na
przyklad, z badan dr hab. Ilony
Blaszczak-Przybycinskiej z SGH w Warszawie
wynika, ze w Polsce wartosc pracy domowej
wynosila w 2004 r. okolo 30 PNB. Udzial pracy
domowej kobiet w tej wartosci wyniósl 66, a
udzial mezczyzn 34 (zob. Katarzyna Growiec,
Praca domowa czyli bez kasy na drugim etacie, w
Gazeta.pl z 24 lutego 2009 r.).
72
Ekonomisci uwazaja, ze PKB zaniza wartosc efektów
rocznej pracy spoleczenstwa o okolo ?, poniewaz
PKB nie uwzglednia m. in. wykonywanej glównie
przez kobiety pracy w gospodarstwie domowym. a) O
jaka prace chodzi? Podaj przyklady? Chodzi o
wykonywana zwykle przez kobiety prace taka jak
sprzatanie, przygotowywanie posilków, pranie,
wychowanie dzie- ci, opieka nad osobami chorymi,
opieka nad osobami starymi. b) Czy w Polsce
kobiety dostaja wynagrodzenie za te prace (po-daj
argument za i argument przeciw)?
73
Ekonomisci uwazaja, ze PKB zaniza wartosc efektów
rocznej pracy spoleczenstwa o okolo ?, poniewaz
PKB nie uwzglednia m. in. wykonywanej glównie
przez kobiety pracy w gospodarstwie domowym. a) O
jaka prace chodzi? Podaj przyklady? Chodzi o
wykonywana zwykle przez kobiety prace taka jak
sprzatanie, przygotowywanie posilków, pranie,
wychowanie dzie- ci, opieka nad osobami chorymi,
opieka nad osobami starymi. b) Czy w Polsce
kobiety dostaja wynagrodzenie za te prace (po-daj
argument za i argument przeciw)? Argument za
(przyklady) (i) Wynagrodzeniem dla kobiety sa
dobra produkowane przez mezczyzne w ramach
domowego podzialu pracy (np. naprawa kranu w
kuchni). (ii) Natura kobiety jest taka, ze
zwykle lubi ona wykonywac te prace, a
wynagrodzeniem jest dla kobiety zadowolenie
mezczyz-ny.
74
Ekonomisci uwazaja, ze PKB zaniza wartosc efektów
rocznej pracy spoleczenstwa o okolo ?, poniewaz
PKB nie uwzglednia m. in. wykonywanej glównie
przez kobiety pracy w gospodarstwie domowym. a) O
jaka prace chodzi? Podaj przyklady? Chodzi o
wykonywana zwykle przez kobiety prace taka jak
sprzatanie, przygotowywanie posilków, pranie,
wychowanie dzie- ci, opieka nad osobami chorymi,
opieka nad osobami starymi. b) Czy w Polsce
kobiety dostaja wynagrodzenie za te prace (podaj
argument za i argument przeciw)? Argument
przeciw (przyklady) (i) To glównie kobiety
wykonuja prace domowe, a obserwacja pokazuje, ze
nie dostaja pienieznego wynagrodzenia za te
prace. Nie dostaja takze emerytur z tytulu pracy
w gospodarstwie do-mowym. (ii) To nieprawda, ze
z natury rzeczy kobiety lubia te prace. W
dodatku praca domowa jest w powszechnej opinii
mniej pres-tizowa od pracy zarobkowej
wykonywanej poza gospodarstwem domowym.
75
c) Niektórzy twierdza, ze praca zarobkowa stwarza
mezczyznie mozliwosci, których nie ma pracujaca w
domu kobieta (np. dos-tepu do informacji,
zdobywania kapitalu ludzkiego, osiagania
prestizu, nawiazywania znajomosci, zatajania
dochodów, decydo-wania o przeznaczeniu
zarobionych pieniedzy). Sugeruja oni, ze sprzyja
to ekonomicznemu uzaleznieniu kobiet od mezczyzn.
Skomentuj te opinie. Zdania w tej sprawie sa
podzielone oto niektóre opinie (i) Ci
niektórzy maja po prostu racje czesto jest
wlasnie tak, jak oni twierdza. (ii) To bzdury!
Przestrzeganie naturalnego podzialu pracy w
rodzinie zapewnia spoistosc i szczescie rodziny.
76
Harding, S. (1995) Can Feminist Thought Make
Economics More Objective? Feminist Economics,
vol. 1, no. 1.
77
4. PRZYPLYWY I ODPLYWY (ang. injections,
leakages). Jak wiemy, zsumowawszy wynagrodzenia
wlascicieli czynników, powstale przy produkcji
dóbr finalnych i dóbr posrednich, Y2,
potrzebnych do produkcji dobr finalnych,
otrzymamy wartosc dóbr finalnych powstalych w tym
okresie, Y1 Y1Y2. Obrazem powstawania i
podzialu PKB na dochody wlascicieli czynników
produkcji jest model RUCHU OKREZNEGO WY-DATKÓW I
DOCHODÓW W GOSPODARCE.
78
4.1. RUCH OKREZNY WYDATKÓW I DOCHODÓW W GOSPO-
DARCE.
X
Z

I

S

Y1 CIGX-Z
C
G


GOSPODARSTWA
PRZEDSIEBIORSTWA

PANSTWO


DOMOWE

Y

Y
Y
- NT

NTT

B

2
d
2
d

OZNACZENIA C wydatki na konsumpcyjne dobra
finalne S oszczednosci Z import X
eksport I inwestycje Td podatki
bezposrednie G wydatki panstwa na zakup dóbr
B zasilki wyplacane przez panstwo (NT Td
B) po-datki netto Y1 suma wydatków na dobra
wchodzace w sklad PKB Y2 równa wydatkom na
dobra wchodzace w sklad PKB suma dochodów
wlasci-cieli czynników Yd dochód do dyspozycji
gospodarstw domowych.
79
X
Z

I


S

Y1 CIGX-Z
C
G


GOSPODARSTWA
PRZEDSIEBIORSTWA

PANSTWO


DOMOWE

Y

Y
Y
- NT

NTT

B

2
d
2
d

1. Konsumenci nie wydaja calych dochodów na
konsumpcje dóbr wytworzonych w kraju... ODPLYWY
Z RUCHU OKREZNEGO dochody gospodarstw
do-mowych, które nie sa wydawane na krajowe dobra
konsumpcyjne. 2. Produkty finalne od
przedsiebiorstw kupuja nie tylko gospodars-twa
domowe za dochody ze sprzedazy czynników...
PRZYPLYWY DO RUCHU OKREZNEGO - dochody
przedsie-biorstw, które nie sa wydatkami
gospodarstw domowych sfinanso-wanymi dzieki
sprzedazy czynników.
80
X
Z

I


S

Y1 CIGX-Z
C
G


GOSPODARSTWA
PRZEDSIEBIORSTWA

PANSTWO


DOMOWE

Y

Y
Y
- NT

NTT

B

2
d
2
d

ODPLYWY oszczednosci (S), podatki netto (Td-B),
import (Z). PRZYPLYWY inwestycje (I), wydatki
panstwa na dobra (G), eksport (X).
Oczywiscie istnieja inne odplywy (np. wysylane do
ojczyzny zarob-ki gastarbeiterów pracujacych w
naszym kraju) i przyplywy (np. przesylane do
kraju zyski zagranicznych filii naszych firm).
Pomi-jamy je, chcac uproscic analize.
81
4.2. RÓWNOSC PRZYPLYWÓW I ODPLYWÓW.
Z naszego modelu ruchu okreznego wynika, ze
odplywy ZAWSZE równaja sie przyplywom. Przeciez
X
Z

I


S

Y1 CIGX-Z
C
G


GOSPODARSTWA
PRZEDSIEBIORSTWA

PANSTWO


DOMOWE

Y

Y
Y
- NT

NTT

B

2
d
2
d

(1) Y1 C I G X Z. (2) Y1 Y2.
? I G X S NT
Z. (3) Y2 S C NT.  
82
W modelu ruchu okreznego odplywy ZAWSZE równaja
sie przyply-wom
(1) Y1 C I G X Z. (2) Y1 Y2.
? I G X S NT
Z. (3) Y2 S C NT.  
83
ZADANIE Odwolujac sie do równosci SNTZIGX
wskaz bezposredni skutek zdarzen a, b, c, d, e.
Opisz przyczyny powodujace zmiane którejs
zmiennej, zapewniajaca zachowanie równosci
odplywów i przyplywów. Wskaz inna mozliwosc. a)
Nowak dodatkowo zaosz-czedzil 1000 zl.
84
ZADANIE Odwolujac sie do równosci SNTZIGX
wskaz bezposredni skutek zdarzen a, b, c, d, e.
Opisz przyczyny powodujace zmiane którejs
zmiennej, zapewniajaca zachowanie równosci
odplywów i przyplywów. Wskaz inna mozliwosc. a)
Nowak dodatkowo zaosz-czedzil 1000 zl. Po lewej
stronie równosci rosna oszczednosci, S po prawej
stronie zwiekszaja sie inwestycje, I. (Maleja
wydatki na konsumpcje, C. Czesc wytworzonych dóbr
nie zostanie zatem sprzedana. Rosna zapasy, co
oznacza dodatkowe inwestycje). A oto inna
mozliwosc Zwiekszenie sie oszczednosci zmusza
banki do obnizenia stopy procentowej, co zacheca
inwestorów do zaciagniecia kredytów i zwiekszenia
inwestycji. b) Sejm zwiekszyl podatek dochodowy.

85
ZADANIE Odwolujac sie do równosci SNTZIGX
wskaz bezposredni skutek zdarzen a, b, c, d, e.
Opisz przyczyny powodujace zmiane którejs
zmiennej, zapewniajaca zachowanie równosci
odplywów i przyplywów. Wskaz inna mozliwosc. a)
Nowak dodatkowo zaosz-czedzil 1000 zl. Po lewej
stronie równosci rosna oszczednosci, S po prawej
stronie zwiekszaja sie inwestycje, I. (Maleja
wydatki na konsumpcje, C. Czesc wytworzonych dóbr
nie zostanie zatem sprzedana. Rosna zapasy, co
oznacza dodatkowe inwestycje). A oto inna
mozliwosc Zwiekszenie sie oszczednosci zmusza
banki do obnizenia stopy procentowej, co zacheca
inwestorów do zaciagniecia kredytów i zwiekszenia
inwestycji. b) Sejm zwiekszyl podatek dochodowy.
Zwiekszaja sie podatki, NT. Dysponujac
dodatkowymi srodkami panstwo zwieksza wydatki na
zakup dóbr, G. A oto inna mozli-wosc dodatkowe
wplywy z podatków panstwo lokuje w zagranicz-nych
obligacjach, rosna zakupy zagranicy, czyli
eksport, X. c) Wzrosly wydatki na policje.
86
ZADANIE Odwolujac sie do równosci SNTZIGX
wskaz bezposredni skutek zdarzen a, b, c, d, e.
Opisz przyczyny powodujace zmiane którejs
zmiennej, zapewniajaca zachowanie równosci
odplywów i przyplywów. Wskaz inna mozliwosc. a)
Nowak dodatkowo zaosz-czedzil 1000 zl. Po lewej
stronie równosci rosna oszczednosci, S po prawej
stronie zwiekszaja sie inwestycje, I. (Maleja
wydatki na konsumpcje, C. Czesc wytworzonych dóbr
nie zostanie zatem sprzedana. Rosna zapasy, co
oznacza dodatkowe inwestycje). A oto inna
mozliwosc Zwiekszenie sie oszczednosci zmusza
banki do obnizenia stopy procentowej, co zacheca
inwestorów do zaciagniecia kredytów i zwiekszenia
inwestycji. b) Sejm zwiekszyl podatek dochodowy.
Zwiekszaja sie podatki, NT. Dysponujac
dodatkowymi srodkami panstwo zwieksza wydatki na
zakup dóbr, G. A oto inna mozli-wosc dodatkowe
wplywy z podatków panstwo lokuje w zagranicz-nych
obligacjach, rosna zakupy zagranicy, czyli
eksport, X. c) Wzrosly wydatki na policje.
Rosna wydatki panstwa, G. W efekcie zwiekszaja
sie dochody gos-podarstw domowych dochodzi do
jednoczesnego wzrostu oszczed-nosci, S, importu,
Z, i podatków NT. Alternatywa wczesniej
wzrosly podatki, NT. d) Niemcy kupuja mniej
slaskiego wegla.
87
ZADANIE Odwolujac sie do równosci SNTZIGX
wskaz bezposredni skutek zdarzen a, b, c, d, e.
Opisz przyczyny powodujace zmiane którejs
zmiennej, zapewniajaca zachowanie równosci
odplywów i przyplywów. Wskaz inna mozliwosc. a)
Nowak dodatkowo zaosz-czedzil 1000 zl. Po lewej
stronie równosci rosna oszczednosci, S po prawej
stronie zwiekszaja sie inwestycje, I. (Maleja
wydatki na konsumpcje, C. Czesc wytworzonych dóbr
nie zostanie zatem sprzedana. Rosna zapasy, co
oznacza dodatkowe inwestycje). A oto inna
mozliwosc Zwiekszenie sie oszczednosci zmusza
banki do obnizenia stopy procentowej, co zacheca
inwestorów do zaciagniecia kredytów i zwiekszenia
inwestycji. b) Sejm zwiekszyl podatek dochodowy.
Zwiekszaja sie podatki, NT. Dysponujac
dodatkowymi srodkami panstwo zwieksza wydatki na
zakup dóbr, G. A oto inna mozli-wosc dodatkowe
wplywy z podatków panstwo lokuje w zagranicz-nych
obligacjach, rosna zakupy zagranicy, czyli
eksport, X. c) Wzrosly wydatki na policje.
Rosna wydatki panstwa, G. W efekcie zwiekszaja
sie dochody gos-podarstw domowych dochodzi do
jednoczesnego wzrostu oszczed-nosci, S, importu,
Z, i podatków NT. Alternatywa wczesniej
wzrosly podatki, NT. d) Niemcy kupuja mniej
slaskiego wegla. Zmniejsza sie eksport, X.
Malejace dochody gospodarstw domo-wych powoduja
spadek oszczednosci, S, importu, Z, i podatków
NT. Alternatywa protekcjonistyczna polityka
handlowa powoduje odpowiedni spadek importu, Z.
88
5. ZASTOSOWANIA RÓWNANIA I G X S NT
Z. Z równosci odplywów i przyplywów,
IGXSNTZ, wynikaja wazne wnioski, dotyczace
stosunku wielkosci wystepujacych w nim zmiennych,
czyli STRUKTURY GOSPODARKI. Umozliwiaja one
interpretacje tego, co dzieje sie w gospodarce.
89

• 5.1. BILANS WYDATKÓW I DOCHODÓW SEKTORA
  PRYWAT-NEGO, SEKTORA PUBLICZNEGO I ZAGRANICY.
•  
• I G X S NT Z
• (S I) (G NT) (X Z)
  (1)
•  
• Poslugujac sie nawiasami, pogrupowalem zmienne w
  pary. Oto ich interpretacja
• (GNT) róznica wydatków publicznych i wplywów z
  opodatkowa-nia netto (stan budzetu panstwa).
• (XZ) - róznica eksportu i importu (stan bilansu
  handlowego).
• (SI) róznica dochodów i wydatków sektora
  prywatnego.

90
  DYGRESJA (SI) róznica dochodów i wydatków
sektora prywatnego. Co to znaczy? Y2CSNT to
dochody sektora prywatnego (ich podzial opisuje
dolna czesc modelu ruchu okreznego). CINT to
wydatki sektora prywatnego (raz jeszcze przyjrzyj
sie modelowi ruchu okreznego...). Zatem róznica
dochodów i wydatków sektora prywatnego równa sie
(CSNT) - (CINT) (S-I). KONIE
C DYGRESJI
91
Czego dowiadujemy sie z równania (1)
(S I) (G NT) (X
Z)? Otóz ewentualnej nadwyzce dochodów nad
wydatkami sektora pry-watnego (S-I) nad jego
wydatkami ODPOWIADA nadwyzka wydatków sektora
publicznego i (lub) zagranicy nad ich dochodami.
To ustalenie pozwala lepiej zrozumiec procesy
zachodzace w gospo-darce (zob. nastepne slajdy).
92
Informacji o zmiennych z równania
(SI)(GNT)(XZ) dostar-czaja krajowe systemy
rachunkowosci spolecznej (ang. national in-come
accounts). Oto przyklad z 1999 r. poszczególne
wielkosci wy-razono w PKB

G-NT
-
-
- - - -
Np. pomysl o Irlandii. Co wlasciwie dzialo sie
tu z nadwyz-ka dochodów sektorów prywatnego i
publicznego nad ich wydat-kami?
93
A co powiesz o
Francji i Hiszpanii? Jak kraje te finansowaly
deficyt budzetowy?
-
G-NT
-
- - - -
94
Jednak np.
Portugalia i Grecja finansuja deficyt budzetu
srodkami zagranicznymi...
-
G-NT
-
- - - -
95
Zas Stany
Zjednoczone, które równiez sa dluznikiem
swia-taA, maja nadwyzke, nie deficyt budzetu.
Srodki zagraniczne sluza tu finansowaniu nadwyzki
prywatnych inwestycji nad oszczednos-ciami
obywateli. -------- A Z-Xgt0 zatem amerykanski
deficyt handlowy jest finansowany m. in. emisja
krajo-wych papierów wartosciowych dla zagranicy.
-
G-NT
-
- - - -
96

•  
• 5.2. OD CZEGO ZALEZY WIELKOSC INWESTYCJI W
  KRA-JU?
•  
• I G X S NT Z
• ?
• S (NT G) (X Z) I. (2)
• Czego dowiadujemy sie o gospodarce z równania
  (2)? Otóz, okazuje sie, ze wielkosc inwestycji w
  kraju, I, zalezy od wielkosci tzw. osz-czednosci
  narodowych S(NTG) i salda bilansu handlowego
  (XZ).

97
S (NT G) (X Z) I. To zaskakujace
poprawie bilansu handlowego (X-Z) PRZY STALYCH
OSZCZEDNOSCIACH NARODOWYCH, S(NTG) towarzyszy
zmniejszenie sie inwestycji prywatnych, I.
Natomiast pogorszeniu sie bilansu handlowego
PRZY STALYCH OSZCZEDNOSCIACH NARODOWYCH
towarzyszy zwiekszenie sie prywatnych inwestycji.
JAK TO MOZLIWE?
98
S (NT G) (X Z) I. Otóz np.
pogorszenie sie bilansu handlowego oznacza 1.
spadek eksportu, X, i (lub) 2. wzrost importu, Z.
Ad. 1. Mniej niz do tej pory naszych
oszczednosci narodowych S(NTG) ucieka za
granice, finansujac nasza nadwyzke bilansu
handlowego. Pozostajac w kraju, te oszczednosci
powoduja wzrost zapasów lub wzrost prywatnych
inwestycji produkcyjnych (czyli wzrost
inwestycji, I).A Ad. 2. Wieksza niz do tej pory
czesc oszczednosci narodowych S(NTG)
zagranicy przybywa do kraju, finansujac nasz
rosnacy deficyt bilansu handlowego, a przy
okazji takze rosnace inwes-tycje sektora
prywatnego.B ------------------------- A Gdyby
te krajowe oszczednosci finansowaly wydatki
panstwa, oszczednosci narodowe wbrew zalozeniu
nie bylyby stale, lecz zmniejszylyby sie. B
Gdyby te zagraniczne oszczednosci finansowaly
wydatki panstwa, oszczed-nosci narodowe wbrew
zalozeniu nie bylyby stale, lecz zmniejszylyby
sie.