DZIEN DOBRY! WITAM PANSTWA NA ZAJECIACH Z METODOLOGII EKONOMII, ?.

1
DZIEN DOBRY! WITAM PANSTWA NA
ZAJECIACH Z METODOLOGII EKONOMII, ?.  
2
Boguslaw Czarny
podstawyekonomii_at_gmail.com EKONOMIA JAKO NAUKA
EMPIRYCZNA - WYBRANE PROBLEMY Slajdy do wykladu
sa dostepne w serwisie internetowym
www.podstawyekonomii.pl/metodologia/. PLAN
ZAJEC I. CO TO JEST EKONOMIA ? 1. Ekonomia
nauka o gospodarowaniu. 2. Metoda ekonomii, czyli
jak powstaje wiedza o gospodarowaniu. 3. Karl
Popper i Imre Lakatos o metodologii nauki. II.
OSOBLIWOSCI EKONOMII JAKO NAUKI 1. Rola
doswiadczenia. 2. Ogólnikowosc i niepewnosc
prognoz. 3. Badanie zmienia badany proces. 4.
Ekonomia a interesy. 5. Ekonomia w Polsce w
latach 1949-1989. III. CZY UPRAWIANIE EKONOMII
POZYTYWNEJ JEST MOZLIWE? 1. Ideal ekonomii
wolnej od sadów wartosciujacych. 2.
Metodologiczne sady wartosciujace . 3. Jezyk
ekonomisty a wartosciowanie. 4. Polityka
gospodarcza a sady wartosciujace. 5. Inne
argumenty. IV. NOWE PRADY W EKONOMII PKB,
HDI, HI. 1. Krytyka PKB jako miary dobrobytu.
2. Human Development Index. 3. Happiness Index.
V. OSTATNIE ZAJECIA 1. Seminarium. 2.
Sprawdzian. Warszawa, 25 kwietnia 2014
3
IDEAL EKONOMII WOLNEJ OD SADÓW WARTOSCIU-JACYCH
4
I. SADY OPISOWE (SO) I SADY WARTOSCIUJACE (SW) A
PRAWDA
5
1. Wypowiedzi ekonomistów o gospodarowaniu
skladaja sie m.in. z SO i z SW.
6
SADY OPISOWE   SO opisuja rzeczywistosc.
Odpowiadaja one na pytanie Jak jest? (Jak bylo?
Jak bedzie?).
7
SADY WARTOSCIUJACE   SW wartosciuja (oceniaja)
rzeczywistosc. Odpowiadaja one na pytanie Co
jest dobre, a co zle? Co nalezy robic? Jakie
za-chowanie jest wlasciwe?
8
2. Rozróznia sie takie SW, które sa NORMAMI
(zaleceniami), a takze takie, które sa OCENAMI.
9
2. Rozróznia sie takie SW, które sa NORMAMI
(zaleceniami), a takze takie, które sa OCENAMI.
NORMY dotycza dzialan i odpowiadaja na pytania
w rodza-ju Co nalezy robic?. OCENY dotycza
dowolnych przedmiotów i stanowia odpo-wiedz na
pytanie typu Co jest dobre, a co zle?.
10
Np., NORMA jest SW Trzeba zwalczac
bezrobocie, a tak-ze Nalezy zliberalizowac
prawo pracy, poniewaz spowoduje to zmniejszenie
sie bezrobocia. Natomiast takie SW jak np.
Bezrobocie jest zle i Liberalizacja prawa
pracy jest dobra, poniewaz jej skut-kiem jest
zmniejszenie sie bezrobocia stanowia OCENY.
11
SW dzieli sie takze na NIEINSTRUMENTALNE i
INSTRU-MENTALNE.
12
W przypadku NIEINSTRUMENTALNYCH SW przedmio-tem
wartosciowania sa bezposrednio i wylacznie
oceniane przedmioty (np. dzialania, rzeczy) jako
takie. Natomiast w przypadku INSTRUMENTALNYCH
SW war-tosciowane sa takze inne obiekty (np.
skutki dzialan, tylko wybrane cechy rzeczy).
13
Przykladem NORMY INSTRUMENTALNEJ jest sad
Na-lezy karac zlodziei, poniewaz powoduje to
obnizenie kosztów transakcyjnych w gospodarce.
Przykladem oceny NIEIN-STRUMENTALNEJ jest sad
Samobójstwa z powodu bez-robocia sa zle.
14
Tabela . Rodzaje SW
SW OCENY NORMY
NIEINSTRUMENTALNE (A) Oceny nieinstrumentalne (B) Normy nieinstrumentalne
INSTRUMENTALNE (C) Oceny instrumentalne (D) Normy instrumentalne
15
SW OCENY NORMY
NIEINSTRUMENTALNE (A) Oceny nieinstrumentalne (B) Normy nieinstrumentalne
INSTRUMENTALNE (C) Oceny instrumentalne (D) Normy instrumentalne
Oczywiscie wiele wypowiedzi ma charakter
MIESZANY. Np. Nalezy zmniejszac róznice
dochodów gospodarstw domo-wych, bo te róznice sa
zle, a takze hamuja wzrost gospodarczy.
16
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
NIEINSTRUMENTALNE SW bywaja równiez nazywane
BAZOWYMI (CZYSTYMI) SW. Amartya Sen W
przypadku danej osoby SW moze zostac nazwany
bazo-wym, jesli zadna mozliwa do wyobrazenia
zmiana zalozen o sytuacji faktycznej nie jest w
stanie sklonic tej osoby do zmia-ny tego SW.
Jesli zas do takiej zmiany moze dojsc, sad ów
jest niebazo-wy w systemie wartosci tej osoby.
17
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
Analizujac nature sw, sen pokazal, ze da sie
wykazac niebazowosc SW, lecz nie da sie wykazac
jego bazowosci.
18
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
DYGRESJA Czy w ogóle istnieja nieinstrumentalne
(bazowe) SW? Subroto Roy o nieistnieniu
bazowych SW Opinia, ze na pewnym etapie sporu
powstaje sytuacja, w której kompetencje rozumu
koncza sie definitywnie, wydaje sie jedynie
pozbawionym uzasadnienia zalozeniem (czy tez
twierdzeniem).
19
DYGRESJA CD. Subroto Roy o nieistnieniu
bazowych SW Ani Hume ani zaden filozof lub
ekonomista, który pisal po Humeie, nigdy nie
przedstawili dowodu istnienia lub przy-kladu
sporu spowodowanego wylacznie rozbieznoscia
stano-wisk co do bazowych czy tez
ostatecznych wartosci, pro-wadzonego przez
ludzi, którzy zgadzaja sie we wszystkich
po-zostalych sprawach.
20
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
DYGRESJA CD. Jesli Roy ma racje, to jedynymi SW
sa instrumentalne SW. Nieinstrumentalne SW
okazuja sie takimi instrumentalnymi SW, w
przypadku których nieujawnione zostaly (jeszcze?)
cechy i (lub) skutki wartosciowanych rzeczy i
dzialan, skla-niajace ludzi do tego
wartosciowaniaA. ------------------- A Mysl
Roya o nieistnieniu bazowych SW jest wazna, bo
wynika z niej, ze ludzie spieraja sie, walcza ze
soba, morduja sie np. PRZEZ POMYLKE (w efekcie
róznicy pogladów, która mozna by usunac w
racjonalny sposób).
21
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
Mark Blaug pisze, ze stanowisko Roya pomija
istnienie ludzi, którzy akceptuja pewne SW
bezwarunkowo (np. Aborcja jest zlem, Nalezy
karac zlodziei), ODMAWIAJAC ICH (TYCH SW)
ANALIZY I NIE PRZEJMUJAC SIE NP. ICH MOZLIWA
SPRZECZNOSCIA LOGICZNA. Innymi slowy jesli
nawet nieinstrumentalne (bazo-we) SW
wartosciujace nie istnieja, ludzie zachowuja sie
tak, jakby istnialy. KONIEC DYGRESJI
22
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
3. SADY OPISOWE I SADY WARTOSCIUJACE, A PRAWDA
I FALSZ SO sa z natury OBIEKTYWNE i moga byc
prawdziwe lub falszywe. Przeciez ekonomistom
znane sa INTERSUBIEK-TYWNIE SPRAWDZALNE metody
rozstrzygania sporów o ich prawdziwosc. Jak
pamietamy, sluza do tego TESTY EMPIRYCZNY i
LOGICZNY.
23
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
Pamietasz? Oto MASZYNA DO PRODUKCJI WIEDZY
PRAW-DZIWEJ
24
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
Bardziej skomplikowana jest kwetia prawdziwosci
SW. Wazne jest, czy sa one NIEINSTRUMENTALNE,
czy tez INSTRUMENTALNE.
25
O PRAWDZIWOSCI NIEINSTRUMENTALNYCH
SW Nieinstrumentalne SW (np. Spowodowane
bezrobociem sa-mobójstwa sa zle, Nalezy
zwalczac bezrobocie) NIE INFORMUJA O
RZECZYWISTOSCI I NIE SA LOGICZ-NYMI WNIOSKAMI, Z
SO, LECZ WYRAZAJA STOSU-NEK LUDZI DO
RZECZYWISTOSCI. Nie sa zatem intersubiektywnie
sprawdzalne i nie da-ja sie sklasyfikowac jako
prawdziwe lub falszywe.
26
Np., dotyczy to oceny Wojna jest zlem. Dla
pacyfistów kazda wojna jest zlem. Dla wielu
innych obywateli prowadzenie niektórych wojen
jest uzasadnione (np. wojny obronnej). A dla
producentów broni wojna bywa dobrem.
27
O PRAWDZIWOSCI INSTRUMENTALNYCH SW Oto
przyklad normy instrumentalnej Aby obnizyc
koszty transakcyjne w gospodarce, nalezy ka-rac
zlodziei. Jest ona WIELOZNACZNA. Mozna ja
rozumiec (przynaj-mniej) dwojako.
28
INTERPRETACJA PIERWSZA (Aby obnizyc koszty
tran-sakcyjne w gospodarce, nalezy karac
zlodziei). Moze tu chodzic o opinie Jesli
chcemy obnizyc koszty transakcyjne w gospodarce,
po-winnismy karac zlodziei, czyli Karanie
zlodziei jest skutecznym srodkiem obnizania
kosz-tów transakcyjnych w gospodarce Nie
chodzi wtedy o SW, lecz o SO, który mozna poddac
sprawdzianowi empirycznemu i (lub) logicznemu,
rozstrzy-gajacemu, czy jest on prawdziwy, czy
falszywy.
29
INTERPRETACJA DRUGA (Aby obnizyc koszty
tran-sakcyjne w gospodarce, nalezy karac
zlodziei). Moze tu chodzic o opinie Nalezy
karac zlodziei, poniewaz powoduje to obnizenie
kosztów transakcyjnych w gospodarce. Ta
wypowiedz jest SW, bo wartosciuje przedmiot
wypowiedzi, czyli karanie zlodziei. Nie podlega
zatem oce-nie w kategoriach prawdy i falszu.
30
INTERPRETACJA DRUGA (Aby obnizyc koszty
tran-sakcyjne w gospodarce, nalezy karac
zlodziei). Moze tu chodzic o opinie Nalezy
karac zlodziei, poniewaz powoduje to obnizenie
kosztów transakcyjnych w gospodarce. Ta
wypowiedz jest SW, bo wartosciuje przedmiot
wypowiedzi, czyli karanie zlodziei. Nie podlega
zatem oce-nie w kategoriach prawdy i falszu.
Zauwaz, ze SW, o którym teraz mówimy, jest
WARUNKO-WY. Warunkiem wartosciowania zawartego
w jego tresci jest przekonanie tego, kto
wartosciuje, o prawdziwosci SO Karanie zlodziei
przyczynia sie do obnizenia kosztów
transakcyjnych w gospodarce. Uznanie tego SO za
niepraw-dziwy MOZE spowodowac zmiane
wartosciowania.
31
A zatem Normy instrumentalne nie sa ani
prawdziwe ani falszywe (choc sa warunkowe).
Wyjatkiem jest sytuacja, gdy norma
instrumentalna zostaje zinterpretowana jako
wypowiedz o skutecznosci srod-ków osiagniecia
celu. Wtedy moze ona byc prawdziwa lub falszywa.
32
A teraz zajme sie instrumentalnymi ocenami (np.
Kradziez jest zlem, poniewaz w gospodarce, w
której ludzie kradna, koszty transakcyjne sa
wysokie).
33
A teraz zajme sie instrumentalnymi ocenami (np.
Kradziez jest zlem, poniewaz w gospodarce, w
której ludzie kradna, koszty transakcyjne sa
wysokie). Opinia taka jest SW, bo jej autor
wartosciuje kra-dziez. Nie podlega ona zatem
ocenie ze wzgledu na praw-dziwosc lub falszywosc.
Jednak znowu warunkiem war-tosciowania
kradziezy jest przekonanie o prawdziwosci
pew-nego SO (Kradziez przyczynia sie do wzrostu
kosztów transakcyjnych w gospodarce). Uznanie
tego twierdzenia za nieprawdziwe MOZE spowodowac
zmiane wartosciowania. Zatem, instrumentalna
ocena Kradziez jest zlem, poniewaz w gospodarce,
w której ludzie kradna, koszty tran-sakcyjne sa
wysokie, okazuje sie - znowu warunkowym SW.
34

• PODSUMOWANIE
• SO moga byc prawdziwe lub falszywe.

35
PODSUMOWANIE 1. SO moga byc prawdziwe lub
falszywe. 2. SW nie sa ani prawdziwe ani
falszywe. (WYJATKIEM SA WIELOZNACZNE NORMY
INSTRU-MENTALNE, KIEDY MOZNA UZNAC JE ZA
INTERSU-BIEKTYWNIE SPRAWDZALNE SADY O SKUTECZNOS-
CI SRODKÓW REALIZACJI PEWNEGO CELU).
36
PODSUMOWANIE 1. SO moga byc prawdziwe lub
falszywe. 2. SW nie sa ani prawdziwe ani
falszywe. (WYJATKIEM SA WIELOZNACZNE NORMY
INSTRU-MENTALNE, KTÓRE MOZNA UZNAC ZA
INTERSU-BIEKTYWNIE SPRAWDZALNE SADY O SKUTECZNOS-
CI SRODKÓW REALIZACJI PEWNEGO CELU). 3. SW
bywaja natomiast WARUNKOWE.
37
DYGRESJA O KLASYFIKACJACH KTÓRE UDAJA
SW Przyjrzyjmy sie jeszcze niektórym
klasyfikacjom. Chodzi np. o podzial grupy
studentów na dobrych i zlych, kiedy kryterium
podzialu jest poziom uzyskanej przez konkretna
osobe rocznej sredniej ocen z egzaminów (NP.
PROGIEM JEST 4,0!). Wtedy sady Kowalska jest
zla studentka lub No-wak jest dobrym studentem
MOGA BYC PRAWDZIWE LUB FALSZYWE, zaleznie od
tego, czy osoba, o która cho-dzi, spelnia odnosne
kryterium. Istnienie takich KLASYFIKACJI,
KTÓRE UDAJA SW, bywa przyczyna nieporozumien,
spowodowanych ich myleniem z SW. KONIEC DYGRESJI
38
II. IDEAL WOLNEJ OD SW EKONOMII POZYTYWNEJ?
39
JAK EKONOMISCI POJMUJA TRESC I FUNKCJE IDE-ALU
WOLNEJ OD SW EKONOMII POZYTYWNEJ ?
40
Zaczne od przedstawienia pogladów Johna Nevillea
Key-nesa i Maksa Webera.
41
JOHN NEVILLE KEYNES (1805 - 1878) W 2.
rozdziale pracy The Scope and Method of Political
Eco-nomy z 1891 r. Keynes podzielil ekonomie
na 1. POZYTYWNA NAUKE o prawach rzadzacych
gospoda-rowaniem (jej przykladem sa badania
rozkladu ciezaru opo-datkowania). (EKONOMIA
POZYTYWNA)
42
JOHN NEVILLE KEYNES (1805 - 1878) W 2.
rozdziale pracy The Scope and Method of Political
Eco-nomy z 1891 r. Keynes podzielil ekonomie
na 1. POZYTYWNA NAUKE o prawach rzadzacych
gospoda-rowaniem (jej przykladem sa badania
rozkladu ciezaru opo-datkowania). 2.
NORMATYWNA NAUKE o normach etycznych i
kryte-riach niezbednych przy formulowaniu zalecen
z zakresu po-lityki gospodarczej (np. okreslenie
wzorca sprawiedliwego opodatkowania). (EKONOMIA
NORMATYWNA)
43
JOHN NEVILLE KEYNES (1805 - 1878) W 2.
rozdziale pracy The Scope and Method of Political
Economy z 1891 r. Keynes podzielil ekonomie
na 1. POZYTYWNA NAUKE o prawach rzadzacych
gospoda-rowaniem (jej przykladem sa badania
rozkladu ciezaru opo-datkowania). (EKONOMIA
POZYTYWNA) 2. NORMATYWNA NAUKE o normach
etycznych i kryte-riach niezbednych przy
formulowaniu zalecen z zakresu po-lityki
gospodarczej (np. okreslenie wzorca
sprawiedliwego opodatkowania). (EKONOMIA
NORMATYWNA) 3. NORMATYWNA SZTUKE, czyli
studia empiryczne i in-stytucjonalne, które
dostarczaja praktycznych zalecen doty-czacych
srodków osiagania zakladanych celów (np.
ustalenie konkretnego sposobu opodatkowania,
majacego doprowa-dzic do osiagniecia idealu
sprawiedliwego opodatkowania). (EKONOMIA
PRAKTYCZNA)
44
Wg Keynesa te WSZYSTKIE czesci ekonomii sa nauka,
a czynione w ich ramach ustalenia sa
INTERSUBIEKTYW-NIE SPRAWDZALNE (logicznie i (lub)
empirycznie). W szczególnosci Keynes pisze,
ze nie jest funkcja nauki ustanawia-nie sadów
etycznych, jednak przeciez celem ekonomii
normatywnej i ekonomii praktycznej nie jest
ustanawianie sadów etycznych, lecz
odpowiednio np. analiza spójnosci logicznej SW,
a takze analiza mozliwosci realizacji SW róznymi
srodkami.
45
Dla J. N. Keynesa naukowy charakter ekonomii
oznaczal za-tem, ze w sklad ekonomii nie wchodza
niesprawdzalne SW.
46
MAKS WEBER (1864-1920) Zdaniem Webera postulat
uwolnienia nauk spolecznych od niesprawdzalnych
SW mozna sensownie odnosic JEDY-NIE DO SW,
NIEBEDACYCH OCENAMI SKUTECZ-NOSCI SRODKÓW
OSIAGANIA RÓZNYCH CELÓW.
47
Podkreslal, ze przedmiotem naukowych, czyli
sprawdzal-nych empirycznie i (lub) logicznie,
wypowiedzi, moga byc m. in. WZAJEMNY STOSUNEK
(np. logiczny) CELÓW GOS-PODAROWANIA, a takze
SRODKI OSIAGANIA CELÓW (NP. GOSPODAROWANIA).
48
Max Weber To ze mozna wychodzic od pewnego ()
celu i dyskutowac jedynie o srodkach niezbednych
do jego osiagniecia, jak i to, ze moze to
przyniesc w wyniku dyskusje rozstrzygalna czysto
empirycznie podwazenie tego nie wpadlo jeszcze
nigdy ni-komu do glowy. I dalej To wokól
wyboru celów (a nie srodków wtedy, gdy cel
jest jasno okreslony), wokól tego zatem (), w
jakim sensie ocena wartosciujaca, przez jednostke
uznawana za podsta-wowa, nie powinna byc
traktowana jako fakt, lecz powin-na stac sie
przedmiotem krytyki naukowej, obraca sie
prze-ciez caly spór. Jesli to nie jest ustalone,
wszelkie dalsze roz-wazania sa zbedne.
49
Max Weber To ze mozna wychodzic od pewnego ()
celu i dyskutowac jedynie o srodkach niezbednych
do jego osiagniecia, jak i to, ze moze to
przyniesc w wyniku dyskusje rozstrzygalna czysto
empirycznie podwazenie tego nie wpadlo jeszcze
nigdy ni-komu do glowy. I dalej To wokól
wyboru celów (a nie srodków wtedy, gdy cel
jest jasno okreslony), wokól tego zatem (), w
jakim sensie ocena wartosciujaca, przez jednostke
uznawana za podsta-wowa, nie powinna byc
traktowana jako fakt, lecz powin-na stac sie
przedmiotem krytyki naukowej, obraca sie
prze-ciez caly spór. Jesli to nie jest ustalone,
wszelkie dalsze roz-wazania sa zbedne. Weber
stwierdza tu wprost, ze postulat uwolnienia nauk
spo-lecznych od SW nie dotyczy SADÓW O
SKUTECZNOSCI SRODKÓW OSIAGANIA RÓZNYCH CELÓW,
lecz doty-czy pozostalych SW.
50
MILTON FRIEDMAN (1912-2006)   Swa slynna prace
The Methodology of Positive Economics z 1953 r.
(rozdzial 1 dziela pt. Essays in Positive
Economics opublikowanego w 1953) Friedman zaczyna
od przywolania podzialu ekonomii zaproponowanego
przez J. N. Keynesa.
51
MILTON FRIEDMAN (1912-2006) Nastepnie Friedman
pisze, ze ekonomia jest niezalezna od
jakiegokolwiek konkretnego stanowiska etycznego,
a takze od sadów normatywnych. () Osiagniete
przez nia wyniki nalezy oceniac wedlug kryterium
precyzji i zgodnosci jej prognoz z danymi
empirycznymi. I dalej ekonomia jest lub
moze byc, nauka obiektywna w dok-ladnie takim
samym sensie jak wszystkie inne nauki
przy-rodnicze (s. 35).
52
MILTON FRIEDMAN (1912-2006) Nastepnie Friedman
pisze, ze ekonomia jest niezalezna od
jakiegokolwiek konkretnego stanowiska etycznego,
a takze od sadów normatywnych. () Osiagniete
przez nia wyniki nalezy oceniac wedlug kryterium
precyzji i zgodnosci jej prognoz z danymi
empirycznymi. I dalej ekonomia jest lub
moze byc, nauka obiektywna w dok-ladnie takim
samym sensie jak wszystkie inne nauki
przy-rodnicze (s. 35). WSZYSTKO TO OZNACZA,
ZE ZDANIEM FRIED-MANA W NAUCE EKONOMII NIE
MA MIEJSCA NA, INNE NIZ DOTYCZACE SKUTECZNOSCI
SRODKÓW OSIAGANIA RÓZNYCH CELÓW, SW (STANOWISKA
ETYCZNE, SADY NORMATYWNE).
53
W efekcie opinie Friedmana nie róznia sie niczym
od opinii J. N. Keynesa i M. Webera. Dodam, ze
wspólczesni ekonomisci glównego nur-tu
powszechnie akceptuja poglady Friedmana, godzac
sie z pogladem o mozliwosci i koniecznosci
usuniecia innych niz bedace wypowiedziami o
skutecznosci srodków osiagania róznych celów SW z
tresci naukowych twierdzen ekonomicz-nych.
54
III. FUNKCJE IDEALU WOLNEJ OD SW EKONOMII
PO-ZYTYWNEJ
55
1. PODSUMOWANIE TRESC IDEALUWOLNEJ OD SW
EKONOMII POZYTYWNEJ   A zatem na ideal ten
skladaja sie DWIE tezy PO PIERWSZE, SO róznia
sie od SW. Tylko te pierwsze mo-ga byc prawdziwe
lub falszywe.
56
IDEAL WOLNEJ OD SW EKONOMII POZYTYWNEJ   Skladaj
a sie nan DWIE tezy PO PIERWSZE, SO róznia sie
od SW. Tylko te pierwsze mo-ga byc prawdziwe lub
falszywe. PO DRUGIE, TRESC wypowiedzi
ekonomistów moze i po-winna zostac uwolniona od
innych niz dotyczace skutecznosci srodkow
osiagania róznych celów SW. Na te tresc moga i
po-winny skladac sie wylacznie intersubiektywnie
sprawdzalne SO.
57
Warto podkreslic, jakie twierdzenia NIE skladaja
sie na opis wolnej od SW ekonomii pozytywnej.
  Otóz opinia, zgodnie z która ekonomia moze
byc wolna od wartosci, NIE zaprzecza, ze
58
1. SW wplywaja na selekcje problemów badanych
przez ekono-mistów.
59
1. SW wplywaja na selekcje problemów badanych
przez ekono-mistów. 2. Wnioski (w tym rady)
ekonomistów zaleza niekiedy od SW, za którymi sie
oni opowiadaja.
60
1. SW wplywaja na selekcje problemów badanych
przez ekono-mistów. 2. Wnioski (w tym rady)
ekonomistów zaleza niekiedy od SW, za którymi sie
oni opowiadaja. 3. Ekonomisci badaja dzialania
ludzi (np. konsumentów, produ-centów), których to
ludzi decyzje sa aktami wartosciowania (np.
wartosciowania dóbr dostepnych na rynku wedlug
kry-terium ich uzytecznosci).
61
1. SW wplywaja na selekcje problemów badanych
przez ekono-mistów. 2. Wnioski (w tym rady)
ekonomistów zaleza niekiedy od SW, za którymi sie
oni opowiadaja. 3. Ekonomisci interesuja sie
dzialaniami ludzi (np. konsumen-tów,
producentów), których to ludzi decyzje sa aktami
war-tosciowania (np. wartosciowania dóbr
dostepnych na rynku wedlug kryterium ich
uzytecznosci). 4. Sady ekonomistów sa wyrazane
w nieprecyzyjnym jezyku po-tocznym, wiec bywaja
wieloznaczne, spelniajac NARAZ fun-kcje opisowa i
perswazyjna.
62
2. FUNKCJE IDEALU WOLNEJ OD SW EKONOMII
PO-ZYTYWNEJ Komentatorzy wskazuja rózne funkcje
idealu wolnej od SW ekonomii pozytywnej.
63
A. Dazenie do idealu ekonomii pozytywnej wolnej
od SW sluzy USPRAWNIENIU I PRZYSPIESZENIU
GROMA-DZENIA PRAWDZIWEJ WIEDZY O GOSPODAROWA-
NIU.   Celem jest zaprzestanie
nierozstrzygalnych, lecz an-gazujacych czas i
wysilek sporów. (Wszak spory o prawdzi-wosc SW
nie sa rozstrzygalne empirycznie ani logicznie).
Krótko mówiac, wypowiadanie SW nie sluzy
osiag-nieciu celu nauki.
64
ARTUR WOLL Jesli tylko zasada wolnosci od SW
zostanie w nauce pow-szechnie zaakceptowana,
bardzo prawdopodobne jest, ze w toku procesu
uprawiania nauki dzieki krytyce i antykrytyce
z nauki wyeliminowane zostana nienaukowe
wypowiedzi. Jezeli zas SW uzyskaja prawo bytu
w wypowiedziach naukowych, miejsce nauki zajmie
niemozliwa do rozplatania gmatwanina opinii,
utrudniajaca zarówno przekazywanie rzeczowej
informacji, jak i sprecyzowanie pogladów
wypo-wiadajacych sie osób. Jesli nauke wolna od
SW uznamy za niepozadana, naukowe poznanie
rzeczywistych zaleznosci gospodarczych stanie sie
bardzo trudne.
65
I dalej Oczywiscie nauka skladajaca sie z
SW lub nauka prze-sycona SW moze pelnic rozmaite
funkcje. Na przyklad, moze motywowac ludzi do
okreslonych dzialan (co czynia równiez powiesci i
bajki), moze umacniac stosunki panowania lub
uzasadniac rewolucje (podobnie jak polityczne
ideologie). Jedyne czego nie mozna od niej
oczekiwac, to przy-czynienia sie do poznania
rzeczywistosci. Ten, kto opowiada sie przeciwko
nauce, której tresc wolna jest od SW, tym sa-mym
sprzeciwia sie powiekszaniu zbioru sprawdzalnych
in-formacji.
66
STEFAN NOWAK Ludzie spierajacy sie o to, czy
nalezy realizowac pewne zmiany spoleczne, rzadko
uswiadamiaja sobie, czy róznice ich stanowisk
wyplywaja z odmiennosci wartosciowan czy z
od-miennosci uznawanych tez o rzeczywistosci, tj.
o skutecznos-ci srodków do celów tych
prowadzacych. () Mnozy to niepomiernie ilosc
sporów w naukach spolecznych, dodajac do sporów,
które wynikaja z niepelnej wiedzy o
rzeczywistosci spolecznej i spowodowanych nia
róznic w pogladach, takze spory o wartosci,
empirycznie nierozstrzygalne, oraz takie, w
których problemy em-pirycznie rozstrzygalne i
nierozstrzygalne splatane sa w spo-sób trudny do
rozwiklania dla kogos, kto by chcial je
roz-strzygac bez uprzytomnienia sobie zlozonosci
problemu.
67
B. OCHRONA NAUKI PRZED DOGMATYZMEM I
IDEO-LOGICZNA DEFORMACJA Realizacja wiadomego
idealu ma takze ZAPOBIEC NARZU-CANIU PRZEZ
EKONOMISTÓW INNYM OSOBOM AR-BITRALNYCH
ROZSTRZYGNIEC W KWESTII TEGO, CO DOBRE, A CO ZLE
ORAZ CO NALEZY ROBIC, A CZEGO ROBIC NIE NALEZY.
68
SUBROTO ROY Kariere moralnego sceptycyzmu
(czyli tzw. gilotyny Hu-mea B.Cz.) w XX w. w
ekonomii mozna wyjasnic, silnym pragnieniem
ekonomistów uzyskania ochrony przed dogma-tyzmem
i tyrania (np. o charakterze politycznym,
ekonomicz-nym, naukowym i religijnym). Jako
naukowiec () ekono-mista () dazyl zarówno do
rozszerzenia zakresu racjonalne-go rozumowania,
jak i chcial chronic obiektywnosc ustalen
uprawianej przez siebie nauki przed dogmatami
().
69
I w innym miejscu znowu Wyjasnieniem
zaakceptowania przez dwudziestowiecz-nych
ekonomistów teorii wiedzy Humea moze byc szeroko
rozpowszechnione przekonanie, ze taka teoria
stanowi () ochrone przed dogmatyzmem i tyrania.
() Byc moze ta teoria wiedzy, która
zostala zaakcep-towana przez tak znanych i
róznych ekonomistów jak Rob-bins, Friedman,
Samuelson, Hicks, Robinson, Myrdal, Arrow, Hayek,
Lange, Tinbergen, Hahn i Schumpeter, a takze ich
wielu nastepców, przynajmniej czesciowo
uwarunkowana zostala przez ich niechec do znanych
z historii XX w. form tyranii i ideologii, a
takze przez ich pragnienie ochrony przed nimi
zarówno obiektywnego charakteru nauki o
gospodaro-wniu, jak i jednostki wystepujacej w
roli konsumenta i wy-borcy.
70
C. OCHRONA SPOLECZNEGO STATUS QUO PRZEZ
WSKA-ZANIE GRANIC KOMPETENCJI EKONOMISTÓW
Wiadomy ideal moze równiez sluzyc OCHRONIE
SPOLECZ-NEGO STATUS QUO PRZEZ WSKAZANIE GRANIC
KOMPETENCJI EKONOMISTÓW
71
ROBERT N. PROCTOR
Obrona aksjologicznej neutralnosci ekonomii w
polowie XX w. () stanowila odpowiedz na
konkretne polityczne zja-wiska powstanie i
rozwój ekonomii dobrobytu i ekonomii
so-cjalistycznej, zwyciestwo faszyzmu w Europie,
gospodarcza katastrofe w domu. Dla konserwatystów
takich jak Robbins, neutralnosc taka sluzyla
OBRONIE AUTONOMICZNEJ I PRYWATNEJ SFERY WARTOSCI
(I MAJATKU!) PRZED WTARGNIECIEM DO NIEJ NAUKI I
TZW. RACJO-NALNEGO PLANOWANIA (podkreslenie B.
Cz.). Nato-miast dla postepowych liberalów w
rodzaju Hutchisona neu-tralnosc aksjologiczna
byla obronnym walem, majacym chro-nic nauke przed
upolitycznieniem w imie rasy lub klasy.  
72
I jeszcze radykalniej W nauce ekonomii
neutralnosc aksjologiczna zwykle bronio-na jest
jako czesc tego, co uwazane jest za naukowosc
dys-cypliny. Stanowi ona równiez narzedzie obrony
wlasciwych granic naukowej debaty. W róznych
czasach ekonomisci poslugiwali sie tym narzedziem
w rózny sposób. Jednak jego najwazniejsza funkcja
spoleczna, szczególnie w XX w., bylo ZNIECHECANIE
DO ZADAWANIA, A TAKZE CZYNIE-NIA PRZEDMIOTEM
TEORETYCZNEJ DEBATY PEW-NYCH PYTAN O CHARAKTERZE
STRUKTURALNYM I IDEOLOGICZNYM DOTYCZACYCH NP.
ALTERNA-TYWNYCH SYSTEMÓW PRODUKOWANIA I (LUB)
DZIELENIA BOGACTWA (podkreslenie moje B. Cz.).
73
Nie jest tak, ze w tradycji ekonomii pozytywnej
aksjologicz-na neutralnosc po prostu uzasadnia
prawo calej dyscypliny do nazywania sie nauka
otóz stanowi ona równiez NARZE-DZIE TWORZENIA I
OBRONY PEWNEGO SPOSOBU ZORGANIZOWANIA GOSPODARKI
I PEWNEGO SY-STEMU POLITYCZNEGO (podkreslenie
moje B. Cz.).
74
Podobna jest opinia HILAREGO PUTNAMA
Najgorsze w tej opozycji fakt/wartosc jest
to, ze w prakty-ce spelnia ona funkcje urzadzenia
blokujacego dyskusje (ang. discussion-stopper), a
nawet myslenie (ang. thought-stopper).
Pozytywistyczne poglady, które zdominowaly
myslenie eko-nomistów, zniszczyly sama idee
rozumnego konsensusu w jakichkolwiek sprawach
dotyczacych wartosci. Jesli sprawy te musza byc
traktowane w kategoriach albo ja albo ty (ang.
thy blood or mine), samo pojecie rozumu traci
sens nie ma miejsca na racjonalna dyskusje
(Putnam cytuje tu slynny esej Robbinsa B.Cz.).

75
DYGRESJA PRZYKLAD Lionel Robbins o
progresywnym opodatkowaniu   W XX w. w
anglosaskiej ekonomii praca Robbinsa pt. An Essay
On The Nature and Significance of Economic
Science z 1932 r. byla zapewne najwazniejszym z
manifestów, glosza-cych mozliwosc i potrzebe
uwolnienia ekonomii od SW.
76
DYGRESJA CD. Zdaniem Robbinsa w pozytywnej
nauce ekonomii nie ma miejsca na sady
wartosciujace. Twierdzenia, w których pojawia
sie powinno sie, naleza do zupelnie innej
kategorii niz twierdzenia, w których poja-wia sie
jest. Ekonomia nie jest w stanie wypowiadac
sie na temat prawdziwosci sadów o ostatecznych
wartosciach.
77
DYGRESJA CD. Dla Robbinsa przyklad SW stanowilo
interpersonalne porów-nanie uzytecznosci.
Porównanie takie w sposób nieuchronny nie
miesci sie w za-kresie jakiejkolwiek pozytywnej
nauki. ----------------------------------- A
Wprost interpersonalne porównania uzytecznosci
nazywa Robbins sadami wartosciujacymi (ang.
judgements of value) w przypisie (zob. Robbins An
Essay On The Nature and Significance of Economic
Science 1932, s. 125, w przypisie takze Robbins
1935, s. 141142).
78
  DYGRESJA CD. A zatem, opowiedzenie sie za
idealem ekonomii wol-nej od sadów wartosciujacych
w polaczeniu z uznaniem inter-personalnych
porównan uzytecznosci za sad wartosciujacy
pozwolilo Robbinsowi wykluczyc takie porównania z
nauki ekonomii.
79
DYGRESJA CD. Tym samym, wedlug Robbinsa,
naukowy charakter tra-cila argumentacja
utylitarystów (np. Jeremyego. Benthama, Johna
Stuarta Milla), ze w imie zwiekszenia sie
calkowitej uzytecznosci wszystkich obywateliA
nalezy zmniejszac róznice dochodów w
spoleczenstwie. Wielu utylitarystów twierdzi,
ze z powodu malejacej uzy-tecznosci krancowej
posiadanych dóbr, w tym pieniadza strata
uzytecznosci osób bogatych, spowodowana zabraniem
im pewnej sumy pieniedzy (np. za pomoca
progresywnych podatków), jest mniejsza niz
przyrost uzytecznosci osób bied-nych, spowodowany
przekazaniem im tej kwoty (np. za po-moca
zasilków). ------------------------ A J.
Bentham The greatest happiness of the greatest
number pol. Najwieksze szczescie najwiekszej
liczby ludzi). KONIEC DYGRESJI
80
(No Transcript)
81
Boguslaw Czarny
podstawyekonomii_at_gmail.com EKONOMIA JAKO NAUKA
EMPIRYCZNA - WYBRANE PROBLEMY Slajdy do wykladu
sa dostepne w serwisie internetowym
www.podstawyekonomii.pl/metodologia/. PLAN
ZAJEC I. CO TO JEST EKONOMIA ? 1. Ekonomia
nauka o gospodarowaniu. 2. Metoda ekonomii, czyli
jak powstaje wiedza o gospodarowaniu. 3. Karl
Popper i Imre Lakatos o metodologii nauki. II.
OSOBLIWOSCI EKONOMII JAKO NAUKI 1. Rola
doswiadczenia. 2. Ogólnikowosc i niepewnosc
prognoz. 3. Badanie zmienia badany proces. 4.
Ekonomia a interesy. 5. Ekonomia w Polsce w
latach 1949-1989. III. CZY UPRAWIANIE EKONOMII
POZYTYWNEJ JEST MOZLIWE? 1. Ideal ekonomii
wolnej od sadów wartosciujacych. 2.
Metodologiczne sady wartosciujace . 3. Jezyk
ekonomisty a wartosciowanie. 4. Polityka
gospodarcza a sady wartosciujace. 5. Inne
argumenty. IV. NOWE PRADY W EKONOMII PKB,
HDI, HI. 1. Krytyka PKB jako miary dobrobytu.
2. Human Development Index. 3. Happiness Index.
V. OSTATNIE ZAJECIA 1. Seminarium. 2.
Sprawdzian. Warszawa, 25 kwietnia 2014
82
Czy uprawianie ekonomii pozytywnej jest mozliwe?
Wielu ekonomistów i metodologow nauki twierdzi,
ze sady wartosciujace nieuchronnie przenikaja
do wypowiedzi ekono-mistów o gospodarce. Tak
twierdzacy SCEPTYCY posluguja sie róznymi
argumentami. ROZWAZE TE ARGUMENTY PO KOLEI.
83
I. CZY METODOLOGICZNE SADY WARTOSCIUJACE (SW) SA
PRZYCZYNA SKAZENIA EKONOMII WARTOSCIO-WANIEM
(CZYLI PRZENIKANIA SW DO TRESCI EKO-NOMII)?
84
Boguslaw Czarny
podstawyekonomii_at_gmail.com EKONOMIA JAKO NAUKA
EMPIRYCZNA - WYBRANE PROBLEMY Slajdy do wykladu
sa dostepne w serwisie internetowym
www.podstawyekonomii.pl/metodologia/. PLAN
ZAJEC I. CO TO JEST EKONOMIA ? 1. Ekonomia
nauka o gospodarowaniu. 2. Metoda ekonomii, czyli
jak powstaje wiedza o gospodarowaniu. 3. Karl
Popper i Imre Lakatos o metodologii nauki. II.
OSOBLIWOSCI EKONOMII JAKO NAUKI 1. Rola
doswiadczenia. 2. Ogólnikowosc i niepewnosc
prognoz. 3. Badanie zmienia badany proces. 4.
Ekonomia a interesy. 5. Ekonomia w Polsce w
latach 1949-1989. III. CZY UPRAWIANIE EKONOMII
POZYTYWNEJ JEST MOZLIWE? 1. Ideal ekonomii
wolnej od sadów wartosciujacych. 2.
Metodologiczne sady wartosciujace . 3. Jezyk
ekonomisty a wartosciowanie. 4. Polityka
gospodarcza a sady wartosciujace. 5. Inne
argumenty. IV. NOWE PRADY W EKONOMII PKB,
HDI, HI. 1. Krytyka PKB jako miary dobrobytu.
2. Human Development Index. 3. Happiness Index.
V. OSTATNIE ZAJECIA 1. Seminarium. 2.
Sprawdzian. Warszawa, 25 kwietnia 2014
85

• 1. DECYZJE METODOLOGICZNE SA WARTOSCIOWA-NIEM
• Badanie gospodarowania jest realizacja pewnego SW
  (np. takiego nalezy uprawiac ekonomie, nie
  socjologie).
• Podobnie jest z innymi decyzjami ekonomisty,
  który bada gospodarowanie. Chodzi o WYBÓR
• - UZNANYCH ZA ISTOTNE WYNIKÓW OBSERWACJI.
• PRZEDMIOTU BADAN,
• STOSOWANYCH METOD BADAWCZYCH,
• KRYTERIÓW PODZIALU WYNIKÓW NA ISTOTNE I
  NIEISTOTNE.
• Sady wartosciujace , które kryja sie za takimi
  decyzjami sa nazywane METODOLOGICZNYMI SADAMI
  WARTOS-CIUJACYMI.

86
W literaturze przedmiotu klasycznym przykladem
takiej ar-gumentacji sa opinie RICHARDA RUDNERA
(1921-1979). Rudner twierdzi, ze kiedy naukowiec,
czyli takze ekonomista, odrzuca lub akceptuje
hipoteze, zmuszony jest jednoczesnie zaakceptowac
pewien SW.
87
Poniewaz zadna hipoteza naukowa nie zostanie
nigdy pot-wierdzona w sposób pewny, akceptujac
hipoteze, naukowiec zmuszony jest podejmowac
decyzje, ze swiadectwo faktów jest wystarczajaco
przekonujace lub ze prawdopodobienstwo jest
wystarczajaco wysokie, aby uzasadnic te
akceptacje. Rudner podkresla, ze jest to
równoznaczne z uznaniem praw-dziwosci pewnego SW.
A zatem, metoda naukowa z samej swojej
natury wymaga akceptacji SW. (Wspólczesnie
podobnie argumen-tuja np. Hilary Putnam i Julian
Reiss).
88
KOMENTARZ Takie METODOLOGICZNE SW nie sa
ETYCZNYMI SW. Twierdzenie, ze naukowcy odwoluja
sie w swej pracy do ocen, jest prawdziwe, lecz
nie dotyczy tematu. Domagajacy sie uwolnienia
ekonomii od SW nie mieli na mysli
metodologicz-nych, lecz etyczne SW.
89
2. DECYZJE METODOLOGICZNE SLUZA NARZUCA-NIU
WARTOSCIOWANIA
90
PO PIERWSZE SW MOGA ODDZIALYWAC NA WYNIKI
OBSERWA-CJI, które wszak w pewnym stopniu
zaleza od akcepto-wanych przez ekonomiste teorii
ekonomicznych (sa obcia-zone teoretycznie,
uteoretyzowane) (ang. theory-laden).
91
PRZYKLAD Obserwatorzy, akceptujacy odmienne
teorie o przyczynach tzw. recesji
transformacyjnej w Polsce w latach 19901991,
róznie oceniaja skale recesji transformacyjnej.
Jedni uwazaja, ze byla ona ogromna. Inni
sadza, ze ten spadek produkcji byl w znacznej
czesci statystyczna fikcja (np. zmalaly
nadmierne zapasy, produkcja tzw. bubli itp.).
JEST OCZYWISTE, ZE OD TYCH OCEN SKALI RECESJI
TRANSFORMACYJNEJ ZALEZY Z KOLEI OCENA CALEJ
OPERACJI ZMIANY USTROJU GOSPO-DARCZEGO W POLSCE.
KONIEC PRZYKLADU
92
PO DRUGIE Poglady naukowca, w tym jego sady
wartosciujace, WPLY-WAJA NP. NA LAKATOSIANSKI
TWARDY RDZEN (ang. hard core), STERUJACY PRACA
TEGO NAUKOW-CA. W EFEKCIE SADY WARTOSCIUJACE
WPLY-WAJA TAKZE NA TRESC POWSTAJACYCH W WYNIKU
PRACY NAUKOWCA TEORII NAUKOWYCH. TEORIE TE
STAJA SIE NARZEDZIEM SZERZE-NIA WIARY W KONKRETNE
SW.
93
PRZYKLAD Teza o maksymalizacji nadwyzki
calkowitej na konkurencyjnym rynku Np.
ekonomisci glównego nurtu uznaja dazenie ludzi
do realizacji wlasnych celów glównie w drodze
dobrowolnej wy-miany rynkowej w gospodarce
opartej na wlasnosci prywat-nej za pozadane i
moralnie godne pochwaly.
94
PRZYKLAD CD. Teza o maksymalizacji nadwyzki
calkowitej na konkurencyjnym rynku Np.
ekonomisci glównego nurtu uznaja dazenie ludzi
do realizacji wlasnych celów glównie w drodze
dobrowolnej wy-miany rynkowej w gospodarce
opartej na wlasnosci prywat-nej za pozadane i
moralnie godne pochwaly. Ekonomisci ci
utozsamiaja gospodarstwa domowe i
przedsiebiorstwa z racjonalnymi maksymalizatorami
uzy-tecznosci lub zysku (wykluczajac np.
zalozeniu o altruizmie czesci podmiotów
gospodarujacych). W efekcie wykazuja oni, ze w
gospodarce z wlasnoscia prywatna konkurencyjne
rynki maksymalizuja nadwyzke calkowita (ang.
total surplus). (Slu-za temu m. in. kolejne
arbitralne zalozenia np. o symetrycz-nej
informacji, o równej uzytecznosci pieniadza dla
róznych podmiotów umozliwiajacej sumowanie
indywidualnych nad-wyzek konsumenta i producenta
w celu obliczenia tej nad-wyzki calkowitej).
95
PRZYKLAD CD. Teza o maksymalizacji nadwyzki
calkowitej na konkurencyjnym rynku Np.
ekonomisci glównego nurtu uznaja dazenie ludzi
do realizacji wlasnych celów glównie w drodze
dobrowolnej wy-miany rynkowej w gospodarce
opartej na wlasnosci prywat-nej za pozadane i
moralnie godne pochwaly. Ekonomisci ci
utozsamiaja gospodarstwa domowe i
przedsiebiorstwa z racjonalnymi maksymalizatorami
uzy-tecznosci lub zysku (wykluczajac np.
zalozeniu o altruizmie czesci podmiotów
gospodarujacych). W efekcie wykazuja oni, ze w
gospodarce z wlasnoscia prywatna konkurencyjne
rynki maksymalizuja nadwyzke calkowita (ang.
total surplus). (Slu-za temu m. in. kolejne
arbitralne zalozenia np. o symetrycz-nej
informacji, o równej uzytecznosci pieniadza dla
róznych podmiotów umozliwiajacej sumowanie
indywidualnych nad-wyzek konsumenta i producenta
w celu obliczenia tej nad-wyzki calkowitej). W
efekcie ekonomisci ci narzucaja swoje sady
war-tosciujace (np. aprobate dla gospodarki z
wlasnoscia pry-watna i konkurencyjnymi rynkami)
uzytkownikom wiedzy ekonomicznej. CZESC TYCH
UZYTKOWNIKÓW TAKZE ZACZYNA UWAZAC DAZENIE LUDZI
DO MAKSYMA-LIZACJI UZYTECZNOSCI I ZYSKU ZA
POZADANE I DOBRE. KONIEC PRZYKLADU
96

• Narzucenie wartosciowania moze by takze posrednim
  efek-tem
• WYBORU PRZEDMIOTU BADANIA,

97
PRZYKLAD Niepodjecie przez ekonomistów i
socjologów szczególowych badan zwiazku liczby
samobójstw z poziomem bezrobocia w Polsce w
latach 90. XX w. skutkowalo niedostepnoscia
infor-macji o waznym rodzaju spolecznych kosztów
prowadzonej w kraju polityki gospodarczej,
rzutujac w ten sposób na jej ocene.   Podobnie
jest z korupcja, towarzyszaca polskiej
pry-watyzacji w latach 90. XX w. Brak jej
szczególowych badan utrudnial (i nadal utrudnia)
ocene skutków zmiany ustroju gospodarczego po
1989 r. JEST OCZYWISTE, ZE OD TYCH DECYZJI (O
WYBO-RZE PRZEDMIOTU BADAN) ZALEZY OCENA CALEJ
POLSKIEJ TRANSFORMACJI. KONIEC PRZYKLADU
98

• Narzucenie wartosciowania moze by takze posrednim
  efek-tem
• WYBORU PRZEDMIOTU BADANIA,
• WYBORU METOD BADAWCZYCH,

99
PRZYKLAD NANCY FOLBRE, badajac dzieje
rachunkowosci spo-lecznej, pokazuje historie
wykluczenia efektów pracy kobiet w gospodarstwie
domowym z PKB. Zdaniem przedstawicieli tzw.
ekonomii feministycznej STOSOWANE POWSZECH-NIE
DEFINICJE PKB I POCHODNYCH MIERNIKÓW EFEKTÓW
PRACY maja seksistowski charakter i PRZY-CZYNIAJA
SIE DO ZANIZENIA PRESTIZU TAKICH PRAC JAK
SPRZATANIE DOMU, PRZYGOTOWYWA-NIE POSILKÓW,
WYCHOWANIE DZIECI, OPIEKA NAD OSOBAMI CHORYMI I
STARYMI, A TAKZE DO NIEO-PLACANIA PRACY KOBIET W
GOSPODARSTWIE DO-MOWYM (M. IN. BRAK UBEZPIECZENIA
EMERYTAL-NEGO). ADAM GROBLER pisze w tym
kontekscie, ze jest zupelnie mozliwe, ze meskie
preferencje wywieraja wplyw na wybór i sposób
stawiania problemów podejmowanych w na-uce. Jego
zdaniem jest wiecej niz mozliwe, ze nauki
spo-leczne nie sa wolne od przesadów, w tym
przesadów seksis-towskich. KONIEC PRZYKLADU
100

• Narzucenie wartosciowania moze by takze efektem
  
• WYBORU PRZEDMIOTU BADANIA,
• WYBORU METOD BADAWCZYCH,
• - WYBORU KRYTERIÓW SELEKCJI WYNIKÓW.

101
PRZYKLAD Przykladem jest MASOWA akceptacja przez
polskich ekono-mistów w 2. polowie XX w. tzw.
podstawowego prawa ekono-micznego gospodarki
socjalistycznej, zgodnie z którym w krajach
realnego socjalizmu dzialanie przedsiebiorstw
pod-porzadkowane jest postulatowi maksymalnego
zaspokojenia stale rosnacych materialnych i
kulturalnych potrzeb calego spoleczenstwa w
drodze nieprzerwanego wzrostu i doskona-lenia
produkcji socjalistycznej na bazie najwyzszej
techniki. ZNOWU, JEST OCZYWISTE, ZE OD TYCH
DECYZJI (O SELEKCJI WYNIKÓW BADAN) ZALEZALA
DOKONY-WANA PRZEZ UZYTKOWNIKOW WIEDZY
EKONO-MICZNEJ OCENA GOSPODARKI REALNEGO SOJA-
LIZMU. KONIEC PRZYKLADU
102
KOMENTARZ   Przytoczone argumenty, nawet
zaakceptowane, nie uzasad-niaja tezy, ze do
wiedzy ekonomicznej WPROST przenikaja SW. Co
najwyzej uzasadniaja one teze, ze wiedza powstala
w trakcie badania, które zostalo zaklócone za
sprawa opisanego wplywu sadów wartosciujacych,
zostaje ZDEFORMO-WANA.
103
KOMENTARZ cd.  
To prawda, uzytkownik tej zdeformowanej wiedzy
(np. naukowiec, polityk gospodarczy, dziennikarz,
student) moze latwiej, niz przed zapoznaniem sie
z ta wiedza, akceptowac konkretne SW. Krótko
mówiac, znieksztalcona teoria ekono-miczna moze
sluzyc perswazji (agitacji, propagandzie).
104
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
Jednak ewentualna deformacja wiedzy ekonomicznej
jest usuwana w trakcie krytyki naukowej.
KRYTYCZNIE OCE-NIANE SA WTEDY M.IN.
METODOLOGICZNE SW TWÓRCÓW TEJ WIEDZY, CO SPRZYJA
JEJ STOPNIO-WEJ OBIEKTYWIZACJI.
105
MASZYNA DO PRODUKCJI WIEDZY
106
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
Dalej PO PIERWSZE, w warunkach wolnosci nauki
nie jest praw-dopodobna trwala rezygnacja z
pewnych przedmiotów ba-dan. Przeciwdziala temu
m.in. motywowana interesami mate-rialnymi
konkurencja calych srodowisk naukowych i
poje-dynczych naukowców. (Np. zwiazek samobójstw
z bezrobo-ciem w Polsce stal sie przedmiotem
bezposrednich badan juz na poczatku XXI w.) .  
107
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
PO DRUGIE, mozliwe jest dokonanie zmian metod
badaw-czych, np. definicji takich jak PKB
mierników efektów pracy spoleczenstwa m. in. w
celu uwzglednienia pracy kobiet w gospodarstwie
domowym. (Swiadcza o tym przyklady w ro-dzaju
Williama Nordhausa i Jamesa Tobina miernika
dobro-bytu ekonomicznego netto, NEW (ang. Net
Economic Wel-fare)). Oczywiscie, wymaga to czasu
i uznania potrzeby takiej reformy.
108
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
PO TRZECIE, selekcja hipotez, które aspiruja do
miana prawdziwych, ma charakter spoleczny.
Wolnosc nauki spra-wia, ze hipotezy zaakceptowane
przez pojedynczych uczo-nych zostaja zwykle
wielokrotnie sprawdzone przez innych. Np.,
stalinowskie podstawowe prawo ekonomiczne
gospodarki socjalistycznej po zapewnieniu
wolnosci krytyki naukowej zostalo przez polskich
ekonomistów odrzucone.
109
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
Ogólnie, w kazdym z opisanych przypadków mozliwe
jest usuniecie deformacji wiedzy, która nastapila
za sprawa wplywu SW na podejmowane przez
ekonomistów decyzje metodologiczne. OWSZEM,
PROCES TEN MOZE BYC PO-WOLNY, np. z powodu
osobliwosci ekonomii (klopoty z
eks-perymentowaniem, brak wiarygodnych danych,
czeste stoso-wanie klauzuli ceteris paribus
itd.).
110
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
Ogólnie, w kazdym z opisanych przypadków mozliwe
jest usuniecie deformacji wiedzy, która nastapila
za sprawa wplywu SW na podejmowane przez
ekonomistów decyzje metodologiczne. OWSZEM,
PROCES TEN MOZE BYC PO-WOLNY, np. z powodu
osobliwosci ekonomii (klopoty z
eks-perymentowaniem, brak wiarygodnych danych,
czeste stoso-wanie klauzuli ceteris paribus
itd.). NIE OZNACZA TO JEDNAK, ZE MUSI ON
OKA-ZAC SIE NIESKUTECZNY. Teza taka wymagalaby
dowodu, czyli wykazania, ze nauki (wszystkie?
tylko nauki spoleczne? tylko ekonomia?) z
ja-kichs powodów skazane sa na NIEUSUWALNA
deformacje tworzonej wiedzy, nastepujaca pod
wplywem SW i prowa-dzaca do pochopnej akceptacji
przez uzytkowników tej wie-dzy konkretnych SW.
DOWÓD TAKI NIE ZOSTAL JED-NAK PRZEDSTAWIONY.
111
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
Uwazam zatem, ze dzialanie mechanizmu tworzenia
wiedzy o gospodarce jest w stanie zapewnic
obiektywnosc ustalen eko-nomistów. Jesli w
praktyce ekonomia pelna jest przykladów wzglednie
trwalych znieksztalcen tej wiedzy, które
sprzyjaja akcepto-waniu pewnych SW (np. o
zaletach wlasnosci kolektywnej, o przewagach ZUS
nad OFE lub odwrotnie), to jest to wyni-kiem
mozliwych do usuniecia zaklócen w dzialaniu tego
me-chanizmu.
112
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
Uwazam zatem, ze dzialanie mechanizmu tworzenia
wiedzy o gospodarce jest w stanie zapewnic
obiektywnosc ustalen eko-nomistów. Jesli w
praktyce ekonomia pelna jest przykladów wzglednie
trwalych znieksztalcen tej wiedzy, które
sprzyjaja akceptowaniu pewnych SW, to jest to
wynikiem mozliwych do usuniecia zaklócen w
dzialaniu tego mechanizmu. Zauwazmy, ze
problem mozliwosci uprawiania eko-nomii
pozytywnej okazuje sie oto problemem bardziej
ogól-nym. CHODZI TU, ni mniej ni wiecej, tylko O
MOZLI-WOSC UPRAWIANIA EKONOMII JAKO NAUKI.
113
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
II. JEZYK EKONOMISTY A WARTOSCIOWANIE
114
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
czystym (bazowym) sadem wartosciujacym1.
Jak to ujal Sen W przypadku danej osoby sad
wartosciujacy moze zostac nazwany bazowym,
jesli zadna mozliwa do wyobrazenia zmiana zalozen
faktycznych nie jest w stanie sklonic tej osoby
do zmiany tego sadu wartosciujacego. Jesli zas do
takiej zmiany moze dojsc, sad ów jest niebazowy
w systemie wartosci tej osoby (Sen 1967, s. 50
podobnie Sen 1970, s. 59 podobnie Ng 1992, s.
1921). (W ramach mojej analizy bazowymi SW
okazuja sie wszystkie nieinstrumentalne SW).
Boguslaw Czarny
podstawyekonomii_at_gmail.com EKONOMIA JAKO NAUKA
EMPIRYCZNA - WYBRANE PROBLEMY Slajdy do wykladu
sa dostepne w serwisie internetowym
www.podstawyekonomii.pl/metodologia/. PLAN
ZAJEC I. CO TO JEST EKONOMIA ? 1. Ekonomia
nauka o gospodarowaniu. 2. Metoda ekonomii, czyli
jak powstaje wiedza o gospodarowaniu. 3. Karl
Popper i Imre Lakatos o metodologii nauki. II.
OSOBLIWOSCI EKONOMII JAKO NAUKI 1. Rola
doswiadczenia. 2. Ogólnikowosc i niepewnosc
prognoz. 3. Badanie zmienia badany proces. 4.
Ekonomia a interesy. 5. Ekonomia w Polsce w
latach 1949-1989. III. CZY UPRAWIANIE EKONOMII
POZYTYWNEJ JEST MOZLIWE? 1. Ideal ekonomii
wolnej od sadów wartosciujacych. 2.
Metodologiczne sady wartosciujace . 3. Jezyk
ekonomisty a wartosciowanie. 4. Polityka
gospodarcza a sady wartosciujace. 5. Inne
argumenty. IV. NOWE PRADY W EKONOMII PKB,
HDI, HI. 1. Krytyka PKB jako miary dobrobytu.
2. Human Development Index. 3. Happiness Index.
V. OSTATNIE ZAJECIA 1. Seminarium. 2.
Sprawdzian. Warszawa, 25 kwietnia 2014
115
Dodam, ze w przypadku nieinstrumentalnych SW mamy
do czynienia z opisywanym jeszcze przez Miltona
Friedmana w slynnym artykule On the Methodology
of Positive Economics z 1953 roku a potem np.
przez Amartye Sena, Marka Blauga i Yew-Kwang Ng
c