IS KAZALARI VE YARGITAY KARARLARI

1
IS KAZALARI VE YARGITAY KARARLARI
2
(No Transcript)
3
(No Transcript)
4
YÜKSEK MAHKEME (YARGITAY)

• Adlî yarginin üst derece mahkemesidir.
• Anayasamizin 154. maddesine göre adliye
  mahkemelerince verilen karar ve hükümlerin son
  inceleme merciidir.

5
YÜKSEK MAHKEME
6
DAIRELER

• Her daire, bir baskan ve dört üyenin katilmasiyla
  toplanir ve salt çogunlukla karar verir.
• Ilk derece mahkemesinin temyiz edilen karari
  Yargitayda ilk önce bu dairelerden biri
  tarafindan incelenir.
• Daireler, ilk derece mahkemenin kararini ya bozar
  ya da onar.
• Karari müteakip dosya kendisine gönderen ilk
  derece mahkemeye ilk derece mahkemeye gönderilir.

7
HUKUK VE CEZA GENEL KURULLARI

• Yargitay dairelerinin bozdugu kararina karsi ilk
  derece mahkemelerinin verdigi direnme kararlarini
  inceler.
• Bu Kurullarin kararlari kesindir.
• Bu kararlara karsi ilk derece mahkemeleri tekrar
  direnme karari veremez.

8
BÜYÜK GENEL KURUL

• Bu kurulun en önemli görevi içtihadi
  birlestirmektir.
• Bu nedenle, bu kurula Içtihadi Birlestirme
  Kurulu da denir.
• Bu Kurulun kararlari kesindir. Aleyhine baska
  yargi mercilerine basvurulamaz.
• Alinan kararlar, Resmi Gazetede yayimlanir ve
  Yargitay dairelerini ve adliye mahkemelerini
  baglar.

9
YARGITAYIN ALDIGI KARARLARA GÖRE IS KAZALARI
10
Türk hukuk mevzuatinda is kazalari kazalarindan
dolayi riskler

• Olusmamasi için Is Hukuku mevzuati ile,
• Olustuktan sonra kisinin ugradigi zararin
  giderilmesi için Sosyal Sigortalar ve Borçlar
  hukuku mevzuati ile
• güvenceye alinmistir.

11
Mevzuat Nedir?

• Herhangi bir alandaki faaliyetleri ve
  iliskileri düzenlemek üzere yetkili bir mercii
  tarafindan düzenlenen
• hukuk kurallarinin tümüne birden verilen isimdir.

12
Mevzuat Ile Ilgili Tanimlar

• Mevzuat, Resmi Gazete'de yayinlanan ve
  uygulanmasi zorunlu olan
• Yasa (Kanun),
• Kanun hükmünde kararname,
• Tüzük,
• Yönetmelik,
• Genelge,
• Talimat ve
• Tebliglerden
• olusmaktadir.

13

• IS KAZASININ UNSURLARI

14
SSKnun 11. maddesine göre, Is kazasi
sigortalinin

• Isyerinde bulundugu sirada,
• Isveren tarafindan yürütülmekte olan is
  dolayisiyla,
• Isveren tarafindan görev ile baska bir yere
  gönderilmesi yüzünden asil isini yapmaksizin
  geçen zamanlarda,
• Emzikli kadin sigortalinin çocuguna süt vermek
  için ayrilan zamanlarda,
• Sigortalilarin, isverence saglanan bir tasitla
  isin yapildigi yere götürülüp getirilmeleri
  sirasinda,
• meydana gelen ve sigortaliyi hemen veya
  sonradan bedence veya ruhça arizaya ugratan olay
  olarak tanimlanmaktadir.

15
Bir olayin is kazasi olarak nitelendirilebilmesi
için dört unsurun gerçeklesmesi gerekir. Bunlar

• Kazaya ugrayanin sigortali olmasi,
• Kazalinin hemen veya sonradan bedenen veya ruhen
  özüre ugramis olmasi,
• Sigortalinin yer ve zaman itibariyle 5510/13.
  maddede sayilan hususlardan birine göre kazaya
  ugramasi,
• Kazada nedensellik illiyet baginin bulunmasi,

16
KAZAYA UGRAYANIN SIGORTALI OLMUS OLMASI
17

• Kaza sonucu bedence veya ruhça özüre ugrayanin,
  5510 sayili yasa kapsaminda sigortali bir kimse
  olmasi zorunludur.
• Aksi takdirde, bir is kazasindan söz edilmesi
  mümkün degildir.
• Örnegin, bir isverenin kendi isyerinde ücretsiz
  çalisan esi ya da askerlik hizmetlerini er olarak
  yapmakta olanlar kazaya ugramasi durumunda 5510
  sayili Kanun anlaminda bir is kazasi
  sayilmayacaktir.

18

• Kimlerin sigortali sayilacagi 5510 sayili yasanin
  4. maddesinde belirlenmistir. Buna göre
• Hizmet akdi ile isveren tarafindan
  çalistirilanlar,
• Köy ve mahalle muhtarlari ile hizmet akdine bagli
  olmaksizin kendi adina ve hesabina bagimsiz
  çalisanlar, (gelir vergisi mükellefi olanlar,
  esnaf ve sanatkârlar, ticari sirketlerin
  ortaklari, tarimsal faaliyette bulunanlar)
• Kamu idarelerinde çalisanlar.

19

• Sigortalilar, ise alinmalariyla kendiliginden
  sigortali sayilacaklarindan (5510/7) bunlarin
  isveren tarafindan Sosyal Güvenlik Kurumuna
  bildirilmemis olmasi, bu niteliklerini ortadan
  kaldirmaz. (5510/92)
• Yani, sigortali sayilanlar, Kuruma bildirilmeden
  bir kazaya ugrasalar dahi yine ugradiklari kaza
  is kazasi sayilacaktir.

20
Yargitay bir kararinda

• Olayin is kazasi sayilmasi için kazaya ugrayan
  ile isveren arasinda BK. 313. maddesine göre
  hizmet sözlesmesinin mevcut olmasi gerekir
  denmistir.
• Yargitay 10. HD., 30.5.1995, 4641/5019,

21
Yargitaya göre sigortali sayilmayan 5510/6
bir kimsenin ugradigi kaza,

• Is kazasi olarak kabul edilmesi mümkün degildir.
• Bunlar bir is sözlesmesine dayanarak isveren
  tarafindan çalistirilsalar bile 5510 sayili yasa
  kapsami disinda tutulduklarindan, is kazasi
  sigortasi hükümlerinden yararlanamazlar.

22

• Yargitaya göre bir kimse isyerine arkadasini
  ziyaret amaciyla geldigi sirada bir kaza
  geçirdiginde, sigortali olmadigi için,
• bu olay is kazasi olarak sayilmaz.

23

• Bununla birlikte Kanun, istisnanin istisnasi
  denilebilecek bir düzenlemeyle bazi kimseleri is
  sözlesmesine dayanarak çalismasalar bile bazi
  sigorta kollari, bu arada is kazasi açisindan
  sigortali saymistir.
• Bu kimselerin basinda çiraklar gelmektedir.
• 3308 sayili Mesleki Egitim Kanununa göre,
  ...Aday çirak, çirak ve isletmelerde meslek
  egitimi gören ögrencilere sözlesmenin akdedilmesi
  ile 506(5510) sayili Sosyal Sigortalar Kanununun
  is kazalari ve meslek hastaliklari... hükümleri
  uygulanir

24

• Yargitaya göre, endüstri meslek lisesi
  ögrencisinin ugradigi kaza is kazasi olarak
  nitelendirilmistir.
• (Yarg.10.HD., 20.9.1993 Tarih ve 1888/9625
  sayili Karari)

25

• Sosyal Güvenlik Destek Primi ödeyenler de
  (5510.5-d),
• kazaya ugradiklarinda is kazasi sayilacaktir.
• Dolayisiyla, bu kisiler is kazasi sigortasindan
  saglanan yardimlardan yararlanabileceklerdir.

26

• Yargitay, piyasa hamali sayilmayan bir kimsenin
  haftada üç gün isverenin direktifi altinda
  çalismasini, sigortali sayilmanin ücret ,
  zaman ve bagimlilik unsurlarinin olusmasi
  bakimindan yeterli bulmus ve bu kisinin ugramis
  oldugu kazayi is kazasi olarak nitelendirmistir.
• (Yargitay, 10.HD., 15.5.1990, 3404/4587)

27

• Yine Yargitaya göre,
• Piyasa hamali olmadigi halde isverenin çagirmasi
  halinde isbasi yapan, sadece bir isverene bagimli
  olarak çalisan hamal isçi sayilir.
• Dolayisiyla, günün tüm is saatinde sürekli
  çalismiyor olmasi is sözlesmesinin varligini
  ortadan kaldirmaz.
• Olayda kismi (part-time) çalisma sözkonusudur. Bu
  nedenle, ugranilan kaza is kazasidir.
• (Yargitay, 10.HD., 8.6.1995, 5048/5358)

28

• SIGORTALININ KAZA SONUCU
• HEMEN VEYA SONRADAN
• BEDENEN VEYA RUHEN
• ÖZÜRE
• UGRAMIS OLMASI

29

• Sigortaliyi bedenen ya da ruhen özüre ugratan
  yahut ölümüne neden olan olaylarin olusumuna
  neden olan etkenler konusunda farkli görüsler
  bulunmaktadir.

30
Doktrindeki bir görüse göre,

• Is Kazasi, yabanci ve distan gelen bir etken
  yani, dis bir olay sonucu magdurun vücut
  bütünlügüne, organik yapisina zarar vermelidir.
  Distan gelen olay
• isyerinde patlama,
• bir maddenin çarpmasi,
• düsmesi,
• ortam havasindan zehirlenme,
• elektrik cereyanina kapilma,
• yüksekten düsme,
• günes çarpmasi gibi.

31

• Buna karsilik, isyerinde olmasa dahi,
  sigortalinin kronik kalp yetmezligi veya beyin
  anevrizmasi sonucu ölümü disaridan gelen bir
  etkenle bir ölüm sekli olmadigi halde Yargitay is
  kazasi olarak kabul etmistir.
• (Hukuk Genel Kurulu, 13.10.2004 Tarihli,
  2004/21-529 Esas No.lu, 2004/527 No.lu karari)

32

• Diger bir örnek gece bekçiligi yapan bir
  sigortali isyerinde iken geçirdigi beyin kanamasi
  sonucu felç olmustur. Yargitay, bu olayi
  dasigortalinin isyerinde çalismakta iken felç
  olmasina dayanarak, bu durumu distan gelen bir
  etken olmadigi halde is kazasi saymistir.
• (Yargitay 21HD., 21.11.2002, 9004/10005)

33

• Yine Yargitay, intihar eylemi eger isyerinde
  gerçeklesmis ise, olayin salt isyerinde meydana
  geldigi için intihar eden sigortalinin gördügü
  isle ilgili ve isvereninin kusurundan
  kaynaklanmamis olmasina ragmen is kazasi
  saymistir.
• Ancak, bu durumda olaylarla is ve isveren
  arasinda nedensellik bagi bulunmayacagi için
  isveren ve onun halefi olanlar Kuruma karsi
  sorumlu tutulamaz.
• YARGITAY 10.HD 05.07.2004,6425/4465

34
SIGORTALININ UGRADIGI KAZA, YER VE ZAMAN
ITIBARIYLE 5510 sayili kanunun 13. maddesinde
belirtilen hususlardan birinde meydana gelmesi
35
KAZAYA UGRAYAN SIGORTALI

1. Isyerinde bulundugu sirada,
2. Isveren tarafindan yürütülmekte olan is
   nedeniyle,
3. Görevli olarak isyeri disinda baska bir yere
   gönderilmesi nedeniyle asil isini yapmaksizin
   geçen zamanlarda,
4. Emziren kadinin, çocuguna süt vermek için ayrilan
   zamanlarda,
5. Isverence saglanan bir tasitla isin yapildigi
   yere gidis gelisi sirasinda,

36
1. SIGORTALININ ISYERINDE BULUNDUGU SIRADA KAZAYA
UGRAMASI
37
5510 sayili kanunun 13/a. maddesine göre,
sigortalinin bedenen veya ruhen özüre ugramasi
olayi, isyerinde bulundugu sirada olmalidir.

• 5510/11e göre, sigortali sayilanlarin islerini
  yaptiklari yerler isyeri olarak tanimlanmistir.
  
• Isyerinde üretilen mal veya verilen hizmet ile
  nitelik yönünden bagliligi bulunan ve ayni
  yönetim altinda örgütlenen isyerine bagli yerler,
  dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yikanma,
  muayene ve bakim, beden veya meslek egitimi
  yerleri, avlu ve büro gibi diger eklentiler ile
  araçlar da isyerinden isyerinden sayilmis
  bulunmaktadir.

38

• Bu duruma göre, sigortalinin isyerinde bulundugu
  sirada, örnegin
• avluda kosarken düsmesi sonucu bedence
  sakatlanmasi,
• yemekhanede kavga etmesi sonucu yaralanmasi,
• dinlenme yerinde, herhangi bir sahis tarafindan
  tabanca ile vurulmasi,
• isyerinde intihar etmesi,
• isyeri sinirlari içerisinde bulunan havuz gibi
  yerlerde bogulma sebebiyle ölüm halleri de is
  kazasi sayilmaktadir.
• Yargitay 21.HD., 1.7.2004, 6433/6503
• (Yargitay 10. HD., 5.7.2004, 4465/6425)
• (Yargitay 10. HD., 29.3.1979,8413/2759)

39

• Yargitaya göre, yasadaki bu düzenleme ile ortaya
  çikabilecek kazalarin büyük bir bölümünü is
  kazasi olarak kabul edilmektedir.
• Sigortalinin hangi nedenle olursa olsun,
  isyerinde bulundugu sirada ugradigi her kaza,
  diger unsurlar da birlikte ise is kazasi olarak
  kabul edilecektir.
• Sonuç olarak, bir isçi isyerine veya
  eklentilerine ayagini bastigi andan, isyerinden
  ayrildigi ana kadar, çalisir durumda olsun
  olmasin, isverenin otoritesi altinda olsun veya
  olmasin meydana gelen olay is kazasidir.

40

• Örnek (1)
• Makina sefi ve yönetici olan sigortalinin,
  isçilere gerekli talimati verip kendisinin de
  ocaga dogru gittigi, ölüsünün, yaklasik bir saat
  kadar sonra derede bulundugu, basin alin
  bölgesine çekiçle vurulmus iki darbenin sonucu
  beyin kanamasindan öldügü, ölmeden önce 25 metre
  uzakliktaki dereye kadar yürüdügü, otopsi
  raporunda üstün olasiligin, baska bir sahisça
  yapilmis olabilecegi fenni kani olarak tespit
  edilmistir. Savcilik sorusturmasi, olayin intihar
  mi yoksa, cinayet mi oldugu konusuna açiklik
  getirememistir.
• Varilan bu sonuca göre sigortalinin isyerinde
  iken, kendisini hemen veya sonradan beden veya
  ruhça arizaya ugratan bir olay, baskaca hiçbir
  kosul aranmaksizin Sosyal Sigortalar açisindan is
  kazasi sayilacaktir.
• (Yarg.9.H.D. 78/8413 E.)

41

• Örnek (2) Yargitay bir kararinda bir isyerinde
  yikanma yerleri yani sigortalilarin kisisel vücut
  temizliginin yapildigi yerlerin isyeri olarak
  kabul edildigine göre, isverenin isyerinde
  çalisan ve geceleri de isyerinde kalan
  sigortalilar için özel yikanma yerleri
  hazirlamadigi bu nedenle kazali sigortalinin
  zorunlu olarak isyerinde bulunan dereye girerek
  yikandigi yeri isyeri eklentisi saymis ve derede
  meydana gelen olayi is kazasi saymistir.
• (Yarg. GHK. 6.07.2005 tarih ve 2005/10-444,
  2005/449 sayili karari)

42

• Örnek (3) Isveren tarafindan saglanan otelin
  tuvaletinde is saatleri içinde meydana gelen kaza
  is kazasi sayilir.
• Karara konu olan olayda, davacilar murislerinin
  is kazasi sonucu öldügünü öne sürerek kurumdan
  gelir baglanmasini istemisler Is mahkemesinin
  talebi reddetmesi üzerine de Yargitaya
  basvurmuslardir.
• Yargitay, murisin davalinin isyerinde hizmet akdi
  ile çalistigini, olayin isverenin temin ettigi
  otel tuvaletinde mesai saatleri içinde meydana
  geldigini, SSK.5 ve SSK.11/A-a,b fikralarina
  göre, kazanin isyerinde ve isin yürütümü
  sirasinda meydana gelmis olmasi karsisinda,
  ayrica illiyet baginin aranmasinin gerekmedigi
  sonucuna vararak mahkemenin kararini bozmustur.
• Y10HD., 14.9.1994, 11128/16216

43
2) SIGORTALININ ISVEREN TARAFINDAN YÜRÜTÜLMEKTE
OLAN IS DOLAYISIYLA KAZAYA UGRAMASI
44

• Isveren tarafindan yürütülmekte olan is
  dolayisiyla meydana gelen kaza is kazasidir.
• Bu hükme göre kaza isyerinde cereyan etmemis olsa
  bile, örnegin isverenin sigortaliyi isyeri
  disinda sigortalinin isinin geregi olarak
  çalismasi sirasinda ugradigi kaza is kazasidir.
• Burada önemli olan, kazanin, isveren tarafindan
  yürütülen is dolayisiyla meydana gelmesidir.

45

• Buna göre sigortalinin isverenden aldigi talimat
  uyarinca, bir müsterinin evinde elektrik
  arizasini gidermeye çalisirken, elektrik akimina
  kapilarak ölmesi halinde is kazasi sayilacaktir.
• Belirtmek gerekir ki, 5510/13-b hükmü
  uygulanirken, sigortalinin isveren tarafindan
  yürütülmekte olan is dolayisiyla hareket edip
  etmedigine dikkat edilmesi gerekir.
• Bunun disinda, nasil isyerinde meydana gelen
  kazalarin nedenleri üzerinde durulmuyorsa,
  isveren tarafindan yürütülmekte olan is
  dolayisiyla isyerinin disina çikan isçi de,
  herhangi bir nedenle kazaya ugrarsa bu kazanin da
  is kazasi olarak nitelendirilmesi gerekir.
• (Yargitay 21 HD., 5.7.2004, 6443/6691)

46
Örnek Yargitay kararlari

• Tomruk deposunda tesellüm isçisi olarak görev
  yapan sigortali, tomruklari depodan kamyonlarin
  durdugu tali yol ayrimina kadar traktörle götüren
  sürücünün isbasinda bulunmadigi bir sirada
  kullandigi traktörü kamyona yanastirirken kazaya
  ugramistir. Yargitay 9. Hukuk Dairesi, olay ile
  isverenin fiili arasinda uygun neden-sonuç bagi
  bulunmadigi gerekçesi ile bu olayi is kazasi
  saymamistir.

47

• Bir baska olayda, isyerinde isveren vekili olarak
  hizmet veren ayrica isverenin harici islerini,
  adliyedeki islerini takip eden sigortali, bir gün
  isverenle birlikte ayni araçla trafigin yogun
  oldugu bir is merkezine gitmistir.
• Burada, yine isverenle birlikte, caddenin bir
  tarafindan diger tarafina geçerken bir tasitin
  sigortaliya çarpmasi sonucu ölmüstür. Mirasçilari
  isvereni dava ederek olayin is kazasi oldugunun
  tespitini istemislerdir.
• Davali isveren, savunmasinda, sigortalinin olay
  günü kendisi ile birlikte is merkezine gelmek
  için araca bindigini, esas amacinin kizinin
  dügünü için kredi almak oldugunu ve görevli
  bulunmadigini öne sürmüstür.

48

• Yargitay, sigortalinin kredi almayi planladigi
  bankanin baska bir yerde bulunmadigini,
  kendisinin olay günü izinli olmadigini ve isveren
  vekili durumunda olan bir elemanin sebepsiz yere
  is merkezine götürülmesinin sözkonusu
  olamayacagini ve ayrica sigortalinin isverenin
  her türlü dahili ve harici islerine baktigini
  gözönünde tutarak, olay günü görevli oldugunu
  kabul etmis ve olayi 5510/13.b maddesi
  çerçevesinde is kazasi olarak degerlendirmistir.
• Yarg. 10.HD., 23.10.1995 tarihli, 7796/8681
  sayili karari

49
3) SIGORTALININ, ISVEREN TARAFINDAN GÖREV ILE
BASKA BIR YERE GÖNDERILMESI YÜZÜNDEN ASIL ISINI
YAPMAKSIZIN GEÇEN ZAMANLARDA KAZAYA UGRAMASI
50

• Bu maddeye göre, sigortalinin isveren tarafindan
  görevle baska bir yere gönderilmesi halinde, asil
  isini yapmaksizin geçen zaman birimi içinde
  ugradigi tüm kazalar, is kazasi olarak
  nitelendirilecektir.
• Isveren, sigortaliyi isyeri disinda bir görev ifa
  etmekle yükümlü tutabilir, bu görev yerinin ayni
  veya baska ilde veya yabanci bir ülkede olmasi
  önem tasimaz.
• Sigortali, isverenin isi için baska yere
  gitmektedir, öyleyse isverenin otoritesi
  altindadir.
• Madde hükmü sigortalinin asil isini yapmaksizin
  geçen zaman deyimini kullanmis, bu zamanin nasil
  degerlendirilecegi hususunda bir açiklama
  yapmamis ve herhangi bir ayrim öngörmemistir

51

• Bu hükmün uygulanmasinda gözönünde bulundurulmasi
  gereken husus,
• ugranilan kazanin, isverenin sigortaliya vermis
  oldugu görevle ilgili olup olmadigi,
• ve bu görevin yapilmasi için geçen süre içinde
  meydana gelip gelmediginin tespitine bagli
  bulunmaktadir.

52
Yargitaya göre,

• ... Sigortali isçinin, isveren tarafindan
  yürütülmekte olan is dolayisiyla isyerinden
  uzaklastiginda, bos zamanlarini normal bir
  yasanti içerisinde degerlendirmesi dogaldir.
• Sigortali isçinin bos zamanlarini, sinemaya,
  kahveye, eglence yerine giderek degerlendirmesi
  mümkündür.
• Bunun gibi, aksam yemegini de sahildeki bir
  lokantada yemesi dogal hakkidir.

53

• Bu bakimdan, sigortaliyi görevle ayrildigi
  isyerinden ayni isyerine dönünceye kadar normal
  yasanti içerisinde kalmak kosuluyla bos zamanlar
  da dahil olmak üzere tüm risklere karsi sigortali
  saymak, sosyal sigorta hukukunun ilkelerine uygun
  düsecegi söz götürmez
• (Yargitay 10 HD., 2.6.1983, 2061/3002)
• Kuskusuz, sigortali bos zamanlarini normal bir
  yasanti içinde geçirmek zorundadir hakli bir
  neden olmadikça rizikoyu artirmamalidir.

54
Yine Yargitaya göre,

• Görevli oldugu yere giden sigortalinin ugradigi
  kaza is kazasi oldugu gibi görevli olarak baska
  bir ile giderken bindigi uçagin düsmesi sonucu
  sigortalinin ölmesi de is kazasidir.
• (Yargitay 9 HD., 29.12.1981, 11284/15904)
• Ancak, bunun gerekçesi olarak, kaza ile
  görülmekte olan is arasinda illiyet baginin
  gerçeklestiginden söz etmek veya sigortalinin
  yolda dahi isverenin otoritesi altinda
  bulundugunu varsaymak yerinde degildir.
• Gerçekten de, görevle baska bir yere gönderilen
  sigortali yolda iken isverenin otoritesi altinda
  bulunmamaktadir.

55
Yargitayin kararina konu olan bir olayda,

• Isveren sigortaliyi görevle baska bir yere
  göndermistir.
• Isçi yolda parkta arkadaslariyla oturup
  konusurken bir bombanin patlamasi sonucunda
  ölmüstür.
• Yargitayin 10 HD., 13.10.1987 tarih ve
  5024/5139 sayili karari ile ... olayin
  sigortalinin görev ile baska bir yere
  gönderildigi zaman süreci içinde ortaya çiktigi
  kuskusuz olduguna göre, kazayi is kazasi
  sayilmasinin yasal zorunluluk oldugunu
  belirtmistir.
• Yine ayni nedenle, malzeme almak üzere isverence
  toptanciya gönderilen sigortalinin gerekli
  alis-verisi yaptiktan sonra yol üzerinde bulunan
  babasina ait dükkanda çay içerken silahli
  saldiriya ugrayarak ölmesi de is kazasidir.
• (Yargitay Hukuk Genel Kurulu, 5.6.1996, 228/454)

56
4) EMZIKLI KADIN SIGORTALININ ÇOCUGUNA SÜT VERMEK
IÇIN AYRILAN ZAMANLARDA KAZAYA UGRAMASI
57

• Is Kanunu 74/sona göre, kadin isçilere, bir
  yasindan küçük çocuklarini emzirmeleri için günde
  toplam bir buçuk saat süt izni verilir.
• Bu sürenin hangi saatler arasinda ve kaça
  bölünerek kullanilacagina kadin isçi karar verir
  ve bu süre çalisma süresinden sayilir.
• 5510/13-d uyarinca, emziren kadin sigortalinin
  çocuguna süt vermek için ayrilan zamanda kazaya
  ugramasi is kazasidir.

58

• Is Kanununun 88. maddesine dayanilarak göre
  çikarilan Gebe veya Emziren Kadinlarin
  Çalistirilma Sartlariyla Emzirme Odalari ve Çocuk
  Bakim Yurtlarina Dair Yönetmeligin 15. maddesine
  göre yaslari ve medeni halleri ne olursa olsun,
  100-150 kadin isçi çalistirilan isyerlerinde,
  bir yasindan küçük çocuklarin birakilmasi ve
  bakilmasi ve emziren isçilerin çocuklarini
  emzirmeleri için isveren tarafindan,
• çalisma yerlerinden ayri ve isyerine en çok 250
  metre uzaklikta bir emzirme odasinin kurulmasi
  zorunludur.

59

• Isverenler, ortaklasa oda ve yurt kurabilecekleri
  gibi, oda ve yurt açma yükümlülügünü, bu
  Yönetmelikte öngörülen nitelikleri tasiyan
  yurtlarla yapacaklari anlasmalarla da yerine
  getirebilirler.

60

• 100den az kadin isçi çalistirilan isyerlerinde
  emzirme odasi kurulmasi zorunlulugu
  bulunmadigindan, böyle isyerlerinde emzikli kadin
  isçilere, bir yasindan küçük çocuklarini
  emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt
  izni verilir.
• Bu sürenin hangi saatler arasinda ve kaça
  bölünerek kullanilacagini isçi kendisi belirler.

61

• Bu süre günlük çalisma süresinden sayilir.
• (Is Kanunu, mad 74/son, Yönetmelik, mad14)
• Bu izin süreleri içinde, sigortali çocugunu
  emzirmek üzere isyerinden ayrildigi sirada veya
  isyerine dönerken bir kazaya ugrarsa, 5510/13-d
  uyarinca bir is kazasidir.

62
Yargitay HGK., 10.6.1983, 328/652, kararina göre

• Iki saat emzirme (süt) izni verilen sigortali, bu
  izin süresi içinde isyerine gelmek üzere yolda
  karsidan karsiya geçerken davalinin kullandigi
  motorlu tasitin çarpmasi sonucu vefat etmistir.
• Is Kanununun 62. maddesine göre, emzikli kadin
  isçilerin çocuklarina süt vermek için belirtilen
  süreler, is süresinden sayilir ve is süresinden
  sayilan zaman içerisinde isyerine gelirken olusan
  kaza da is kazasidir.

63

• Nitekim SSK.11/A-a,d hükmü de emzikli kadin
  sigortalinin çocuguna süt vermek için ayrilan
  zamanlarda meydana gelen sigorta olaylarinin is
  kazasi sayilacagini belirtmis bulunmaktadir.
• Her iki yasa hükmünün, insani düsüncelerle kabul
  edilmis, sosyal içerikli, isçileri koruyan ve
  aslinda çalisma yok iken varsayan, farazi
  çalismayi öngören kurallar oldugu ortadadir.

64
5) SIGORTALILARIN, ISVERENCE SAGLANAN BIR TASITLA
ISIN YAPILDIGI YERE GÖTÜRÜLÜP GETIRILMESI
65

• 5510/13-e hükmü uyarinca, sigortalilarin
  isverence saglanan bir tasitla isin yapildigi
  yere gidis gelisi sirasinda kazaya ugramalari
  durumunda, bu olay da is kazasi sayilir.
• Bu hükmün uygulanabilmesi iki kosulun bir arada
  varligina baglidir
• Bunlardan birincisi, tasitin (aracin) isveren
  tarafindan saglanmasi
• ikincisi ise, sigortalilarin isin yapildigi yere
  gidis gelisi sirasinda kazaya ugramalaridir.

66

• Burada sözü edilen tasit (veya araç), isyerinin
  mal veya hizmet üretiminde dogrudan veya dolayli
  olarak kullanilan bir tasit degildir.
• Çünkü, isyerinde görülmekte olan ise ait teknik
  sonucun gerçeklesmesine katkisi bulunan araçlar
  isyerinden sayilir.
• Böyle bir durumda ise 5510/13-a fikrasinin
  uygulama alani bulacagi açiktir.

67

• Buna karsilik isin niteliginden dogmayan (Is
  Kanunu, 66/son), daha çok sosyal yardim amaciyla
  yapilan tasimalarda kullanilan araçlar isyerinden
  sayilmadigi gibi is sürelerinden de sayilmadigi
  için bu sürelerde olan olay da is kazasi
  sayilmaz.

68

• Bunun gibi, isveren isçilerini baska birisinden
  kiraladigi otobüsle sosyal amaçla tasima yapan bu
  aracin isyerinden sayilmayacagi için olacak olay
  is kazasi olamaz.
• Yargitay 9 HD., 18.1.1989, 10312/132

69

• Ise gidis gelis için isveren tarafindan saglanan
  tasitta
• Sigortalinin araca binerken veya inerken elini
  sikistirmasi, disaridan açilan ates sonucu
  yaralanmasi, tasit içinde diger sigortalilarla
  kavga ederken yaralanmasi gibi durumlar da is
  kazasi sayilacaktir.

70

• Yargitay önüne gelen bir olayda, ...uyusmazlik,
  sigortalinin ise gitmek için isveren tarafindan
  belirlenen durakta servis araci beklerken üçüncü
  sahsa ait aracin çarpmasi sonucu olusan olayin is
  kazasi sayilip sayilmayacagi noktasindadir.
• Somut olayda sigortalinin, servis aracina binmek
  üzere isveren tarafindan belirlenen yerde
  bekledigi sirada arizaya maruz kaldigi açiktir.
• Hal böyle olunca ve özellikle olayin SSK 11/e
  fikrasinda vurgulandigi üzere sigortalilarin
  isverence saglanan tasitla isin yapildigi yere
  toplu olarak götürülmesi için servis aracina
  binmek üzere isveren tarafindan belirlenen yerde
  bekledigi sirada olustuguna göre, sigorta
  olayinin is kazasi sayilmasi gerektigi hukuksal
  gerçegi ortadadir.

71

• Çünkü e fikrasinda, götürülmesi sirasinda
  sözcüklerinin Yargitayin 21 HD., 14.5.1996
  tarihli ve 2674/2738 sayili kararina göre
  sigortalinin isveren tarafindan belirlenen yerde
  servis aracina binmek üzere toplu olarak
  bulunduklari hazirlik dönemini de kapsadigi,
• Öte yandan, götürme sirasinda sözcüklerinin
  salt servis aracinda geçen süreyi degil, servis
  aracina binmeden önceki süreyi de kapsadigi
  biçiminde yorumlamak, sosyal güvenlik hukukunun
  ilkelerine de uygun düsecegi, belirtilmektedir.

72

• Yargitay bir baska kararinda ise, sigortalinin
  maruz kaldigi kazayi (trafik kazasini) is kazasi
  olarak kabul etmemistir.
• Yargitay 21 HD.nin, 1.2.1999 tarihli ve 56/45
  sayili Kararina göre, sigortalinin maruz kaldigi
  kaza, servis aracina binmek üzere yolun karsi
  tarafina geçerken meydana gelmistir.
• Dolayisiyla, servis aracina binerken veya servis
  aracinin içinde olmadigi ortadadir.
• Hal böyle olunca, SSK.11/A-ede öngörülen
  kosullarin dava konusu olayda olusmadigi açik ve
  seçik oldugundan is kazasi saymamistir.

73

• Yargitay, isçilerin isverence saglanan servis
  araciyla is elbisesi provasi için Urfadan
  Silvana götürülürken yolda teröristlerce aracin
  durdurularak içindekilerin silahla taranmasi
  sonucu öldürülmesi olayini da hakli olarak is
  kazasi saymistir.
• Ayrica bu olayda, isverenden genel yol
  güvenliginin saglanmasinin beklenemeyecegi
  açilarindan isvereni olaydan sorumlu tutmamistir.
• (Yargitay 9HD., 4.7.1985, 4294/7382)

74

• IS KAZASINDA
• UYGUN ILLIYET BAGI
• (NEDENSELLIK)
• BULUNMALIDIR

75

• Bir kazanin is kazasi sayilabilmesi için
• Sigortalinin gördügü is ile meydana gelen
  kaza olayi arasinda,
• Kaza olayi ile ugranilan özür arasinda
• uygun illiyet bagi bulunmasi gerekir.

76

• Çünkü,5510/13. maddesinin son fikrasi is
  kazasini, sigortaliyi ÖZRE ugratan olay biçiminde
  nitelendirmis olmasi, nedensellik (illiyet)
  bagini is kazasinin bir unsuru konumuna
  sokmustur.
• O halde, bir kaza olayinin sadece varligi yeterli
  degildir
• Olay ile sigortalinin ugramis bulundugu bedenen
  veya ruhen özür arasinda bir iliskinin bulunmasi
  ya da, olayinnedeni ile sonucu arasinda bir
  bagin varligi gereklidir.

77

• Dolayisiyla isçinin geçirmis oldugu her kaza, is
  kazasi sayilmaz.
• Bir olayin is kazasi olarak degerlendirilebilmesi
  illiyet baginin da bulunmasina baglidir.

78

• Yargitay verdigi birçok kararinda bu anlamda
  uygun illiyet baginin varligini aramistir.
• Bir olayda, sigortali isyerinde siva yaparken
  iskeleden ayagi kaymasi sonucu düsmüs ve ayaginda
  bir siyrilma meydana gelmistir.
• Bu olaydan 8 gün sonra bu kisi septisemi soku
  nedeniyle böbrek yetmezliginden ölmüstür.
• Yargitay, ayaktaki siyrik olayi ile septisemi
  hastaligi ve akut böbrek yetmezligi arasinda
  uygun neden-sonuç bagi var ise, olay SSK.11/A
  hükmü çerçevesinde is kazasi sayilacagina karar
  vermistir.
• YHGK., 7.3.1990 tarihli, 10-40/147 sayili,

79

• Kazalardan dolayi isverenin sorumlulugu üç halde
  sinirlandirilabilir.
• 1- Mücbir sebep Bu husus sorumlunun faaliyet ve
  isletmesi disinda olusan kesin ve kaçinilmaz
  olarak olayin meydana gelmesini etkileyen o an
  için karsi konulmasi mümkün olmayan
  olaylardir.Isverenin olayin meydana gelmesinde
  veya sonuçlarinin azaltilmasinda bir kusurunun
  olmamasi esastir.
• 2- Zarar görenin agir kusuru Neden sonuç
  iliskisinin kesilmesine çalisanin kendi davranisi
  sebep olmus ve illiyet(nedensellik)bagini tam
  kesmis ise agir kusurdan söz edilebilir. Çalisan
  isin ifasi sirasinda kendisinden beklenen en
  temel basit ve olagan özeni göstermemis ise onun
  bu davranisi isverenin sorumlulugunun kalkmasina
  teskil eder.Çalisanin kusurlu davranisinin
  illiyet bagini tam kesmedigi halde ise ortak
  neden-sonuç iliskisinden bahsedilerek birlikte
  kusur ve tazminat indirimi bir olasilik olarak
  gündeme gelebilecektir.
• 3- Üçüncü sahsin agir kusuru Üçüncü sahsin agir
  kusuru neden-sonuç bagini kesebilecek yogunlukta
  ise isverenin sorumlulugu kalkacaktir. Zira bu
  durumda isverenin isletme tehlikelerine karsi
  önlem alma borcu geri plana itilmekte ve üçüncü
  sahsin agir kusuru zarari doguran sebep
  olmaktadir.
• Bunlardan herhangi biri ile is kazasi ile fiilin
  islenmesi ve zarar arasindaki baglanti kopar. Bu
  nedenle, is kazasina ugrayanin zararindan isveren
  sorumlu tutulamadigindan, zararin tazmini de
  kendisinden istenemez.

80
Mücbir sebep

• Örnegin isyerinde çalistigi sirada gerçeklesen
  deprem sonucunda yaralanan isçinin ugradigi bu
  kazanin isle olan uygun illiyet bagi
  kesildiginden, SGK yardimlari saglansa bile
  isveren sorumlu tutulamaz.
• 2009 yilinda Bagcilardaki sel felaketi...(Bu
  olaylarda sadece Kaçinilmazlik vardir)
• Kaçinilmazlik isin dogasindan kaynaklanir.
  Önlenemez ve beklenmedik olaydir. Önlem almak
  sureti ile önüne geçilebilecek olaylarda
  kaçinilmazliktan söz edilemez.

81
Zarar görenin agir kusuru

• Örnegin isçinin isyerinde intihar etmesi halinde
  olay isyerinde gerçeklesmesi nedeniyle SSK
  anlaminda is kazasi sayilsa bile, isle olan uygun
  illiyet bagi isçinin kasti ile kesilmis
  oldugundan Bireysel is Hukuku anlaminda is kazasi
  sayilmaz. Borçlar Yasasinin 44. Maddesine göre,
  yogunluklari uygun illiyet bagini kesebilecek
  düzeyde bulunmayan kusur dereceleri ise yalniz
  isverence ödenecek maddi tazminattan indirim
  nedeni olabilir.

82

• Müstekinin(kazazede) kendi görevi disina çikarak
  sanigin(isveren) bilgi ve iradesi disinda sirf
  merakini gidermek amaciyla pulverizatörü hareket
  ettiren saftin çeki demiri üzerine çikip
  ilaçlamayi seyrederken pantolonunu safta
  kaptirmis, hatali ve bilinçsiz hareketiyle
  yaralanmasina kendisi sebebiyet vermistir.(CGK.
  14.01.1985, 9-213/1)

83
Üçüncü sahsin agir kusuru

• Örnegin isverene ait bir araç içinde seyreden
  isçi, karsi yönden gelen bir araç ile çarpisma
  sonucu sakatlanmistir. Kazanin olusmasinda karsi
  yönden gelen bir baska araç 100 oraninda
  kusurlu bulunmasi nedeniyle sakatlanma ile
  yürütülen is (eylem) arasindaki illiyet bagi
  kesildiginden isveren kazadan sorumlu tutulamaz.

84
Illiyet Bagi

• Preste çalisan kazazede sol elini prese
  kaptirmasi neticesinde 2. ve 3. parmaklarinda
  husule gelen kirik ve ezik nedeniyle hastanede
  tedaviye tabi tutulmus, müteakip günlerde ayakta
  tedavi edilirken tetanos arazi gösterip tekrar
  hastaneye yatirilmis ve vefat etmistir.
• Adli Tip yarali hastaneye sevk edildiginde
  tetanos serumu yapilmadigi ve ölümün tetanozdan
  meydana geldigini belirtmistir.

85
Illiyet Bagi

• Yarali hastaneye kaldirildiktan sonra normal ve
  mutad oldugu üzere tetanus serumu yapilmis
  olsaydi ölüm meydana gelmeyecekti. Bu cihetle
  sanigin kusurlu davranisi ile ölüm arasinda
  illiyet bagi bulunmamaktadir. Sanigin yalnizca
  sol el parmaklarinda kirik ve ezilmeden dolayi
  isten geri kalma süresi itibariyle taksirle
  yaralanmaya neden olmaktan sorumlu tutulmalari
  gerekmektedir.

86
Maddi Tazminat

• Is Kazasi sonucunda olusan maluliyet sebebiyle
  isçinin maddi tazminati hesaplanirken, isçiye SGK
  tarafindan ödenen is göremezlik ödenegi mahsup
  edilir.
• Tazminatin belirlenmesindeki hususlar
• Zarar ve tazminata dogrudan etkili olan isçinin
• net geliri
• Bakiye ömrü(Aktif ve pasif dönem kazançlari)
• Is göremezlik ve karsilikli kusur oranlari
• SGK tarafindan baglanan gelirin pesin sermaye
  degeri

87
(No Transcript)