Systemy informatyczne zarzadzania

1
Systemy informatyczne zarzadzania
W. Bartkiewicz
Wyklad 2. Systemy transakcyjne. Ogólna
charakterystyka
2
Pojecie systemu transakcyjnego

• Systemy transakcyjne (TPS Transaction
  Processing Systems) zorientowane sa przede
  wszystkim na ewidencje procesów gospodarczych,
  oraz tworzenie dokumentów obslugujacych ten
  proces. Gromadzone sa w nich dane zwiazane z
  konkretnymi, pojedynczymi operacjami. Systemy
  transakcyjne pozwalaja takze zwykle na agregacje
  danych i przygotowywanie podstawowych sprawozdan
  w róznych przekrojach z poszczególnych dziedzin
  dzialalnosci obiektu.
• Systemy transakcyjne stanowia najbardziej
  rozpowszechniona klase systemów informatycznych
  wspierajacych proces zarzadzania. Sa one
  wykorzystywane na najnizszym, operacyjnym,
  szczeblu zarzadzania i wspomagaja podejmowanie
  decyzji dobrze ustrukturalizowanych.
• W wiekszosci organizacji wykorzystywane sa one w
  codziennej dzialalnosci, zwiazanej z normalnym
  tokiem prowadzenia biznesu. Systemy transakcyjne
  kazdego dnia wspomagaja wiec lub nawet
  samodzielnie podejmuja setki a nawet tysiace
  rutynowych decyzji.

3
Cechy systemów transakcyjnych

• Duza liczba wejsc i wyjsc, wlaczajac pliki danych
  i dokumenty.
• Koniecznosc efektywnego przetworzenia duzych
  ilosci (masowych) danych.
• Wysoki stopien powtarzalnosci w przetwarzaniu.
• Proste obliczenia (wiekszosc operacji wymaga
  tylko dodania odjecia, pomnozenia lub podzielenia
  danych).
• Wysokie wymagania co do pamieci zewnetrznej.
• Mozliwosci edycyjne, koncentruja sie na
  okresleniu aktualnosci danych w przechowywanych
  plikach.
• Duza liczba uzytkowników wspomaganych przez
  system.
• Powazny i negatywny wplyw na organizacje w
  przypadku zalamania sie lub nieprawidlowego
  dzialania systemu.

4
Zastosowania systemów transakcyjnych

• Przykladami systemów transakcyjnych moga byc
  ewidencja zatrudnienia, plac, srodków
  finansowych, dostawców i odbiorców, sprzedazy,
  srodków trwalych itp.
• Wprowadzenie do systemów transakcyjnych
  technologii baz danych spowodowalo tworzenie baz
  o znormalizowanym formacie dla calego systemu, co
  ulatwia standaryzacje i integracje danych na
  wyzszych poziomach.
• Systemy transakcyjne pelnia w zwiazku z tym
  równiez funkcje uslugowe dla innych systemów
  wspierajacych zarzadzanie, umozliwiaja po prostu
  ich funkcjonowanie poprzez np. zasilanie w dane.

5
Struktura systemu transakcyjnego
6
Kartoteki (pliki glówne)

• Zawieraja wszystkie niezbedne dla
  przedsiebiorstwa dane o interesujacych je
  obiektach (np. osobach, miejscach, przedmiotach,
  itp.) i wydarzeniach (np. platnosciach,
  spotkaniach, itp.).
• Kartoteki sa ciagle aktualizowane w miare
  zachodzenia transakcji wymagajacych zmiany stanu
  poszczególnych obiektów. Np. kartoteka informacji
  o kontach wymaga aktualizacji stanu konta w miare
  wykonywania transakcji wplaty i wyplaty.
• Pliki glówne sa czesto przeszukiwane przez
  uzytkowników w celu pobrania aktualnego stanu
  obiektów badz w celu pozyskania danych do analiz.
  Wiekszosc raportów przygotowywana jest poprzez
  wydruk informacji znajdujacych sie w jednym lub
  wiekszej liczbie plików kartotecznych.
• Kartoteki maja charakter permanentny, tzn.
  istnieja przez caly czas, nawet jesli rekordy w
  niech zawarte sa czesto wstawiane, usuwane czy
  tez zmieniane.

7
Pliki transakcyjne

• Maja charakter podobny do rejestrów. Grupuja w
  celu dalszego przetwarzania informacje o
  transakcjach tego samego rodzaju.
• Wykorzystywane sa do aktualizacji kartotek,
  musza wiec zawierac wszystkie informacje o
  transakcjach, niezbedne dla tego celu. Na
  przyklad plik danych o transakcjach sprzedazy,
  wykorzystywany w celu aktualizacji kartoteki
  odbiorców, zawierac móglby numer odbiorcy, date i
  czas sprzedazy, kwote sprzedazy.

8
Pliki historii

• Zawieraja dane o transakcjach juz przetworzonych
  w systemie.
• Przechowywane sa one zwykle dla celów
  analitycznych, stanowia one bowiem czesto bardzo
  uzyteczne zródlo informacji menedzerskiej. Na
  przyklad plik danych historycznych o sprzedazy
  moze byc analizowany w celu dostarczenia
  informacji zbiorczych pozwalajacych na badanie
  jej struktury (np. sprzedaz w rozbiciu na
  regiony, sprzedawców, klientów, produkty, itp.)
  lub analizy jej dynamiki (sprzedaz w
  poszczególnych okresach czasu, analiza trendu i
  prognozowanie, itp.).

9
Inne typy plików

• Pliki zapasowe (rezerwowe, backupy)
  zduplikowane kopie plików aktualnie
  wykorzystywanych w systemie. Maja one na celu
  zapobiezenie calkowitej lub czesciowej utracie
  danych.
• Pliki zawieszone zawieraja rekordy chwilowo
  usuniete z regularnego przetwarzania, tak by
  mogly byc one sprawdzone i poprawione Przykladem
  moze byc rekord transakcji, któremu nie odpowiada
  zaden z rekordów w kartotece.
• Pliki raportów plik tymczasowy zawierajacy
  informacje do wydrukowania w przyszlosci.

10
Przetwarzanie transakcji wsadowe (partiowe)
11
Przetwarzanie transakcji w trybie on-line (OLTP)
12
Przetwarzanie wsadowe i OLTP

• Przetwarzanie wsadowe jest bardziej efektywne i
  tansze.
• Wymuszane bylo równiez czesto poprzez koniecznosc
  przekazania danych z wykorzystaniem nosników
  przenosnych (np. dyskietek, tasm).
• Przetwarzanie on-line natomiast pozwala na
  biezaco odzwierciedlic sytuacje organizacji w
  systemie komputerowym. Uzytkownicy moga w
  odpowiedzi na zadawane zapytania uzyskac aktualna
  informacje.
• Jest ono równiez bardziej dokladne, poniewaz
  system od razu moze zweryfikowac i odrzucic
  niepoprawna transakcje.
• Tryb wsadowy stosowany jest nadal, zwlaszcza w
  przypadku wystepowania naturalnych cykli
  przetwarzania transakcji. Wymuszone one moga byc
  czynnikami zewnetrznymi, duza liczba transakcji
  lub wzgledami rewizyjno kontrolnymi.
• Obecnie jednak w takich przypadkach zamiast
  przetwarzania w trybie wsadowym stosuje sie na
  ogól metode tzw. wprowadzania on-line z
  opóznionym przetwarzaniem.

13
Wprowadzanie on-line z opóznionym przetwarzaniem
14
Przykladowe systemy transakcyjne

• Podsystem sprzedazy
• Podsystem zakupów
• Podsystem wytwarzania
• Podsystem zarzadzania zasobami ludzkimi i placami
• Podsystem finansowo ksiegowy