Europejskie ostoje entomofauny - chrusciki (Trichoptera) obszar

1
Europejskie ostoje entomofauny - chrusciki
(Trichoptera) obszarów chronionych Europy
Srodkowej i Wschodniej

• S. Czachorowski, G. Visinskiene, A. Uherkovich,
  P. Chvojka, M. Kalnins, M. Moroz, P. Neu, L.
  Ujvarosi, T. Pitsch, V. D. Ivanov, R. Godunko,

2
Co wiemy? I po co nam to wiedziec?

• Glówna przyczyna wymierania chruscików sa zmiany
  w srodowisku zanieczyszczenie i eutrofizacja
  wód, melioracyjne przeksztalcanie dolin
  rzecznych, eksploatacja i osuszanie torfowisk.
• W niektórych krajach czesc gatunków uznano za
  wymarle, inne za silnie zagrozone wyginieciem.
• Jednoczesnie w ostatnich latach zauwazyc mozna
  procesy oczyszczania wód powierzchniowych i
  poprawy ich stanu, a takze aktywne dzialania
  renaturalizacyjne w skali krajobrazu.

Fot. E. Serafin
3
Refugia i renaturalizacja fauny?

• Istnialaby wiec szansa na rekolonizacje i
  odbudowe zagrozonych populacji.
• Pod jednym jednakze warunkiem musza zachowac sie
  ostoje tych gatunków w Europie.
• Wydaje sie, ze parki narodowe, krajobrazowe oraz
  rezerwaty biosfery moga pelnic taka funkcje, nie
  tylko w odniesieniu do pojedynczych krajów, lecz
  takze w odniesieniu dla Europy.

4
cel

• Ile i jakie gatunki chruscików sa zagrozone w
  poszczególnych krajach?
• Czy w Europie wystepuja naturalne ostoje
  zagrozonych gatunków?
• Jesli tak to gdzie te obszary sie znajduja?
• Czy obszarowa ochrona przyrody w Europie
  zabezpiecza bezpieczna egzystencje chruscików?

5
Ile gatunków chruscików zyje w obszarach
chronionych Polski?

• Pierwsza przymiarka - Czachorowski i Majewski
  2003
• Brak 36 gatunków, z czerwonej listy 27
• Zaktualizowane dane (sporo niepublikowanych i w
  druku)
• Brak 31 gatunków, z czerwonej listy 22
• Jest wiec postep ale pozostalo jeszcze duzo do
  opublikowania i zbadania!

6
38
27
?
23
61
58
38
64
?
?
?
25
46
12
53
31
17
60
Parki narodowe, liczba gatunków (pewnie oznaczone)
44
27
125
67
37
7
3
9
?
2
8
5
2
9
?
?
?
2
5
1
4
3
1
8
Parki narodowe, liczba gatunków z czerwonej listy
Szczesnego
5
2
26
6
10
8
17
38
62
56
74
4
38
63
41
14
7
1?
2
7
6
7
3
18
34
1
61
2
5
Parki krajobrazowe i wieksze rezerwaty, liczba
gatunków (pewnie oznaczone)
5
42
9
1
1
3
0
7
0
2
10
5
0
1
0
0
0
0
0
0
1
1
?
0
6
0
0
?
5
Parki krajobrazowe, liczba gatunków (pewnie
oznaczone)
6
?
10
Parki narodowe
11
Parki narodowe czerwona lista
12
RED
13
REBp (6) (1- 100)
14
Bialorus
6
10
42
10
23
8
3
29
18
7
13
23
26
15
Obszary chronione Bialorusi
16
Ile gatunków

• 130 gatunków Trichoptera na Bialorusi
• 79 wystepuje w obszarach chronionych
• 51 brak

17
Litwa

• Zbadano 3 rezerwaty scisle, jeden biosfery, 5
  parków narodowych.
• Do zbadania 30 parków regionalnych i 357
  rezerwatów.
• 171 gatunków chruscików na Litwie
• 134 (78) obecnych w obszarach chronionych
• Czerwona ksiega Philopotamus montanus, Semblis
  phalaenoides, Apatania zonella

18
Litwa (Trichoptera)
19
Lotwa (Trichoptera)

• Ochrona obszarowa 9 republiki
• 4 rezerwaty scisle, 3 parki narodowe, 1 rezerwat
  biosfery, 25 parków regionalnych, 6 parków
  krajobrazowych, ok. 500 malych rezerwatów
• 196 gatunków na Lotwie
• Brak czerwonej listy
• Czerwona ksiega Semblis phalaenoides,
  Arctopsyche ladogensis

20
Wegry

• 10 parków narodowych, 29 parków krajobrazowych,
  wiele innych obszarów o róznym statusie ochrony
  lacznie 8,5 kraju
• 210 gatunków Trichoptera
• 11 gatunków objetych ochrona Rhyacophila
  hirticornis, Plectrocnemia minima, Oligotricha
  striata, Apatania muliebris, Limnephilus elegans,
  Drusus trifidus, Melampophyalx nepos,
  Chaetopteryx rugulosa, Ceraclea nigronervosa, w
  tym dwa ochrona scisla Platyphylax frauenfeldi,
  Chaetopteryx schmidi mecsekensis.

21
Wegry czerwona lista

• 6 gat. wymarlych lub prawdopodobnie wymarlych, w
  tym Limnephilus nigriceps
• 67 - silnie zagrozonych
• 48 zagrozonych
• 8 (z 10) parków narodowych jest dobrze poznanych
  (2 bardzo dobrze)
• Zaledwie 7 krajobrazowych posiada dane
• od 23 do 126 gatunków w parku
• Wszystkie gatunki zagrozone wystepuja na
  obszarach chronionych

22
Czechy

• 4 parki narodowe, 24 obszary chronionego
  krajobrazu, ponad 2 tysiace malych rezerwatów i
  innych obszarów chronionych
• Zbadano 15 parków narodowych i krajobrazowych, 11
  posiada dane fragmentaryczne
• 247 gatunków w Czechach
• Czerwona lista 10 uznanych za wymarle, 18
  krytycznie zagrozone, 25 zagrozone, 29 narazone.

23
Niemcy

• 314 gatunków Trichoptera
• 11 uznane za wymarle Agrypnia picta, Ceraclea
  albimacula, Ceraclea aurea, Ceraclea riparia,
  Hydropsyche tobiasi, Limnephilus externus,
  Molanna nigra, Rhyacophila pascoei, Stactobia
  maclachlani, Stactobiella risi, Ylodes
  conspersus.

24
Niemcy c.d.

• 24 gatunki silnie zagrozone wymarciem
• 41 zagrozone
• 56 slabiej zagrozone.
• Wiele z nich zostala wykazana z terenów Poski,
  Bialorusi, Litwy i Lotwy, w tym na obszarach
  chronionych.

25
Rumunia

• 285 gatunków (lista niepelna)
• 18 obszarów chronionych 2 rezerwaty biosfery, 11
  parków narodowych, 5 parków przyrody
• Z których wykazano od 1 do 138 gatunków
  Trichoptera
• 220 gatunków obecnych w obszarach chronionych
  (141 dane wspólczesne i aktualne), w tym 55
  endemitów i rzadkich

26
Rumunia
27
57
69
3
1
21
52
138
40
3
41
39
54
70
12
30
4
27
Ukraina

• Dopiero w przygotowaniu spis gatunków Ukrainy
  (Czachorowski i Godunko, przygotowanie do druku)
• 237 gatunków Trichoptera
• 3 rezerwaty biosfery
• 14 rezerwatów przyrody (duze)
• 7 parków narodowych
• Brak rozpoznania pod katem Trichoptera

28
Rosja europejska czesc

• Czerwona ksiega Karelii
• Czerwona ksiega Obwodu Leningradzkiego (45
  gatunków)
• Badania sa niezbedne w wielu czesciach kraju i
  typach krajobrazu.

29
Wnioski

• Stan badan w wielu krajach jest niewystarczajacy.
  
• Niezbedna jest wspólpraca miedzynarodowa.
• Zbadac chrusciki obszarów chronionych Ukrainy
  oraz europejskiej czesci Rosji.
• Kontynuacji wymagaja takze badania w obszarach
  chronionych Polski, Bialorusi, republik
  baltyckich, Rumunii, Slowacji.
• W niektórych krajach opracowac czerwone listy
  Trichoptera, a w dalszej kolejnosci europejska
  czerwona liste.

30
Wspólpraca miedzynarodowa
Wiele silnie zagrozonych gatunków oraz uznanych
za wymarle w niektórych krajach, ma swoje silne
populacje w innych obszarach chronionych Europy
Centralnej i Europy Wschodniej. Tak wiec obszary
chronione moga pelnic role europejskich ostoi dla
Trichoptera. Konieczne jest jednak lepsze
rozeznanie obecnego stanu trichopterofauny oraz
niezbedne beda skoordynowane, miedzynarodowe
dzialania.
31
Dziekuje za uwage

• Publikowac wszystkie dane, nawet drobne i
  rozproszone (niedoceniana faunistyka)
• Ocalic zebrane materialy i oznaczyc (inni
  hydrobiolodzy i entomolodzy)
• A moze by tak polaczyc sily (owady wodne) i ze
  wspólnym grantem wystapic?

Stanislaw Czachorowski, UWM w Olsztynie www.uwm.ed
u.pl/czachor stanislaw.czachorowski_at_uwm.edu.pl