SAGLIK PERSONELI RISK VE KORUNMA Y

1
SAGLIK PERSONELI RISK VE KORUNMA YÖNTEMLERI

• DR. AHMET ÖZKAL

2
Saglik Çalisani Kimdir ?

• Saglik kuruluslarinda çalisan ve infeksiyöz
  materyalle karsilasma riski olan kisilerdir.
• Doktor
• Hemsire
• Temizlik görevlileri
• Tüm saglik personeli

3
Saglik Personeli

• Dünya üzerinde 35,7 milyon saglik personeli
  oldugu tahmin edilmektedir.
• Ülkemizde Saglik Bakanligina bagli kurumlarda
  çalisan saglik personeli sayisi yaklasik 150.000
  civarindadir.
• CDC 12.000/yil saglik çalisanin sadece HBV
  karsilastigini ve
• 300-600 kisi klinik hastalik,
• 700-1200 yeni tasiyici,
• 250 ölüm vakasi (fulminant seyir,siroz, Ca )
• oldugunu bildirmistir.
• Jagger J, Infect Control Hosp Epidemiol,
  2007

4
Saglik Personelinin Önde Gelen Mesleki Riskleri

• Infeksiyon
• Radyasyon
• Toksik- kimyasal riskler
• Fizik riskler (isi,gürültü,toz,vb.)
• Kas-iskelet sistemi sorunlari
• Stres

5
Saglik Personelinin Sagliginin Korunmasi Kapsami
ve Amaci

• 1- Saglik çalisanlarinin infeksiyon risklerinin
  degerlendirilmesi.
• 2- Egitim
• 3- Danismanlik
• 4- Bagisiklama programlari
• 5- Infeksiyon hastaliklari nedeniyle is
  kisitlamasi programlari

6
Saglik ve Güvenlik Egitimi

• Adaptasyon egitimi
• Hastalik ve yaralanmalarin personel sagligi
  merkezine bildirilmesi

7
Saglik Personeline Bulas Yollari

• Parenteral yolla bulas
• Solunum ve damlacik yoluyla bulas
• Temas yoluyla bulas

8
Bulasma Risk Faktörleri

• Kaynak hastaya ait faktörler
• Kaynak hastanin kan ya da vücut sivilarindaki
  virus titresi
• Temas sirasinda aktarilan kan yada vücut
  sivisinin miktari
• Aliciya ait faktörler
• Immünolojik durumu

9
Parenteral Yolla Bulasan Etkenler

• HBV
• HCV
• HIV

10
Hepatit B

• Ülkemizde HBsAg Prevalansi 5 (3.9-12.5)
• Saglik personelinde tasiyicilik orani 5
• Mesleki kazalar
• En sik ögrencilik
• Ise ilk basladiginda
• En sik igne batmasi sonucunda olmaktadir.
  

11
Meslek Guruplarina Göre Yaralanmaya yol Açan 3
Uygulama

• Meslek gurubu Uygulama
  
• Doktor Ameliyatta
  igne batmasi 54
• 
  Ameliyatta baskasina igne batirmasi 22
• 
  Koterle
  22
• Hemsireler Ampül kirarken
  65
• 
  Enjekör kullanirken
  22
• Igne
  kapagi kapatirken 8
• Yardimci personel Çöp toplarken
  50
• 
  Yaradan sizma ile bulas 25

12
Saglik Personeli ve HBV

• HBV ile perkütan bulas orani 6-30
• HBe Ag () hastadan bulas sonucu
• Klinik hepatit 22-31
• Serolojik 37-62
• HBe Ag (-) hastadan bulas sonucu
• Klinik hastalik 1-6
• Serolojik 23-27

13
Temas sonrasi HBIG Asi

• Hepatit B s ve e antijenleri pozitif annelerden
  perinatal geçiste hepatit B immun globulin (HBIG)
  ve hepatit B asisinin birlikte kullanimi ile
  enfeksiyon geçisinin 85-95 oraninda önlendigi
  bildirilmistir.
• Mesleksel enfeksiyonlarda henüz böyle bir çalisma
  yapilmamissa da, benzer oranlar elde edilmesi
  mümkündür.
• Temas sonrasi HBIG ve HB asisi 7 gün içinde
  yapilmalidir.
• Poland GA,N Engl J Med
  2004351(27)2832-2838.

14
HBV TEMAS SONRASI IZLEM FORMU

• Temas edilen hastanin
• 1- HBs Ag 2- HBe Ag 3- Anti
  HBe
• 4- ALT 5- AST 6-
  HBV-DNA
• 7- Varsa tedavi durumu,süresi 8- Diger
• Temas eden kisinin
• Hepatit B asisi Yok
• Var Uygulanan
  asi programi
• Doz
  sayisi
• 
  Uygulama tarihi
• Asi
  sonrasi Anti HBs cevabi

15
HBV Temas Sonrasi Profilaksi

• Saglik personelinin daha önceden HBVye karsi
  asilanmissa
• Anti HBs gt10mIU/mL yeterli bagisik yanit
• HBV temas sonrasi profilaksi gerekmez.
• Anti HBs lt10mIU/mL HBIG ve HB asisi
• Bilinmeyen kaynak ile temasta
• Antikor düzeyi düsükse tek doz asi
• Asisiz ve kaynagi riski yüksekse HBIG ve asi

16
Saglik Personeli ve Hepatit B Asisi

• Kan ya da infekte vücut sivilariyla temas etmesi
  mümkün tüm saglik personeline yapilmalidir.
• Asi saglik çalisanlarinda 96-97 koruma saglar.
• Üç dozluk asi programinin son dozundan 1-2 ay
  sonra Anti-HBs testi yapilmali yanitsizlara
  ikinci bir üç aylik asi programi uygulanmalidir.

17
Saglik Personeli ve Hepatit B Asisi

• Iki seri asi sonrasi antikor cevabi olusmayan
  guruba 3. seri asi uygulamasi gereksizdir.
• Bu gurup saglik personeline HBV temas sonrasi
  HBIG birer ay ara ile 2 doz yapilir.
• Asi ve Ig farkli ekstremitelere ve farkli
  enjektörlerle uygulanmali, ayni ekstremite
  uygulama mecburiyeti halinde arada yaklasik 5 cm
  kadar mesafe olmalidir.
• Gluteal kas tercih edilmemelidir.

18
Saglik Personeli ve Hepatit B Asisi

• Hepatit B rapel dozlari önerilmemektedir.
• Asiya ara verilmis takvimlerde, asi takvimine
  kalinan yerden devam edilir.

19
Saglik Personeli ve HCV

• Perkütan temas sonrasi bulas 1.8
• Aydin, Bursa Denizli 0
• Diyarbakir,Istanbul,Izmit 0-1
• Ankara, Erzurum 1-2
• Sivas 2.9
• Türkiyede yapilan 17 çalismanin agirlik
  ortalamasi 0.83
• Mistik R,. Viral
  Hepatit 2003 kitabi içinde,
  
• 
  2003,Ankara, s.34

20
Saglik Personeli ve HCV

• En sik igne batmasi sonrasi bulas
• Eldiven ve koruyucu gözlük kullanimi önemlidir.
• Temas sonrasi profilaksisi yoktur.
• Bazal degerlerin saptanmasi önemlidir KCFT,
  Anti HCV
• 4.-6. haftada HCV-RNA bakilmali
• 6. ayda tetkikler tekrarlanmalidir.

21
Saglik Personeli ve HIV

• Igne batmasi sonucu HIV bulas riski 0.3
• Müköz membranlara kan siçramasi sonrasinda HIV
  bulas riski 0.009
• Riskin arttigi durumlar
• 1- Belirgin kanla bulasmis igne ile temas
• 2- Arter veya venden çikarilan igne ile temas
• 3- Genis lümenli igne ile derin yaralanma
• 4- Son dönem AIDS hastasinin kani ile bulas.

22
Saglik Personeli ve HIV

• ABD de 1997 yilindan beri HIV enfeksiyonuyla
  temas sonucunda profilaksi uygulanmis ve 2001
  yili sonuna kadar 1 vakada serokonversiyon
• Daha sonraki yillarda 21 vakada serokonversiyon
  bildirilmis.
• Ülkemizde mesleksel kazanilmis HIVe bagli
  serokonversiyon yoktur.

23
Saglik Personeli ve HIV

• Yaralanmadan hemen sonra,
• 6. hafta, 3. ay ve 6. ayda serolojik arastirma
  yapilir.
• 6. ayda testler negatifse tekrarlamaya gerek
  yoktur.

24
HIV Bulasinda Profilaksi

• Perkütan/müköz temas sonrasi hemen
  (1-2 saat / 72 saat )
• Zidovudin Lamivudin
• Lamivudin Stavudin
• Stavudin Didanozin
• Riskli yaralanmalarda 3. ajan eklenir.
• Indinavir / Nelfinavir /Efavirenz / Abakavir
• 4 hafta profilaksiye alinir.
• HIV () Saglik Personeli Invazif islemlerden uzak
  tutulur.

25
Insandan Insana Bulasabilen Viral Kanamali
Atesler

• 1- Güney Amerika kanamali atesleri (Arjantin,
  Bolivya, Brezilya ve Venezuella)
• 2- Hanta virüs pulmoner sendrom
• 3- Lassa atesi
• 4- Marburg ve Ebola
• 5- Kirim Kongo Kanamali Atesi (KKKA)

26
Nozokomiyal KKKA

• Dünyada 1950- 2006 yillari arasinda toplam 81
  saglik çalisani KKKA yaklanmis ve bunlarin 32
  exitus olmustur.
• Türkiyede S.P. Exitus
• 2003 de 1 1
• 2005 de 3
  -
• 2006 da 1 1
• Toplam 5 2

27
KKKA Saglik çalisanlarinda bulas

• 3 saglik çalisani operasyon sonrasi infekte
• 50 kisilik bir çalisma (Pakistan)
• Perkütan yaralanma 2/4 infekte(biri cerrah)
• Kan ile kütanöz temas 1/5 infekte
• Kan disi vucut sivilari 0/4
• Deri-deri temasi 0/16
• Olgularla deri temasi olan 10 aile ferdinde
  infeksiyon yok.
• Igne batmasi olanlarda ribavirin ile profilaksi
  (?)

28
Koruyucu Önlemler

• Standart önlemler
• Eldiven,maske,gözlük,önlük
• Bulas yolu ile ilgili önlemler
• Solunum izolasyonu
• Damlacik izolasyonu
• Temas izolasyonu

29
Solunum Ve Damlacik Yolu Ile Bulasan Patojenler

• Akciger ve larenks tüberkülozu
• Kizamik
• Su çiçegi
• Dissemine zoster
• Avian influenza
• SARS

30
Solunum Ve Damlacik Yolu Ile Bulasan Patojenler

• H. Influenza tip b
• N. Meningitidis
• Difteri, Mycoplasma
• Pneumoniae, Bogmaca
• Adenovirüs, Kabakulak, parvovirüs B19
• Rubella
• Influenza

31
Bulas Sekli

• Damlacik ile bulas
• - Öksürük - Hapsirma - Konusma
• - Bronkoskopi yada aspirasyon sirasinda
  konjoktiva, nazal veya oral mukozaya temas lt 1
  metre
• Havayolu ile bulas
• Mikroorganizma tasiyan damlaciklarin
• - Havada asili kalarak, veya
• - Toz parçaciklariyla temas ederek hava
  akimiyla yayilimi

32
TÜBERKÜLOZ

• Küresel insidans 1990li yllardan sonra artis
  göstermistir.
• Ülkemizde Tbc hastalik insidansi 26/100.000 dir.
• Tbc için risk faktörü tbc hastasi ile temas
• Gögüs hastaliklari klinigi çalisanlarinda 6
  misli
• Hemsire/doktor 2,5 misli daha fazla
• Radyoloji teknisyenleri ve hasta bakicilarda
  yüksek risk

33

• En çok görüler yerler
• Tbc yatiran servisler
• Laboratuvar
• Iç hastaliklari ve acil servis
• En çok etkilenen meslek guruplari
• Radyoloji teknisyenleri
• Hasta bakicilar
• Hemsireler
• Teknisyen ve sekreterler

34
Tani

• PPD Testi
• BCG asisi
• Spesifik olmayisi
• Tbc-gold test (Quantiferon testi)
• Duyarlilik 89, özgüllügü 98
• Aktif Tbc / latent Tbc ayriminda kullanilir.

35
PPD

• Yalanci () PPD Yalanci (-) PPD
• 1- BCG asisi 1- Uç yaslar
• 2- Non- m.Tbc 2- Infeksiyonlar
• infeksiyonlari 3- Canli virüs asisi
• 4-Tm/steroid
  kullanimi
• 5-Ciddi Tbc
  olgulari
• 
  6-Teknik/okuyucu
• hatalari

36
PPD Yorumlamasi

• BCG yapilmissa
• 0-5 mm (-)
• 5- 14 mm (BCGye affedilir)
• gt15 mm ()
• BCG yapilmamislarda
• 0-5 mm (-)
• 6-9 mm süpheli 1 hafta sonra test tekrari,
• gt10 mm ()
• Bagisikligi baskilanmis kisilerde 5mm ()

37
PPD

• Ise yeni baslayanlara bazal PPD/QTF testi
• PPD negatif saptanirsa en erken 1 hafta sonra
  testi tekrarla
• Çalisma ortamindaki riske göre orta/düsük risk
  gurubuna yilda bir kez önerilir.

38
Saglik Personeli Ve Influenza

• Saglik Personelin de atak hizi 60lara kadar
  çikabilir.
• Asi ve standart önlemlerle bu oran 2lere
  düsebilir.
• Asi her yil uygulanmalidir.

39
Kimler Asilanmali?

• 50 yas üzerindekiler
• Huzur ve bakimevlerinde kalanlar
• Kronik pulmoner ve kardiyovasküler hastaligi
  olanlar
• Sekresyonlarini kontrol edemeyen nöroloji
  hastalari
• Kr. metabolik hastaligi olanlardan sürekli bakim
  gereken hastalar
• Diger kisilere hastaligi bulastirma ihtimali
  olanlar
• Saglik çalisanlari
• Türkiyede asilanma orani 200611
• 
  200740

40
Avian Infulenza
41
Avian Infulenza

• Korunma önlemleri
• Standart önlemler
• Temas önlemleri
• Gözlerin korunmasi
• Havayolu önlemleri

42
Saglik Personeli ve Avian Infulenza

• Kus gribi temas olasiligi olan saglik personeline
  grip asisi yapilmalidir.
• Kus gribi ile enfekte hastalarla temastan sonra 1
  hafta boyunca ates, solunum ve/veya konjoktivit
  semptomlari açisindan izlenmelidir.
• Herhangi bir sekilde enfekte aerosoller, vücut
  salgi ve sivilari ile temasi olan saglik
  çalisanlarina oseltamivir önerilir.(7-10 gün
  boyunca 75 mg/gün)

43
Saglik Personeli ve SARS

• 1 Kasim 2002 - 31 Temmuz 2003
• Toplam olgu sayisi 8098
• Ölüm orani 9.6
• Saglik çalisani 1707 (21)
• Bulas
• Orta - büyük damlaciklarla lt 1 m

44
Kizamik,Kizamikçik,Kabakulak

• Saglik çalisanlarinin genel popülasyona göre bu
  hastaliklara yakalanma riski daha fazladir.
• Korunma için
• a-)Bagisikligin saptanmasi
• b-)Ates ve döküntülü tablosu olan saglik
  çalisanlarinin hizli tanisi ve izolasyonu
• c-)Süpheli veya kesin olgularla
  temasta,solunum izolasyon önlemlerinin iyi
  uygulanmasi gerekir.

45
Saglik Çalisani ve Su Çiçegi

• Saglik çalisani bagisik degilse asi önerilir.
• Yeni asilananlar immunkompromize hastalar,
  yenidoganlar ve gebelerle temastan
  kaçinmalidirlar.
• Hastanede bir hastada veya saglik çalisaninda su
  çiçegi tanisi kesinlesirse indeks olgu ile temasi
  olan kisiler belirlenip duyarli personel
  ayrilmali ve bu personele 96 saat içerisinde VZV
  Ig uygulamasi degerlendirilmelidir.

46
KKK Ve Su Çiçegi

• Ise ilk baslayis zamaninda serolojik testlerin
  yapilmasi
• YBÜ klinigi, pediatri klinigi ve acil servis,
  bagisikligi baskilanmis hastaya bakim veren
  personele KKK ve su çiçegi asisi bagisik degilse
  uygulama maliyet etkin

47
Saglik Personelinin Asi Takvimi
Influenza Her yil, Tek doz Sonbaharda
KKK Tek doz
Su çiçegi Tek doz
Pnömokok (risk gurubu) Tek doz
Td 10 yilda bir
Hepatit B 0,1,6
48
TEMAS ILE BULASAN HASTALIKLAR
49
Saglik Personeli ve Hepatit A

• Saglik personeli, toplumdan daha fazla risk
  tasimamakla beraber hastadan hastaya bulas
• Nozokomiyal HAV salgini (YD ve pediatri)
• Diski inkontinansi olan / ishalli / tani konmamis
  hastalarda bulas sik.
• Duyarli olan laboratuvar personeline, pediatri ve
  enfeksiyon klinikleri, YBÜ ve acil servis
  çalisanlarina asi önerilir.

50
Saglik Personeli ve Hepatit A

• El yikama,eldiven, önlük kullanimi önemli.
• Maruziyette immünglobulin 0.002 ml/kg (ilk 14
  gün) çok etkili bulunmamistir.
• Salgin durumunda asi yararli(0., 6.-12. ay)
• Hepatit A geçiren saglik personeli klinik
  belirtiler basladiktan sonra 1 hafta hastalarla
  temasini kesmelidir.

51
S. Aureus Infeksiyonu ve Tasiyiciligi

• Infeksiyon için esas kaynak kolonize veya
  infekte olan hasta ile saglik çalisanlaridir.
• Saglikli tasiyicilarin saptanmasi için, rutin
  kültürlere gerek yoktur.
• Ancak hastane içi bir salgin söz konusu ise
  personelden kültür yapilmalidir.

52
Maruziyet Sonrasi Antibiyotik Profilaksisi

• Meningokok
• Rifampin 600 mg p.o. 2x1( 2 gün )
• Siprofloksasin 500 mg p.o. Tek doz
• Difteri
• Benzatin penisilin 1.2 m. U. Tek doz
• Eritromisin, p.o. 1 gr/gün, 7 gün
• Maruz kalanlarda kültür alinmali.
• Tedavi sonrasi da kültür alinmalidir.
• Bogmaca
• Eritromisin, p.o.500 mg 4x1,14 gün
• TMP-SMZ, p.o. 2x1,14 gün
• Maruz kalanlarda kültür alinmalidir.

53
Maruziyet Sonrasi Immunglobulin Ya da Asi

• Varisella-zoster VZIG
• varisellaya duyarli
  olanlar
• Kizamik asi (KKK)
• duyarli olanlara
• 72 saat içinde
• Hepatit B

54
Is Kisitlamasi

• Tbc. Aktif hasta
• TDT pozitiflesenlerkisitlama
  gereksiz
• Difteri Antibiyotikleri tamamlanmasi ve,
• 24 saat arayla alinan 2 kültürün
  (-) olmasi
• Meningokok Tedavi baslandiktan sonra 24 saat
• Bogmaca Tedavi basladiktan sonra 5 gün

55
Is Kisitlamasi

• Kizamik
• Aktif hastaDöküntü görüldükten sonra 7 gün
• Maruziyet sonrasiilk temastan sonra 5 son
  temastan sonra 21 gün (?)
• Kizamikçik
• Aktif hastaDöküntü görüldükten sonra 5 gün
• Maruziyet sonrasiilk temastan sonra 7 son
  temastan sonra 21 gün (?)

56
Is Kisitlamasi

• Su çiçegi
• Aktif hastaLezyonlar kuruyuncaya kadar
• Maruziyet sonrasiilk temastan sonra 10 son
  temastan sonra 21 gün (?)
• Kabakulak
• Aktif hastaparotit gelisiminden sonra 9 gün
• Maruziyet sonrasiilk temastan sonra 12 son
  temastan sonra 26 gün (?)

57
Gebe Saglik Personeli

• Enfeksiyon riski artmamistir.
• Çalisma alanlarinda degisiklik yapilmaz.
• HBV asisi
• HAV asisi kar-zarar hesapiyla
• Grip asisi ilk 3 aydan sonra
• Meningokok asisi salginlarda verilebilir.
• Pnömokok yüksek riskte verilebilir.
• Td primer immünizasyonu olmayanlara verilir.
• Ig ler HAV,HBV,kuduz,TIG,kizamik Ig verilmesinde
  sakinca yoktur.

58
Tesekkürler.