Projekt propozimi: Si t

1
Projekt propozimi Si të shkruani një propozim
për projektin hulumtues

• Gëzim Selaci, MA

2
Pyetja/Pyetjet e hulumtimit

• Hulumtimi duhet të ketë, së paku, një pyetje
  qendrore të cilës synon ti jap përgjigje. Ato
  mund të jenë dy llojesh
• Pyetjet Çka janë përshkrime.
• Pyetjet Përse janë analiza, dhe janë më të
  përshtatshme për hulumtim, ngase kërkojnë të
  zbulojnë shpjegime, marrëdhënie, krahasime,
  parashikime, përgjithësime dhe teori.

3
Tipat themelore të hulumtimit

• Hulumtim shpjegues. Problemi mund të vijë nga
  cilido aspekt i disiplinës ai mund të jetë një
  enigmë teorike ose të ketë bazë empirike. Puna e
  hulumtuesit duhet të ekzaminojë cilat teori dhe
  koncepte janë të përshtatshme, të zhvillojë teori
  dhe koncepte të reja, nëse ka nevojë, dhe të
  ekzaminojë nëse mund të përdoren metodat
  ekzistuese. Ai gjithashtu duhet të shtyjë kufijtë
  e dijes me shpresë se diçka e vlefshme do të
  zbulohet.
• Hulumtim provues. Gjen kufijtë e përgjithësimeve
  të mëparshme. (Ky tip zbatohet sidomos në
  doktoratë. Kjo qasje ju mundëson të punoni brenda
  një kornize të vënë/themeluar paraprakisht dhe
  kështu të kryeni hulumtimin në kushte që ju japin
  një shkallë mbrojtje në saje të natyrës së
  themeluar të shumicës së ideve, argumenteve,
  instrumenteve matëse, etj.)
• Hulumtim i zgjidhjes së problemit. Nis nga një
  problem i veçantë nga realiteti, dhe sjell tërë
  burimet intelektuale që mund të ndihmojnë në
  zgjidhjen e tij.

4
Tiparet e hulumtimit të mirë

• Hulumtimi bazohet në një sistem të hapur të
  mendimit (hulumtuesi nuk është ai që i di
  përgjigjet e duhura, por ai që përpiqet të
  shtrojë pyetjet e duhura),
• Hulumtuesit i ekzaminojnë të dhënat në mënyrë
  kritike,
• Hulumtuesit përgjithësojnë dhe specifikojnë
  kufijtë e përgjithësimeve të tyre (Të gjitha
  përgjithësimet janë të rrezikshme, përfshirë dhe
  këtë!)

5
Pyetje të dobishme në lidhje me pyetjen e
hulumtimit

• Ekzistojnë disa pyetje të dobishme që mund tia
  shtrosh vetvetes në lidhje me pyetjen e
  hulumtimit tuaj. Nëse pyetjet (ose përgjigjet) ju
  zemërojnë ose ju nervozojnë, atëherë ju duhet të
  rimendoni planin e hulumtimit. (Përgjigja ndaj
  secilës pyetje duhet të jetë po.)
• A po provoni të zbuloni diçka të re dhe jo vetëm
  të provoni diçka?
• A befasoheni me atë që zbuloni nga të dhënat
  tuaja?
• A mendoni, bazuar në të dhënat tuaja, se idetë
  tuaja të mëparshme janë të gabuara?

6
Për çfarë mund të shkruaj? Konteksti/background

• Pyetja e hulumtimit tim është ... (50 fjalë?)
• Hulumtuesit që kanë këqyrë në këtë temë janë ...
  (50 fjalë)
• Ata argumentojnë se ... (25 fjalë) Filani
  argumenton se ... (25 fjalë) Filani argumenton se
  ... (25 fjalë)
• Debati përqendrohet në çështjet e ... (25 fjalë)
• Ka akoma punë për tu bërë në .... (25 fjalë)
• Hulumtimi im i afrohet më së shumti hulumtimit të
  Filanit ashtu që ... (50 fjalë)
• Kontributi im do të jetë ... (50 fjalë)

7
Vërejtje 1

• Teza është një argument që, tradicionalisht,
  duhet të provohet. Megjithatë, ky është një
  term që, me disa përjashtime të vogla, nuk
  përdoret në shkrimin akademik. Kuptohet, se
  hulumtimi dhe shkrim i varen nga konteksti dhe
  rasti.
• Prandaj, ne nuk provojmë diçka për të gjitha
  kohët dhe vendet dhe kjo nuk është përdorim i
  saktë i fjalës me provu. Në të vërtetë, ne mund
  të tregojmë, propozojmë dhe të bëjmë
  interpretime të arsyeshme të asaj që gjejmë në
  analizën tonë të teksteve, përmbajtjeve, njerëzve
  apo ngjarjeve.
• Nëse kjo duket si kompromis, atëherë nuk duhet
  harruar se me rastin e shkrimit të tezës, ne
  futemi në një debat ka shumë njerëz që nuk do të
  pajtohen me tezën tonë. Jo vetëm që nuk duhet
  injoruar punën e atyre që mund të mos pajtohen me
  ne, por ne duhet ti adresohemi drejtpërsëdrejti
  kësaj. Na duhet të artikulojmë bazën e një
  mospajtimi të tij në shkrimin tonë, duke treguar
  se çfarë vendi zë ai në debat. Fjalët si,
  propozoj e të ngjashme janë më të duhura për
  gjuhën e debatit.

8
Vërejtje 2 Metoda hipotetike-deduktive

• Mendimi i Karl Popper në The Logic of Scientific
  Discovery është se natyra e metodës shkencore
  është hipotetike-deduktive dhe jo, siç mendohet
  përgjithësisht, induktive.
• Është e rëndësishme që ju, si hulumtues, të
  kuptoni dallimin ndërmjet këtyre dy
  interpretimeve të procesit të hulumtimit, ashtu
  që të mos shkurajoheni ose të ndjeni sikur po
  mashtroni ose se nuk jeni në rrugë të duhur.
• Një keqkuptim i përhapur i metodës shkencore
  është se ajo është induktive se formulimi i
  teorisë shkencore nis me vrojtim të paanshëm dhe
  të paparagjykuar të të dhënave të papërpunuara që
  perceptohen me anë të shqisave. Nga këto të dhëna
  ndijore që zakonisht thirren fakte formohen
  përgjithësime. Miti është se nga një koleksion i
  rrëmujshëm i informatave faktike, disi do të dalë
  një teori e rregullt. Mirëpo, pikënisja e
  induksionit është e pamundur.
• Nuk ka vrojtim të paanshëm. Secili akt i
  vrojtimit që bëjmë është funksion i asaj që kemi
  parë ose përjetuar më parë.
• (vazhdon...)

9
Vërejtje 2 Metoda hipotetike-deduktive
(...vazhdim)

• Çdo punë eksperimentale ose shpjeguese nis duke
  pritë ndonjë rezultat të caktuar. Kjo pritje e
  ndonjë rezultati është HIPOTEZA. Hipoteta siguron
  nismë dhe nxitje për kërkim shkencor dhe ndikon
  në metodën e kërkimit.
• Në dritë të kësaj pritjeje disa vrojtime
  vlerësohen si relevante dhe disa të tjera si
  jorevelvante, përdoret një metodologji ndërsa të
  tjerat jo, bëhen disa eksperimente dhe jo të
  tjera. Ku është hulumtimi naiv, i pastër dhe
  objektiv këtu?!
• Hipotezat burojnë nga supozimet ose nga
  frymëzimet, por pasi të jenë formuluar ato duhet
  të testohen në mënyrë të rreptë, duke përdorë
  metodën e duhur.
• Nëse parashikimet e nxjerra nga hipoteza juaj nuk
  dalin të jenë të sakta, atëherë ju duhet të
  braktisni ose të modifikoni hipotezën. Nëse
  parashikimet dalin të sakta, atëherë hipoteza
  juaj është provuar/supported dhe mund të qëndrojë
  përderisa teste të ardhshme të provojnë
  josaktësinë e saj.
• Pasi të keni arritur tek hipoteza e juaj, që
  është produkt i imagjinatës tuaj, atëherë ju
  kaloni në një proces më rigoroz dhe logjik,
  bazuar në argument deduktiv së këndejmi rrjedh
  termi hipotetiko-deduktiv.
• Prandaj, mos u brengos nëse keni ndonjë ide mbi
  atë se çfarë do tju thonë rezultatet madje para
  se të filloni të mblidhni të dhënat nuk ka
  shkencëtar që pret deri sa të mbledhë të gjitha
  të dhënat për të provuar ti jep kuptim atyre.
  Hulumtuesi gjithnjë duhet të formulojë një
  hipotezë para se ta testojë atë, për shembull, se
  filan kërpudhë është kundërhelm i filan baktere.

10
Orientimi teorik

• Qëllimi juaj këtu është të theksoni idetë tuaja
  themelore mbi temën.
• Së pari, theksoni qasjet e ndryshme teorike në
  temën tuaj. Cilën propozoni ta përdorni në
  hulumtimin tuaj dhe përse? Çfarë mendoni
  përafërsisht mbi temën?
• Nëse ka teori të ndryshme në temën ose në fushën
  tuaj, cilën/cilat do ti përdorni në kornizën
  konceptuale për tezën tuaj?
• Çfarë trende doni të përcillni nga literatura?
• A keni ndonjë propozim të freskët shpjegues,
  interpretues ose programor? Pyet veten...
• Cilat pjesë të hulumtimit duket të jenë më të
  suksesshme e më premtuese dhe cilat më pak?
• Cilat janë kritikat më të rëndësishme të punës së
  deritanishme/mëparshme?
• Çfarë thekse të lëna jashtë, të papërfillura ose
  hendeqe mund të identifikohen?

11
Metodologjia

• Përshkruaj metodat që i keni propozuar në hollësi
  të mjaftueshme ashtu që lexuesi të ketë të qartë
  se
• Çfarë informata do të përdorni?
• Prej çfarë burimesh to të merren informatat?
• Çfarë burimesh do të të duhen?
• Çfarë metodologjie do të përdorësh?
• Përse keni zgjedhur këtë qasje?
• Çfarë çështje etike dhe të sigurisë keni
  identifikuar dhe si propozoni të vazhdoni punën?

12
Metoda/Qasja

• Përvijo se si do ti qasesh temës.
• Qëllimi juaj është të demonstrojë se metoda ose
  qasja që keni zgjedhur do ti shërbejë avancimin
  të tezës apo argumentit tuaj.
• Me fjalë të tjera, duhet të shpjegoni se si puna
  që dëshironi ta bëni do të testojë idetë e
  caktuara ose hipotezat, ose do të zbulojë mënyrën
  më të mirë të zgjidhjes së një problemi kompleks.
  
• Nëse ju duhet të mblidhni të dhëna, përshkruani
  se si do ta bëni këtë. Për shembull, kërkime në
  arkivë, intervista me aktorët relevantë, ose
  forma të tjera të punës në terren.
• Ka shumë metodologji të hulumtimit. Fakulteti ose
  mësimdhënësi përmes lëndës së Metodologjisë u
  ndihmon studentëve të formulojnë një metodë të
  duhur.
• Sidoqoftë, në propozimin fillestar duhet të jepni
  disa indikacione se si do të realizohet projekti
  juaj. Nëse qasja juaj është eksperimentale ose
  krahasuese, përvijoni se si kjo qasje do të
  prodhojë/jep rezultate (çfarë prisni të zbuloni
  përse keni zgjedhur rastet e caktuara për studim?)

13

• Disa teza marri një pozitë teorike, të frymëzuar
  nga filozofë, mendimtarë ose njerëz të praktikës.
  Në vend të se përvetësoni tërë filozofinë, ju
  mund të propozoni të huazoni koncepte të veçanta
  nga autorë të caktuar dhe të zbatoni ato në fushë
  të caktuar ose brenda një praktike të caktuar.
  Nëse e bëni këtë, identifikoni se cilat koncepte
  janë të dobishme dhe si do ti zbatoni ato për të
  arritur rezultate të caktuara.
• Ndonëse me siguri se do të bazoheni në materiale
  nga disiplina të ndryshme, qasja/metoda juaj
  duhet të pasqyrojë disiplinën të cilën ju e
  studioni ose praktikën që e ushtroni.
• Nëse jeni praktikant dhe po iu adresoheni
  çështjeve shoqërore/politike/kulturore/shkencore/f
  ilozofike/artistike, artikuloni në hollësi se si
  e bëni këtë përmes praktikës tuaj.
• Sidoqoftë, sidomos për doktoratura në shkenca
  shoqërore, çështja e metodës mbetet komplekse që
  vazhdon të rimendohet gjatë tërë procesit të
  kandidaturës. Propozimi është fillim i procesit.
  Aty jepen vetëm indikacione të shkurtra.