Tarddiannau a Sinciau Nwyon Ty Gwydr

1
Tarddiannau a SinciauNwyon Ty Gwydr

• Darlith 3

2
Cyflwyniad

• Y nwyon ty gwydr
• Tarddiannau
• Allyriannau
• Lleihau allyriannau CO2
• Rheoli carbon

3
Nwyon Ty Gwydr
4
Cyfraniadau anthropogenig (amcangyfrifedig) at
gynhesu byd-eang

• Ffynhonnell IPCC 1997

5
Cronfeydd carbon

• Atmosffer CO2
• Tir pethau byw (biota) a sylwedd organig
• Môr CO2 toddedig, creaduriaid bach

6
Y cylchred carbon

• .

7
Carbon deuocsid (CO2)

• CO2 atmosfferig
• 1890 280ppm
• 2000 360ppm
• 2050 600ppm

Crynodiad CO2 (ppm)
Tuedd amseryddol mewn crynodiad atmosfferig CO2,
Mauna Loa Observatory, Hawaii (Keeling et al.,
1995).
Blwyddyn
8
Carbon deuocsid (CO2)

• Yn codi 1.5 ppm y flwyddyn
• Oes atmosfferig gyfartalog 50 - 200 blynedd
• Cyfradd cynnydd 0.45
• Tarddiannau anthropogenig
• Llosgi tanwydd ffosil (75)
• Datgoedwigo (24)
• Cynhyrchu sment (1)

9
Ffactorau syn dylanwadu ar allyriannau CO2

• Maint y boblogaeth ddynol
• Maint yr egni a ddefnyddir gan bob unigolyn
• Lefel yr allyriannau a achosir gan y defnydd
  hynny o egni

10
Gellir lleihau allyriannu CO2 drwy

• Gwella effeithlonrwydd egni
• Newid tanwydd
• Defnyddio egni adnewyddadwy
• Pwer niwclear
• Dal a storio CO2

11
Methan (CH4)

• Crynodiad atmosfferig
• 1860 750 ppb
• 2000 1750 ppb
• Oes atmosfferig gyfartalog
• 12 blynedd
• Cyfradd cynnydd 0.6

12
Methan (CH4)

• Tarddiannau naturiol
• dadelfeniad anaerobig sylweddau organig mewn
  systemau biolegol
• treuliad coed gan forgrug gwynion (termitiaid)
• cefnforoedd, moroedd a llynnoedd

13
Methan (CH4)

• Tarddiannau anthropogenig
• Turio tanwydd ffosil (20)
• Argaeau, cronfeydd dwr (20)
• Treuliad da byw (18)
• Caeau reis (17)
• Claddfeydd sbwriel (10)
• Gwrtaith/biswail anifeiliaid (7)

14
Allyriannau methan y DU
Allyriant (Mt)
Amaeth Pyllau glo Llosgi tanwydd
Eraill, turio/dosbarthu tanwydd ffosil Gwastraff
Source National Atmospheric Emissions Inventory
15
Ocsid nitraidd (N2O)

• Crynodiad atmosfferig
• 1860 285ppb
• 2000 312 ppb
• Oes atmosfferig gyfartalog 120 blynedd
• Cyfradd cynyddu 0.25

16
Ocsid nitraidd (N2O)

• Tarddiannau naturiol
• Moroedd
• Priddoedd
• Coedwigoedd
• Dolydd

17
Ocsid nitraidd (N2O)

• Tarddiannau anthropogenig
• Rheolir pridd yn wael (70)
• Cludiant (14)
• Prosesau diwydiannol (7)

18
Allyriannau N2O y DU
19
Cyfansoddion halogenaidd

• Maent i gyd yn nwyon ty gwydr
• Mae halogenau gyda charbon a chlorin neu bromin
  yn achosi dirywiad osôn
• CFCau
• Halonau
• HCFCau

• cyfansoddion syn cynnwys yr elfennau
• Ffl?orin
• Clorin
• Bromin
• Ïodin

20
Clorofflworocarbonau (CFCau)

• Enghraifft CFC 12
• Crynodiad atmosfferig
• 1860 0
• 2000 533 ppt
• Oes atmosfferig gyfartalog 102 blynedd
• Cyfradd cynyddu 1

21
Clorofflworocarbonau (CFCau)

• Tarddiannau anthropogenig
• gyrianwyr tuniau chwistrellu
• cyfryngau chwythu ar gyfer sbwng plastig
• oeryddion
• toddyddion

22
Amnewidynnau ar gyfer CFCau

• Hydrofflworocarbonau (HFCau)
• Perfflworocarbonau (PFCau)
• Sylffwr hecsafflworid (SF6)

23
HFCau, PFCau a SF6

• Prosesau diwylliannol
• Lefelaun cynyddu
• Oes hir iawn

24
Lleihau allyriannau CO2

• Amcan llywodraeth y DU
• DU i fod yn economi carbon-isel
• Cynllun masnachu allyriannau y UE
• Cychwyn yn 2005
• Gorfodol ar gyfer rhai cwmnïau
• Cosbau os methir â chyrraedd targedau

25
Rheolaeth Garbon

• Yr Ymddiriedolaeth Garbon
• 5 cam

26
Cam 1. Pwyso a mesur yr achos busnes

• Datblygu dealltwriaeth gyffredinol am newid
  hinsawdd, ac am ei beryglon ai gyfleoedd ar
  gyfer eich cwmni.

27
Cam 2. Datblygu amcanion strategol

• Datblygu amcanion cyffredinol, a chytuno ar y
  rheiny ac ar y dull o drin rheolaeth garbon.

28
Cam 3. Canfod cyfleoedd

• Creu darlun manwl o asedau ac ymrwymiadaur
  cwmni, o safbwynt allyriannau
• Creu a chloriannu syniadau penodol ar gyfer
  cyflawni gostyngiadau cost-effeithiol mewn
  allyriannau

29
Cam 4. Datblygu cynllun gweithredu

• Blaenoriaethu syniadau, i adlewyrchu amcanion a
  dyheadau cyffredinol y cwmni
• Datblygu cynllun gweithredu cyffredinol syn
  cynnwys targedau penodol ar gyfer lleihau
  allyriannau

30
Cam 5. Rheoli gweithredur cynllun

• Monitro perfformiad y cynllun ai effeithlonrwydd
  wrth gyflawnir amcanion penodol
• Adolygu perfformiad a diweddarur cynllun os bydd
  angen

31
Sut i leihau allyriannau

• Prynu egni gwyrdd
• http//www.greenelectricity.org/
• Cyflenwr gorau egni gwyrdd
• http//www.greenprices.com/uk/pricesbox.asp

32
Cyngor ar gyfer lleihau defnydd egni wrth yrru

• Cymerwch bwyll wrth gyflymu
• Peidiwch â gyrrun rhy gyflym
• Peidiwch â gyrru os nad ywr daith yn
  angenrheidiol
• Cerddwch, neu ddefnyddiwch beic, ar gyfer
  teithiau byrion
• Rhannwch deithiau car gydag eraill
• Gwnewch yn siwr bod eich car yn cael triniaeth yn
  rheolaidd
• Sicrhau pwysauch teiars bob wythnos
• Teithiwch y tu allan ir oriau brys i osgoi
  tagfeydd
• Teithiwch yn ysgafn a pheidiwch â chario
  llwythau na rheseli pen to nad ydych eu hangen

33
Arbed egni i leihau allyriannau

• Defnydd trydan
• Defnydd tanwydd

34
British Sugar

• lleihad o 40 mewn egni
• lleihad o 40 yn y defnydd o ddwr

35
Cyfeiriadau

• www.vegansociety.com/html/whyvegan/whyenvt.html
• www.futureforests.com/explainmore/reduceyouremissi
  ons.asp
• www.earthfuture.com/stormyweather/greenhouse/
• www.met-office.gov.uk/research/hadleycentre/models
  /carbon_
• cycle/intro_global.html
• http//www.aeat.com/netcen/airqual/naei/annreport/
  annrep98/na ei98.html
• http//www.climate.org.ua/ghg/ghg_.html
• http//www.britishsugar.co.uk
• Petit et al., 1999
• Keeling et al., 1995
• IPPC-Working Group 1, 2001