EMETIK VE ANTIEMETIK ILA

1
EMETIK VE ANTIEMETIK ILAÇLAR

• Doç. Dr. Sahin Yildirim

2
Emezis refleksini aktive eden stimuluslar

• Gastrointestinal sistem ve diger organlardaki
  duyusal sinir uçlari
• SSS içinde olusan uyarilar
• Chemoreceptor trigger zone (CTZ)
• Iç kulaktaki denge organinin uyarilmasi

3
Emezis Bulanti ve kusma

• Bosalma öncesi (Retroperistaltizm) peristaltik
  hareketler kardiaya dogru
• Ögürme glottis kapali
• Bosalma yukari özefagus sfinkteri gevser
• Kusma Nörofizyolojik bakimdan karmasik bir
  refleks
• Kusma merkezi

4
Emezis Refleksinin Aktivasyonu1

• GIS vd yerlerdeki duyusal sinir uçlarinin
  patolojik olaylarla uyarilmasi
• Vagus içindeki aferentlerle dogrudan
• Splanknik sinirler içindeki sempatik aferentlerle
  omurilik üzerinden dolayli

5
Emezis Refleksinin Aktivasyonu2

• SSS içinde olusan uyarilar
• Ruhsal (psikojenik)
• Göz/burun
• Kafa içi basinç artisi
• Sitotoksik kanser ilaçlari

6
Emezis Refleksinin Aktivasyonu3

• Chemoreceptor Trigger Zone (CTZ)
• Beyin sapi 4. Ventrikül tabaninda, area
  postremada, lateral retiküler formasyon içindeki
  kemoreseptör bölgesi
• Direkt uyari-Ilaçlar, ksenobiyotikler, endojen
  toksinler, kan üresi, dopaminerjik ilaçlar,
  kanser kemoterapisi, gebelik, radyasyon
• Vagusun aferent (duyusal) aksonlarinin sinaps
  yaptigi nucleus tractus solitari (NTS) ye
  yakindir
• Ve onunla sinaps yapar

7
Emezis Refleksinin Aktivasyonu4

• Iç kulakta denge organi
• Tasit tutmasi
• Iç kulak hastaligi (vertigo)

8
KUSMA MERKEZI

• 4. Ventrikül tabaninda, CTZnin hemen yaninda
• Kusma ile ilgili hareketleri baslatir ve koordine
  eder

9
(No Transcript)
10
Emetik stimuluslarin sematik olarak
gösterilmesi
11
Mide-Barsak Motilitesinin Fizyolojisi-1

• Myenterik pleksus (Auerbach pleksusu)
• Parasempatik ganglion h.
• (primer kolinerjik nöron)
• Enterik SS
• Submukozal pleksus
• (Meissner pleksusu)

12
Mide-Barsak Motilitesinin Fizyolojisi-2

• Mide bosken
• Depolarizasyon dalgasi
• Hareket eden myoelektrik kompleks
• Ritmik kasilmalar
• 80-110 dakikada 1
• Yavas
• Anal yönde

13
Mide-Barsak Motilitesinin Fizyolojisi-3

• Mide doluyken
• Barsak lumenine besin maddelerinin ulasmasi ile
  tetiklenen peristaltizm
• Dakikada 12-15 kez
• Anal yönde
• Itici
• (Verimli bir peristaltik hareket için oral bölüm
  kasilir, anal bölüm gevser)

14
Mide-Barsak Motilitesinin Fizyolojisi-4

• Myenterik (Auerbach) pleksusunda barsak
  hareketlerini baslatan primer hücreler, somalari
  pleksus içindeki kolinerjik nöronlar,
  parasempatik ganglion hücreleridir
• Intrinsik primer aferent nöronlar
• Kolinerjik, seratonerjik, dopaminerjik, NANK ara
  nöronlar (enkefalinerjik, motilinerjik,
  peptiderjik, nitrerjik, pürinerjik)
• Ekstrinsik preganglionik parasempatik ve
  postganglionik sempatik aksonlar

15
EMETIK ILAÇLAR

• ? IPEKA
• ? APOMORFIN

16
EMETIK ILAÇLAR IPEKA

• Güney Amerikada yetisen bitkisel kaynakli bir
  ilaçtir.
• Kusturucu ve yan etkileri içindeki etkin
  alkoloid olan emetine baglidir.
• Etkisi mide mukozasinin tahrisine baglidir ve
  nöroleptik ilaçlar tarafindan önlenemez.

17
EMETIK ILAÇLAR IPEKA

• Doz
• Standart dozu eriskinde 20 ml
• 1-12 yas arasi çocuklarda 15 ml
• 9-12 aylik çocuklarda 10 ml
• 6-8 aylik çocuklarda 5 ml
• Standart doz bir bardak su içinde verilir.
• 30 dk. sonra ayni doz tekrarlanabilir.

18
EMETIK ILAÇLARIPEKA nin Yan Etkileri

• SSSni deprese edebilir
• Kardiyotoksik etki potansiyeli
• Atriyum fibrilasyonu
• Iletim bozukluklari yapabilir

19
EMETIK ILAÇLAR APOMORFIN

• Morfin türevidir. Yapi olarak dopamine benzer.
• CTZyi direkt olarak (dopaminerjik D2
  reseptörlerini) uyararak kusmaya neden olur.
• Dopamin reseptör blokörleri, apomorfinin
  kusturucu etkilerini bloke ederler.

20
EMETIK ILAÇLARAPOMORFIN

• Dozu
• Eriskinde 0.1 mg/kg (s.k.)
• Çocukda 0.066 mg/kg (s.k.)
• 5-10 dk. içinde kusmaya neden olur.
• Kusma olmamissa doz tekrari pek tavsiye edilmez.

21
EMETIK ILAÇLARAPOMORFINin Yan Etkileri

• SSSni deprese etmesine bagli uyusukluk hali
• Solunum depresyonu
• Belirgin hipotansiyon ve dolasim yetmezligi
• Nalokson (0.01 mg/kg, i.v.) bu bulgulari
  düzeltebilir.

22
ANTIEMETIK VE PROKINETIK ILAÇLAR

• Çesitli hastaliklar (Vertigo, Meniere)
• Tasit tutmasi
• Zehirlenme
• Gebelik
• Postoperatif emezis

23
ANTIEMETIK ILAÇLAR

• 1. Skopolamin

• 2. Antihistaminikler

• 3. Nöroleptik ilaçlar

• 4. Metoklopramid ve benzerleri

• 5. Kanabinoidler (Dronabinol ve Nabilon)

• 6. Trimetobenzamid

• 7. Antiserotonerjik ilaçlar

• 8. Domperidon

• 9. Benzodiazepinler

• 10. Glukokortikoidler

24
ANTIEMETIK ILAÇLAR SKOPOLAMIN

• Parasempatolitik etkili bir alkaloid.
• Beyin sapinda vestibüler yolak üzerinde yer alan
  kolinerjik sinapslarinin inhibisyonu.

25
ANTIEMETIK ILAÇLAR SKOPOLAMIN

• Tasit tutmasini önlemek için kullanilir.
• Etkisi kisa süreli
• (uzun yolculuklarda antihistaminikler).
• Doz 0.1-0.6 mg, p.o.

26
ANTIEMETIK ILAÇLAR ANTIHISTAMINIKLER

• Antiemetik olarak kullanilabilenler

• Difenhidramin
• Dimenhidrinat

Etanolamin türevleri

• Hidroksizin
• Sinarizin
• Buklizin
• Meklizin

• Prometazin

27
Antihistaminiklerin Klinik Kullanimi

• 1. Tasit tutmasi ve vestibüler kaynakli diger
  bulanti-kusma halleri (Meniere sendromu,
  labirintitis vb).
• 2. Gebelik kusmalari (hidroksizin kullanilmaz)
• 3. Toksin, radyasyon ve antineoplastiklere bagli
  kusmalar (sadece meklizin ve prometazin
  etkilidir)
• 4. Postoperatif kusmalar (sadece hidroksizin ve
  prometazin kullanilabilir).

28
ANTIEMETIK ILAÇLAR Antihistaminiklerin Yan
Etkileri

• Uyusukluk
• Parasempatolitik yan etkiler
• (agiz kurulugu, görme bulanikligi ve kabizlik)
• Gebelerde teratojenik etki gösterilmemistir
  (hidroksizin önerilmez)

29
ANTIEMETIK ILAÇLAR NÖROLEPTIK ILAÇLAR

• Fenotiyazin türevi olanlar
• Piperazin grubu
• Proklorperazin
• Trifluoperazin
• Flufenazin
• Perfenazin
• Tietilperazin
• Alifatik bilesikler
• Klorpromazin
• Promazin
• Butirofenon türevi olanlar
• Haloperidol

30
ANTIEMETIK ILAÇLAR NÖROLEPTIK ILAÇLAR

• Etki mekanizmasi CTZdaki dopaminerjik
  reseptörleri bloke ederler
• Klinik kullanimi
• Üre ve diger eksojen toksinlere bagli emezis
• Radyasyon hastaligi
• Kemoterapi
• Postoperatif kusmalar
• Gebelik kusmalari
• (uzun süre kullanilmaz).

31
ANTIEMETIK ILAÇLAR NÖROLEPTIK ILAÇLARin YAN
ETKILERI

• Ekstrapiramidal yan etkiler
• Sedasyon
• Otonomik yan etkiler
• Seksüel disfonksiyon
• Kilo artisi
• Hepatotoksik etki
• Alerjik reaksiyonlar

32
ANTIEMETIK ILAÇLAR METOKLOPRAMID

• Etki mekanizmasi
• D2 reseptörler blokaji
• 5-HT3 reseptörler blokaji
• 5-HT4 reseptörler aktivasyonu

Mide-barsak segmentinin Oral yöndeki kisminda
kasilma, Anal yöndeki kisminda gevseme
33
ANTIEMETIK ILAÇLAR METOKLOPRAMID

• Antiemetik olarak kullanimi
• Postoperatif kusmalar
• Kemoterapi ve radyasyon sirasinda olusan
  kusmalar
• Toksinlere bagli kusmalar
• Morfin ve benzeri narkotiklere bagli kusma
• Gebelik kusmalarinda (ama tavsiye edilmez).

34
ANTIEMETIK ILAÇLAR DOMPERIDON

• Etki kalibi bakimindan Metoklopramide benzer
• Dopaminerjik D2 reseptörlerini bloke eder
• Seratonerjik veya antiseratonerjik etki göstermez
• SSSne çok az girdigi için yan etkisi azdir.
• Antiemetik endikasyonlari metoklopramide benzer

35
ANTIEMETIK ILAÇLAR TRIMETOBENZAMID

• Zayif dopamin D2 reseptör blokörü etki gösterir.
• Antiemetik etkinligi düsüktür.
• Yan etkileri azdir.
• Klinik kullanimi
• Gastroenterite bagli kusmalarda
• Postprandiyal kusmalarda
• Gebelik kusmalarinda
• (bu endikasyonda önerilmez).

36
ANTIEMETIK ILAÇLAR ANTISERATONERJIK ILAÇLAR

• Ondansetron hidroklorür
• Granisetron hidroklorür (ondansetrona benzer)
• Tropisetron (uzun etkilidir)
• Dolasetron
• (ön-ilaçtir ve deneme dönemindedir)

37
ANTIEMETIK ILAÇLAR ANTISERATONERJIK ILAÇLAR

• 5-HT3 reseptörlerini bloke eden PAHALI
  ilaçlardir.
• Deksametazon kombinasyonu etkinliklerini
  arttirir.
• Klinik kullanimi
• Kemoterapiye bagli emezis
• Radyoterapiye bagli emezis
• Postoperatif emezis
• Ortak ve en sik görülen yan etkileri bas agrisi
  ve konstipasyondur.

38
ANTIEMETIK ILAÇLAR DRONABINOL
(delta-9-tetrahidrokanabinol)

• Marihuanadan elde edilir.
• Etki mekanizmasi Kusma merkezi ve etrafindaki
  nöronlarda kanabinoid reseptörlerini (CB1) aktive
  eder.
• Klinik kullanimi
• Kemoterapiye bagli emezis
• AIDS
• Anoreksia

39
ANTIEMETIK ILAÇLAR DRONABINOL

• Yan etkileri
• SSSi üzerinde kompleks etkileri bulunur (merkezi
  sempatomimetik etki).
• Marihuana-like (Marihuana benzeri) etkilere
  neden olur.
• Tedavi kesildigi zaman Abstinens (yoksunluk) e
  yol açar.
• Proteine baglanma kapasitesi yüksek olan ilaçlar
  ile etkilesir.

40
ANTIEMETIK ILAÇLAR GLUKOKORTIKOIDLER

• Klinik kullanimi
• Kemoterapi sirasinda ortaya çikan emezis
  (özellikle deksametazon)
• Etki mekanizmasi
• Prostaglandin sentezini inhibe etmeleri
• Sitotoksik ilaçlarin kan-beyin engelinin
  permeabilitesini arttirmasini engellemeleri
  önemli.

41
ANTIEMETIK ILAÇLAR BENZODIAZEPINLER

• Belirgin antiemetik özellikleri yoktur
• (ör. Lorezepam ve Alprazolam).
• Sedatif, anksiyolitik ve amnestik etkileri ile
  bulanti ve kusmanin önlenmesine katkida
  bulunurlar.

42
ANTIEMETIK ILAÇLARSubstans P (P Maddesi)
Reseptör Antagonistleri

• Substans Pnin NK1 reseptör antagonistlerinin
  antineoplastik tedavide ortaya çikan delayed
  (gecikmis) emezisde etkili oldugu
  gösterilmistir.

43
ANTIEMETIK ILAÇLAR

• Kaynaklar
• Prof. Dr. S. Oguz Kayaalp, Rasyonel Tedavi
  Yönünden Tibbi Farmakoloji, 10. Baski, Hacettepe
  Tas, 2002.
• Bertram G. Katzung, BasicClinical Pharmacology,
  7th edition, AppletonLange, 1998.
• Mark F. Bear, Barry W. Connors, Michael A.
  Paradiso, Neuroscience-Exploring The Brain, 2nd
  Edition, Lippincott, WilliamsWilkins, 2001.