Antiprotozoal Ila

1
Antiprotozoal Ilaçlar

• Dr. Bülent SARAÇ
• 2006

2

• Protozoal enfeksiyonlar siklikla tropikal
  ülkelerde, sanitasyon ve hijyenik kosullarin iyi
  olmadigi, vektörler ile mücadelenin yetersiz
  oldugu yerlerde yaygindir
• En önemli protozoal enfeksiyonlar sitma,
  amibiyazis, leismanyozis, tripanozomiyazis,
  trikomoniyazis ve giardiyazistir

3

• Protozoalar ökaryot ve tek hücreli parazitlerdir
  ve konakçi hücrelerini barinak olarak
  kullandiklari için vücuttaki antikorlardan
  etkilenmezler (örnegin plazmodyumlar
  eritrositlere, leismanya türleri makrofajlara
  girer)
• Metabolizmalari, prokaryot bakterilerden ziyade
  konakçi olarak kullandiklari insanlara benzer.
  Dolayisiyla protozoal enfeksiyonlarin tedavisi
  bakteriyal enfeksiyonlardan daha zordur ve
  kullanilan ilaçlar insanlara daha toksiktir

4
AMIBIYAZIS

• Amibiyazis, entamoba histolitika tarafindan
  olusturulan kalin bagirsak duvari hücrelerini ve
  nadiren karaciger hücrelerini tutan bir kalin
  bagirsak (kolon) iltihabidir
• herhangi bir zamanda (genellikle enfekte olduktan
  ilk 3 ay içinde) amipler mukozayi istila eder ve
  orada ülserasyon yapar ve kanli, mukuslu ve
  siddetli agrili ishale neden olur (amipli
  dizanteri)

5
Antiamibik Ilaçlar

• Metronidazol, ülserlerdeki vejetatif Entemoeba
  histolytica biçimlerine karsi çok etkili
  oldugundan akut invazif amipli dizanteride ilk
  seçilecek ilaçtir
• Benzer ilaçlar olan tinidazol ve ornidazol de
  etkilidir
• Bu üç ilacin da toksik etkileri azdir. En sik
  bulanti, kusma ve GISe ait yan etkiler görülür

6

• Bunlarin üçü de karacigere göç etmis olabilecek
  amiplere karsi da etkilidir
• Ancak, barsak lümenindeki (dolayisiyla diskidaki)
  kist formu üzerine etkinlikleri düsüktür
• Metronidazol e. histolitikadan baska trikomonas
  ve giardiaya da öldürücü etki yapar ve bu
  enfeksiyonlarda da ilk tercihtir
• Ayrica anaerob bakterilere karsi da güçlü
  antibakteriyel etki gösterir ve anaerob
  enfeksiyonlarda da yaygin olarak kullanilir

7

• Yapica kloramfenikole beneyen diloksanid furoat,
  diskida E. Histolytica kistleri bulunan
  asemptomatik tasiyicilarda ilk seçilecek ilaçtir
• Karacigerdeki amip abseleri için 5-10 gün boyunca
  günde 3 kez 400 mg metronidazol etkilidir

8

• Seknidazol, en uzun etkili nitroimidazol
  türevidir. Sadece antiprotozoal olarak
  kullanilir antianaerobik antibakteriyel ilaç
  olarak kullanilmaz
• Sitma tedavisinde kullanilan klorokin fosfat
  karacigerde biriktiginden sadece hepatik
  amibiyazis tedavisinde kullanilir
• Iodokuinol ve bir aminoglikozid olan paramomisin
  de intestial amibiyazis tedavisinde
  kullanilabilir

9

• Ipeka alkaloidleri olan emetin ya da
  dehidroemetin ekstraintestinal amibiyaziste
  kullanilmaktaydi fakat artik kullanilmamaktadir
• Eskiden kullanilan tetrasiklinlerde bugün zayif
  etki gücü nedeniyle tavsiye edilmez

10
TRIKOMONIYAZIS

• Trikomonas vajinalis enfeksiyonunda metronidazol,
  ilk seçilecek ilaçtir. Metronidazol etkisizse,
  tinidazol, ornidazol ya da seknidazol denenebilir
  
• Diger ilaçlarin kontrendike oldugu gebelikte
  klotrimazolün vajinal tableti kullanilabilir
• Tedavi sirasinda esin de tedavi edilmesi
  gereklidir

11
GIARDIYAZIS

• Giardia lamblia enfeksiyonlarinda, metronidazol
  tedavisi uygulanmalidir
• Tek doz halinde tinidazol ya da ornidazol veya
  5-7 gün boyunca mepakrin hidroklorür de tedavi
  seçenegi olusturabilir
• Furazolidon ve kinakrin de kullanilabilir

12
LEISMANYAZIS

• Deri leismanyazi siklikla kendiliginden iyilesir.
  Ancak, derideki lezyonlar görünümü bozacak
  sekildeyse veya visseral leismanyazda (kala-azar)
  tedavi endikasyonu vardir
• Visseral leismanyazda ilk seçilecek tedavi
  organik antimon bilesigi olan sodyum
  stiboglukonat ve meglümin antimonattir
• Dirençli vakalarda pentamidin isetiyonat
  kullanilabilir

13

• Allopürinolünde tedavide basarili olabilecegi
  bulunmustur
• Amfoterisin, tek basina antimon bilesigine yanit
  vermeyen viseral leismanyazda onunla birlikte ya
  da ondan sonra kullanilir
• Tüm bu ilaçlarin toksik etkileri oldukça fazladir
  
• Kutanöz leismanyazda flukanazol ve ketokonazol da
  kullanilabilir

14
TRIPANOZOMIYAZIS

• Tripanozomiyazin profilaksisi ve tedavisi güçtür
• Uyku hastaligi için suramin (profilakside de
  kullanilir) ile birlikte hastaligin ileri
  dönemleri için pentamidin ve melarsoprol
  kullanilir
• Eflornitin ilerlemis SSS enfeksiyonlarinda
  kullanilir
• Çagas da ise primakin, nifurtimoks ve benznidazol
  kullanilir. Tedavide kullanilan ilaçlar oldukça
  toksiktir ve yan etkileri fazladir.

15
TOKSOPLAZMOZIS

• Ilk seçilecek tedavi birkaç hafta boyunca folat
  antagonisti olan pirimetamin ve sulfodiazin
  kombinasyonudur
• Ko-trimaksazol, azitromisin ve pentamidin de
  kullanilabilir
• Bir makrolid antibiyotik olan spiramisin annedeki
  hastaligin fetusa geçme riskini azaltabilir