ANTIDIYAREIK ILA

1
ANTIDIYAREIK ILAÇLAR

• Doç. Dr. Pelin KELICEN
• http//yunus.hacettepe.edu.tr/pkelicen

2
DIYAREFeçesin belirgin sivilasmasidefekasyon
sikliginin artmasi

• AKUT (Siddetli)
• Su/tuz kaybi
• Karin agrisi
• Dehidratasyon
• Hipokalemi
• Metabolik asidoz

• KRONIK
• Su/tuz kaybi
• Beslenme bozukluklari
• A vitaminoz
• Demir eksikligi

3
Diyare Olusum Mekanizmalari

• Barsak stimulasyonu, motilite artisi
• Su/tuz absorbsiyonu, feçesin sekillenmesi için
  geçen zaman azalir
• Mukoza epiteli su/tuz absorbsiyonunu saglayan
  mekanizmanin (NaKATPaz) inhibisyonu
• Lümene su/tuz salgilanmasindan (re-absorbsiyon)
  sorumlu adenilil siklaz aktivasyonu
• Mukoza epitel h. toksik zehirlenmesi
• permeabilite artar, mukozada iltihap

4
Diyareye Yol Açan Etkenler

• Bakteriler vb. mikroorganizmalar
• Besin zehirlenmeleri
• Çesitli ilaçlar
• Kimyasal etkenler
• Barsakta sindirim enzimlerinin azalmasi
• Safra asitlerinin artmasi

5
Akut Enfeksiyöz Diyareler

• AKUT ENFEKSIYÖZ DIYAREAL HASTALIGI
• Türkiye
• Subtropikal
• Tropikal
• Gelismis ülkeler Rotavirüsler (50)
• Enterik adenovirüsler
• Norwalk virüsleri

6

• VIRAL DIYARE
• Barsak epitel h. ölümü,
• villuslarin dökülmesi
• Ölen h. yerini epitel kriptalarindaki
  olgunlasmamis epitel h. alir. Fonksiyonel
  absorbsiyona elverisli mukoza alani küçülür.

• BAKTERIYEL DIYARE
• Etken ince barsak ve kolonda kolonize olur, asiri
  çogalir.

7
Enterit ve Kolit Yapma Nedenleri

• Epitele yapisma (Enteropatojenik E.Coli)
• Mukozanin istilasi (invazyon) (Shigella,
  Salmonella, Campylobacter jejenu, Yersinia
  enterocolitica, enteroinvazif E. Coli)
• Sitotoksin üretimi (Clostridium difficile,
  Shigella, Enterohemorajik E. Coli)
• Enterotoksin üretimi (Vibrio cholera, V.
  Parahelmeticus, C. Jejenu, Aeromonas hydrophyla,
  enterotoksijenik E. Coli)
• INVAZIF ENTEROPATOJENLER
• Kolonda, distal ileumda kolonize
• Kolonun absortif fonksiyonunu bozarlar

8
Diyare Olusumuna Katkida Bulunan Endojen Faktörler

• Inflamasyon mediyatörü
• PG ve kinin peptidlerin
• (sekretagog otakoidler) üretimi artar
• Zedelenmis mukozada su-elektrolit salgilanmasini
  uyarirlar

9
Genel Yaklasim

• Spesifik Tedavi
• Bakteriyel kaynakli
• Antimikrobik ilaçlar (Enterit, Kolit)
• Viral kaynakli
• ORT (Agir olgularda)
• Antidiyareik VERILMEZ
• Non-spesifik Tedavi
• Non-mikrobik etyoloji durumunda
• Antidiyarek verilir

10

• Siddetli ve devamli diyare
• SPESIFIK TEDAVI ANTIDIYAREIK
• Agir ve kronik diyare
• Ek olarak SIVI ILE SU-ELEKTROLIT (rehidratasyon)
  tedavisi

11
ANTIDIYAREIK ILAÇLAR

• 1. Opiyatlar ve diger opioidler
• 2. Parasempatolitik ilaçlar
• 3. Adsorban ve kitle olusturan ilaçlar
• 4. Özgül tedavi için kullanilan ilaçlar
• 5. Oral Rehidratasyon Tuzlari

12
Opiyatlar ve diger Opioidler

• Etki Mekanizmasi
• Kalin barsak sirküler düz kaslarda spazm yapmasi
• Itici peristaltik hareketleri inhibe etmesi
• Artmis olan sivi salgisini azaltmasi

13
Opiyatlar ve diger Opioidler

• En çabuk ve en güçlü etki yapan antidiyareik
• ilaçlardir.
• Kisa süreli kullanimda bagimlilik olusturmazlar
• Antidiyareik etkilerine tolerans gelismez.
• Akut dizanteri ve
• Feçeste lökosit olgularinda kullanilmaz.

14
Yan Etkileri

• Uyusukluk, bas dönmesi, agiz kurulugu,
  bulanti-kusma ve halsizlik yapabilirler.
• Alkol, barbiturat ve tranklizanlarin etkilerini
  potansiyalize ederler.
• Bebek ve küçük çocuklarda solunum yetmezligi
• Toksik megakolon yapabilirler.
• Hepatik koma

15
Opiyatlarin Kontrendike Oldugu Durumlar

• KC fonksiyon bozuklugu
• Ülseratif kolit
• Proktit
• KC KOMASI

16
Opiyatlar vd opioidler

• KODEIN Antitüssif
• DIFENOKSILAT
• (Atropin) Süistimali önler
• LOPERAMID
• Bagimlilik yapma potansiyeli en düsük
• OPIYUM TENTÜRÜ
• PAREGORIK ELIKSIR

17
Parasempatolitik Ilaçlar

• Etki Mekanizmasi
• Barsaklarda peristaltik hareketleri inhibe
  ederler
• Güçlü antispazmodik etkileri mevcut
• Akut dizanteri vb durumlarda KULLANILMAZ.

18
Adsorban ve Kitle olusturan ilaçlar

• Kaolin, atapulgit ve benzerleri
• Bizmut Bilesikleri
• Metilselüloz ve benzerleri

19
Kaolin, Atapulgit ve benzerleri

• Etki Mekanizmasi
• Barsak mukozasini irrite eden toksin ve diger
• kimyasal etkenleri baglamalari
• Feçesin kivamini koyulastirmasi

20
Bizmut Bilesikleri

• Etki Mekanizmasi
• Adsorban etki
• Antimikrobik etki
• Antiinflamatuar etki
• Antisekretuvar etki

21
Bizmut Bilesikleri

• Pepto-Bismol (Bismut subsalisilat) en çok
  kullanilandir.
• Turist diyaresinin tedavi ve önlenmesinde
  etkilidir
• Bizmut zehirlenmesi nedeniyle ensefalopatiye yol
  açabilir (uzun süre kullanilmamali).

22
Metilselüloz ve benzerleri

• Etki mekanizmasi
• Barsak lümeninde suyu tutarak, kitle olusturur.

• Feçesin vizkositesini artirirlar

• Defekasyon sikligini azaltirlar

• Safra asitlerini baglayabilirler

23
Özgül tedavi için kullanilan ilaçlar

• Kolestiramin
• Safra a.in fazlaligi
• P.kolit

• Antibakteriyel tedavi
• Shigella, Salmonella, E.coli

• Antiprotozoal tedavi
• E. Histolytica, Giardia

• Asetilsalisilik asit
• Gluten enteropatisi
• Besin alerjisi

• Propronolol
• Hipertiroidizm

Pankreas enzimleri

• Glukokortikoid tedavisi
• Ü. Kolit
• Crohn

24

• Barsak içinde absorbe edilmeden kalan safra
  asitlerinin fazlaligi sonucu olusan diyarede
  safra asitlerini baglayan KOLESTIRAMIN
• Antibiyotik tedavisinin bir komplikasyonu olan
• psedomembranöz kolit te olusan
• barsak toksinlerini baglar
• Asiri derecede safra asidi baglarsa yaglarin
  absorbsiyonu bozulur. Steatore den dolayi
  paradoksik diyare meydana gelir

25
En sik görülen ishal

• 24-48 saat sürer
• Kendiliginden geçer
• Enterotoksik E. Coli
• Virüs enf.
• Besin zehirlenmesi
• ILAÇ KULLANMAYA GEREK YOKTUR

26
Spesifik bakteri vd mikroorganizmalar sonucu
olsan diyare

• ENTERIT/KOLIT
• DIYARE Hastalik etkenini barsaktan uzaklastirmaya
  çalisan bir savunma mekanizmasi
• Antidiyareikler hastalik etkeninin barsaktan
  uzaklasmasini engeller, mukazayi istila orani
  artar
• Infeksiyon etkeninin barsak dokusu içine
  yerlestigi akut durumlarda antidiyareik ve
  antikolinerjikler TOKSIK MEGAKOLONa yol açarlar

27

• AKUT VE KRONIK DIYARELERDE
• Primer neden teshis edilir,
• Tedavi ona göre yapilir.

28
ORAL REHIDRATASYON TUZLARI (ORT)
Üç yas altindaki çoçuklarda en basta gelen
ÖLÜM NEDENI ?
ISHAL !
Çocuk ishalinde ölümün bas nedeni ?
DEHIDRATASYON !
En UCUZ ve KOLAY tedavi ?
ORAL REHIDRATASYON SIVISI
29
DIYAREDE

• Izoozmik sivi
• Bikarbonat
• K kaybi

• Dehidratasyon
• Metabolik asidoz
• K eksikligi

30
ORAL REHIDRATASYON TUZLARI

• Akut enfeksiyöz diyare durumlarinda kullanilir
• Tek basina diyare sikligini azaltmaz
• Kaybolan sivi ve elektroliti yerine koyar

31
IZOOZMIK SIVIDA

• Na
• K
• GLUKOZ
• BIKARBONAT
• Bulunmalidir.

32
Naun ince barsaktan absorbsiyonu

• Aktif Na pompasi
• (NaK bagimli ATPaz)
• Lümene bakan membrandaki kanallardan pasif
  difüzyon
• Glukoza kenetli Na transportu
• (NaGlukoz kotransportu)
• (ORS ile tedavinin esasi)

33
ORS

• Na ve glukozu yaklasik olarak
• esit molar konsantrasyonda
• (80-120 mmol/L) içeren
• izoosmik solüsyondur.

34
ORAL REHIDRATASYON TUZLARI

• Kontrendikasyonlari
• Agir dehidratasyon
• Sürekli kusma
• iv tedavi

• Yan etkileri
• Hiponatremi
• Hipernatremi (Bebek ve neonatlarda)
• Hipokalemi
• Hiperkalemi

35

• VÜCUT SUYUNUN 10 VEYA DAHA FAZLASININ
  KAYBEDILDIGI DURUMLARDA
• IV LAKTATLI RINGER SOLÜSYONU

36
ORAL REHIDRATASYON TUZLARI

• Bikarbonatli ORT formülü
• 1 litre kaynamis - ilitilmis su içinde
• 3.5 g sodyum klorür
• 2.5 g sodyum bikarbonat
• 1.5 g potasyum klorür
• 20 g glukoz

37
ORAL REHIDRATASYON TUZLARI

• Pirinç unu içeren formül
• 1 litre kaynamis - ilitilmis su içinde
• 3.5 g sodyum klorür
• 2.5 g sodyum bikarbonat
• 1.5 g potasyum klorür
• 50 g pirinç unu

38
ORAL REHIDRATASYON TUZLARI

• Acil olarak evde hazirlamak gerekirse
• 1 litre kaynamis - ilitilmis su içinde
• 2 çorba kasigi (silme) seker veya
• 8-10 çay kasigi pirinç unu
• 1 çay kasigi tuz
• 1 çay kasigi karbonat

39
ORS nin Kullanildigi Ishal Disi Klinik Durumlar

• Yogun bakim enternal rehidratasyonu
• Agir yanikli hastalarin rehidratasyonu
• (Hipovolemik soku önlemek için)
• Postoperatif hastalarda rehidratasyon

40

• Kaynaklar
• Prof. Dr. S. Oguz Kayaalp, Rasyonel Tedavi
  Yönünden Tibbi Farmakoloji, 10. Baski, Hacettepe
  Tas, 2002.
• Bertram G. Katzung, BasicClinical Pharmacology,
  7th edition, AppletonLange, 1998.