Presentaci

1
    Convivencia, Disciplina e Programas de mellora
Traducido ao galego pola
Comisión Convivencia IES LAXEIRO. Lalín
Autora Isabel Fernández García
Barakaldo, 2007
2
convivencia
Vivir en compañía de outros
Acción de convivir
Sinónimos coexistir, cohabitar, vivir
3

• Benestar dos outros

• Valor cultural positivo

• Dereitos dos outros

• Esfera legal

• Benestar de toda
• a comunidade

• Esfera institucional

4
Esfera psicolóxica
Empatía Felicidade Actitudes pro sociais
Comportamento activo
5
Convivir Acción de convivir
Coexistir Existencia dunha cousa á vez que outra
HARMONÍA
RELACIÓN

APRENDIZAXE TOLERANCIA NORMAS REGULACIÓN DO
CONFLITO
6
Ámbito de resolución de conflitos nos Centros
Educativos
Clima Escolar

• Necesidades
• individuais

• Estrutura-organización

• Cultura escolar

7
Un modelo de regulación da convivencia é un
conxunto integrado de plantexamentos de índole
educativa, que tratan de argumentar e de
xustificar unha serie de comportamentos e de
actuacións concretas que se adoptan normalmente
desde unha perspectiva de centro para previr e
hacer frenteaos problemas de disciplina.
Torrego e outros (2000)  
8
Modelo punitivo-sancionador

• Medida dos
• conflitos

• Norma

• Consecuencias

• Predecibles

• Exemplaridade

• Efecto disuasorio

9
Modelo relacional
Diálogo
Negociación
Moral autónoma
10
Modelo integrado punitivo-relacional

• Normas
• Correccións
• Seguir a norma

• Negociación
• Diálogo formal
• Diálogo Informal

11
A AUTORIDADE NO MODELO INTEGRADO

• AUTORIDADE NON É AUTORITARISMO
• Pode darse unha autoridade ao servizo dos que a
  exercen abuso de autoridade- con comportamentos
  violentos e excesos de crueldade.
• A AUTORIDADE NON É AMIZADE
• Debemos de deixar de ser un amigo que ás veces
  educa para chegar a ser un educador que ás veces
  é un amigo
• (Linda Kavelin, 2000)

12
A AUTORIDADE AO SERVIZO DA APRENDIZAXE LIDERADO
EDUCATIVO

• A verdadeira disciplina non se institúe desde
  fóra, segundo una regra preestablecida,
  co seu cúmulo de prohibicións e sancións.
• É a consecuencia natural dunha boa organización
  do traballo cooperativo e do clima moral da
  clase. A experiencia demostrounos que cando a
  clase está ben organizada, cando todos os nenos
  teñen individualmente ou en grupo, un traballo
  interesante que se inscribe no marco da vida
  escolar, logramos una harmonía case ideal.
• Non hai desorde senón cando hai una falta na
  organización do traballo, cando o neno non está
  ligado á clase por unha actividade que responda
  aos sus desexos e ás súas posibilidades.

Celestín Freinet
13
AUTORIDADE

• A autoridade é a capacidade para guiar a conduta
  doutra persoa ben por unha responsabilidade de
  protección e coidado da persoa ou por un ben
  grupal. A autoridade é o uso do poder en
  positivo, lexitimado e acordado socialmente,
  aceptado por quen o recibe e pode variar segundo
  as sociedades, culturas e persoas.
• A violencia é o uso do poder empregado en
  negativo, imposto sen aceptación da persoa, que
  se volve vítima de algo non desexado, non sempre
  lexitimado socialmente, xerando un dano nel ou
  nela.
• Save the Children España

14
DISCIPLINA
Refírese ao sistema de normas que, unha
organización se proporciona a si mesma e á
obrigatoriedade ou non de que cada membro do
grupo social cumpla cuhas convencións (Ortega,
R, Rey, R y Gómez, P (200017) Estratexias para a
prevención da violencia. Mediación e Diálogo)
O conxunto de procedementos, normas e regras,
mediante os cales se mantén a orde na escola e
cuxo valor é basicamente o de favorecer a
consecución dos obxectivos propostos ao longo do
proceso de ensino-aprendizaxe do alumno. . O
comportamento inapropiado, o mal comportamento, é
o que vulnera ou ignora la normativa
establecida (Gotzens,C (199727) A
disciplina escolar, Hersori)
15
Código común de normas, propias da institución
escolar para o mantemento das relacións de
convivencia entre os diferentes colectivos da
comunidade educativa
As normas crean un corpus de acordos, ao que se
someten todos os membros da comunidade educativa,
que permite a creación dun clima escolar positivo
onde é posible un bo desenrolo dos procesos de
ensino e aprendizaxe e prodúcese unha adecuada
socialización das persoas.
Gotzen (1997)
16
SENTIDO DA DISCIPLINA
Socializador
Interactivo
Funcional
17
PROPOSTAS PARA O DESENROLO DE ESTRATEXIAS DE
DISCIPLINA EFICACES NOS CENTROS (Gotzen (1997) A
disciplina escolar

• Que o persoal escolar traballe conxuntamente na
  resolución de conflitos.
• Reducir as diferenzas de poder e de status para
  potenciar a participación.
• Potenciar nos alumnos un sentido de pertenza.
• Desenrolar normas e procedementos de disciplina
  tendentes á autodisciplina.
• Mellorar os currícula e en xeral os procesos
  instrucionais.
• Tratar os problemas de tipo persoal.
• Intensificar as relacións entre a familia e a
  escola
• Mellorar as condicións materiais e de mantemento,
  así como a estrutura organizativa do centro.

18
LEXISLACIÓN
REGULAMENTO INTERNO
NORMAS DE FUNCIONAMENTO
NORMAS DA AULA
RUTINAS DOCENTES
19
DISCIPLINA LÓXICA
Certeza- Autoridade
Xerarquía-Verticalidade
Estático-Acomodación
Error-indesexable-control-sanción
Externa-moral heterónoma
20
Disciplina positiva

• Aberta. Creativa
• Positiva-Competencia personal
• Flexible-Erro oportunidade
• Dinámica-equilibrio en cambio
• Colaboración-Aprender xuntos
• Organizativa-niveis en paralelo

21
OBXECTIVOS DA DISCIPLINA POSITIVA

• Busca do autocontrol

• Centrado no desenrolo persoal

• Moral autónoma

22
Dimensións da disciplina
Preventiva
Acción
Resolución
Curwin e Mendler (1999) Discipline with dignity
23
BOAS PRÁCTICAS
24
DATOS RELEVANTES PARA A INTERVENCIÓN Defensor do
Pobo Informe Violencia Escolar (2000)







A QUEN LLO CONTAS?
QUEN CHE AXUDA?
AMIGOS
60
60-65
35-40
10-15
FAMILIA
10-15 Armas (23,8)
PROFESORES
12-17
OUTROS COMPAÑEIROS
14-18
3-7
OUTROS ADULTOS
A NINGUÉN
12-17
15-20
25
Principios da intervención
26
Sistemas de axuda

• Estilo de comunicación
• Modelos
• mediación
• axuda entre iguais
• voluntariado
• círculos de convivencia
• asembleas

27
Estratexias na resolución de conflitos
Diálogo
Reconciliación
Xustiza restauradora Moral autónoma
28
Programas I.E.S. Laxeiro
MEDIACIÓN?
FORMACIÓN DO PROFESORADO
TITORES DE AULA
PLAN DE ACCIÓN TITORIAL

29
MEDIACIÓN ESCOLAR

• Proceso voluntario no que a intervención
  neutral dun terceiro facilita que as partes en
  conflito busquen por si mesmas unha solución.

30
FUNCIÓNS DOS MEDIADORES

• Axudan a que as partes expresen as súas
  posicións, intereses e valores.
• Contribúen a que se xenere confianza entre elas.
• Facilitan la busca de solucións, non aconsellan.

31
VALORES DA MEDIACIÓN

• AXUDA A TOMAR DECISIÓNS SOBRE UN MESMO
• PROMOVE O RESPECTO E A COOPERACIÓN (todos ganan)
• OS COMPROMISOS SON ASUMIDOS COMO PROPIOS, NO SE
  IMPOÑEN
• FAVORECE A XUSTIZA, NON O PODER

32
Modelo do alumno axudante
Axudar a outros
Integrar e acoller
Cooperación en equipo
Observatorio da convivencia
33
ALUMNOS AXUDANTES PERFIL

• Inspira confianza
• Posúe confianza en si mesmo
• Líder positivo
• Autonomía moral
• Sabe escoitar e acepta as críticas
• Disposto a axudar a resolver conflitos

34
ALUMNOS AXUDANTES FUNCIÓNS E VALORES
INFORMAR DIFUNDIR ACOLLER ESCOITAR DETECTAR
CONFIDENCIALIDADE COMPROMISO SOLIDARIDADE DISPONI
BILIDADE MODELAR DERIVAR
35
ALUMNOS AXUDANTES
organización
Formación

• Coordinación
• Supervisión
• Estrutura
• Tempos
• Toma de decisións

• Valores e principios
• Resolución de conflitos
• Habilidades de
• Comunicación
• Actitudes

36
Como se selecciona aos alumnos axudantes?

• Dentro do Plan de Acción Titorial.
• O titor explica ao grupo en qué consiste ser
  axudante
• Revísanse as cualidades que se deben reunir.
• Preséntanse voluntarios.
• Cada alumno elixe en secreto ata 3 compañeiros
  nos que poida confiar.
• Os elexidos comprométense a
• Realizar un curso de formación
• Formar parte do equipo de alumnos axudantes
• Reunirse periódicamente
• Pódese ser axudante un só curso.

37
FORMACIÓN DOS AXUDANTES (I)

• Reciben de 10 a 12 horas de formación (2
  xornadas) fóra do centro.
• Metodoloxía cooperativa e indutiva (xogos,
  debates, cuestionarios, dramatizacións,...)
• 1º Día
• Crear grupo (xogos de presentación)
• Detectar habilidades sociais
• Traballar a empatía
• Análise de conflitos
• Debate para esbozar funcións e valores.

38
FORMACIÓN DOS AYUDANTES (II)

• 2º Día
• Comunicación non verbal
• Técnicas de escoita activa (parafrasea, resume,
  reflicte sentimentos,...)
• Práctica de habilidades sociais e de resolución
  de conflitos
• Redacción do decálogo de normas e principios de
  actuación.
• Avaliación

39
ACTUACIÓN DOS AXUDANTES. O CÍRCULO DA CONVIVENCIA

• Calendario de reunións por cursos en hora de
  Titoría.
• Dous profesores encargados de cada nivel.
• Revísanse os conflitos abordados
• Trátanse conflitos xerais do centro.
• O equipo de axudantes de cada grupo expón os
  problemas detectados no seu grupo e propóñense
  solucións ou derivación.

40
Avaliación
Desenrolo Persoal
Mellora da interculturalidade convivencia
Participación nalgúns Problemas
Detección do maltrato escolar
41
conclusións
42
Os programas axústanse ao contexto
(Adaptar ás necesidades)
Require consenso na intervención
( Facer en cooperación)
Esixe cambios organizativos
(Poder facer)
Formación do profesorado
(Saber facer)
Mellora da tarefa académica
(Transformación continua)
43
Grazas