Presentaci

1
(No Transcript)
2
Landare, animalia?
Onddoak mundu guztietan zabalduta daude eta
ingurugiro-baldintzarik berezienetan ere
garatzen dira,nahiz eta gehienak beste animali
edo landare batzuengan egin garapen
hori. Onndoek ezin dezakete fotosintesirik egin
eta horregatik ez dira beren janaria osatzeko gai
eta beste bizidunengandik(onndo bizkarroi edo
parasitoak)edo hauen hondakinetatik(onndo Saprofit
oak)jaso behar izaten dute elikagaia. Norberak
sortu ezin eta beste bizidun batzuetatik
elikadura lortzen duten bizidunen elikatzeko
modua heterotrofoa da.   Onndo-espezie batzuk
parasitoak dira,lehen esan dugun bezala,eta
kalteak sorteen dituzte hainbat
bizidunetan.
3
Onddoak, piluletan ere bai?
1. Antibiotikoa (grezierako anti, 'kontra', eta
bios, 'bizitza') Organismo kutsatzaileen
hazkundea ezabatu edo eragozteko erabiltzen den
edozein konposaketa kimiko da. Antibiotikoek
aukerazko toxikotasuna daukate, hau da, bere
ekintza toxikoa handiagoa da organismo
erasotzaileentzat egoitza ematen dietenentzat
baino.
4
2. Penizilina onddoekin egiten dela. Alexander
Fleming ikerlari eskoziarrak penizilina
(antibiotikotan lehenengoa) aurkitu zuen 1928.ean.
5
3-Horrela aurkitu zuen Flemingek
penizilina   Laborategiko lanetan ari zenean,
Fleming ez omen zen batere txukuna. Egun batean,
zenbait gaixotasun (erlakaiztenak, abszesuak,
pneumonia, septizemia, etab.) eragiten dituen
estafilokoko bakterioa Petri kaxa batean hazten
jarri eta, oharkabean, kaxa irekita utzi zuen.
Handik gutxira, zabalik zegoela ohartu zenean,
estali egin zuen. Oraingo honetan, ordea,
inkubagailuan sartzea ahaztu zitzaion. Egun
berean, laborategiko lana alde batera utzi eta bi
asteko atsedenaldia hartu zuen. Oporretatik
bueltan, Petri kaxa lizunez estalita zegoela
ikusi zuen, eta lizun hori-berdearen inguruan
kolore argiagoko bakterio-kultura zegoela. Zer
gertatu ote zen? Flemingek, berehala, zerbaitek
bakterioaren hazkuntza inhibitu zuela
ondorioztatu zuen. Baina zerk? Eta nola? Beheko
solairuan, mikologia-laborategian, Penicillium
notatum izeneko onddoarekin ari ziren lanean eta,
dirudienez, onddo horrek leihoa irekita ikusi eta
Flemingen laborategiraino bidaiatzea erabaki
zuen. Laborategian, zuzen-zuzenean Petri kaxara
joan eta hantxe kokatu zen, kaxaren erdialdean,
goxo-goxo. Kaxa inkubagailuan egon izan balitz,
berotan, onddoa bertara iristerako bakterioa
jadanik hazita egongo litzateke. Bestalde,
uda-garaiari zegokion tenperatura egin izan balu,
giro-tenperatura bera nahikoa izango litzateke
bakterioa hazteko.
6
Baina Flemingek kaxa laborategiko mahai gainean
utzi zuen eta, gainera, bederatzi egunetan
uda-parterako ohikoa ez zen hotza egin zuen
Londresen. Horregatik guztiagatik, onddoa
leihotik sartu zenean, bakterioa oraindik hazi
gabe zegoen. Gero, tenperatura bere onera itzuli
zenean, estafilokokoa hazten hasi zen ordurako,
ostera, bakterioa hiltzeko beste lizun zegoen
kaxan eta, horregatik, ez zen Flemingek oporretan
joan aurretik espero zuen beste hazi. Beraz,
badirudi penizilinaren aurkikuntza, Fleming
berari baino, kasualitate-kate horri zor diogula.
Merkaturatzeko beste penizilina lortzeko, ordea,
kasualitatea baino zerbait gehiago behar izan
zuten zientzialariek. 4. Zeren eta antibiotikoek
ez dute birusen kontra joaten, bakterien kontra
joaten dira. Eta gripea, normalean birus baten
eraginez sortzen da eta ez da komenigarria
antibiotikoa hartzea, baina geroxeago, bakteria
bat sartzen bada, orduan bai, antibiotikoa
hartzeko ordua da.
7
Sukaldean... han ere!

Legamiaren sorrera. Egipziarrentzat ogia dietako
elementu garrantzitsua izateaz gain,
erritu erlijiosoen sinboloa zen. Hori ziurtatzen
duten erritu eta marrazki bibliko ugari dira.
Bi ogi mota bereiz ditzakegu txuria eta
integrala. Ogia egiteko lehengai nagusiena
zereala da hemen gehien erabili eta kontsumitzen
dena garia da. Beraz, neurri handi batean
gariaren kalitatearen arabera egongo da lortuko
den ogiaren kalitatea. Garitik-garira alde
haundia dago, gaur egun gariak jasaten duen
refinazio prozesua lehen ez bait zen ematen, ez
eta egungo botika eta ongarri kimikorik erabiltzen
ere.
8
(No Transcript)
9
Izenak Boletus edulis, Amanita muscaria,
Morchella esculenta, Cantherellus cibarius,
Lycoperdon perlatum, Russula virescens,
Craterellus cornucopioides, Clathrus ruber.
Perretxikoak
Cantherellus cibarius Euskeraz Zizahori Ez pozoitsua(jatekoa
Russula virescens EuskerazGiberlurdina Ez-pozoitsua(jatekoa)
Morchella esculenta Euskeraz Karraspina Ez-pozoitsua(jatekoa)
Boletus edulis Euskeraz Onddozuri Ez-pozoitsua(jatekoa)
Lycoperdon perlatum Jatekoa gaztea denean
Craterellus cornucopioides Ez-pozoitsua(jatekoa)
Clathrus ruber Kaiola gorri
Amanita muscaria Pozoitsua