SAGLIK

1

• SAGLIK
• BESLENME
• Dr. ÜLKÜMEN RODOPLU
• www.ulkumenrodoplu.com
• www.onyasdahagenc.com

2
AMAÇ

• - Saglik
• - Saglikli Yasam
• - Hastaliklar
• - Beslenme
• - Öneriler

3
HEDEFLER

• Bizi bekleyen riskler
• Hastaliklari tanima
• Hastalik ve beslenme

4
KAYNAKLAR

• http//apps.who.int/bmi/index.jsp?introPageintro_
  3.html
• World Health Organization. Preventing chronic
  diseases a vital investment WHO global
  report. Geneva. 2005.
• http//www.who.int/chp/chronic_disease_report/full
  _report.pdf
• http//win.niddk.nih.gov/Publications/tools.htm
• American Journal of Clinical Nutrition, Vol. 87,
  No. 2, 398-404, February 2008
• Circulation. 2008118428- 464.http//circ.ahajour
  nals.org/cgi/content/short/118/4/428

5
SAGLIK

• Fiziksel, zihinsel ve sosyal yönden tam bir
  iyilik hali.

6
SAGLIGI ETKILEYEN IKI FAKTÖR 1- Disaridan
etkimizin olamadigi nesilden nesile geçen
özelliklerimiz. 2- En önemlisi beslenme olmak
üzere müdahale edebildigimiz çevre kosullari.
7
SORU Türkiyede en çok görülen ölüm nedeni
nedir?

• A) Kanser
• B) Solunum Yolu Hastaliklari
• C) Kalp ve Damar Hastaliklari
• D) Diabet
• E) Kazalar

8
Türkiyede ölüm nedenleri
9
Nasil bir hastalik ?

• Kazalar....8
• Kalp ve damar hastaliklari25
• Kanser.15
• Enfeksiyon hastaliklari.12
• Diabet ve buna bagli sorunlar.15
• Nörolojik sorunlar..10
• Dogal nedenler.15

10
SORU- Hangisi Kronik Hastaliktir ?

• A) Diabet
• B) Hipertansiyon
• C) Böbrek Yetmezligi
• D) Osteoporoz
• E) Hepsi

11
Kronik Hastalik

• Uzun süren hastalik.
• Örnek obesite, diabet ve kalp damar hastaligi
• Önlenebilir, geciktirilebilir.
• Saglikli beslenme, fiziksel aktivite

12
DSÖ - WHO

• 2020, kronik hastaliklar dünyadaki ölümlerin
  dörtte üçüne neden olacak.
• ..Ölümlerin 71 KAH, INME, DIABET.
• ..Gelismekte olan ülkelerde diabetli sayisi 2.5
  kat artarak 1995te 84 milyon iken 2025te 228
  milyona çikacak.

13
Kronik Hastalik Beslenme

• Kronik hastaliklarin önlenmesi
• Kronik hastaliklarin tedavisi

14
(No Transcript)
15
(No Transcript)
16
Göbek Çevresi

• Kalp damar hastaligi riski.
• Insülin direnci (gt100cm).
• Yaglanmanin yeri.
• Gövdede toplanmasi daha riskli.
• Elma ve Armut
• BMI normal olsa da
• KADIN gt 88 cm
• ERKEK gt102 cm

Yüksek Risk
Daha az risk
17
SORU- Obesitede Genetik Rolü

• A) 30
• B) 40
• C) 50
• D) 60
• E) 70

18
Genetik Özellik

• 40 BMI genetik özellik tasimaktadir.
• Obesite, asiri enerji (kalori) alimi ve sedanter
  hayat.

American Journal of Clinical Nutrition, Vol.87,
No. 2, 398-404, February 2008
19
Obesite

• Dünyada 2.5 milyon ölüm
• Kalp ve Damar Hastaliklarinin 70i obesiteye
  baglidir.
• Dünyada 1.1 milyar obes eriskin.
• En az 312 milyon klinik olarak obes.
• 2012 de 43 milyon çocuk (5 yas alti) kilolu.
• Avrupada Obesite orani 20-30 TRde gt 30
• 2015 te 1.5 MILYAR

20
Obesite

• Yasam kalitesinde azalma
• Kalp ve Damar Hastaliklari.
• Psikososyal sorunlar.
• Yasam süresinde azalma.
• Diabet
• Diabet komplikasyonlari

21
Hipertansiyon

• Sistolik kan basincindaki her 10 mm yükselme
  koroner kalp hastaligi riskini 522 arttirmaktair.
• Ülkemizde halen 5 milyon erkek, 6 milyon kadinda
  ht bulundugu tahmin edilmektedir.

22
Koroner Arter Hastaliklari

• Gögüs agrisi
• Bulanti
• Bas dönmesi
• Nefes darligi

23
Koroner Arter Hastaliklari

• Doktor kontrolü
• EKG
• Eforlu EKG
• Anjio
• Talyumlu myokard
• sintigrafi

24
KDHda temel mekanizma Ateroskleroz

• Damarin intima tabakasi hasarlanir
• Kolesterol birikir
• Bir ya da daha fazla plak, koroner arter
  endoteline yapisir
• Bu durum, arter çapinin daralmasina, damar
  tikanmasina ve trombosis olusumuna yol açar

25
(No Transcript)
26
TIKANMIS DAMAR
27
Koroner Kalp Hastaligi

• Aterosklerozun düzeyine göre degisik klinik
  bulgularla karsimiza çikar
• Anjina
• Myokard infarktüsü
• Kalp yetmezligi
• Ani ölüm

28
Framingham Çalismasi

• 1948de Framingham adli bir kasabada (Boston,
  ABD) baslamis.
• 30-62 yas arasi kardiyovasküler hastaligi olmayan
  5,127 kadin ve erkek eriskin izleme alinmis.
• Sigara, obezite, yüksek kan basinci, yüksek
  kolesterol gibi pek çok etken açisindan
  tanimlanmislar.
• Yeni koroner olaylar arastirma grubunun iki
  yillik aralarla incelenmesi ve hastane kayitlari.
• Kardiyovasküler risk faktörleri ilk kez .

29
KDH Risk Faktörleri
Degistirilemeyen risk faktörleri Yas, cinsiyet,
aile öyküsü
Sonuçlar Koroner KH. Vasküler hast. Inme Kanser
Davranissal risk fakt. Sigara Sagliksiz
diyet Sedanter yasam
Sosyoekonomik ve kültürel belirleyiciler
Yasamin erken dönem özellikleri
30
Kalp Damar Hastaliklari Beslenme

• Meyve, sebze ve tahildan zengin beslenme
• Potasyum ve liften zengin
• Tuz eklemeyin
• Islenmis gida tüketimini kaldirin
• Tuzludur
• Yagsiz pisirin
• Zeytinyagi
• Saglikli kilo
• Kan basinci ve kan sekeri kontrolü

31
Diabet

• Kanda artmis kan sekeri seviyesi.
• Neden
• Kan sekeri seviyesini kontrol eden insülin
  hormonunda yetersizlik.
• Ve/Veya
• Insülin direnci-vücut dokularinin insüline yanit
  verme yeteneginde azalma.
• En çok görülen tip 2
• Iyi ve dogru beslenme ile diabet kontrol altina
  alinabilir.

32
Diabet

• Agiz kurumasi
• Sik idrar yapma
• Kilo kaybi
• Kilo artisi
• Aile öyküsü
• Genel kontrol
• AKSlt110 mg/dL
• TKSlt140 mg/dL

33
Diabet

• Diyet
• Yasam degisiklikleri
• Egzersiz
• Ilaçlar
• Insülin

34
Diabet Beslenme

• Beslenme tedavisi amaci
• Saglikli gida seçimini ögretmek.
• Kan sekeri kontrolünü saglamak.
• Komplikasyonlari önlemek.
• Saglikli ve dengeli beslenme.
• Diabet diyeti yoktur.
• Saglikli ve dengeli
• Diyetisyen kontrolünde

35
PLATE-TABAK METODU

• Kolay
• Anlasilir

http//www.platemethod.com/index.html
36
Kanser

• Kilo kaybi
• Halsizlik
• Güç kaybi
• Idrar
• Gayta
• Mide ve barsak düzeni
• Cilt degisiklikler

37
Kanser

• Sigara
• Aile öyküsü, genetik
• Stres
• Kimyasal ajanlar
• Yediklerimiz
• Soludugumuz hava
• Günes
• Alkol

38
Kanser

• Erken tani
• Tümör markerlari
• Doktor kontrolü
• Tedavi
• Operasyon
• Ilaçlar
• Radyo terapi

39
Saglikli bir yasam için

• Temizlik
• Saglikli beslenme
• Bedensel ve zihinsel çalisma
• Düzenli yasam
• Sigara, alkol, uyarici ve uyusturucu maddelerden
  uzak
• Kazalardan korunma
• Sorunlarla basa çikmada dogru ve uygun yöntemler  

40
Kilo Kontrolü

• Uzun süreli davranis tedavisi davranis
  degisikligi
• Düzenli egzersiz.
• Düsük kalorili beslenme.
• Düzenli Kilo BMI GÇ kontrolü.
• Alinan gida ve fiziksel aktiviteyi kaydedin.

Endocrinol Metab Clin N Am 32 (2010) 9811003.
41
Öneriler

• Düzenli kontrol
• Aile öyküsü ve riskler
• Hareketli yasam
• Beslenme aliskanliklari
• Islenmis gidalar
• Tuz, seker, kizartma, tatli, unlu gidalar
• Huzur
• Gönüllü çalismalar

42
Öneriler

• Uyku
• Meyve
• Sebze
• Ana ve ara ögünler
• Oturarak ve yavas

43
Yetersiz Beslenme

• Gereksinim duyulandan az
• Yeterli enerji alinamadiginda
• Dokularda harabiyet

44
DENGESIZ BESLENME

• Gerekenden fazla yediginde
• Gereksinimden çok besin
• Yag olarak depolanma
• Yeterli ama yanlis seçim
• Yanlis pisirme
• Vücut islevleri

45
YETERLI VE DENGELI BESLENME

• Saglam görünüs
• Dikkatli ve canli bakis
• Saglikli cilt
• Canli ve parlak saçlar
• Kol ve bacak kaslari
• Çalismaya istekli

46
BESIN NEDIR?

• Yenilebilen ve yenildiginde yasam için gerekli
  besin ögelerini saglayan bitki ve hayvan
  dokularina Besin denir.

47
(No Transcript)
48
(No Transcript)
49
BESIN ÖGESI NEDIR?

• Besinlerin bilesiminde bulunan ve yasamsal
  islevler için gereksinim
• duyulan kimyasal maddelerdir.
• Vücudun çalismasindaki etkinliklerine göre 6
  grupta toplanmislardir  
• 1. Karbonhidratlar
• 2. Proteinler
•    3. Yaglar
•    4. Vitaminler
•    5. Mineraller
•    6. Su

50
KARBONHIDRATLAR

• Karbonhidratlar besinlerde en çok bulunan besin
  ögesidir.

51

• KARBONHIDRATLAR
• Seker, reçel, bal, pekmez, gazli içecekler ve
  rafine yiyecekler.
• Vücutta hizla emilip kana karisir.
• Kan sekerini hizla yükseltir.

52

• KARBONHIDRATLAR
• Tam taneli tahillar ve bunlardan yapilan
  ekmekler, sebze ve meyveler, makarna, misir
  gevregi, müsli gibi tahil bazli kahvalti
  yiyecekleri, kurubaklagiller (kuru fasulye, nohut
  vb)
• Vücutta yavas emilip kana karisir,
• Kan sekerini yavas bir biçimde yükseltirler.

53
NEDEN KARBONHIDRAT ?

• Vücudun harcadigi enerjinin büyük bir bölümünü
  saglarlar.
• Özellikle beyin ve sinir fonksiyonlari için
  gereklidirler.
• Agir fiziksel aktiviteler için öncelikli enerji
  kaynagidirlar.

54
NEDEN KARBONHIDRAT ?

• Proteinin enerji için kullanilmasini önler.
  Vücut proteinleri kullanilmaz ve kas kaybi
  önlenir.

55
PROTEINLER

• Protein, büyüme ve gelisme için basta gelen besin
  ögesidir.
• Vücudun savunma sistemlerinin, vücut çalismasini
  düzenleyen enzimlerin, bazi hormonlarin da esas
  yapilari proteindir.

56
PROTEIN

• Vücut dokularinin olusumu, tamiri ve yaralarin
  iyilesmesinde
• görevlidirler.
• Isi ve enerji kaynagi olarak kullanilirlar.

57
PROTEIN

• Hayvansal protein kaynaklari
• Yumurta, et, tavuk, balik, süt ve peynirdir.
• Bitkisel protein kaynaklari
• Mercimek, kuru fasulye, nohut gibi
  kurubaklagiller, tahillar, bulgur,
• tam bugday ekmegidir.

58
YAGLAR

• Bir besin ögesi olarak yaglar sagligimiz
  için önemli besin
• ögelerindendir.
• Günlük enerji tüketimimizin en fazla 25- 30unun
  yaglardan
• gelmesi gerekir.

59
YAG

• Yaglar en çok enerji veren besin ögesidir.
• Enerji vermesinin yani sira Yaglarin en önemli
  özelligi lezzet
• verici olmalaridir.

60
YAG

• Yaglar ayni zamanda yagda eriyen vitaminlerin (A,
  D, E, K) vücut
• tarafindan kullanilmasini da saglar.
• Deri alti yag tabakasi vücut isisinin kaybini
  önler.

61
DIKKAT !

• Karaciger ve safra hastaliklarinda yagin
  sindirimi güç oldugundan bu gibi durumlarda,
• Emilim bozuklugu durumlarinda,
• Kan yaglarinin ( kolesterol, vb.) yükselmesi
  durumunda diyetteki yag miktari azaltilir.

62
YAG

• Doymus Yaglar
• Tereyagi ve
• Tüm kati margarinler
• Doymamis Yaglar
• Zeytinyaginda
• Balik yaginda
• Findik yaginda
• Diger bitkisel yaglarda bulunur.

63
VITAMINLER

• Vitaminler vücutta yapilamayan ancak normal
  büyüme ve yasamin sürdürülmesi için gerekli
  maddelerdir.
• 2 sinifa ayrilirlar
• Yagda eriyen vitaminler A, D, E, K vitaminleri
• Suda eriyen vitaminler C ve  B grubu vitaminler

64
MINERALLER

• Vücudun saglikli kalabilmesi için gerekli olan ve
  vücudumuzun kendi kendine olusturamadigi
  maddelerdir.
• Vücudumuzun 4 gibi çok küçük bir kismini
  olusturmalarina ragmen vücut fonksiyonlari için
  gereklidirler.

65

• MINERALLER
• Kalsiyum
• Fosfor
• Sodyum
• Potasyum
• Klor
• Magnezyum
• Demir
• Iyot
• Çinko

66
MINERALLER

• Bazilari, vücudun kemik ve dis gibi sert
  dokularinin yapitasidir.
• Minerallerin çogu hücre çalismasi ve
• Vücudun saglikli olarak büyümesi ve yasamini
  sürdürmesi için gereklidir.

67
SU

• Besinlerin sindirimi
• Dokulara tasinmasi
• Vücuttan zararli maddelerin atilmasi
• Vücut isisinin düzenlenmesi için
  gereklidir.Yetiskin vücudunun 60i sudur.

68

• SAGLIKLI BESLENME
• VE
• SAGLIKLI YASAM ÖNERILERI

69

• -1-
• 1- Tek yönlü beslenme yanlistir. Her ögün dört
  besin grubundaki besinleri içermelidir.
• 2- Ögün atlanmamalidir. Kahvalti mutlaka
  yapilmalidir. Üç ana ögünün yaninda ara ögünlerde
  de besin tüketimi saglanabilir.
• 3- Sivi alimi yeterli olmalidir. Her gün 1,5-2
  litre (8-10 su bardagi) su tüketilmelidir.

70
-2- 4- Yemekler agir agir ve iyice çignenerek
yenmelidir. 5- Kilo yaptigi düsüncesiyle
yeterli miktarda alinmayan karbonhidrat ve
yaglarin vücutta önemli görevleri oldugu
unutulmamalidir. - Karbonhidratsiz (ekmek,
patates, pilav vs.) beslenme sekilleri
insanlari güçsüz ve mutsuz yapmaktadir. -
Yagsiz bir beslenme yöntemi hormonal sistemi
bozmakta, bunun sonucunda da karbonhidrata
olan istek giderek artmakta açlik
olusmaktadir.
71

• -3-
• 6- Bol miktarda meyve-sebze tüketilmelidir ve bu
  besinlerde renk
• çesitliligi saglanmalidir (Günde 5-6
  porsiyon)
• 7- Sebze ve meyveler mevsimine göre seçilmeli
  böylelikle hem daha
• besleyici hem daha ucuz olurlar.
• 8- Meyvelerin kabuklu yenmelidir.

72

• -4-
• 9- Seker gibi saf karbonhidratlar tüketiminizi
  azaltin.
• 10- Lif içerigi yüksek besinler tüketin(sebze,
  meyve, tahilli-kepekli
• ekmekler, kuru baklagiller)
• 11- Haftada en az 1-2 kez kuru baklagillerden
  tüketin.

73

• -5-
• 12- Süt ve ürünlerinin yeterli miktarda tüketimi
  saglanmalidir.
• - Büyüme çagindaki çocuklar ve gençler, gebe
  ve emzikli
• kadinlar, yaslilar normal yetiskin
  bireylerden biraz daha fazla
• tüketmeli
• - Az yagli veya az enerjili beslenmelerde
  yagsiz veya az yagli
• olanlari tüketilmeli
• - Bagirsaklar ve bagisiklik sistemimiz için
  çok degerli olan
• probiyotik kaynagi yogurt tüketilmeli

74

• -6-
• 13- Balik, tavuk ve hindiyi (derileri alinmis)
  kirmizi ete tercih
• edilmelidir. Haftada en az 2 kez balik
  tüketmeye özen
• gösterilmelidir.
• 14- Masadan tuzlugu kaldirin. Günlük tükettiginiz
  tuz miktari bir çay
• kasigini geçmesin. iyotlu tuz
  kullanilmalidir. Salamura besinlerden
• kaçinilmalidir.
• 15- Mümkün oldugunca kizartmalardan ve
  kavurmalardan uzak
• durulmalidir. Haslanma, bugulama, firinda
  ya da izgara yiyecekleri
• tercih edilmelidir.

75

• -7-
• 16- Kati yag (tereyagi, margarin) kullanimini
  azaltilmali, bitkisel sivi
• yaglarin (zeytinyagi, findik yagi gibi)
  kullanimini tercih edilmelidir.
• 18- Çay ve kahve tüketimi sinirlandirilmalidir.
• 19- Haftada en az 3 - 4 defa yumurta
  tüketilmelidir.
• 20- Güvenli, temiz hazirlanmis ve pisirilmis
  besin tüketimine özen
• gösterilmelidir.

76
SAGLIKLI YASAM ÖNERILERI

• Günlük fiziksel aktivite düzeyi arttirilmalidir.
• Yetiskin bireylerin her gün en az yarim saat
  yürümeleri, ergenlerin ise her gün en az 60
  dakika süre ile ev disi aktivitelerde bulunmalari
  önerilir.