VITAMINLER

1
VITAMINLER

• Yard. Doç. Dr. Özlem SOLAK
• AKÜ Fiziksel Tip ve Rehabilitasyon AD

2

• Vitaminler vücudumuzdaki islevler için çok az
  miktarlari yeterli olan, eksikliklerinde bazi
  sorunlara neden olan organik bilesiklerdir.

3
A VITAMINI

• Ilk bulunan vitamindir.
• Görme islevinde önemli görevi vardir.
• Büyüme ve dokularin iyilesmesine etkilidir.
• Çocukluk çaginda kemiklerin büyümesini dislerin
  saglikli olarak olusmasini saglar.

4
A vitamini eksikligi

• Özellikle los isikta görme bozulur. (Gece
  körlügü)
• Vücudun savunma sistemi zayiflar.
• Eksikligine pek rastlanmaz.

5
A vitamini fazlaligi

• Havuç ve narenciye türü beta karoten içeren
  gidalarin fazla alinmasi ile deri portakal
  rengine boyanir.
• Depolanma özelligi nedeniyle yüksek dozda ilaç
  olarak alinmasi veya A Vitamininden zengin
  karaciger gibi besinlerin asiri tüketilmesi ile
  olusur. Gelismis ülkelerde bu nedenlerden dolayi
  görülebilir.

6
Günlük ihtiyaçlar

• Bir eriskin için iki tane orta boy havuç yemek
  günlük ihtiyaci karsilar.

7
VITAMIN A BITKISEL KAYNAKLARI
BESIN VITAMIN A(IU) GÜNLÜK DEGER
Havuç suyu, ½ bardak 22,567 450
Havuç, haslanmis,1/2 kase 13,418 270
Havuç, çig, 1 tane 8,666 175
Sebze çorbasi, 1 kase 5,820 115
Bezelye, donmus,haslanmis, ½ kase 1,050 20
Domates suyu, 6 parça 819 15
Seftali suyu, ½ bardak 473 10
Biber, çig, 1 tane 313 6
8
VITAMIN A HAYVANSAL KAYNAKLARI
BESIN VITAMIN A(IU) GÜNLÜK DEGER
Karaciger,sigir eti,3 parça 27,185 545
Tavuk eti,3 parça 12,325 245
Süt,kaymagi alinmis,1 bardak 500 10
Peynir, kasar,1 parça 284 6
Süt,kaymagi alinmamis, 1 bardak 249 5
Yumurta 226 5
9
D Vitamini

• Kalsiyum ve fosfor metabolizmasini düzenleyen
  faktörlerden birisidir.
• En önemli etkisi barsaklardan kalsiyum ve fosfor
  emilimini saglamasidir.
• Kemik ve dis yapisinin olusumuna katki saglar.

10

• D Vitamini bazi yönlerden çimento gibidir.
  Diyetle veya ilaç seklide alinan fosfor ve
  kalsiyum D Vitamini yetersiz oldugunda hiçbir ise
  yaramaz. Bu maddelerin kemik ve dis dokusuna
  oturabilmeleri ancak D Vitamini varliginda
  mümkündür.

11

• Besinlerle alinmasinin ötesinde günes isinlari
  etkisiyle deride de olusabildigi için, günesle
  temasi az olan kisilerde eksikligi görülebilir.

12
D vitamini eksikligi

• Çocuklarda Rasitizm denen hastaliga yol açar.
• Eriskinlerde ise osteomalazi hastaligina neden
  olur.
• Osteoporoz (kemik erimesi) gelisebilir.

13

• Osteoporozda kemik yapisinin bozulmasina bagli
  olarak basit travmalarla kirik olusabilir.
• Örnegin bir bacak boyu mesafesindeki
  yükseklikten düsmede kirik olusmasi gibi.

14
Osteoporoz Süreci
15
D Vitamini Fazlaligi

• Kanda kalsiyum düzeyi artar ve buna bagli olarak
  da istahsizlik, bulanti, kusma, idrarin
  çogalmasi, susama hissinin artmasi,ishal ve
  kabizlik olabilir.

16

• D Vitamini GereksinimiGünlük doz ( 1 mikrogram
  40 Ünite )
• Normal bebeklere    400,
• Prematürelere   800,
• Eriskinlere    1000 Ünite yeterlidir.

17
D Vitamini dogal kaynaklari

• Yiyecek    100 gr.da Ünite
• Balik yagi    8000
• Konserve balik    400
• Yumurta    60
• Tereyagi    30
• Karaciger    10
• Et    1 den az
• Sebze    0 a yakin

18
D VITAMINI YETERSIZLIGININ ÖNLENMESI

• Gebeler ve emzirme dönemindeki annelere D
  vitamini destegi almalidirlar.
• Anneler ve bebekleri yeterli süre günes
  isinlarindan yararlanmalidir.
• Anne sütü ile beslenen bebekler ilk bir yil
  içinde günlük 400 IU D vitamini almalidirlar.

19

• 50 yas ve üzerindeki kisilerde Vit D eksikligi
  riski artmistir. Ilerleyen yasla birlikte deride
  eskisi kadar etkili sekilde D vitamini
  üretilemez ve böbrekte vitamin D aktif sekline
  dönüstürülemez.
• Kalça kirigi olan yasli eriskinlerin yaklasik 30
  ila 40da vitamin D eksikligi oldugu tahmin
  edilmektedir.
• 50 yasin üzerindeki kisiler Vitamin D
  takviyesinden fayda görebilirler.

20
E vitamini

• Temel görevi antioksidan etkisidir.
• Antioksidan demek okside olmayi, yani oksijen ile
  bozulmayi önlemek demektir. Oksijeni tutarak,
  oksijen etkisi ile olusabilecek istenmeyen
  etkilerin önüne geçer. Daha iyi anlasilmasi için
  demirin paslanmasi, okside olmasi demektir. Boya
  ve antipas gibi maddeler bunu engeller. E
  Vitamini de bir sekilde buna benzer bir koruyucu
  etkiye sahiptir. Bu etki C Vitamini betakaroten,
  glutatyon ve selenyumda da vardir.

21
E vitamini

• Insan vücudunda oksijen etkisi ile
  parçalanabilecek veya degisebilecek vücut
  bilesimlerini korur.
• Hücrelerin genel sagligini korumak gibi
  özellikleri vardir. Hücrelerdeki yaglarin oksijen
  ile bozulmasi sonucu bazi pigmentler olusur
  (yaslilik lekeleri). E vitamini bunu
  engelleyebilir.

22

• Doymamis yag asitlerinin oksidasyonunu azaltarak
  hücre zari olusumuna yardimci olur.
• Lipid zarlarinin ve doymamis yag asitlerinin
  oksijenin etkisi ile yikilmasini önler. LDL
  kolesterolün oksidasyonunu engelleyerek koroner
  arter hastaligini önleyebilir veya
  geciktirebilir.
• Serbest radikaller denen zararli maddelerin
  dokulari tahrip etmesini önler. Bu özelligi ile
  damar sertligi, kalp hastaliklari, hipertansiyon,
  eklem iltihabi, yaslanma sorunlari üzerine olumlu
  etkileri olmaktadir.

23
E Vitamini Eksikligi

• Eksikligi insanlarda normalde görülmez.

24
E Vitaminin Fazlaligi

• Fazlaliginin zararli bir etkisi bu güne kadar
  gösterilmemistir. Gereginden fazla alinanlarda
  birkaç gün içersinde diski ve idrarla vücuttan
  uzaklastirilir.

25
K VITAMINI

• Karacigere gelen K Vitamini burada üretilen bazi
  pihtilasma faktörlerinin yapiminda rol alir.

26
K vitamini eksikligi

• Eksikligi nadirdir. Daha sik olarak yeni dogan
  bebeklerde barsaklari bakteri içermediginden ve
  oldukça steril besinler aldiklari için ayrica
  karacigerlerinde de bu pihtilasma faktörlerinin
  yapimi henüz yeterli olmadigindan görülebilir.

27
K Vitamini Fazlaligi

• Asiri pihtilasma ve bunun da sonucunda damarlarda
  tikanmalar meydana gelir.
• Fazlalik olusmasi eksikligi gibi nadiren
  olabilecek bir durumdur.

28
K VITAMINI KAYNAKLARI
BESIN SERVIS VITAMIN K(mcg)
Zeytin yagi 1 servis kasigi 6.6
Soya fasülyesi yagi 1 servis kasigi 26.1
Kanola yagi 1 servis kasigi 19.7
Mayonez 1 servis kasigi 11.9
Brokoli,haslanmis 1 kase 420
Ispanak,çig 1 kase 120
Marul 1 kase 118
Maydanoz 1 kase 324
29
B VITAMINLERI
VITAMIN ISLEVLERI KAYNAKLARI FAZLALIGI
B1(tiamin) Vücudun enerji için karbonhidrat kullanimina yardimci,sinir sistemi için gerekli Sigir eti, karaciger,findik,bugday,kepek,pirincin kabuklu kismi Günlük gereksinim1.5 mg/gün Bildirilmemis
B2(riboflavin) Vücutta protein,yag,karbonhidrat metabolizmasina yardimci,derinin de saglikli olmasina yardimci Sigir eti, karaiger, yumurta,peynir,süt,findik,kepek,bugday Günlük gereksinim0.5 mg/gün Bildirilmemis
B3(niasin) Saglikli sinir sistemi, deri, sindirim sisteminin sürdürülmesi, Karaciger,balik,fasulye,maya, bugday,un Deride kizariklik,sindirim sorunlari
30
B VITAMINLERI
VITAMIN ISLEVLERI KAYNAKLARI FAZLALIGI
B5(pantotenik asit) Besinlerden enerji üretilmesi için gerekli, kirmizi kan hücresi yapimina yardimci Sigir eti, tavuk, süt,yumurta, bezelye,fasülye, mercimek,marul Günlük gereksinim4-7 mg Bildirilmemis
B6(pridoksin) Sinir sistemi ve hormonlarin çalismasini düzenler,bagisiklik sistemini güçlendirir Sigir eti,balik,yumurta, muz,havuç Günlük gereksinim1.5 mg/gün Kollarda ve bacakta sinir hasari,uyusukluk
B12(siyanokobalamin) Kansizligi önlemek için ve sinir sisteminin saglikli çalismasi için gerekli Karaciger,balik,tavuk, yumurta,süt, et Günlük gereksinim3 microgram Bildirilmemis
31
C VITAMINI (ASKORBIK ASIT) KAYNAKLARI

• Portakal
• Limon
• Kivi
• Üzüm
• Domates
• Çilek

• Brokoli
• Karnibahar
• Lahana
• Ispanak
• Kirmizi biber
• Havuç

32
C VITAMINI EKSIKLIGINDE NE OLUR?

• Dis etleri sis, mor, süngerimsi, kanamali
• Kemiklerde kanama
• Deride kanamalar olur
• Yorgunluk, güçsüzlük
• Kas agrilari, eklemlerde agrilar

33
VITAMIN DESTEGI GEREKLI MI?

• Amerikada vitamin destekleri gittikçe artan bir
  sekilde tüketilmektedir.
• Vitaminlere, minerallere ve bitkisel ürünlere
  yilda ortalama 30 milyon dolar harcanmaktadir.
• Bu alandaki harcamalar toplum yaslandikça giderek
  artmaktadir.

34

• Vitamin ve mineral destekleri gerçekten daha uzun
  ve kaliteli bir yasam saglar mi?
• Su anda bunun cevabi tam olarak bilinmiyor.

35

• Özel durumu olan bazi kisiler vitamin desteginden
  fayda görebilirler.Ör.
• Hamile bayanlarin folik asit almasi ile bebekte
  sinir sistemi hastaliklarinin görülme riskini
  azaltabilir.
• Ayrica hamilelikte demir, kalsiyum almak da
  gerekli olabilir.
• Içinde antioksidanlarin bulundugu vitamin
  destekleri vücudun mikroplara karsi savunma
  sistemini güçlendirerek enfeksiyon riskini
  azaltabilir.

36

• Çok siki diyet yapanlarda, alkol bagimlilarinda
  vitamin destegi gerekli olabilir.
• 50 yasin üzerindeki kisiler Vitamin D
  takviyesinden fayda görebilirler.

37

• Sebze, meyve, et ve tahil içeren düzenli ve
  dengeli bir diyetle beslenen kisilerde ek vitamin
  destegi gerekmez.

38
Tesekkürler