AMELIYAT SONRASI UYGULAMALARDA KANITA DAYALI

1
AMELIYAT SONRASI UYGULAMALARDA KANITA DAYALI
ÖNERILER

• Doç.Dr. Özge UZUN
• Inönü Üniversitesi Malatya Saglik
  Yüksekokulu Hemsirelik Bölümü MALATYA

2
Sunu Akisi

• Çocuklarda ameliyat sonrasi bakim rehberi
• Çocuklarda ameliyat sonrasi yara bakimi ve
  izlemi
• Ameliyat sonrasi sik görülen sorunlarin (Ates,
  Atelektazi, Bulanti kusma, Hastane
  enfeksiyonlari, Agri) önlenmesi ve tedavisine
  yönelik kanita dayali öneriler

3
Ameliyat sonrasi (AS) dönemde çocuklarin bakimina
yönelik en iyi bakim sonuçlarinin elde edilmesi
için

• kanita dayali klinik yol haritalari,
• klinik rehberler ve
• bakim protokolleri gelistirilmeli ve kullanilmali

4
Çocuklarda kanita dayali AS hemsirelik
yönetiminde yer alan temel bakim ilkeleri

• Dolasim ve solunumun yeterliligini saglayip
  sürdürme,
• Sivi ve elektrolit düzenlemesi,
• Yeterli ve dengeli beslenmenin saglanmasi
• Rahatligi ve sedasyonu saglama,
• Hasta ve ailenin egitimini ve emosyonel destek
  saglama
• Ameliyat bölgesinin bakimi,
• Olasi komplikasyonlari tanilama ve önleme,
• Agriyi degerlendirmeyi ve gerekli girisimlerde
  bulunma,

5
Çocugun egitimi,

• Çocugun bilissel ve psikososyal yeterliligini
  dikkate alinmali
• Korku ve kaygilari giderilmeli
• Çocuklarin egitiminde, tibbi oyun ögeleri, resim
  çizme, görsel-isitsel filmler, kuklalar ve
  fotograflar kullanilabilir

6
Aile üyelerinin etkin egitimi için

• Aile üyeleri ile yakinlik kurulmali, anksiyete ve
  korkulari azaltilmalidir.
• Aile üyeleri olasi oldugu kadar çocugun bakimina
  katilmasi için tesvik edilmeli.
• Ailenin ne bilmek istedigi ve beklentileri
  belirlenmeli,
• Taburculuk egitimi verilmeli

7
Çocuklarda AS yara bakimi ve izlemiBütün
yaralarin tedavisinde uzlasma saglanan ilkeler

• Çocugun genel durumunun ve yaranin
  degerlendirilmesi,
• Yara yataginda nemli bir ortamin saglanmasi,
• Enfeksiyon kontrolü,
• Enfekte ya da nekrotik dokunun debridmani
• Beslenme desteginin saglanmasi
• Agrinin giderilmesi
• Disiplinler arasi esgüdümün saglanmasi

8
YARA DEGERLENDIRME FORMU
HASTANIN ADI TARIH SAAT.
KLINIK .. NO Degerlendirmeyi yapan..

• Yeri
• Evresi ..
• Boyutu (cm)
• Uzunluk .
• Genislik ..
• Derinlik ....
• EVET HAYIR
• Sinüs alani.
• Tünellesme .
• Nekrotik doku
• Sari nekroz
• Kara eskar.

EVET HAYIR Eksüda Seröz
Serosanguineous.. Akinti
. Granülasyon Epitelizasyon .. Agri
.. Civardaki cilt Eritem Masere
(yumusama) Soyulmus
Kaynak http//www.woundheal.com/info/infoIndex.ht
m
9
Yara temizligi ve pansuman-1

• Yara temizliginde,
• enfeksiyon yoksa normal serum fizyolojik (0.9
  NaCl) ya da distile su,
• - enfeksiyon olasiligi ya da varligi söz konusu
  ise antiseptikler (Chlorhexidine, povidone
  iodine, vb) ve antibiyotikler kullanilmali

10
Yara temizligi ve pansuman-2

• Pansuman normalde, ameliyat sonrasi ilk birkaç
  gün süresince degistirilir ya da çikarilir.
• Pansumanlar nemli yara yatagini saglayip sürdüren
  türden olmalidir (Hidrojel, hidrokollodid ve
  transparan film vb)
• Orta ya da yüksek derecede drenaji olan yaralarda
  emici pansumanlar (köpük, algina, hidrofiber vb)
  kullanilmalidir

11
Yara temizligi ve pansuman-3

• Pansuman yapilirken, el yikama ve eldiven giymede
  standart önlemler sürdürülmelidir
• Pansuman degisimi yara çevresindeki deriye zarar
  vermeden, nazikçe ve gerekli siklikta
  yapilmalidir.
• Pansuman degisimi sirasinda yara, enfeksiyon
  belirti ve bulgulari yönünden degerlendirilmelidir
  .

12
Ameliyat sonrasi sik görülen sorunlara yönelik
uygulama önerileri

• Cerrahi islem uygulanan saglikli çocuklarda AS
  komplikasyon insidansi 1den azdir.
• Ates
• Atelektazi
• Bulanti kusma
• Hastane enfeksiyonlari
• - CAE
• - Kateterle iliskili enfeksiyonlar
• Agri

13
Çocuklarda AS ates için öneriler

• Çocuk hastalarda AS ates insidansi 28.5-82
• Atesi olan hastalarin 2-28inde temel neden
  enfeksiyon
• Atesi olan hasta, enfeksiyonla iliskili
  komplikasyonlarin belirti ve bulgulari yönünden
  sürekli izlenmeli
• Genel cerrahi hastalari için olumlu bir yaklasim
  olarak düsünülen ve kullanimi önerilen ilaçlar
• Acetaminophen (Parasetamol)
• Steroid içermeyen antienflamatuar ilaçlar
  (NSAID)

14
Çocuklarda AS atelektaziyi önleme önerileri

• Akciger sesleri dinlenerek anormal akciger
  sesleri varsa belirlenir.
• Hasta erken ambulasyona, derin solunum ve öksürük
  egzersizlerini yapmaya tesvik edilir.
• Intensiv spirometre kullanimi solunum hareketini
  arttirabilmektedir.
• Spirometre kullanamayan ya da kullanmak istemeyen
  çocuklarda köpük üfleme, pamuk püskürtme gibi
  oyunlar hava degisimi kolaylastirabilir

15
Çocuklarda AS bulanti ve kusma için öneriler

• Antiemetikler uygun sekilde yapilmalidir.
• Ilaç disi uygulama yöntemleri
• P6 noktasina yapilan uyarilarin (akupunktur,
  akupressure, TENS) ASBK üzerine etkili
• Hemsire, AS pozisyon degisimi sirasinda ani
  hareketlerden kaçinmali,
• Sessiz ve sakin bir ortam saglanmali,
• Sivilar damar yoluyla verilmeli
• Hasta agiz yoluyla içecek almasi için
  zorlanmamalidir

16
Çocuklarda ameliyat sonrasi hastane
enfeksiyonlari (HE)

• Hastaneye yatan çocuklarin 22 ile 25inde en az
  bir tane HE gelismekte
• Çocuklarda yaygin görülen hastane enfeksiyonlari
• - cerrahi alan enfeksiyonlari (CAE)
• - kateter iliskili enfeksiyonlar

17
Çocuk cerrahisinde HE önlenmesine iliskin
önlemler

• Antibiyotik tedavisi kültür sonuçlarina göre
  düzenlenmeli
• Her saglik kurulusu, enfeksiyon önlemlerini ve
  izolasyon yöntemlerini kendi kosullarina
  uyarlamali,
• Ziyaret rehberlerinin olusturulmasi
• Standart önlemler de (el yikama, eldiven giyme,
  maske takma, koruyucu gözlük takma, önlük giyme,
  izolasyon gibi) gerektiginde uygulanmalidir.

18
Cerrahi alan enfeksiyonlarinin önlenmesi

• Proflaktik ya da tedavi edici antibiyotik
  uygulamalari
• Enfeksiyon varligini belirlemek için
• Istem edildigi sekilde, her 2 ile 4 saat aralarla
  yasam bulgularini alin.
• Istenilen ya da gerek duyulan örnekleri toplayin
• Yarayi enfeksiyon belirtileri yönünden inceleyin
• Çocugun, insizyon yerine dokunma olasiligi varsa,
  insizyonun üzerine bir pansuman koyun

19
IV kateterle iliskili enfeksiyonlarin önlenmesi-1

• Kateteri yerlestiren ve bakimini yapan saglik
  çalisanlarinin sürekli egitiminin yapilmasi,
• Deri antisepsisi için 2 Chlorhexidine
  kullanilmasi önerilmesine karsin, iyodofor ya da
  70lik alkol
• Kateter takarken ve pansuman yaparken el hijyeni,
  eldiven kullanimi ve aseptik teknik
  uygulanmalidir.

20
IV kateterle iliskili enfeksiyonlarin önlenmesi-2

• Pansuman kirlendiginde, gevsediginde ya da
  yerinden çiktiginda degistirilmeli,
• Adölesanlarda transparan pansuman en az haftada
  bir kez degistirilmeli, gazli bez kullanilan
  pansuman ise 2 günde bir degistirilmeli,
• Acil durumlarda yerlestirilen kateterin yeri 48
  saat içinde degistirilmeli,
• Setler en geç 72 saatte degistirilmeli
• Çocuklarda PVK yeri, komplikasyon gelismedikçe,
  IV tedavi tamamlanincaya kadar yerinde
  birakilmalidir.

21
Agri yönetiminde KDU önerileri-1

• Hemsireler, çocuklarda agriyi giderme
  girisimlerine yönelik bilgilerini
  güncellestirmeli ve uygulamalara yansitabilmeleri
  için sürekli egitime katilmalidirlar.
• Eger bir girisim yetiskin hastada agrili ise
  erken dogmus olsalar bile yenidoganlarda da
  agrili oldugu düsünülmelidir.
• Yenidoganlar agrili uyaranlarin uzun süreli
  etkilerine karsi yetiskinlere göre daha
  duyarlidirlar.

22
Agri yönetiminde KDU önerileri-2

• Agrinin kontrolünde disiplinlerarasi isbirligi
  yaklasimi kullanilmali,
• Cerrahi islem yapilan saglik bakim kurumlarinda
  çocugun yasina uygun agri yönetim protokolleri ve
  yazili kilavuzlar hazirlanmalidir.
• Çocugun ailesinin katkilari saglanmali ve egitimi
  yapilmalidir
• Çocuk-aile merkezli hemsirelik bakimi
  gelistirilmeli

23
Agri yönetiminde KDU önerileri-3

• AS dönemde agri tanimlanmali ve düzenli
  araliklarla geçerlik ve güvenilirligi test
  edilmis yasa uygun ölçekler kullanilarak
  degerlendirilmelidir
• Ölçeklerin nasil kullanilacagi bakim verenlere
  ögretilmelidir.
• Ölçeklerdeki sonuçlara göre AS analjezi
  gerekliligi belirlenmeli ve uygulanmalidir

24
Çocuklarda agrinin degerlendirilmesi
Agri, çocugun yasina ve isbirligi yapma durumuna
göre kisisel ifade, davranislari gözlemleme,
Biyolojik göstergelere göre, Yasa uygun
ölçekler kullanilarak degerlendirilir.
25
Tablo 1. Prematüre/Infant Agri Profili (PIPP)
26
Tablo 2. CRIES Skalasi (Yenidoganda Ameliyat
Sonrasi Agri Ölçüm Skorlamasi)
Kategoriler/ Puanlama 1 2 3
Aglama (Crying) Yok Yüksek sesle Durdurulamaz
O2 gereksinimi (Requires Oxygen Saturation) Yok lt30 gt30
Yasam bulgularinda artis (Increased Vital Signs) 10 kadar 11-20 arasi 21den fazla
Görünüm (Expression) Iyi Yüz burusturma Yüz burusturma/ inleme
Uykusuzluk (Sleeplessness) Yok Sik uyanir Sürekli uyanik
27
Tablo 3. Neonatal Infant Agri Skalasi-NIPS
28
Tablo 4. FLACC Agri degerlendirme Skalasi
29
Tablo 5. Yüz Ifadesi Skalasi (Face Scale FS)
Hiç agri yok Hafif agri Orta
siddette agri Siddetli agri Çok
siddetli agri Dayanilmaz agri
30
Tablo 6. Sözel Degerlendirme Skalasi (VRS)

• Hiç agri yok 0
• Hafif agri 1
• Orta siddette agri 2
• Siddetli agri 3
• Çok siddetli agri 4
• Dayanilmaz agri 5

31
Tablo 7. Sayisal Skala (NS),
  0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10  
Hiç agri yok Hiç agri yok Hiç agri yok               Dayanilmaz agri Dayanilmaz agri Dayanilmaz agri
Tablo 8. Görsel Analog Skalasi (VAS)
                         
Hiç agri yok Hiç agri yok Hiç agri yok               Dayanilmaz agri Dayanilmaz agri Dayanilmaz agri
32
Çocuklarda AS dönemde agri yönetimi

• Agri yönetiminde ilaç ve ilaç disi yöntemler
  kullanilir
• Çevresel, davranissal ve farmakolojik
  girisimlerin uygun kullanimi
• Sedasyon, yenidoganin agrisini geçirmez agriya
  yanitini gizleyebilir
• AS agri skoru en az 48-72 saat süresince
  kaydedilmelidir

33
Çocuklarda AS agrinin ilaçla tedavisi

• Opioid ve nonopioid analjezikler
• Isbirligi yapan ve agri kavramini anlayabilen
  çocuklara analjezikler IV HKA ya da epidural
  infüzyonlar seklinde uygulanmaktadir.
• Çocuklarda efektif ve dogru HKA uygulamasi için,
• Çocuklardaki izlem ve kayit parametrelerinin
  ayrica hazirlanmasi,
• Yetiskinlerde uygulamayi rutinde yapabilen
  deneyimli ve hatta özel Akut Agri Ekibi
  olusturabilecek merkezlerde yapilmasi,
  önerilmektedir

34
Çocuklarda Opioid komplikasyonlarini tanilamak ve
önlemek amaciyla hemsire

• Hastanin solunum fonksiyonlarini ve bilinç
  düzeyini sik sik degerlendirmeli,
• Opioidlere iliskin komplikasyonlar gelistiginde
  durumu doktora bildirmeli ve önerilen tedaviyi
  uygulamalidir.
• Risk altindaki çocuklari hava yolu açikligi
  yönünden dikkatle izlemeli,

35
Ilaç disi yaklasimlar Genel uygulamalar

• Bebek ve çocuklarda AS ve girisimsel agrida ilaç
  ve ilaç disi yöntemleri birlikte kullanmak,
• Aileye ve çocuga dogru bilgi vermek.
• Durumu uygun olanlarda, ebeveynlerin ASBÜ
  girmelerine izin vermek
• Masaj yapmak
• Müzik dinletmek

36
Çevresel kosullara yönelik uygulamalar

• Uygun aydinlatmayi saglamak
• Asiri gürültüyü önlenmek
• Keskin kokular kullanmamak
• Gece-gündüz döngüsünü olusturmak
• Islem sirasinda, anne veya babanin, çocugun
  yaninda bulunarak destek olmasina izin vermek.

37
Davranissal ve duyusal uygulamalar

• Yenidoganlari ve bebekleri rahatlatma yöntemleri
• Kucaklamak
• Gereksiz dokunmayi engellemek
• Fleksiyon pozisyonunu
• Emzik vermek
• Oral sukroz/glikoz vermek
• Kanguru bakimi

38
Davranissal ve duyusal uygulamalar

• Bir yas üzerindeki çocuklar için önerilen
  uygulamalar
• Düzenli soluma teknikleri
• Egzersiz yapmak
• Oyun tedavisi
• Dikkati baska yöne çekme
• Isbirligi yapilabilen ve durumu uygun olan
  çocuklarda akupunktur ya da akupressör yönteminin
  kullanilmasi

39
TESEKKÜRLER