EGITIM ALANINDAKI INKILAPLAR

1

• EGITIM ALANINDAKI INKILAPLAR
• 1.Tevhid-i Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924)
• Halifeligin kaldirilmasi egitim alanindaki
  inkilaplarin baslangiç noktasi oldu.Çünkü, ayni
  gün Tevhid-i Tedrisat Kanunu (Ögretimin
  Birlestirilmesi) kabul edildi (3 Mart 1924).
• Bu kanunla
• Bütün egitim kurumlari Milli Egitim Bakanligi'na
  baglanmistir.
• - Azinlik ve yabanci okullarin dini ve siyasi
  amaçlarla ögretim yapmalari önlenmistir.
• - Yabanci okullarin ders programlarina Türkçe
  kültür dersleri konmus ve bu derslerin Türk
  ögretmenler tarafindan okutulmasi saglanmistir.
• - Devlet egitimin her çesidiyle ugrasmaya
  baslamis, Milli Egitim Bakanligi bütün egitim ve
  ögretim islerinin tek sorumlusu haline gelmistir.
• - Medreseler kapanmistir.
• - Egitimin laiklesmesi alaninda önemli bir adim
  atilmistir.

2

• 2. Medreselerin Kapatilmasi
• 3 Mart 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat Kanunu,
  egitim ve ögretim birligini ve medreselerin
  kapatilmasini saglamistir.
• Çünkü, 3 Mart 1924 tarihli, "Ser'iye ve Evkaf
  Vekaleti'nin Kaldirilmasina Dair Kanun" ile
  vakiflarin bagli bulundugu bakanlik
  kaldirilmistir. Ser'iye ve Evkaf Vekaleti
  bütçesinde mektepler ve medreseler için ayrilan
  ödenekler Milli Egitim Bakanligi'na
  devredilmistir.
• Bu durum, medreselerin geleceginin Milli Egitim
  Bakanligi tarafindan belirlenecegini
  gösteriyordu.
• Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nda, medreselerin
  kapatilmasi konusunda herhangi bir hüküm yoktur.
  Ancak medreselerin fonksiyonlarini yerine
  getirmek ve din görevlileri yetistirmek amaciyla
  ilahiyat Fakültesi ile imam Hatip Okullari
  açilmasi kanunla öngörüldügünden, medreselerin
  kapatilmasi zorunlu hale gelmistir.
• Medreselerin kapatilmasindan sonra, Atatürk, Rize
  seyahatinde medreselerin açilmasi istenince söyle
  demistir "Mektep istemiyorsunuz, halbuki millet
  onu istiyor. Birakiniz artik bu zavalli millet,
  bu memleket evladi yetissin. Medrese
  açilmayacaktir. Millete mektep lazimdir.
• 2 Mart 1926'da kabul edilen "Maarif Teskilati
  Hakkinda Kanun" ile egitim hizmetleri
  düzenlenmistir.
• Bu kanunun kabulüyle
• Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun dogrultusunda bütün
  egitim kurumlari yeniden düzenlenerek bugünkü
  egitim sistemi ana çizgileriyle kuruldu.
• ilkögretimin zorunlulugu ilk kez dogrudan dogruya
  devlet tarafindan ciddi bir sekilde ele alindi.
• Devletin izni olmadan okul açilamayacagi
  belirtilerek ilk ve orta ögretimin temel
  kurallari belirlendi.
• Çagdasliga uygun olmayan dersler programlardan
  çikarildi.
• Bütün bu gelismelerle Türk egitim sistemi devlet
  güvencesi altina alinmis, demokratik, laik ve
  çagdas bir kimlige kavusmustur.
• Egitimde esitlik saglanarak, milliyetçilik ve
  halkçilik ilkeleri egemen duruma getirilmistir.

3

• 3. Latin Harflerinin Kabulü (1 Kasim 1928)
• Meclis, 1 Kasim 1928'de yeni harflere dair
  çikardigi kanunla Arap harfleri yerine Latin
  alfabesini kabul etmistir.
• Latin harflerinin kabulüyle
• - Bati dünyasi ile yakinlasma yolunda önemli bir
  adim atilmistir.
• - Çagdaslasmada önemli bir engel olusturan yazi
  meselesi çözümlenmistir.
• - Okuma - yazma orani sürekli artarken, basilan
  kitap sayisinda da büyük bir artis meydana
  gelmistir.

4

• 4. Egitimle ilgili Diger Yenilikler
• 1933'te çikarilan bir kanunla Darülfünun
  kaldirilarak yerine "istanbul Üniversitesi"
  kuruldu.
• Modern bilime açik olan bu üniversitede Hitler
  Almanyasi'ndan kaçan bilim adamlari da görev
  aldilar.
• istanbul'da bir Hukuk Fakültesi açildi.
• Ankara'da açilan Dil ve Tarih - Cografya
  Fakültesi (1933), Yüksek Ziraat Enstitüsü (1933)
  ülkemizde ikinci üniversitenin temelini
  olusturdular.
• Bu arada Devlet Konservatuari ve Güzel Sanatlar
  Akademisi açildi.

5

• 5. Egitim - Ögretim Alaninda Gelismeler
• Cumhuriyetin ilk zamanlarinda nüfusumuzun 10
  kadari okuma yazma biliyordu.
• Egitim-ögretim alanindaki inkilaplardan sonra
  ilkögretim mecburi hale getirildi.
• Millet Mektepleri açilarak okuma-yazma
  seferberligi baslatildi.
• Egitim-ögretim faaliyetlerini yayginlastirmak
  için çok sayida ilk, orta, lise ve ögretmen okulu
  açildi.
• Türkiye'nin Egitim Politikasi
• Atatürk, egitim politikasini iki temele
  dayandirmistir
• a. Egitim sistemi milli olmalidir. Egitimin milli
  olmasindan kasit dilinin, yöntemlerinin ve
  araçlarinin milli olmasidir.
• b. Egitim sistemi çagdas olmalidir. Verilecek
  egitim sisteminin, toplumsal ihtiyaçlari
  karsilayici ve dünya kosullarina uygun olmasi
  gerekir.
• Egitim Sisteminde Gözetilecek Esaslar
• - Ögretimde birlik saglanmalidir.Egitim
  yayginlastirilmali ve kolaylastirilmalidir.
• - Egitimde kiz ve erkek çocuklarinin arasinda
  esitlik saglanmalidir.
• - Egitim programlari bilimsel olmalidir.
• - Egitim, üst düzeyde meslek elemani
  yetistirmelidir.
• - Egitim uygulamali olmalidir.
• - Egitim ve ögretimde disiplin saglanmalidir.
• - Egitim, fikir ve hareketi birlikte
  yürütmelidir.

6

• 6. Yeni Tarih Anlayisi
• Osmanli imparatorlugu döneminde tarih anlayisinda
  da ümmetçilik etkiliydi.
• Türklerin islamiyetten önceki dönemleri inceleme
  konusu olmuyordu.
• Tanzimat'la beraber de Osmanli Devleti'nin ve
  hanedaninin tarihi ögretilmeye baslandi.
• Atatürk, Türk tarihinin sadece islam ve Osmanli
  tarihleriyle sinirli olmasini kabul etmiyordu.
• Bu nedenle tarih konusunda arastirmalar yapmak
  üzere Türk Tarih Kurumu'nu kurdu (15 Nisan 1931).
  
• Türk Tarih Kurumu'nun kurulmasiyla milli tarih
  anlayisi yolunda önemli bir gelisme kaydedildi.
• Türk Tarih Kurumu, Atatürk'ün tavsiyeleri
  dogrultusunda su konulari arastiracakti
• - Türkiye'nin en eski halkini olusturanlar
  kimlerdir?
• - Türkiye'de ilk medeniyet kimler tarafindan ve
  nasil kurulmustur?
• - Türklerin dünya medeniyetine hizmetleri
  nelerdir?
• - Türklerin Anadolu'da bir asiretten bir devlet
  çikarmalari mümkün olmadigina göre bu olayin
  gerçegi nedir?

7

• 7. Türk Dilinin Gelistirilmesi
• Osmanli Devleti'nin yikilmasiyla yerine çagdas
  bir Türkiye Devleti kurulmustu.
• Bu devlet milliyetçi temellere dayanmaktaydi.
• Millet olmanin önemli sartlarindan biri de dil
  birligi olduguna göre, Türkçe'nin de ele alinmasi
  gerekliydi.
• Atatürk, dil çalismalarinin planli bir sekilde
  yapilmasini saglamak amaciyla Türk Dil Kurumu'nu
  kurdu (12 Temmuz 1932).
• Dil inkilabiyla,
• - Türkçe'nin, halk tarafindan benimsenmemis
  kelime ve kurallardan arindirilmasi
• - Yabanci kelimeler yerine halk arasinda
  kullanilan ya da yazili kaynaklarda yer alan yeni
  kelimelerin türetilmesi
• - Türkçe'nin zenginligini ortaya konmasi
• - Türkçe'nin bilim dili haline gelmesinin
  saglanmasi amaçlanmistir.
• Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu'nun
  kurulmasi milliyetçilik ilkesi dogrultusunda
  yapilmistir.

8

• TOPLUMSAL HAYATIN DÜZENLENMESI
• 1. Tekke, Zaviye ve Türbelerin Kapatilmasi (30
  Kasim 1925)
• 2. Kilik - Kiyafetin Düzenlenmesi
• 25 Kasim 1925 tarihinde Sapka Kanunu
  çikarilmistir.
• 1934 yilinda çikarilan bir kanunla din
  adamlarinin mabetler ve ayinler haricinde dini
  kiyafetle dolasmalari yasaklandi. Sadece Diyanet
  isleri Baskani, Rum ve Ermeni Patrikleri,
  Hahambasi her zaman dini kiyafet
  giyebileceklerdi.
• 3. Ölçüler ve Takvimde Degisiklik
• Batili devletlerle olan münasebetlerini
  gelistirmesi için takvim ve ölçülerin de
  düzenlenmesi gerekiyordu.
• 4. Soyadi Kanunu'nun Kabulü (21 Haziran 1934)
• Soyadi Kanunu'nun kabulünden sonra TBMM Türk
  milleti adina, Mustafa Kemal'e "Atatürk" soyadini
  vermistir.
• 1934 yilinda çikarilan diger bir kanunla "aga,
  haci, hoca, hafiz, hoca efendi, bey, pasa, hanim,
  hanimefendi" gibi eski toplum zümrelerini
  belirten unvanlar kaldirildi. Ayni kanunla, eski
  Osmanli idarecilerinin verdigi tüm nisan ve
  rütbeleri tasimak yasaklanmistir.

9
EKONOMI ALANINDAKI GELISMELER

• izmir iktisat Kongresi (18 Subat - 4 Mart 1923)
• Lozan'daki baris görüsmelerinin kesildigi bir
  sirada, izmir'de Türkiye iktisat Kongresi
  toplandi.
• Atatürk, kongreyi açarken yaptigi konusmada
  "Siyasi zaferler, ne kadar büyük olursa olsun,
  ekonomik zaferle taçlandirilmazlarsa, kazanilacak
  basarilar yasayamaz, az zamanda söner."
  seklindeki sözleriyle gerçek kurtulusun ekonomik
  bagimsizliga bagli oldugunu belirtmistir.
• Çiftçi, sanayici, tüccar ve isçi kesimlerinin
  temsilcilerinden 1135 kisinin katildigi bu
  kongrede temel ilke olarak, ekonomik
  bagimsizligin her kesim tarafindan titizlikle
  korunmasi kararlastirilmistir
• (Misak-i iktisadi).
• Ekonomi andi anlamina gelen bu kararda, Türk
  milletinin milli bagimsizligindan taviz
  vermeyecegi, ekonomik gelismelerin ve kalkinmanin
  milli bagimsizlik dogrultusunda
  gerçeklestirilmesi gerektigi belirtilmistir.
• izmir iktisat Kongresi'nde ayrica
• - Hammaddesi yurt içinde yetisen veya
  yetistirilebilen sanayi dallarinin kurulmasi
• - Küçük imalattan süratle fabrikaya geçilmesi
• - Özel sektörce yapilamayan tesebbüslerin
  devletçe gerçeklestirilmesi
• - Özel tesebbüse kredi saglayacak bir devlet
  bankasi kurulmasi
• - isçilerin durumunun düzeltilmesi
• seklinde kararlar alinmistir.
• Lozan Baris Antlasmasi'yla kapitülasyonlar
  kaldirilmis, bu durum yabancilarin ekonomi
  alanindaki imtiyazlarini sona erdirmistir.

10

• Milli Ekonominin Kurulmasi
• a. Tarim
• 17 Subat 1925'te çikarilan bir kanunla asar
  vergisi kaldirilarak yerine daha az miktardaki
  arazi vergisi konuldu. Böylece köylünün
  rahatlamasi saglanmistir.
• Bu uygulama Atatürk'ün halkçilik ilkesinin bir
  geregidir.
• Köylüye yardim etmek amaci ile tohum islah
  istasyonlari, numune çiftlikleri kuruldu. Traktör
  kullanilmasi tesvik edilerek ucuz alet ve makina
  dagitildi.
• Tarim Kredi Kooperatifleri kuruldu.
• Yüksek Ziraat Enstitüleri açilarak tarimla ilgili
  bilimsel arastirmalar yapilmasina imkan
  hazirlandi.
• Tarim faaliyetlerini gelistirmek ve çiftçilere
  kredi kolayligi saglamak amaciyla Ziraat Bankasi
  gelistirilerek kredi imkanlari artirildi.

11

• b. Sanayi
• 28 Mayis 1927tarihinde "Tesvik-i Sanayi Kanunu"
  çikarildi. Bu kanunla özel tesebbüse yatirim
  yapmada pek çok kolayliklar saglanmistir.
• 1929 yilindan itibaren gümrük tarifelerinin
  yükseltilmesi de, memleketimizdeki sanayii dis
  rekabette korumayi amaçlamistir.
• Bu dönemde devlet, temel tüketim ve ana mallar
  saglamak gayesi ile üç beyaz ve üç siyah
  projesine agirlik vermistir. Un, seker, pamuklu
  üç beyazi, kömür, demir ve akaryakit ise üç
  siyahi olusturuyordu.
• Bu temel mallarin üretilmesi ile döviz tasarrufu
  saglanacagi gibi, bu maddeler için disa
  bagimlilik da ortadan kalkacakti.
• Yeni devletin kurulusundan 1933'e kadar geçen
  dönemde sanayilesme istenilen seviyede
  gerçeklesmemistir.
• Bu durumun baslica nedenleri arasinda
• - Gelir sev.iyesinin çok düsük olmasi
• - Teknik bilginin yetersiz olmasi
• - 1929'a kadar sanayinin disa karsi himaye
  edilememesi
• - Özel sektörün Tesvik-i Sanayi Kanunu'na ragmen
  yapabildigi yatirimlarin miktar ve çesit
  itibariyle yeterli olmamasi
• - 1929 yilinda dünya da meydana gelen ekonomik
  bunalimin Türkiye'yi olumsuz etkilemesi
  sayilabilir.

12

• Ülkemizde 1934 yilinda ilk defa planli ekonomiye
  geçildi.
• 1934 - 1939 yillari arasinda "Birinci Bes Yillik
  Plan" uygulandi.
• Hazirlanan bu plana göre, özel sektörün
  gerçeklestiremeyecegi yatirimlar devlet eliyle
  yapilmaya baslandi. Plan dogrultusunda dokuma,
  demir, kagit, cam ve kimya alanlarinda 1937'ye
  kadar onalti fabrika kuruldu.
• "ikinci Bes Yillik Plan" ise ikinci Dünya
  Savasl'ndan dolayi uygulanamadi.
• Fakat, 1945 yilina kadar süren savas esnasinda
  Türkiye, disariya muhtaç olmadan kendi
  ihtiyaçlarini karsilayabilmistir.
• Sümerbank'in açilmasiyla elde edilen basari, yeni
  kuruluslarin açilmasini tesvik etmis ve maden
  isleri ile ugrasacak Etibank ve Maden Tetkik
  Arama Enstitüsü kurulmustur (1935).
• Böylece sanayide devletçilik ilkesi iyice
  yerlesmistir.
• Kayseri, Eregli, Nazilli ve Malatya'da pamuklu do
  kuma fabrikalari ve Bursa Merinos Fabrikasi
  kuruldu. Böylece tekstil sanayii kurulmaya
  basladi.Selüloz sanayii alaninda izmit'te kagit,
  Gemlik'!i ipek fabrikasi, istanbul Pasabahçe'de
  sise ve can sanayii, Beykoz'da deri fabrikasi
  kuruldu.
• Maden sanayi alaninda ilk defa Karabük
  Demir-Çelik Fabrikasi açildi (1939).
• Bu arada özel sektör Usak'ta ilk seker
  fabrikasini kurmustur.

13

• c. Ulasim
• 1. Demiryollari
• Yabanci sirketlerin elinde bulunan
  demiryollarinin satin alinarak devletlestirilmesi
  ilk asamayi olusturmustur. Ikinci asamada ise
  yeni demiryollari yapmak amaçlanmistir. Cumhuri
  yetin ilanindan 1938'e kadar herhangi bir dis yar
  dim almadan 3360 km. demiryolu yapilmistir.
• 2. Karayollari
• Cumhuriyet Türkiyesi'ne Osmanl imparatorlugu'ndan
  18335 km'lik karayolu kalmisti. Fakat bu yollarin
  büyük bir kismi harap ve!. mire muhtaçti. Yaz ve
  kis ulasima açik kasaba sehir yollarinin
  yapilmasi Cumhuriyet Dönemi'ndi gerçeklesmistir.
  1948'de karayollarinin uzunlugi 45.000 km'ye
  ulasmistir.
• 3. Denizyollari
• 1 Temmuz 1926'da çikarilan Kabotaj Kanunu ile
  Türk karasularinda gemi isletme hakki sadece
  Türklere birakilmistir. Sahillerimizde yük ve
  yolcu tasinmasi devlet ve özel tesebbüs
  tarafindan yapilirken, devlet bu alani kamu
  hizmeti olarak degerlendirerek müdahale etmistir.
  
• Böylece yolcu tasima devlet tekeline
  birakilirken, yük tasimada devlet ve özel
  tesebbüs birlikte faaliyette bulunmuslardir.

14
ATATÜRK DÖNEMI TÜRK DIS POLITIKASI

• 1. Dis Politikanin Temel ilkeleri
• TBMM'nin açilisinda Mustafa Kemal Pasa milli
  politikayi "Milli sinirlarimiz içinde her seyden
  önce kendi kuvvetimize dayanarak varligimizi
  devam ettirmek, millet ve memleketin gerçek
  saadet ve ümranina çalismak ve dünya uluslarindan
  insani muameleyi ve karsilikli dostlugu beklemek"
  seklinde tanimlamistir.
• Atatürk bu fikirleri "Yurtta baris, dünyada
  baris" vecizesiyle özetlemistir
• 2. 1923 - 1930 Dönemi
• Lozan Baris Antlasmasi'ndan sonra 1923 - 1930
  yillari arasinda Türkiye'nin dis politikasi,
  Lozan'dan geriye kalan pürüzlerin çözümlenmesi ve
  alinan kararlarin uygulanmasina yönelik olmustur.
  
• Komsu devletlerle iyi iliskiler kurmak, meydana
  gelen pürüzleri barisçi yollarla çözmek, büyük
  devletlerle olan iliskileri normallestirmek
  amaçlanmistir.

15

• Musul Meselesi
• Musul sorunu Lozan Antlasmasi'nda Türk-ingiliz
  ikili görüsmelerine birakildi. Buna göre,
  "Türkiye-Irak siniri, dokuz ay içinde iki devlet
  arasinda barisçi yollarla çözülecek, çözülemezse
  anlasmazlik Milletler Cemiyeti'ne sunulacakti.
• ikili görüsmeler sonunda çözülemeyen Musul
  meselesi, Milletler Cemiyeti'ne götürüldü. Konuyu
  incelemek amaciyla olusturulan komisyonun
  önerisiyle Milletler Cemiyeti, Musul'un Irak'a
  katilmasi gerektigini belirtti.
• Türk kamuoyunca tepkiyle karsilanan bu karara
  göre,Musul kaybediliyordu.
• Milletler Cemiyeti'nin bu kararinda siyasi
  sebepler agir basti.
• Çünkü ingiltere, Cemiyetin en güçlü üyesiyken
  Türkiye, Cemiyete üye bile degildi.
• Musul meselesinin tamamen çikmaza girdigi sirada,
  
• Seyh Sait isyani patlak verdi (13 Subat 1925).
• Bu isyanin etkisiyle yeni bir askeri harekata
  girisilemedi.
• Türkiye, Milletler Cemiyeti'nin kararina uyarak
  ingiltere ile Ankara Antlasmasi'ni yapti (5
  Haziran 1926).
• Bu antlasmayla
• 1. Musul ve Kerkük Irak'a birakildi.
• 2. Irak Hükümeti, Musul'a karsilik elde edilen
  petrole konulan verginin 10'nu 25 yil süreyle
  Türkiye'ye vermeyi kabul etti.
• 3.Hakkari sinirinda Türkiye lehinde düzeltme
  yapildi.
• Önemi
• - Ankara Antlasmasi'yla Misak-i Milli sinirlari
  içindeki önemli bir bölge kaybedilmistir.
• - Bu antlasmanin en önemli eksikligi Musul
  Türklerinin korunmasi konusunda esasli bir önlem
  getirmemesidir.
• - Bu antlasma ile Türk-ingiliz iliskilerindeki
  gerginlik sona ermistir.

16

• Nüfus Mübadelesi
• Türkiye'de kalan Rumlarla, Yunanistan'da kalan
  Müslüman Türklerin degisimi konusu Lozan'da
  görüsülerek bir protokol imzalanmisti.
• Böylece Türkiye'de kalan Rumlarla, Yunanistan'da
  kalan Müslüman Türklerin degistirilmesi
  kararlastirilmis, 30 Ekim 1918'den önce, istanbul
  Belediyesi sinirlari içinde yerlesmis (etabli)
  Rumlarla, Bati Trakya Türkleri bu degisimin
  disinda birakilmisti.
• Yunanlilarin, istanbul'da daha çok Rum birakmak
  istemeleri antlasmada yer alan "yerlesik
  (etabli)" deyiminin yorumunda anlasmazliklara yol
  açti.
• Anlasmazligin çözülmesi amaciyla, Milletler
  Cemiyeti'ne basvuruldu. Milletler Cemiyeti,
  meselenin hukuki niteliginden dolayi
  Milletlerarasi Adalet Divani'nin görüsünü istedi.
  Ancak Divan'in yaptigi yorum da anlasmazligi
  çözümleyemedi.
• Bir süre sonra Türk - Yunan iliskileri
  gerginlesti. Anlasmazlik silahli bir çatismaya
  yol açmadan ortam yumusatilmis ve 10 Haziran 1930
  tarihinde anlasma yapilmistir.
• Bu antlasma ile, yerlesme tarihlerine ve dogum
  yerlerine bakilmaksizin istanbul Rumlari ile Bati
  Trakya Türklerinin hepsi etabli (yerlesik)
  sayilmistir.
• Nüfus degisimi sorununun çözümlenmesi iki devlet
  arasindaki iliskilerde yeni bir dönemi baslatti.
• Türk - Yunan iliskileri 1954 yilina kadar sürecek
  iyi iliskiler dönemine girdi. 1954 yilinda Kibris
  sorunu, Türk - Yunan iliskilerinin yeniden
  bozulmasina neden olmus, bugüne kadar devam eden
  gerginlik dönemi baslamistir.

17

• Yabanci Okullar Sorunu
• Lozan Antlasmasi'na göre yabanci okullar, Türk
  kanunlarina ve Türk okullarinin bagli
  bulunduklari yönetmeliklere uyacaklardi. 1925 -
  1926 ögretim yilinda hükümet yabanci okullarda
  tarih ve cografya derslerinin Türk ögretmenler
  tarafindan okutulmasi, dini tören ve derslere
  ancak okulun mensup oldugu dinden ögrencilerin
  girmesi, ders kitaplarinda Türkiye aleyhine
  yazilar olmamasi gibi sartlar bulunan bir
  yönetmelik çikardi.
• Bu durum Fransa ile anlasmazliklara neden oldu.
  Fransa ve Papalik bu meseleye karismak
  istedilerse de, Türk Hükümeti bunu bir iç mesele
  sayarak görüsmeyi reddetmistir.
• "Türkiye'de bizim okullarimizin sahip olmadiklari
  ayricaliga, yabanci okullarin sahip olmasi kabul
  edilemez." diyen Atatürk, yabanci okullarin Türk
  kanunlarina uymasini istemistir.
• Yönetmeliklere uymayan bazi okullar kapatilmis,
  fakat yabanci okullar meselesi Fransa ile iyi
  münasebetlerin kurulmasini geciktirmistir.

18

• 3. 1931 - 1939 Dönemi
• Türkiye'nin Milletler Cemiyeti'ne Girisi (1932)
• Milletler Cemiyeti, uluslar arasinda barisi
  saglamak amaciyla kurulmasina ragmen, bir süre
  sonra amacindan uzaklasti. ingiltere
  önderligindeki büyük devletlerin egemenligi
  altina girdi. Dünya barisini saglamaktan daha
  çok, büyük devletlerin çikarlarini korumaya
  basladi. Türkiye ise, bu sartlarda faaliyette
  bulunan Milletler Cemiyeti'ne güvenmedigi için,
  üye olmayi düsünmemistir. Musul meselesinin
  çözümlenmesinde Milletler Cemiyeti'nin
  ingiltere'nin yaninda yer almasi güvensizligin
  artmasina yol açmistir.1930'dan sonra milletler
  arasi isbirliginin önem kazanmasi, Milletler
  Cemiyeti'ne ilgiyi artirmistir. 1932 Temmuzunda
  ispanya'nin teklifi ve Yunanistan'in destegiyle
  Türkiye Milletler Cemiyeti'ne üye olmustur (18
  Temmuz 1932). Türkiye, Milletler Cemiyeti'ne
  girdikten iki yil sonra da konsey üyeligine
  seçilmistir.

19

• Balkan Antanti (1934)
• 1933'ten sonra Avrupa'da devletler arasi
  iliskilerde barisi tehdit eden huzursuzluklar
  ortaya çikti.
• Busirada Fasizm, Bolseviklik ve Demokrasi
  sistemleri arasinda siddetli mücadeleler basladi.
  
• Özellikle italya ve Almanya'nin izledikleri
  politikalar, dünya barisini tehdit edecek noktaya
  ulasti.
• Türkiye, bir taraftan güvenlik tedbirleri
  alirken, diger taraftan barisin korunmasi için
  çaba gösteriyordu. Bütün bu gelismeler sonucunda
  Balkan Antanti imzalandi.
• Türkiye, Romanya, Yugoslavya ve Yunanistan'in
  katilmasiyla Balkan Antanti olusturuldu (9 Subat
  1934).
• Balkan Antanti'ni imzalayan devletler sinirlarini
  karsilikli olarak garanti ettikleri gibi,
  birbirlerine danismadan herhangi bir Balkan
  devletiyle siyasi antlasma yapmamayi taahhüt
  etmislerdir.
• Türkiye, Balkan Antanti ile bati sinirlarinda
  önemli bir isbirligi gerçeklestirmis oldu.
• Bu antanta Bulgaristan katilmadi. Çünkü
  Bulgaristan Neuilly AntIasmasi'ndan memnun
  olmadigi gibi, Balkanlara yayilmayi da
  hedefliyordu

20

• Montrö Bogazlar Sözlesmesi (20 Temmuz 1936)
• Lozan Konferansi'nda alinan karara göre,
  "Bogazlardan geçis serbest olacak, Çanakkale ve
  istanbul Bogazlarinin her iki kiyisiyla Marmara
  Denizi'ndeki adalar askerden arindirilacakti. Bu
  bölgelerin kontrolü ve güvenligi de Milletler
  Cemiyeti'nin garantisi altinda olacakti.
• "Dünyadaki gelismeler, Türkiye'nin "Bogazlar"
  konusunu yeniden gündeme getirmesine neden oldu.
• Türkiye'nin ilgili devletlere basvurarak
  Bogazlarin statüsünün degistirilmesini istemesi
  üzerine, isviçre'nin Montreux (Montrö) sehrinde
  bir konferans toplandi. Bu konferansa Türkiye,
  ingiltere, Fransa, Sovyetler Birligi, Japonya,
  Yunanistan ve Yugoslavya katildi.
• Konferans sonunda Montrö Bogazlar Sözlesmesi
  imzalandi (20 Temmuz 1936). italya da iki yil
  sonra bu sözlesmeyi tanimistir.
• Montrö Sözlesmesi'ne göre
• 1. Lozan Antlasmasi'nda kurulmus olan
  BogazlarKomisyonu kaldirilarak bütün yetkileri
  Türk Devleti'ne devrediimistir.
• 2. Lozan Antlasmasi ile Bogazlarin iki yaninda
  askersiz duruma getirilen yerlerde, Türkiye
  asker bulundurabilecek ve tahkimat
  yapabilecektir.
• 3. Ticaret gemilerinin her iki yönde Bogazlardan
  geçisi serbest birakilmistir.
• 4. Savas gemilerinin geçisi ise zaman ve agirlik
  bakimindan sinirlandirilmistir.
• 5. Türkiye savasa girer veya bir savas tehlikesi
  ile karsilasirsa Bogazlari istedigi gibi açip
  kapatabilecektir.
• Montrö Bogazlar Sözlesmesi ile
• - Türkiye büyük bir siyasal zafer kazanmistir.
• - Türkiye Cumhuriyeti'nin egemenlik haklarini
  sinirlayici hükümler kaldirilmistir.
• - Türkiye'nin Bogazlarda asker bulundurmasi
  ile Dogu Akdeniz'de ve milletler arasi dengede
  önemi artmistir.

21

• Sadabat Pakti (1937)
• Türkiye, iran, Irak ve Afganistan arasinda
  Tahran'daki Sadabat Sarayi'nda dörtlü bir pakt
  olusturuldu (8 Temmuz 1937).
• Bu pakt, itaiya'nin Dogu ülkelerini hedef alan
  istila politikasindan kaynaklanmistir. Orta
  Dogu'ya yayilmaya çalisan itaiya'ya karsi, ortak
  bir savunma sistemi kurmakla yayilmaci
  politikalara tepki gösterilmistir.
• Sadabat Pakti'na göre dört devlet, "Dostluk
  iliskilerini devam ettirecekler, Milletler
  Cemiyeti'ne bagli olacaklar ve birbirlerine
  saldirida bulunmayacaklardi."
• Paktin imzalanmasindan sonra ingiltere ve ABD de
  bu gelismeden memnuniyet duyduklarini
  belirtmislerdir.

22

• Hatay'in Anavatana Katilmasi
• Suriye'ye mandater devlet olarak yerlesen Fransa,
  1936'da Suriye ve Lübnan'a bagimsizlik verdi.
• Fransa, iskenderun sancagi üzerindeki yetkilerini
  Suriye'ye devrederek buradaki Türklerin durumunu
  göz önüne almadi.
• Türkiye, bu gelismeler üzerine Fransa'ya bir nota
  vererek iskenderun'un bagimsizligini tanimasini
  istedi.
• Fransa bu teklifi reddetti. Milletler Cemiyeti
  ise, aldigi kararla, iskenderun'un içislerinde
  bagimsiz, disislerinde Suriye'ye bagimli olmasini
  kabul etti.
• "Hatay" sancaginin toprak bütünlügü, Türkiye ve
  Fransa'nin garantisi altinda olacakti. Bu anlasma
  da uyusmazligi sona erdiremedi.
• Bu dönemde uluslararasi iliskiler giderek
  gerginlesmeye basladi. Hitler'in Avusturya'yi
  ilhakindan sonra, Avrupa'da güçler dengesi
  bozulmaya basladi. Fransa, Hatay konusundaki
  tutumunu yumusatmak zorunda kaldi.
• Yapilan seçimler sonunda bagimsiz bir devlet
  olarak Hatay Cumhuriyeti kuruldu (2 Eylül 1938).
• Hatay Cumhuriyeti ile Türkiye arasinda iliskiler
  gelistiriidi
• 23 Haziran 1939'da Fransa ile Türkiye arasindaki
  bir antlasma ile Hatay'in Türkiye'ye katilmasi
  kabul edildi.
• Böylece Atatürk'ün ölümünden sonra Hatay
  meselesi de Misak-i Milli dogrultusunda
  Türkiye'nin lehine çözümlenmistir.

23
ATATÜRK ILKELERI

• Bu ilkeler, Türkiye'yi çagdas uygarlik düzeyinin
  üstüne çikmayi amaçlamistir.
• 1935 yilinda toplanan Cumhuriyet Halk Partisi
  kurultayinda kabul edilen "Alti Atatürk ilkesi"
  1924 Anayasasi'na 5 Subat 1937'de yapilan
  degisiklikle girmistir.
• 1. Cumhuriyetçilik
• Cumhuriyet, yönetimin millete ait oldugunu ortaya
  koyan bir rejimdir.Cumhuriyette temel ilke,
  seçimdir. Devlet hizmetlerinin hiçbir kademesinde
  "veraset" usulü olmayip, yerine seçim ve tayin
  vardir.Cumhuriyet, devlet baskanliginda ve diger
  kademelerde hayat boyu kalmaya karsi çikar. Seçim
  sonucunda iktidara gelen kisiler bile ömür
  boyunca devlet baskanligi mevkiinde kalamaz.
• "Cumhuriyet" rejiminde egemenlik millete aittir.
  Devlet baskani ya dogrudan ya da dolayli olarak
  halk tarafindan belli süre için seçilir.
• Cumhuriyetin Türk Toplumuna Sagladigi Faydalar
• - Cumhuriyet, bütün vatandaslara devlet
  yönetimine esit sekilde katilmayi saglamistir.
• - Türk toplumunun gelismesini ve çagdaslasma sini
  saglamistir.

24

• 2. Milliyetçilik
• Milliyetçilik, millet gerçeginden hareket eden
  bir fikir akimi ve çagimizin en geçerli sosyal
  düsüncelerinden biridir.
• Türk milletinin gelecegini belirlemede temel ilke
  olan "milliyetçilik", milleti huzur ve refaha
  yönelten en güçlü bagdir.
• Milliyetçilik, ait oldugu milletin varligini
  sürdürmek ve yüceltmek için çalismak ve bu
  çalismayi diger kusaklara aktarmaktir
• Atatürk'ün millet anlayisi irk veya din esasina
  dayali degildir.
• Yine Atatürk'ün millet anlayisi akilci ve
  insancildir.
• Türk milliyetçiliginin amaci, Türk'ün her alanda
  yükselmesidir.
• Milliyetçiligin Türk Toplumuna Sagladigi
  Faydalar
• - Kurtulus Savasi'mizin kazanilmasini
  saglamistir
• - Milletimizin iç ve dis tehditler karsisinda
  bütünlesmesini saglamistir.
• - Türk toplumunu din, mezhep, irk, ve sinif
  kavgalarindan koruyarak milli birlik ve
  beraberligimizi güçlendirmistir

25

• 3. Halkçilik
• Halkçilik, milliyetçiligin dogal sonucudur.
• Çünkü millet halktan olustuguna göre,
  milliyetçilik, Türk halkinin mutlulugu için
  çalismak, ortak geçmis ve gelecege birlikte bagli
  olmaktir.
• Halkçilik, cumhuriyetçiligin de sonucudur. Çünkü
  cumhuriyet, halkin kendi yöneticilerini kendi
  içinden seçmesidir. Böylece cumhuriyet rejiminin
  bir halk rejimi oldugu görülmektedir.
• Halkçilik ilkesi, toplumda hiç kimsenin
  digerlerinden üstün olmamasi ve kanun önünde
  kesin esitligin kabulü anlamina gelmektedir.
• Hiçbir toplumsal grubun ve zümrenin ayricaligi
  yoktur.
• Halk her bakimdan birbirine esit kisilerden
  olusur.
• Halkçiligin Türk Toplumuna Sagladigi Faydalar
• - Halkçilikla milli egemenlik tam olarak
  gerçeklesmis ve demokrasinin yerlesmesine katkida
  bulunulmustur
• - Toplumda baris ortaminin kurulmasi
  saglanmistir.
• - Bu ilke ile Türk toplumu yönetime katilma,
  kanunlar önünde esit olma ve devletin
  imkanlarindan esit olarak faydalanma olanagina
  kavusmustur.
• - Halkçilik, kalkinmayi hizlandirmis, zayif bir
  ekonomik mirastan bugünkü Türkiye'yi
  olusturmustur.

26

• 4. Devletçilik
• Devletçilik anlayisina göre devlet ekonomik,
  sosyal ve kültürel kalkinmanin temel faktörüdür.
• Daha dar anlamda devletçilik, "Devletin ekonomik
  alanda dogrudan dogruya müdahalesini öngören bir
  sistemdir."
• Devletçiligin ekonomik alandaki görünümü, karma
  ekonomi seklinde olmustur.
• Devletçilikte asil uygulama alani ekonomide
  görüldügünden, devletçilik ve karma ekonomi es
  anlamda kullanilmistir.
• Karma ekonomi özel tesebbüs ile devlet
  isletmeciliginin bir arada bulunmasidir.
• Devletçilik, planli ekonomiyi gerekli hale
  getirmistir.
• Atatürk'ün Devletçilik ilkesinin Türk Toplumuna
  Sagladigi Faydalar
• -Bu ilke sayesinde Türkiye ilk defa planli
  ekonomiye geçmistir.
• - Devlet eliyle önemli yatirimlar
  gerçeklestirilmistir.
• - Teknik eleman eksikliginin giderilmesi
  saglanmistir.
• - Ekonomik kalkinmada bölgeler arasi
  farkliliklarin giderilmesinde önemli
  roloynamistir.
• - Türk çiftçisine ürünlerini en iyi sekilde
  degerlendirme firsati saglamistir.

27

• 5. Laiklik
• Laik devlet anlayisi, Türk inkilabinin en önemli
  esasi olarak 1937 yilinda 1924 Anayasasi'na
  girdigi gibi, 1961 ve 1982 Anayasalarinda da 2.
  maddede yer almistir.
• Laiklik, devlet düzeninin ve hukuk kurallarinin
  dine degil, akla ve bilime dayandirilmasidir.
• Ancak kisinin dini inancina ve vicdan hürriyetine
  karisilmaz.Devletin egemenlik gücü de ilahi
  kaynaklar yerine millet iradesine uygun olarak
  düzenlenmistir. Türk Devleti, asamalar halinde
  laikligi gerçeklestirirken, Islamiyet'in inanç ve
  ibadete dayanan kurallarina müdahale etmemistir.
• Laiklik, kanun önünde ayri dinlere mensup
  olanlarin esitligine ve ayri dine mensup olanlar
  arasinda mezhep esitligine önem vermistir.
• Laiklik ilkesinin Türk Toplumuna Sagladigi
  Faydalar
• - Din ve mezhep farkliliklari ortadan
  kaldirilarak toplumsal alanda kaynasma
  saglanmistir.
• - Türkiye'de hukuk birliginin saglanmasi
  kolaylasmistir.
• Toplum hayatinda dine ve insana saygi gelmistir.
• - Yabanci devletlerin azinliklari bahane
  ederek içislerimize karismasi engellenmistir.
• - Türkiye'nin çagdaslasmasi hizlanmistir.
• - Din ve vicdan hürriyeti saglanmistir.
• - Türkiye'de akla, bilime, gerçege ve özgürlüge
  dayanan bir toplum ve devlet sistemi kurulmustur.

28

• 6. Inkilapçilik

Inkilapçilik ilkesinin Türk Toplumuna Sagladigi Faydalar - Türk toplumuna her yönden gelisme ve ilerle me yolunu açmistir. - Kisisel egemenlige son verilerek millet egemenligi kurulmustur. - Türk Devleti, yeni kurumlari ile çagdas ve dinamik bir yapiya kavusmustur.

29
BÜTÜNLEYICI ILKELER

• 1. Milli Egemenlik
• Milli egemenlik, milletin yöneticilerini seçerek
  kendi kendini idare etmesidir. Milli egemenlik,
  cumhuriyetçiligin bütünleyicisidir.
• 2. Milli Bagimsizlik
• Bagimsizlik, "baska bir devlete veya
  milletlerarasi bir müesseseye bagli bulunmamak"
  demektir. Milli bagimsizlik hür bir sekilde
  yasamayi gerektirir.
• 3. Milli Birlik ve Beraberlik,
• Ülke Bütünlügü Milli birlik ve beraberlik, bir
  arada yasamayi ifade eder. Böylece milletin sevgi
  ve saygi ile birbirine bagIanmasini, ortak
  ideallere yönelik olarak varligini devam
  ettirmesini saglar. Milli birlik ve beraberlik,
  milliyetçilik ilkesinin dogal bir sonucudur.
• 4. Yurtta Baris, Dünyada Baris
• "Yurtta Baris, Dünyada Baris" ilkesi bir taraftan
  yurt içinde huzur ve güven içinde yasamayi
  amaçlarken, diger taraftan da milletlerarasi
  baris ve güvenligi hedeflemistir.
• 5. Akilcilik ve Bilimsellik
• Türk inkilabinin temel özelligi akla ve bilime
  dayanmasidir. "Akilcilik", gerçegi arayip bulmaya
  yarayan yoldur. "Bilimsellik" ise, devlet ve
  toplum hayatinda bilime yer vermedir.
• 6. Çagdaslik ve Batililasma
• Din ve devlet islerinin ayrilmasi, medreselerin,
  tekke ve zaviyelerin kapatilmasi, yeni hukuk
  sisteminin kabulü, sapka inkilabi, harf inkilabi,
  Milat takviminin ve pazar tatilinin kabulü,
  Batili kiyafetlerin benimsenmesi, soyadi
  kanunu... Batililasmaya, dolayisiyla
  çagdaslasmaya yönelik olarak yapilmistir.
• 7. insan ve insanlik Sevgisi
• Türk inkilabi'nin bir özelligi insana ve insanlik
  sevgisine deger vermesidir. Türk inkilabi da
  dayandigi temel ilkelerle hümanist bir karaktere
  sahiptir.

30
MILLI GÜVENLIK BILGISI