Evolutie van de mens

1
Evolutie van de mens
2
1Verschillen tussen mens en mensaap

• Waarin verschillen mens en mensaap?
• 1.1 Anatomische verschillen te wijten aan
  verschil in voortbeweging.
• 1.2 Andere anatomische verschillen
• 1.3 Verschillen in gedrag (maken van werktuigen,
  voeding, cultuur, religie.
• http//www.becominghuman.org/ anatomy (film 1)

3
1.1 Anatomische verschillen te wijten aan
verschil in voortbeweging.

• Mensaap
• Gebogen wervelkolom
• Achterste ledematen korter dan de voorste
• Opponeerbare grote teen
• Bekken in verlengde wervelkolom
• Achterhoofdsgat meer naar achter in de schedel
• Kniegewricht niet volledig strekbaar

• Mens
• S-vormige wervelkolom
• Achterste ledematen langer
• Grote teen niet opponeerbaar
• Bekken schuin op de wervelkolom
• Achterhoofdsgat in het midden van de schedelbasis
• Kniegewricht strekbaar

4
1.2 Andere anatomische verschillen

• Mensaap
• Kleine schedelinhoud
• Oogwal boven ogen
• snuit
• Geen vooruitstekende kin
• Achteruithellend voorhoofd
• Schedelkam

• Mens
• Grote schedelinhoud
• Geen oogwal
• Geen snuit
• Vooruitstekende kin
• Hoog voorhoofd
• Vrouwen maar iets kleiner dan de mannen

5
1.3 Verschillen in gedrag (maken van werktuigen,
voeding, cultuur, religie.

• Mensaap
• Gebruiken soms werktuigen
• Vooral vegetarisch voedsel
• Geen gesproken taal
• Komt alleen voor in Afrika en Azië in specifieke
  biotopen

• Mens
• Maakt werktuigen op maat
• Vlees belangrijke voedselbron
• Gesproken taal
• Gebruik van vuur
• Jagen
• Cultuur
• Dodencultus
• Komt voor op alle continenten en in alle biotopen

6
2.Evolutie primatenfilm 3 evidence

• . .

7
Evolutie van de primaten

• Na uitsterven van de reptielen nemen de
  zoogdieren de achtergebleven niches over
  (adaptieve radiatie)
• Voorouder van de primaten is een in de
  bomenlevende insecteneter

8
2.1 Halfapen

• Ontstonden 55 miljoen jaar geleden.
• Leefden in de bomen. Aten insecten en fruit.
• Grijphanden en bewegelijke armen
• Naar voor gerichte ogen.
• Relatief groot hersenvolume

9
2.2 Apen

• Echte apen
• Ontstonden 25 miljoen jaar geleden.
• Fruiteters krijgen kleurenzicht
• Fruit /vruchteneters co-evolutie

10
2.3 Lagere mensapen

• Ontstonden 18 miljoen jaar geleden.
• Verandering in de manier van voortbewegen.
• Brachiatie houdt in het gebruiken van de armen
  voor voortbeweging. Dit gaat dan voornamelijk om
  apen die met hun armen door bomen slingeren.
  Lopen ook op achterpoten op de takken.
• Staart vormt belemmering bij het rechtop lopen.

11
2.4 Hogere mensapen

• Ontstonden 12miljoen jaar geleden.
• Ook de voorouder van aziatische en afrikaanse
  apen oerang oetan gorilla en chimpansee
• Liep op knokkels/bomen
• Vegetarisch

12
3. Verschillende soorten mens

• 6 miljoen jaar geleden leefde de voorouder van de
  huidige mensachtigen (Homininen)
• Verwantschapsboom van de nieuwe mensachtigen (zie
  blad)
• Hoe meer naar rechts in tabel hoe groter de
  verschillen met de moderne mens
• Hoe hoger in de tabel hoe recenter het organisme
• Verwantschappen worden niet meer aangeduid want
  door een nieuwe vondst kan heel de stamboom
  wijzigen.

13
3.1 Eerste hominiden

• Soort Sahelanthropus tchadensis
• Leeftijd 6 tot 7 miljoen jaar oud
• Wanneer ontdekt 2001
• Kenmerken
• Achterhoofdsgat lager dan bij de mensapen. Liep
  rechtop
• Gezicht vrij plat
• Kleine hoektanden met dikke laag email
• Herseninhoud 300 cc (vgl chimpansee)

14

• Voordelen rechtop lopen
• Handen vrij voor
• Beter zicht op het terrein
• Minder bestraald door de zon

15
3.2 Australopithecus

• Zuidelijke aap
• Bekend fossiel is Australopithecus afarensis
  Lucy 3,5 miljoen jaar oud
• Fossiel gevonden in 1974.
• Tot dan toe nam men aan dat er eerst toename was
  van hersenvolume en dat dan de mens rechtop ging
  lopen.
• De ontdekkers noemden het "Lucy", naar Lucy in
  the Sky with Diamonds", een bekend nummer van de
  Beatles dat tijdens de expeditie veelvuldig werd
  gedraaid.

16
AUSTRALOPITHECUS AFARENSIS

• Geleefd 3,9 - 3,0 miljoen jaar geleden
• Lengte 107 - 152 cm
• Herseninhoud 375 - 550 cm3
• Opmerkingen Lucy behoort tot deze soort.

17

• Lucy is zeker niet de voorouder van de moderne
  mens.
• Plaats in de stamboom is onzeker.

18
3.3 Homo habilis

• De handige mens
• Aangetroffen met fossiele werktuigen
• 2 miljoen jaar oud
• Ook apen gebruiken werktuigen. Wat is nieuw?
• Maakt verplaatsingen om juiste grondstof te
  vinden
• Gesysthematiseerde overdracht van kennis
• Communicatie door gebaren en klanken

19

• Evolutie bevoordeelde handvaardigen
• Toename hersenvolume ?toename handvaardigheid
  ?toename communicatievaardigheden door gebaren
  en lichaamshoudingen
• Voedsel aaseter
• Voedsel bevat vetten uit beenmerg die
  noodzakelijk zijn voor groei hersenen

20
HOMO HABILIS
21
3.4 Homo erectus

• Ouderdom 2 - 1,5 miljoen
• 1,65 m
• 800-950cc hersenvolume
• Jager
• Gebruik van vuur

22
Jacht

• Jacht impliceert dat mensen goed kunnen
  communiceren. (gesproken taal ?)
• Wat is nodig om taal te ontwikkelen
• Grote hersenen
• Symbolisch denken
• Door natuurlijke en seksuele selectie ontstaan de
  modules in de hersenen die nodig zijn voor het
  ontwikkelen van taal

23
Hoe ontstaan grote hersenen?Paedomorfose

• Paedos kind
• Morphos vorm
• Toestand die gekenmerkt wordt doordat
  nakomelingen geslachtsrijp worden in een toestand
  die bij de voorouders een jonger stadium is.
• Genregulatie zorgt ervoor dat hersengroei langer
  doorgaat.
• Paedomorfose verklaart volgende eigenschappen van
  de mens

24

• Eigenschappen van de jonge mensaap, speelsheid en
  nieuwsgierigheid blijven bij mensen tot ver in de
  volwassenheid bestaan
• Door geringere beharing lijkt volwassen mens meer
  op mensapenfoetus
• Retardatie van de ontwikkeling van de mensenbaby
• ?Hulpeloos bij de geboorte
• ?Heeft lange tijd verzorging nodig
• ?Complexere sociale gedragingen

25

• Belangrijk bij taal is het symbolisch kunnen
  denken
• Mogelijk scenario
• Ontstaan van een huwelijksritueel. Hoe
  gezamenlijke jacht combineren met onderlinge
  competitie voor vrouwtjes?
• Of rituelen waarbij mannen elkaar bijstand en
  hulp beloven bij de jacht.
• Cultuur en sociaal gedrag worden gegenereerd in
  hersenmodules die het product zijn van
  natuurlijke selectie.

26
Evolutionaire psychologie

• Bestudeert hoe het hersenen werken en probeert
  dit te verklaren vanuit de evolutie.
• Onze hersenen zijn ontwikkeld toen we jagers
  verzamelaars waren. (99 van het bestaan van de
  mens)
• In de loop van de evolutie zijn bepaalde modules
  ontstaan in de hersenen die onze
  overlevingskansen groter maakten.

27

• Wat bedoelen we met hersenmodules?
• Hersens niet vergelijken met computer die veel
  informatie opslaat.
• Hersens vergelijken met Zwitsers zakmes. Hersenen
  kunnen bepaalde zaken die nodig zijn om te
  overleven bijzonder goed. Ze zijn ontstaan door
  natuurlijke selectie.

28

• Vermogen om taal te leren.(Kind leert moeiteloos
  moedertaal)
• Leren schrijven en rekenen kost meer moeite
• Afkeer van spinnen en donker
• Lusten van vet en suiker (Energierijk voedsel)

29
3.5 Out of Africa

• Homo erectus verlaat Afrika
• Jagers volgen prooien
• Verliet Afrikaans continent en verspreidde zich
  over Azië en Europa

30

• Er leefden verschillende mensensoorten in europa
  (afstammelingen van de H.erectus) oa
• Homo heidelbergensis
• Homo antecessor
• Homo neanderthalensis

31
3.6 Homo neanderthalensis

• 300 000 jaar geleden
• Ijslijn verplaatst zich door Europa en
  neanderthaler volgt die
• Vertoont aanpassingen aan koud klimaat
• Gedrongen
• Grote neus
• Vindingrijk (doorzicht- communicatie)

32
3.7 Homo sapiensOut of africa part II

• Ontstaan in Afrika uit Homo erectus
• Ontstond in subtropische omgeving en is
  lichamelijk niet aangepast aan koude omgeving
• Verspreidt zich over Azië en Europa
• Wat gebeurde er in Europa?
• Genetische vermenging? (niet waarschijnlijk want
  er waren te weinig individuen om dit mogelijk te
  maken)
• Moderne mens heeft bij herhaling lokale
  menssoorten verdrongen (mitochondriaal DNA heeft
  dit bevestigd)

33
Verwantschap
34
H sapiens

• Waar ligt de overgang ???
• 40 .000 jaar geleden culturele evolutie.
• Rotstekeningen, kunstvoorwerpen, sjabloontechniek
• Religieus
• Jagers met gesofisticeerde speren
• Naalden.
• Bekend als Cro-Magnon

35
(No Transcript)
36
Geen alcohol onder de 21 jaar

• Op de ene zijde van de kaart staat drank op de
  andere de leeftijd.
• Welke kaarten moet je omdraaien om te zien of
  iemand de wet overtreedt

37
1 Pils 2 18
3 cola 4 21
38
1 Z 2 3
3 E 4 4
39
Als aan de ene zijde een klinker staat moet aan
de andere zijde een even getal moet staan.

• Welke kaarten moet je omdraaien om te zien of
  deze wet gerespecteerd wordt?

40

• Op volgende slides is test te zien, die laat zien
  hoe onze hersenen bijzonder geschikt zijn voor
  het opsporen van bedriegers (mensen die niet echt
  meewerken en alleen willen profiteren)