Viruslarin Genel - PowerPoint PPT Presentation

1 / 162
About This Presentation
Title:

Viruslarin Genel

Description:

Viruslar n Genel zellikleri Viruslar - Giri Vir s terimi, latince zehir anlam na gelir. lk kez kuduz etkenini tan mlamak zere Pasteur ... – PowerPoint PPT presentation

Number of Views:644
Avg rating:3.0/5.0
Slides: 163
Provided by: oem125
Category:

less

Transcript and Presenter's Notes

Title: Viruslarin Genel


1
Viruslarin Genel Özellikleri
2
Viruslar - Giris
  • Virüs terimi, latince zehir anlamina gelir.
  • Ilk kez kuduz etkenini tanimlamak üzere Pasteur
    tarafindan kullanilmistir.
  • 1890da, ilk kez kesfedilen virüs tütün mozaik
    virüsü (TMV) idi.
  • 1900lü yillarin basinda filtre edilebilmeleri
    ile bakterilerden ayird edildi.
  • 1930da TMV, izole ve purifiye edildi.
    Virüsleri gözlemek amaciyla elektron mikroskopu
    kullanildi.
  • 1950li yillardan sonra(E.M ve H.K) viroloji
    bilimi gelismeye devam etti.

3
Viruslarin özellikleri
  • Asellüler infeksiyöz ajanlardir
  • Zorunlu intrasellüler parazitlerdir.Hücre disinda
    inertdirler.
  • DNA veya RNAdan birine sahiptir, ikisini birden
    kapsamaz
  • Replikasyon, hücre içinde viral nükleik asid
    tarafindan yönlendirilir

4
  • Ikiye bölünmez veya mitoza ugramaz
  • Enerji üretebilmesi için gerekli enzim ve genleri
    yoktur
  • Protein üretimi konak hücresindeki ribozomlara,
    enzimlere ve besinlere bagimlidir

5
Viruslarin özellikleri
  • Birçok hücreden daha küçüktür(20-300nm)
  • E.M. ile negatif boyama yöntemi (sodyum
    fosfotungstat, uranil asetat )

6
AYIRAN VIRÜSLERI BAKTERILERDEN VE DIGER
MIKROORGANIZMALARDAN ÖZELLIKLER
  • Büyüklük
  • Genomik yapi
  • Metabolik aktivite
  • Çogalma
  • Üreme ortami
  • Filtrelerden geçme
  • Hücre organelleri
  • Antibiyotiklere duyarlilik
  • Interferona duyarlilik
  • Antijenik özellik
  • Mikroskobik özellik

7
Büyüklük
  • Virüsler bakterilerden ve diger
    mikroorganizmalardan daha küçüktürler.
  • Bakteriler ve diger mikroorganimalar mikrometre
    (um) ile ölçülürken, virüsler nanometre (nm) ile
    ölçülürler.
  • Virüslerin büyüklügü yaklasik 20 - 400 nm
    arasinda degisirken, bakteriler ortalama 1000 nm,
    yani 1 mikron büyüklügündedir.

8
Genomik Yapi
  • Virüslerde tek bir nükleik asit bulunmak-ta olup,
    ya DNA ya da RNA'dan olusur.
  • Bakterilerde ve diger mikroorganizma-larda ise
    hem DNA, hem de RNA birlikte bulunmaktadir.

9
Metabolik Aktivite
  • Virüsler metabolik aktivite bakimindan inert
    partiküllerdir.
  • Yani tek baslarina metabolik aktivitelerini
    sürdürecek enzimleri bulunmamaktadir.
  • Bu yüzden yasamlarini sürdürebilmeleri için
    mutlaka canli bir hücreye ihtiyaçlari bulunur.
  • Hayatlarini devam ettirebilmeleri için canli
    hücrelerin metabolik sistemlerinden
    faydalanirlar.

10
Çogalma
  • Virüsler yalnizca canli hücreler içerisin-de
    replikasyon denilen, nükleik asidin kopyasinin
    çikarilmasi seklinde, yani eslesme yoluyla
    çogalirlar.
  • Diger mikroorganizmalar ise ikiye bölü-nerek, ya
    da mitoz ve mayoz yoluyla çogalirlar.

11
Üreme Ortami
  • Virüsler yalnizca canli hücrelerin bulundugu
    hücre kültürlerinde ya da embriyonlu yumurtada
    üreyebilirler.
  • Buna karsilik bakteri ve diger mikroorganizmalarin
    büyük çogunlugu cansiz besleyici maddelerden
    hazirlanan yapay besiyerlerinde kolaylikla
    üreye-bilirler.

12
Filtrelerden Geçme
  • Virüsler bakteriyolojide kullanilan filtrelerden
    küçük olmalari nedeniyle geçebilirler.
  • Bakteriler ve diger mikroorganizmalar ise, büyük
    olmalari nedeniyle bu filtrelerden geçemezler.

13
Hücre Organelleri
  • Bakterilerde ve diger mikroorganizma-larda
    ribozom, endoplazmik retikulum, mitokondri, golgi
    aygiti gibi hücre organelleri bulunmasina
    karsilik, virüslerde bu organellerden hiçbirisi
    bulunmaz.

14
Antibiyotiklere Duyarlilik
  • Antibiyotikler bakteriler üzerine etkili olup,
    üremelerini durdurmakta ya da ölümüne
    yolaçmaktadir.
  • Virüsler ise antibiyotiklerin varligindan hiç
    etkilenmezler.
  • Yani antibiyotik varliginda yasamlarini
    sürdürürler.

15
Interferona Duyarlilik
  • Bakteriler genellikle interferonun olum-suz
    etkisinden etkilenmemesine ragmen, virüsler
    interferon varliginda üremele-rini sürdüremezler.

16
Antijenik Özellik
  • Virüsler daha iyi antijenik özellik göstermekte
    olup, organizmada daha kuvvetli ve daha kalici
    bir antikor yaniti olustururlar.
  • Bakteriler ise daha zayif antijenik özellik
    göstermekte olup, daha kisa süreli antikor yaniti
    meydana getirirler.

17
Mikroskobik Özellik
  • Virüsler çok küçük olmalari nedeniyle isik
    mikroskobunda görülmeleri mümkün degildir.
  • Ancak en büyük virüsler hücreler içerisinde
    noktaciklar seklinde farkedilebilirler.
  • Bu yüzden virüslerin incelenmesinde büyütme gücü
    daha fazla olan elektron mikroskobu kullanilir.
  • Bakteriler ve diger mikroorganizmalar ise isik
    mikroskobu ile görülebilirler.

18
VIRAL YAPILARTERMINOLOJI
  • Virion tüm virus partikülü
  • Kapsid genomu çevreleyen kapsomerlerden olusan
    protein kilif, kapsid genellikle simetriktir
  • Kapsid genom nükleokapsid
  • Peplomer Zarfda bulunan özgül glikoproteinler
  • Tegument Zarfli viruslarda zarf ile kapsid
    arasinda kalan mesafe
  • Core kapsid içinde N.Alerin proteinlerle ya da
    replikasyon enzimleri ile olusturdugu yapi

19
Virüs Yapisi
  • Kapsid Birçok protein alt biriminden
    (kapsomerler) yapilan protein kilif. Kapsomer
    proteinleri benzer veya farkli olabilir.
  • Genetik Materyal Ya RNA ya da DNA, ikisi
    birlikte bulunmaz( küçük viruslarda 2-3 gen,
    büyük viruslarda 200-300gen tasiyabilir)
  • Ayrica, bazi virüslerde
  • Zarf (envelope) Protein, glikoprotein ve konak
    lipidlerinden yapilidir. Konak hücre zarindan
    türemistir.Çiplak (Naked) virüslerin zarfi
    yoktur.

20
Kapsid
  • Viral genomu çevreleyen, protein yapisinda kilifa
    kapsid adi verilir.
  • Kapsidi olusturan her bir yapisal üniteye, yani
    yapitaslarina kapsomer adi verilir.
  • Bu kapsomerler farkli virüslerde farkli sekilde
    dizilmis olup, bu dizilimler virüslerin simetrik
    yapilarini olustururlar.
  • Bu simetrik yapi ise virüslere seklini
    vermektedir.

21
Virüsler kapsitlerinin olusturdugu simetrik
yapiya göre 3 önemligruba ayrilirlar
  • 1 Ikozahedral Simetrili Virüsler
  • 2 Helikal Simetrili Virüsler
  • 3 Kompleks Simetrili Virüsler

22
Kapsid Morfolojisi
  • Helikal Tirbüson benzeri proteinler, nükleik
    asid çevresinde bir spiral olusturur. Rijid veya
    fleksibl olabilir.
  • Tütün mozaik virüsü
  • Kübik(Polihedral) Çok yanli. En sik rastlanan
    sekil, 20 üçgen yüz ve 12 köseden olusan
    ikozahedrondur.
  • Poliovirus
  • Herpesvirus
  • Kompleks viruslar Sik rastlanmayan sekiller
  • Bakteriyofajlarin kuyruk fiberleri, kilifi ve
    kapside bagli bir plagi vardir.
  • Poxviruslarin nükleik asidinin etrafinda birkaç
    kilif bulunur.
  • Ebola virus

23
Ikozahedral Simetrili Virüsler
  • Kübik simetrili virüsler olarak da
    adlandirilirlar.
  • Bu tür simetri yapisi 20 eskenar üçgen seklinde
    dizilen kapsomerlerin birlesmesiyle olusan, 12
    kösesi bulunan bir simetri yapisidir.

24
Helikal Simetrili Virüsler
  • Helezon yapili virüsler olarak da
    adlandirilirlar.
  • Bu tür simetride kapsomerler nukleusun etrafinda
    bir eksen boyunca üst üste kivrilarak boru
    seklinde dizilmislerdir.
  • Yani bir nevi yay ya da helezon
    olusturmuslardir.
  • Helikal simetri içeren virüslerin kapsomerleri
    tek bir polipeptidden olusmustur.
  • !!!! Helikal simetrili kapsidler yalnizca RNA
    virüslerinde bulunmaktadir.
  • Insanda hastalik olusturan bütün helikal
    simetrili virüsler zarflidir.

25
Sematik Görünüm
Mikroskobik Görünüm
26
Kompleks (karmasik) Yapili Virüsler
  • Bazi virüsler belirgin bir simetri yapisi
    göstermezler.
  • Bunlarin daha karmasik ve daha farkli bir kapsid
    yapilari vardir.
  • En büyük virüs olan Poxvirüsler ve Filoviruslar
    bu gruptadir.
  • Poksviruslarin dis kilifi lipid ve proteinden
    yapilmis ünitelerden olusmustur.
  • Bu yüzden diger viral zarflardan farkli
    görülürler.
  • Iç kisimlarinda ise çok iyi yapilanmis bir genom
    ile birlikte kompleks proteinler ve enzimler yer
    alir.
  • Filoviruslar ise helikal yapi benzeri bir
    nükleokapsid içeren çok uzun, kivrik ve ipliksi
    formda, zarfli partiküller seklinde görülürler.

27
Sematik Görünüm
Mikroskobik Görünüm
28
VIRAL KAPSIDIN GÖREVLERI
  • Virüs partikülüne morfolojik karakterini verir.
  • Viral nükleik asidi çepeçevre sararak dis
    etkilerden ve nükleazlardan korur.
  • Viral nükleik asidin paketlenmesi için uygun bir
    klif olusturur.
  • Virüse antijenik özelligini verir.
  • Virüsün konak hücreye olan özgüllügünü verir

29
Nükleokapsid
  • Viral nükleik asit ve kapsidten olusan viral
    yapiya nukleokapsid adi verilir.
  • Basit bir virüs yalnizca nukleokapsid
    seklindedir.
  • Bu tür virüslere ayni zamanda çiplak virüsler adi
    da verilmektedir.
  • Çiplak virüslerde zarf bulunmaz.
  • Bu virüsler içinde bulunduklari hücrenin
    parçalanarak otoliz olmasi sonucu hücreden
    ayrilirlar.

30
Viral nükleik asit tipi
  • Genetik materyal tek veya çift iplikli olabilir
  • Tek iplikli (single stranded) DNA (ssDNA)
  • Parvoviruslar
  • Çift iplikli (double stranded) DNA (dsDNA)
  • Herpesviruslar
  • Adenoviruslar
  • Poxviruslar

31
  • Hepadnaviruslar (kismen çift ipçiklidir)
  • Pozitif polariteli, tek iplikli RNA (ssRNA)
  • Picornaviruslar ()
  • Retroviruslar ()
  • Negatif polariteli, tek iplikli RNA (ssRNA)
  • Rhabdoviruslar (-)
  • Çift iplikli RNA (dsRNA)
  • Reoviruslar

32
Zarf
  • Bazi virüslerde nukleokapsidin çevresini lipit
    yapisinda bir zarf çevreler.
  • Bu tür virüslere zarfli virüsler adi verilir. Bu
    virüsler içinde üredikleri hücreden tomurcuklanma
    ile ayrilirlar.
  • Zarflarini tomurcuklanma sirasinda hücre
    membranindan ya da nukleus membranindan alirlar.

33
  • Zarfli virüsler lipit içermeleri nedeniyle eter
    ve kloroform gibi lipit eriticilere
    duyarlidirlar.
  • Viral zarf konak hücre membranindan köken aldigi
    için, viral zarfta da hücre membraninda oldugu
    gibi bir lipit tabaka ve virüse özgül
    fonksiyonlari olan proteinler bulunur.

34
Viral zarf üzerinde bulunan proteinler baslica
iki grup altinda incelenirler.
  • A Glikoproteinler
  • B Matriks proteinleri

35
Glikoproteinler
  • Zarf üzerinde bulunan dikensi çikintilar olup,
    peplomer olarak da adlandirilirlar.
  • Transmembran proteinleridir.
  • Bunlarin çok çesitli görevleri vardir.
  • Virüsün konak hücreye adsorbsiyonunu ve
    penetrasyonunu saglar.
  • Yani virüsün konak hücreye tutunmasinda ve
    hücreyi delerek içeri girmesinde önemli rol
    oynarlar.
  • Kuduz virüsünde beyin hücrelerinde asetil kolin
    reseptörlerine baglanarak nörotoksik etki
    gösterir.

36
  • Bazi virüslerde eritrositlere baglanarak virüse
    hemaglutinasyon yapma yetenegini kazandirir.
  • Bu tür glikoproteinler hemaglutinin olarak
    adlandirilir.
  • Bazi virüslere füzyon yapma ve hemoliz yapma
    yetenegi kazandirir.
  • Influenza virüsünde ise nöroaminidaz etkisi
    gösteren glikoproeinler mevcuttur.
  • Virüs bu sayede üst solunum yolunda bulunan musin
    tabakasini eriterek hücrelerin yüzeyini açiga
    çikarir.
  • Böylece yüzeyi açiga çikmis hücrelere virüs daha
    kolay adsorbe olur.

37
Matriks Proteinleri
  • M proteinleri olarak da adlandirilan matriks
    proteinleri, glikoprotein çikinti-larin taban
    kisminda, virüsü çevreleyen proteinlerdir.
  • Bu proteinler bir çok hidrofobik baglarla zarfin
    lipit tabakasina baglanirlar.
  • Matriks proteinleri virüslerin hücre membranindan
    tomurcuklanmasinda önemli rol oynarlar.

38
(No Transcript)
39
Virion Içi Enzimler
  • Virüsler viral replikasyonda rol oynayan bazi
    enzimler içerirler.
  • Bunlar viral genler tarafindan kodlanirlar.
  • Bu enzimler sunlardir
  • RNA polimeraz enzimi
  • DNA polimeraz enzimi
  • Revers transkriptaz enzimi

40
  • RNA Polimeraz Enzimi
  • Viral RNA'yi mRNA sekline transkribe ederler.
  • Bu enzim yalnizca negatif polariteli virüslerde
    bulunur.
  • Bu enzim insan ya da hayvan hücresinde bulunmaz.
  • DNA Polimeraz Enzimi
  • DNA'dan DNA sentez eden bir enzimdir.
  • DNA virüslerinde bulunur.
  • Revers Transkriptaz Enzimi
  • RNA'dan DNA sentezini yöneten bir enzimdir.
  • Bu enzim sayesinde hücre içerisne giren virüs
    RNA'dan çift iplikçikli DNA olusturarak, yeni
    olusan bu DNA'nin hücre kromozomu ile entegre
    hale gelmesini saglar.
  • Retrovirüslerde bulunan bir enzimdir.

41
Virüs-Konak Hücre Iliskileri
  • Virüs-konak hücre iliskileri baslica
  • 2 grupta incelenir.
  • 1 - Üretken Iliski (Produktif Iliski)
  • 2 - Üretken Olmayan Iliski (Non produktif
    Iliski)

42
Üretken Iliski
  • Üretken iliskide virüs konak hücreye girerek
    kendine benzer yeni virüsler (progeni) sentez
    eder ve hücrede bazi patolojik degisikliklere
    (sitopatik etki) neden olurlar.
  • Bu iliskiye permissive iliski adi da verilir.
  • Konak hücreye ise permissive hücre adi verilir.

43
Üretken Olmayan Iliski
  • Üretken olmayan iliskide progeni yapimi
    gerçek-lesmez.
  • Bazi hücrelerde virüsün hücreye tutunmasi ve
    adsorbsiyonu için gerekli reseptörler yoksa virüs
    için o hücre üretken degildir.
  • Bu özellige non permissive özellik adi da
    verilir.
  • Bu tür hücreye ise non permissive hücre denir

44
Abortif Iliski
  • Bazi virüsler hücre içine girmelerine, hatta
    viral nükleik asit ve protein sentezlemesine
    ragmen tüm virüs partikülü (progeni) olusamaz.
  • Sentez edilen mRNA'lar sitoplazmaya tasinarak
    viral protein sentezini gerçeklestirir.
  • Ancak viral proteinler tekrar çekirdege tasinip
    tüm virüs partikülü olusmadigi için replikasyon
    tamamlanamaz.
  • Bu yüzden infeksiyoz progeni yapimi
    gerçeklesemez.
  • Bu tür üretken olmayan iliskiye ise abortif
    enfeksiyon adi verilir.

45
VIRAL REPLIKASYON
  • Virüslerin hücre içinde olusturdugu çogalma
    mekanizmasina replikasyon adi verilir.
  • Replikasyon mekanizmasi DNA ve RNA virüslerinde
    farklidir.
  • Ayni gruptaki degisik virüs cinsleri ve türleri
    arasinda da önemli farkliliklar bulunmaktadir.
  • Burada ayrintiya girilmeksizin DNA ve RNA
    virüslerindeki replikasyon olayi genel olarak
    verilmektedir.

46
Viral Replikasyon Asamalari
  • 1 Adsorbsiyon
  • 2 Penetrasyon
  • 3 Kapsidin soyulmasi
  • 4 Biyosentez
  • 5 Olgun virüs partiküllerinin olusumu
  • 6 Viral partiküllerin hücreden çikisi

47
Adsorbsiyon
  • Viral enfeksiyonlarda ilk basamak, virüsün hücre
    yüzeyindeki virüse uygun reseptörlerle etkilesime
    girmesidir.
  • Yani hücre yüzeyine tutunmasi ya da yapismasi
    olayidir.
  • Hücre yüzeyindeki reseptör molekülleri farkli
    özelliktedirler.
  • Bu yüzden her virüsün iliskiye girecegi
    reseptörler farkli moleküllerden olusmaktadir. ol

48
  • Hücre yüzeyinde virüse özgül reseptörlerin
    varligi ya da yoklugu, virüsün hücre tropizmini,
    yani hücrelere olan ilgisini etkilemektedir.
  • Bir hücre yüzeyinde o virüse uygun reseptör
    bulunmazsa, virüs bu hücreyi enfekte edemez.
  • Bu yüzden her virüs, her hücrede enfeksiyon
    yapamamaktadir.
  • Örnek Poliovirus'lar merkezi sinir sistemine
    yerleserek çocuk felci olarak adlandirilan
    hastaligi olustururken, Rotavirus'lar sindirim
    sistemine yerleserek gastrointestinal hastaliklar

49
Adsorbsiyon Mekanizmasinin Sematik Görünümü
50
Penetrasyon
  • Hücre yüzeyine tutunan virüs partiküllerinin
    hücreyi delerek, hücre içine girdigi dönemdir.
  • Penetrasyon asamasi farkli virüslerde farkli
    sekillerde olusmaktadir.

51
Zarfsiz Virüslerde Penetrasyon
  • Zarfsiz virüsler hücre içerisine viropeksis adi
    verilen fagositoza benzer bir mekanizmayla
    girerler.
  • Hücre yüzeyine tutunan virüs, hücre membraninin
    vakuol olusturmasiyla hücre içerisine dogru
    yutulurlar.

52
(No Transcript)
53
Zarfli Virüslerde Penetrasyon
  • Zarfli virüsler hücre içerisine füzyon adi
    verilen mekanizma ile girerler.
  • Hücre yüzeyine adsorbe olan virüsün zarfi ile
    hücre membrani arasinda bir kaynasma olusur.
  • Bu kaynasma yerinde meydana gelen açikliktan,
    virüsün nukleokapsit kismi zarf disarida kalacak
    sekilde direkt olarak sitoplazmaya girer.

54
(No Transcript)
55
Bazi Virüslerde Penetrasyon
  • Bazi virüsler hücre duvarina adsorbe olduktan
    sonra, konak hücre enzimleri tarafindan
    kapsitleri yüzeyde parçalanir.
  • Bu durumda serbest hale geçen viral nukleik asit,
    direkt olarak sitoplazmaya geçer.
  • Bazi virüsler ise dogrudan penetrasyon adi
    verilen bir mekanizmayla, direkt olarak hücre
    membranini delerek hücre içerisine girerler.

56
Kapsidin Soyulmasi
  • Viral nükleik asit biyosentez yerine tasinmadan
    önce viral genomun kapsid proteinlerinden
    arinmasi gerekir.
  • Hücre içerisine giren virüsün kapsid kismi hücre
    sitoplazmasi içindeki proteolitik enzimler
    tarafindan parçalanir.
  • Virüs nukleik asidi sitoplazmada tamamen serbest
    hale geçer.
  • Bu döneme eklips dönemi adi da verilir.
  • Bu dönemde virüsün enfeksiyon yapma özelligi
    ortadan kalkar.

57
(No Transcript)
58
Biyosentez
  • Viral nukleik asit kapsit kismindan ayrilip
    serbest hale geçtikten sonra biyosentez dönemi
    baslar.
  • Bu dönem virüs gruplarina, cinslerine ve
    türlerine göre önemli ayriliklar gösterir.
  • Viral ürünlerin sentezi ve viral nükleik asit
    replikasyonunun stratejisi , virüsün nükleik asit
    cinsine, nükleik asit yapisina ve virion içi
    enzim içerigine baglidir.

59
(No Transcript)
60
Biyosentez
  • Genellikle RNA virüsleri hücre sitoplazmasinda,
    DNA virüsleri ise hücre çekirdeginde replike
    olmak üzere organize olmustur.
  • Ancak RNA virüslerinden Orthomyxovirüsler, bazi
    Paramyxoviruslar ve Retroviruslarin
    replikasyonlarinin bir bölümü hücre çekirdeginde
    gerçeklesir.

61
  • DNA virüslerinde poxvirus grubu disindaki bütün
    virüsler hücre çekirdeginde replike olurlar.
  • Poxviruslar ise virion içi enzim içermeleri ve
    sentez ettikleri replikatif enzimler nedeniyle
    sitoplazmada replike olurlar.
  • DNA virüslerinin hücre çekirdeginde replike
    olmalarinin nedeni viral DNA'nin kalip olarak
    kullanilip, erken mRNA sentezi için hücresel
    DNA'ya bagimli RNA polimerazi kullanmalaridir.

62
Biyosentez Asamalari
  • Biyosentez asamasinda degisik yapitaslari
    sentezlenmektedir. Bu yapitaslari sunlardir
  • Erken mRNA sentezi
  • Erken protein sentezi
  • Geç mRNA sentezi
  • Geç protein sentezi
  • Viral nükleik asit sentezi

63
Erken mRNA Sentezi
  • Viral replikasyon sirasinda nükleik asit sentezi
    baslamadan önce sentez edilen bütün mRNA'lar
    erken mRNA olarak adlandirilirlar.
  • Erken Protein Sentezi
  • Viral replikasyon sirasinda nükleik asit sentezi
    baslamadan önce sentez edilen proteinler erken
    protein olarak adlandirilir.
  • Erken proteinler genellikle virüsün yapisina
    girmeyen, viral nükleik asit sentezinde rol
    oynayan proteinlerdir.

64
Geç mRNA Sentezi
  • Viral nükleik asit sentezi basladiktan sonra
    sentez edilen bütün mRNA 'lar geç mRNA olarak
    adlandirilir.
  • Geç Protein Sentezi
  • Viral nükleik asit sentezi basladiktan sonra
    sentez edilen bütün proteinler geç protein olarak
    adlandirilir.
  • Geç proteinler virionun yapisina giren
    proteinlerdir.

65
Viral Nükleik Asit Sentezi
  • DNA ve RNA virüslerinin nükleik asit
    transkripsiyonu ve replikasyonu, virüslerin genom
    yapisi, gen transkripsiyon sekli ve virion enzimi
    içerigine göre farkliliklar gösterir.
  • Viral nükleik asit sentezi iki grup altinda
    incelenir.
  • 1 DNA virüslerinde biyosentez
  • 2 RNA virüslerinde biyosentez

66
DNA Virüslerinde Biyosentez
  • DNA virüslerinde biyosentez iki grup altinda
    incelenir
  • 1 Hücre nukleusunda çogalma
  • 2 Sitoplazmada çogalma

67
Hücre Nukleusunda Çogalma
  • Sitoplazmada serbest hale geçen viral nukleik
    asit çekirdek içerisine yerlesir.
  • Nukleusa yerlesen virüs konak hücrenin RNA
    polimeraz enzimini kullanarak viral DNA kalibinin
    mRNA kopyalarini olusturur.
  • Olusan bu mRNA'lar sitoplazmaya geçerek viral
    proteinlerin yapimini baslatir.

68
  • Bu proteinler tekrar nukleusa girerek yeni
    mRNA'larin yapimini uyarirlar.
  • Bunu takiben viral DNA polimeraz enzimleri
    nukleusa girerek viral DNA replikasyonunu
    baslatirlar.
  • Olusan bu yeni DNA'lar nükleotidler halinde
    paketlenerek olusan bos kapsidlerin içerisine
    yerlesirler.
  • Bu sayede viral partiküller meydana gelmis olur.

69
Hücre Sitoplazmasinda Çogalma
  • Poxviruslar hücreye girdikten sonra önce
    vakuol içerisine alinirlar. Bu vakuol içerisinde
    zarflari erir.
  • Kapsidlerinden de ayrilan virüsler sitoplazmada
    serbest hale geçerler.
  • Bu virüsler diger DNA virüslerinin aksine RNA
    polimeraz enzimleri vardir.

70
  • Bu enzim araciligi ile çogalmanin erken döneminde
    viral DNA'lar kopyalanir.
  • Ayrica olusan mRNA araciligi ile DNA
    kopyalanmasinda rol oynayan enzimler ve viral
    proteinlerin sentezi gerçeklesir.
  • Geç dönemde olusan yeni genomlar viral
    proteinlerle birleserek yeni viryonlari
    olusturur.

71
RNA Virüslerinde Biyosentez
  • RNA virüslerinde ise nukleik asit replikasyonu
    tamamen sitoplazma içinde meydana gelir.
  • Virüs nukleik asidi sitoplazma içinde bir
    taraftan kendi kopyasini çikarirken, diger
    taraftan virüsün yapi taslarini olusturmak üzere
    hücrenin tüm faaliyetlerini durdurup, nukleik
    asit ve virüs komponentleri sentezini baslatir.

72
RNA virüslerinde biyosentez asamasi 3 grup
altinda incelenir
  • Pozitif polariteli virüslerde biyosentez
  • Negatif polariteli virüslerde biyosentez
  • Retrovirüslerde biyosentez

73
Pozitif Polariteli RNA Virüslerinde Biyosentez
  • Sitoplazmada serbest hale gelen viral RNA ilk
    basamakta mRNA görevi yaparak sitoplazmadaki
    ribozomlara baglanir.
  • Ribozomlar tarafindan okunan bu RNA büyük bir
    polipeptid haline dönüsür.
  • Bunun ardindan daha küçük protein parçaciklarina
    ayrisir.
  • Bu proteinlerden birisi RNA'ya bagimli RNA
    polimeraz olup viral RNA'nin replikasyonunda rol
    oynar.
  • Olusan bu viral RNA'lar yeterli düzeye ulasinca
    bos kapsidlerin içerisine girerek tam viriyonlari
    olustururlar.

74
Negatif Polariteli RNA Virüslerinde Biyosentez
  • Negatif polariteli virüslerin RNA'lari tek
    baslarina enfektif degildirler.
  • Bunlar konak hücre içinde mRNA görevini
    yapamazlar.
  • Tasidiklari RNA polimeraz enzimleri araciligi ile
    negatif polariteli RNA'nin pozitif kopyasini
    olusturur.
  • Olusan bu pozitif RNA'lar mRNA görevi yaparak
    viral replikasyonu baslatir.

75
Retrovirüslerde Biyosentez
  • Bu virüslerde diger RNA virüslerinde bulunmayan
    RNA'ya bagimli DNA polimeraz enzimi içerirler.
  • Bu enzime ayni zamanda revers transkriptaz enzimi
    adi verilir.
  • Bu enzim sayesinde hücre içerisinde serbest hale
    geçen virüsün RNA'sinin DNA kopyasi çikarilir.
  • Olusan bu DNA konak hücre nükleusuna tasinarak
    konagin DNA'si içerisine entegre olur.
  • Daha sonra bu DNA'nin transkripsiyonu ile hem
    viral proteinleri kodlayacak olan mRNA'lar, hem
    de yeni viryonlari olusturacak olan genomik
    RNA'lar sentezlenir.

76
Olgun Virüs Partiküllerinin Olusmasi
  • Hücre içerisinde ayri ayri olusan viral yapilarin
    birleserek, tam virüs partiküllerinin meydana
    geldigi dönemdir.
  • DNA virüslerinde sitoplazmada sentez edilen viral
    kapsomerler nukleus içerisine tasinarak, çekirdek
    içerisinde nukleokapsitler olusur.

77
(No Transcript)
78
  • RNA virüslerinde ise viral nukleokapsitlerin
    olusumu tamamen sitoplazma içerisinde
    gerçeklesir.
  • Olgunlasma sirasinda önce kapsomerler birleserek
    içi bos kapsitler meydana gelir.
  • Daha sonra replike olan viral nukleik asitler bu
    bos kapsitler içerisine girerek tam bir
    nukleokapsit olusumunu saglarlar.

79
Olgunlasan Viral Partiküllerin Hücreden Çikisi
  • Hücre içerisinde olgunlasan, yani nukleokapsit
    haline gelen virüs partikülleri, hücre içerisinde
    belirli bir sayiya ulastiginda hücreden çikmaya
    baslarlar.
  • Virüslerin içinde bulunduklari hücreden disariya
    çikmalari iki grup alytinda incelenir.
  • Zarfli virüslerin hücreden çikisi
  • Zarfsiz virüslerin hücreden çikisi

80
Zarfsiz Virüslerin Hücreden Çikisi
  • Hücre içerisinde bol miktarda üremeye bagli
    olarak, virüsler hücre çeperine baski yapip
    çeperi eriterek veya parçalayarak hücre disina
    çikarlar.

81
Zarfli Virüslerin Hücreden Çikisi
  • Zarfli virüsler ise tomurcuklanma ile, içinde
    bulunduklari hücreden ayrilirlar.
  • Sitoplazmada olgunlasan virüs partikülleri hücre
    membranindan zarflanip disariya dogru
    tomurcuklanarak hücre disina atilirlar.
  • Hücre membrani virüsün disari çikacagi bölgede
    yapisal degisiklige ugrarlar.
  • Bu bölgede viral nukleokapsit membran yüzeyini
    gittikçe artan bir sekilde kabariklastirir.

82
  • Daha sonra stoplazmik membran virüs yüzeyine
    adeta sarilir.
  • Bu sekilde virüs zarfli hale geldikten sonra
    tomurcuklanan kisim hücreden koparak ayrilir.
  • Nukleusta olgunlasan zarfli virüs partikülleri
    ise nukleus membranindan tomurcuklanmak suretiyle
    zarfli virüs haline dönüsürler.
  • Zarfli hale gelen virüsler sitoplazmada birikmeye
    baslarlar.
  • Sitoplazmada biriken zarfli virüsler ise enfekte
    hücre membranina baski yaparak, membranin
    parçalanmasi ve hücrenin otoliz olmasi ile
    hücreden atilirlar.

83
Zarfli Virüslerin Hücreden Çikisi
84
Viral Replikasyonun Genel Semasi
85
Viral Üreme Asamalari
  • Viral üreme asamalarinin saptanmasinda hücre
    kültürlerinden yararlanilir.
  • Hücre kültürlerine sayili miktarda virüs ekimi
    yapilarak virüs üremesinin durumu asama asama
    gözlenebilir.
  • Hücre sayisi bilinen hücre kültürü üzerine, yine
    sayisi bilinen virüs ekilir.

86
  • Genellikle hücre sayisinin 10 kati kadar virüs
    ekilir.
  • Enfeksiyonun belirli dönemlerinde hem hücre içi,
    hem de hücre disi enfeksiyoz virüs ölçümü
    yapilir.
  • Virüs ekiminden bir süre sonra adsorbe olmayan
    virüsler , hücrelerin yikanmasi suretiyle
    ortamdan uzaklastirilir.

87
Viral Üreme Asamalari
  • Infeksiyondan kisa süre sonra hücreleri infekte
    eden virüs adedinden daha az virüs saptanir.
  • Çünkü adsorbe ve penetre olan virüsün kapsidi ve
    zarfi soyularak enfeksiyoz olmayan bir nitelik
    kazanmistir.
  • Bu yüzden baslangiçta bir süre hücre kültüründe
    sabit miktarda çok az virüs saptanir.
  • Bu suskun döneme eklips dönemi adi verilir.

88
  • Eklips dönemi hücre içinde ilk virüs saptanmasi
    ile son bulur.
  • Enfeksiyonun baslangicindan, ilk hücre disi
    virüsün saptanmasina kadar geçen döneme latent
    dönem adi verilir.
  • Latent dönem sonunda viral sentez tamamlanmis ve
    ortama virüs salinimi baslamis olur.

89
Viral Üreme Asamalari
  • Eklips ve latent dönemleri her virüs için
    farklidir.
  • Genellikle küçük RNA virüsleri için bu dönemler
    3-5 saat gibi kisa sürelidir.
  • DNA virüslerinin replikasyonunun daha karmasik
    olmasi nedeniyle eklips ve latent dönemi daha
    uzun olup yaklasik 7-12 saattir.
  • Bazi onkojenik virüsler ise üredikkleri
    hücrelerde daha uzun eklips ve latent dönem
    gösterirler.

90
Virüslerin Hücre Kültürlerinde Olusturdugu
Patolojik Degisiklikler
  • 1 Sitopatik etki olusumu
  • 2 Inklüzyon cisimcigi olusumu

91
Sitopatik Etki Olusumu
  • Virüslerin hücre kültürlerinde üremeleri
    sonucunda hücrelerde olusturduklari patolojik
    degisikliklere sitopatik etki adi verilir.
  • Kisaca CPE olarak gösterilir.
  • Hücrelerde meydana gelen CPE çesitli faktörlere
    bagli olarak gelisir.
  • Bunlar hücre metabolizmasinin yavaslamasi,
    virüsün hücrede çogalmasi veya
  • viral ürünlerin toksik etkilerine bagli olarak
    gelisir.

92
  • Virüslerin hücre kültürlerinde olusturduklari
    sitopatik etkileri 4 ana grupta toplamak
    mümkündür.
  • 1 Piknozis
  • 2 - Agregasyon
  • 3 Sinsitya
  • 4 Minimal etki

93
Piknozis
  • Piknotik hücre olusumu anlamina gelir.
  • Bu tür sitopatik etki virüs üretmesine ve viral
    ürünlerin hücrede birikerek toksik etki yapmasina
    bagli olarak gelisir.
  • Hücrelerin yuvarlaklasmasi, sitoplazmanin
    daralmasi, çekirdegin dens bir hal alarak isik
    geçirgenliginin azalmasi, kati yüzeye tutunma
    özelliklerinin kaybolmasi ile karakterizedir.

94
Agregasyon
  • Virüs çogalmasi ve özellikle bazi viral ürünlerin
    sitoplazmik membran üzerindeki toksik etkileri
    nedeniyle olusur.
  • Hücrelerin yuvarlasmasi ve salkimlar olusturacak
    sekilde bir araya toplanmasiyla karakterizedir.

95
Sinsitya
  • Bazi virüslerde özellikle zarfli virüslerde yüzey
    peplomerleri füzyon (iki yüzeyi kaynastirma)
    özelligi tasir.
  • Bu glikoprotein yardimi ile virüsler hücreler
    arasinda sitoplazmik köprülerin olusumunu
    saglarlar.
  • Bu sitoplazmik köprülere sinsitya adi verilir.
  • Solunum sinsityal virüs enfeksiyonunda birbirine
    sitoplazmik köprü ile baglanan hücreler arasinda
    bir süre sonra kaynasma yani füzyon olusur.
  • Bir çok hücrenin ayni sekilde sinsitya
    olusturmasi ve kaynasmasi sonucunda çok
    çekirdekli dev hücreler (polikaryosit) olusur.

96
Minimal Etki
  • Bazi virüsler bazi hücre tiplerinde çogalmalarina
    ragmen hücrede herhangi bir toksik etki meydana
    gelmez.
  • Bunlar genellikle zarfli virüslerdir ve hücre
    membranindan tomurcuklanma ile olgunlasirlar.
  • Böylece belirgin bir sitopatik etkinin
    saptanamadigi duruma minimal etki adi verilir.
  • Minimal etki yapan virüslerin hücre kültürlerinde
    üreyip üremedigini anlamak için hemadsorbsiyon
    veya viral interferens deneyleri yapilir.

97
Inklüzyon Cisimcigi Olusumu
  • Bazi virüslerin hücrelerde üremesi sirasinda,
    hücre içerisinde inklüzyon cisimcigi adi verilen
    yapilar olusur.
  • Olusan inklüzyon cisimciklerini direkt olarak
    hücre kültüründe görmek mümkün degildir.
  • Bu yüzden hücrelerin sitolojik yöntemlerle
    boyanmalari gerekir.
  • Bu sayede inklüzyon cisimcikleri isik
    mikroskobunda görülürler.

98
Inklüzyon Cisimcikleri
  • Inklüzyon cisimcikleri nükleusta, sitoplazmada ya
    da her ikisinde birden olusabilir.
  • Asidofilik ya da bazofilik yapida boyanabilir.
  • Inklüzyon cisimcikleri viral ürünlerin
    sentezlendigi ve biriktigi bölgelerdir.

99
Virüsün Konak Hücrede Olusturdugu Hasarin
Mekanizmasi
  • Virüslerin konak hücrede olusturdugu hasar
    mekanizmasi 2 grup altinda incelenir.
  • 1 Litik virüslerin olusturdugu hasar
  • 2 Litik olmayan virüslerin olusturdugu
    hasar

100
Litik Virüslerin Olusturdugu Hasar Mekanizmasi
  • Litik virüsler hücre içerisinde üredikle-rinde
    konak hücreler üzerine öldürücü etki yaparlar.
  • Bu etki mekanizmasi su sekilde ortaya
    çikmaktadir.
  • Hücresel nükleik asit sentezinin durdurulmasi
  • Hücresel protein sentezinin durdurulmasi
  • Viral proteinlerin sitopatik etkileri

101
Hücresel Protein Sentezinin Durdurulmasi
  • Bir çok litik virüs hücresel protein sentezini
    durduran yapilari sifrelerler.
  • Hücresel protein sentezinin durdurulmasinda
    kullanilan mekanizmalar degiskenlik göster-mekte
    olup tam olarak aydinlatilamamistir.
  • Bu etkinin viral mRNA moleküllerinin hücreye ait
    ribozomal alt ünitelere baglanmasi ve
    ribo-zomlarin yapisini bozmasindan kaynaklandigi
    düsünülmektedir.

102
Hücresel Nükleik Asit Sentezinin Durdurulmasi
  • Bazi virüsler hücresel mRNA transkrip-siyonunu
    azaltir.
  • Buna bagli olarak hücresel DNA sentezi
    engellenir.
  • DNA sentezinin engellenmesi protein sentezi
    inhibisyonunun dogal bir sonucudur.

103
Viral Proteinlerin Sitopatik Etkileri
  • Replikasyon siklusunun geç fazinda infekte
    hücrelerde çok fazla miktarda degisik viral
    elementler birikir.
  • Bunlardan bazilari, özellikle de bazi kapsid
    proteinleri hücreler üzerine toksiktir.
  • Viral proteinlerin plazma membranina sokulmasi,
  • membran geçirgenliginde degisikliklere sebep
    olmakta
  • ozmatik bütünlügün yitirilmesi,
  • hücrenin sismesi ve
  • ölümle sonuçlanan bir süreci baslatir.

104
Litik Olmayan Virüslerin Olusturdugu Hasar
Mekanizmasi
  • Litik olmayan virüsler içinde üredikleri konak
    hücreleri öldürmezler.
  • Bu virüsler litik virüslerin tam tersine, enfekte
    hücrenin viriyonlari ürettigi ve saldigi, ancak
    genel hücresel mekanizmanin çok az etkilendigi
    persistan bir enfeksiyon olusturur.
  • Persistan enfeksiyonlarda enfekte hücreler
    üremeye ve bölünmeye devam ederler.
  • Viriyonlari bu sekilde üreten ve salan hücreler,
    kültür ortaminda uzun süre üremeye ve bölünmeye
    devam etmesine ragmen, en sonunda hücrenin
    ölümüne neden olan ilerleyici degisiklikleri de
    gösterirler.

105
Hücresel Düzeyde Virüsler 3 Tip Yayilim
Gösterirler
  • 1 - Hücre Disi Yayilim (tip 1)
    Hücrede replike olan virüsler hücre disina
    çikarak yeni duyarli hücreleri enfekte ederler.
    Influenza ve Adenovirüsler bu tür yayilima
    örnektir.
  • 2 - Hücre Içi Yayilim (tip 2) Virüs
    hücreler arasinda sitoplazmik köprüler
    olusturarak desmozomlar araciligi ile hücreden
    hücreye geçerler. Bu nedenle hücreden disari
    çikip hücre disi yayilim göstermezler. Herpes
    simplex virüs bu tip yayilima örnektir.

106
  • 3 - Nüklear Yayilim Bu tür yayilim yapan
    virüslerin genomlari ya hücre içinde latent kalir
    veya hücre kromozomuna integre olur. Mayoz
    bölünme ile viral genom parental hücreden progeny
    hücreye tasinir. Bu tür iliskide virüsün hücre
    içindeki varligi, hücre yüzeyindeki bazi viral
    antijenlerin belirmesiyle tanimlanir.
    Retrovirüsler bu tür yayilima örnektir.

107
Interferens
  • Bir virüsün bir hücreyi enfekte ettikten sonra,
    ikinci bir virüsün bu hücreyi enfekte etmesini
    engellemesi olayina interferens adi verilir.

108
Interferens iki farkli mekanizmayla
olusabilmektedir
  • 1 - Hücre içine giren virüs, içinde bulundugu
    hücrenin yüzeyini degistirerek, virüsün hücreye
    tutunmasini saglayan virüse özgül reseptörleri
    bloke eder.
  • 2 - Hücre içerisine giren ilk virüs, içinde
    bulundugu hücreden interferon salgilanmasini
    saglar. Bu da virüslerin hücre içerisine
    girmesine engel olur.

109
Otointerferens
  • Interferens olayi ayni tür virüsler arasinda
    olabildigi gibi, farkli virüsler arasinda da
    olabilmektedir.
  • Bazi durumlarda virüsler kendisinden replike
    olarak olusan virüsleri de interfere
    edebilmektedirler.
  • Bu olaya otointerferens adi verilmektedir.

110
Interferon
  • Interferon basta viral enfeksiyonlara olmak
    üzere, diger bazi etkenlere karsi hücrenin yaniti
    olarak sentezlenen düsük molekül agirlikli
    antiviral proteinlerdir.
  • Genellikle virüs ile enfekte hücreler tarafindan
    sentezlenerek hücre disina salinirlar.
  • Bu sayede hücreler arasi siviya ulasan interferon
    enfekte olmamis saglam hücrelere ulasarak,
    hücrenin virüse özgül reseptörlerine baglanmakta,
    bu sayede virüsün hücre yüzeyine tutunarak hücre
    içine girmesini engellemektedir.

111
Interferon Olusturan Diger Etkenler
  • 1 - Hücre içi enfeksiyon yapan bazi
    mikroorganizmalar
  • Örnek Mikobakteriler, protozoonlar.
  • 2 - Immun sistemi uyaran maddeler.
  • Örnek Mitojenler, endotoksinler,
  • phytohemaglütininler.
  • 3 - Bazi antibiyotikler.
  • Örnek Kanamycin, Siklohekzimid.
  • 4 - Düsük molekül agirlikli sentetik maddeler.
  • Örnek Filoronlar ve akridin boyalari.

112
Interferon Tipleri
  • 1 - Alfa Interferon Virüslerin etkisiyle
  • lökositler tarafindan salgilanan
  • interferonlardir.
  • 2 - Beta Interferon Virüslerin etkisiyle
  • fibroblastik hücreler tarafindan
  • salgilanirlar.
  • 3 - Gama Interferon Mitojen ve antijenlerin
  • etkisiyle T lenfositleri tarafindan
  • salgilanirlar.

113
Interferonlarin Fonksiyonlari
  • Interferonlarin organizma üzerine
  • etkileri 3 grup altinda incelenir.
  • 1 - Antiviral etki
  • 2 - Hücre proliferasyonu üzerine etki
  • 3 - Immün yanitin düzenlenmesi üzerine etki

114
Antiviral Etki
  • Virüs ile enfekte hücreden salinan interferon,
    enfekte olmamis hücrelerin yüzeyinde bulunan
    interferon reseptörlerine baglanirlar.
  • Baglandiklari hücrelerde yeni bir antiviral
    protein sentezine yol açarlar.
  • Olusan bu antiviral proteinler ya viral
    mRNA'larin parçalanmasina veya viral proteinlerin
    olusumunun inhibisyonuna yol açarlar.
  • Buna bagli olarak da virüsler yeni hücreleri
    enfekte edemedikleri için, viral replikasyon
    gittikçe azalarak bir süre sonra tamamen
    sonlanir.

115
Hücre Proliferasyonu Üzerine Etkisi
  • Interferonlarin hücre proliferasyonu üzerine
    bloke edici etkileri bulunmaktadir.
  • Kanser olusumunda sinirsiz ve kontrolsüz bir
    hücre çogalmasi söz konusu oldugu için, bu
    özellikleri nedeniyle anti tümöral etkileri
    bulunmaktadir.
  • Yani bir dereceye kadar tümörlerin gelisimine
    engel olabilmektedirler.

116
Immün Yanitin Düzenlenmesi Üzerine Etkisi
  • Interferonun immun sistem üzerinde düzenleyici
    fonksiyonlari da bulunmaktadir.
  • Immun sistemin olusumunda rol alan hücreler hem
    interferon yapma, hem de interferondan etkilenme
    yetenegine sahiptirler.
  • Interferonlar hücresel immüniteyi aktive ve
    stimüle ederek hedef hücrenin taninmasini
    saglarlar.
  • Bu sayede viral enfeksiyonlarin
    sonlandirilma-sina yardim ederler.
  • Hücresel immün yanit güçlenerek, hedefi taniyarak
    yok eder.

117
Viral Hastaliklardan Korunmada Dogal Bariyerler
  • Epitelyum bir çok viral enfeksiyona karsi en iyi
    korunma sistemidir.
  • Epitelyal enfeksiyonlarin olusmasi, epitelde
    meydana gelen hasar veya yara sonucunda virüsün
    organizmaya yayilmasiyla olur.
  • Virüslerin organizmaya girmesi göz, burun, agiz,
    ürogenital yol, gastrointestinal yol iledir.
  • Bu giris yollari virüslere karsi göz yasi, mukus,
    silier epitelyum, mide asidi ve safra tuzlari ile
    korunur.

118
  • Bir çok virüs gözyasi asiditesine dayanamaz.
  • Mukus salgida bulunan ve özgül olmayan mekanizma
    ile virüsün hücreye yapismasina mani olan
    inhibitörler mevcuttur.
  • Silier epitelyum ise küçük partiküllerin alt
    solunum yoluna inmesi için tek yönlü
    hareketlerine devam eder.
  • Mide asiditesi ve safra tuzlari bir çok zarfli
    virüsün mide bariyerini asarak epitele erismesini
    engeller.
  • Organizmanin isisi ve ates yüselmesi virüs
    replikasyonunu sinirlayan diger bir faktördür.

119
Viral enfeksiyonlarda konakta olusan
bagisiklik mekanizmalari 2 grupta toplanir.
  • 1 Humoral bagisiklik mekanizmalari
  • 2 Hücresel bagisiklik mekanizmalari

120
Humoral Bagisiklik Mekanizmalari
  • Humoral bagisiklik mekanizmalari
  • 3 grup altinda toplanir.
  • 1 Antikorlar araciligi ile nötralizasyon
  • 2 Kompleman araciligi ile nötralizasyon
  • 3 - Opsonizasyon

121
Antikorlar Araciligi Ile Nötralizasyon
  • Organizmada viral enfeksiyonlara karsi olusan
    IgG, IgM ve IgA antikorlari virüslerin enfeksiyon
    yapma yetenek-lerini nötralize ederler.

122
Kompleman Araciligi ile Nötralizasyon
  • Kompleman antijen antikor kompleksine baglanarak
    bu kompleksin erimesine yol açan bir sistemdir.
  • Komplemanla birlesmis olan virüsler fagosit
    hücreler tarafindan daha kolay fagosite
    edilirler.
  • Ayrica virüsleri eritici etki gösterirler.
  • Kompleman araciligi ile olusan nötralizasyonda
    komplemani baglayan IgG antikorlari rol oynar.

123
Opsonizasyon
  • Hücre disi virüslerin IgG ile, kompleman ile
    veya her ikisi ile birlesmeleri durumunda
    makrofajlar ve polimorfonükleer lökositler
    tarafindan daha kolay fagosite edilmeleri
    durumuna opsonizasyon denir.

124
VIRÜSLERIN SINIFLANDIRILMALARI
  • NÜKLEIK ASID TIPI
  • KAPSID
  • ZARF VARLIGI
  • REPLIKASYON STRATEJISI

125
SINIFLANDIRMA
  • RNA veya DNA
  • Segmentli veya segmentsiz
  • dogrusal veya halkasal
  • Tek iplikli veya çift iplikli
  • Tek iplikli ise
  • () polariteli mRNAli veya
  • (-) polariteli mRNAli (mRNA komplementeri)

126
  • Konak Tercihi Virüsün infekte edebildigi konak
    spektrumu.
  • Bakteriler (Bakteriyofaj)
  • Hayvanlar
  • Bitkiler
  • Funguslar
  • Protistler Viral özgüllük Virüsün infekte
    edebildigi hücre tipleri.
  • Dermotropik
  • Nörotropik
  • Pnömotropik
  • Lenfotropik
  • Visserotropik Karaciger, kalp, dalak

127
Konak Tercihini Etkileyen Faktörler
  • Hücre yüzey reseptörleri
  • Viral replikasyonu desteklemesi
  • Hücreden çikabilme ve yayilabilmesi
  • Konakta anti-viral cevap

128
Baslica Virüs Gruplari ve Aileleri
  • Virüsler nukleik asitlerine bakilarak ilk önce
    iki ana gruba ayrilirlar.
  • Bunlar DNA ve RNA virüsleridir.

129
DNA virüsleri siniflandirmadaki temel kriterler
göz önüne alinarak 6 virüs familyasina ayrilmakta
olup
  • Parvovirus,
  • Papovavirus,
  • Adenovirus, Herpesvirus,
  • Poxvirus
  • üHepadnavirus aileleridir.

130
RNA virüsleri de temel kriterlere bakilarak 13
virüs ailesinde toplanmis olup bunlar
  • Paramyxovirus,
  • Rhabdovirus,
  • Retrovirus,
  • Arenavirus,
  • Bunyavirus,
  • Filovirus aileleridir
  • Picornavirus,
  • Calicivirus,
  • Reovirus,
  • Togavirus,
  • Orthomyxovirus
  • Coronavirus,
  • Flavivirus

131
  • Ayrica bazi virüs gruplari degisik familyalardaki
    virüsleri bünyelerinde bulundurarak karisik bir
    virüs grubu olustururlar.
  • Bu tür virüsler benzer nitelikte tasindiklari
    için, ya da benzer görünümde hastalik
    olusturduklari için bu sekilde gruplandirilirlar.
  • Bu virüs gruplari Hepatit Virüsleri,
    Gastroenterit Yapan Virüsler, Arbovirus'lar,
    Tümör Virüsleri gibi virüs gruplaridir.

132
DNA Virüs Aileleri
  • Herpesviridae Ailesi
  • Bu ailede yer alan virüsler ikozahedral
    simetrili, 180 - 250 nm büyüklügünde, çift
    iplikçikli DNA içeren, zarfli virüslerdir.
  • Deri, mukoza, salgi bezleri ve lenfoid dokularda
    enfeksiyon olustururlar.
  • Primer enfeksiyonu takiben organizmadan
    atilamayan bu virüsler salgi bezleri, sinir
    gangliyonlari ve lenfoid dokuda latent hale
    gelerek ömür boyu vücutta kalirlar.

133
  • Bu ailede 3 alt aile bulunmakta olup, bunlar
    Alphaherpesvirus, Betaherpesvirus ve
    Gamaherpesvirus alt aileleridir.
  • Alphaherpesvirus alt ailesinde H.simplex tip 1 ve
    2, Betaherpesvirinae alt ailesinde
    Cytomegalovirus, Gama Herpesvirinae alt ailesinde
    ise Epstein - Barr virüsü bulunmaktadir

134
Poxviridae Ailesi
  • Bu familyada bulunan virüsler oldukça büyük
    virüsler olup, 230 - 400 nm büyüklügündedirler.
  • Kompleks yapiya sahip, tugla görünümünnde, çift
    iplikçikli DNA tasiyan zarfli virüslerdir.
  • Bu familyada 7 cins bulunmakta olup bunlar
    Orthopoxvirus, Leporipoxvirus, Avipoxvirus,
    Capripoxvirus, Suipoxvirus, Parapoxvirus ve
    Gruplandirilamayan Poxvirus'lardir.

135
  • Insanlarda hastalik olusturan Poxvirus'lar
    Orthopoxvirus ve gruplandirilamayan virüs
    cinsleri içinde yer almaktadirlar.
  • Insan için patojen olan Poxvirus'lar Smallpox,
    Vaccinia ve Molloscum contagiosum virüsleridir.
  • Bunun yaninda inek çiçegi ve maymun çiçegi
    virüsleri genellikle hayvanlarin hastalik etkeni
    olup, hayvanlarla iliskisi olan kisilerde hafif
    seyirli enfeksiyonlar yapmaktadir.

136
Adenoviridae Ailesi
  • Adenoviridae ailesindeki virüsler orta büyüklükte
    olup, 70 - 90 nm çapindadirlar.
  • Ikozahedral simetrili, çift iplikçikli DNA' ya
    sahip zarfsiz virüslerdir.
  • Özellikle mukoz membranlara tutunarak hastalik
    yaparlar.
  • Insanlarda akut solunum yolu hastaliklari, atesli
    hastaliklar, farenjit ve konjuktivit olustururlar.

137
  • Bu familyada 3 Adenovirus cinsi bulunmakta olup,
    bunlar Mastadenovirus'lar, Aviadenovirus'lar ve
    kültürü yapilamayan virüslerdir.
  • Bu cinsler içinde çok sayida Adenovirus tipi
    bulunmakta olup, bunlarin yalnizca 40 tanesi
    insani enfekte edebilmektedir.

138
Parvoviridae Ailesi
  • Bu familyadaki virüsler oldukça küçük olup,
    ortalama 20 nm çapindadirlar.
  • Ikozahedral simetrili, tek iplikçikli DNA' li,
    zarfsiz virüslerdir.
  • Çesitli hayvan türlerinde hastalik olusturmakta
    olup, bazi durumlarda insanlarda da hastalik
    yaparlar.
  • Bu familyada 3 cins bulunmakta olup bunlar
    Parvovirus, Densovirus ve Adenoassociated
    virüsleridir.

139
Papovaviridae Ailesi
  • Bu ailedeki virüsler 45-55 nm büyüklügünde, çift
    iplikcikli DNA içeren, ikozahedral simetrili,
    zarfsiz virüslerdir.
  • Bu ailedeki virüsler dogal konaklarinda latent ve
    kronik enfeksiyonlar olustururlar.
  • Bazi hayvan türlerinde ise tümör olusumuna yol
    açarlar.
  • Insanlarda genellikle sigil olustururlar.
  • Papovaviridae ailesinde iki cins bulunmakta olup,
    bunlar Papilloma ve Polyomavirus cinsleridir.

140
Hepadnaviridae Ailesi
  • Hepadnavirus'lar 42 nm büyüklügünde, çift
    iplikçikli DNA'lari bulunan, kompleks yapiya
    sahip virüslerdir.
  • Bu familyada insan için patojen olan hepatit B
    virüsü yer alir.
  • Hepatit B virüsü insanlarda akut ve kronik
    hepatit tablolarina yol açarlar.
  • Ayrica kronikleserek zaman içinde siroz ve
    karaciger kanseri olusumuna katkida bulunurlar.

141
DNA Virüs Ailelerinin Genel Özellikleri
  • Virüs Ailesi Büyüklük Nükleik Asit Tipi
    Kapsid Simetrisi Zarf Özelligi
  • Herpesviridae 180-250 nm Çift Iplikcik
    Ikozahedral Zarfli
  • Poxviridae 230-400 nm Çift
    Iplikcik Kompleks Zarfli
  • Adenoviridae 70-90 nm Çift Iplikcikli
    Ikozahedral Zarfsiz
  • Parvoviridae 18-26 nm Tek Iplikcikli
    Ikozahedral Zarfsiz
  • Papovaviridae 45-55 nm Çift Iplikcik
    Ikozahedral Zarfsiz
  • Hepadnaviridae 42 nm Çift
    Iplikcikli Kompleks Zarfli

142
RNA Virüs Aileleri
  • En küçük RNA virüsleridir.
  • Tek iplikçikli RNA' ya sahip olup, 20-30 nm
    büyüklügünde, ikozahedral simetrili, zarfsiz
    virüslerdir.
  • Insanlarda agir paralizi, aseptik menenjit,
    döküntülü enfeksiyonlar ve soguk alginligi
    tarzinda hastalik yaparlar

143
  • Bu familyada 4 cins bulunmakta olup, bunlar
    Enterovirus, Rhinovirus, Cardiovirus ve
    Aphtovirus'lardir.
  • Insan için önemli virüsler Enterovirus ve
    Rhinovirus cinsleri içinde yer alirlar.
  • Enterovirus cinsi içerisinde Poliovirus,
    Echovirus ve Coxsackievirus'lar bulunur.

144
Orthomyxoviridae Ailesi
  • Orthomyxovirus'lar 80 - 120 nm çapinda, tek
    iplikçikli RNA içeren, helikal simetrili, zarfli
    virüslerdir.
  • Bu familyada tek bir virüs cinsi bulunmakta olup,
    bu da grip etkeni olan Influenza virüsüdür.
  • Influenza virüslerinin A, B ve C olmak üzere 3
    tipi bulunur.

145
Paramyxoviridae Ailesi
  • Bu familyadaki virüsler 150 - 300 nm
    büyüklügünde, tek iplikçikli RNA tasiyan, helikal
    simetrili, zarfli virüslerdir.
  • Bu familyada 3 cins bulunmakta olup bunlar
    Paramyxovirus, Morbilivirus ve Pneumovirus
    cinsleridir.
  • Insan için patojen olan virüsler Kabakulak,
    Kizamik, Parainfluenza ve Respiratuvar sinsityal
    virüsleridir.

146
Rhabdoviridae Ailesi
  • Rhabdovirus'lar 75x180 nm boyutlarinda, helikal
    simetrili, tek iplikçikli RNA tasiyan zarfli
    virüslerdir.
  • Bir uçlari yuvarlak, diger uçlari düz oldugu için
    görünüm olarak mermiye benzetilirler.
  • Bu familyada iki virüs cinsi bulunmakta olup,
    bunlar Lyssavirus ve Vesicülovirus cinsleridir.
  • Lyssavirus cinsi içinde insan ve hayvanlari
    enfekte eden kuduz virüsü yer alir.

147
Togaviridae Ailesi
  • Togavirus'lar 50-70 nm büyüklügünde, tek
    iplikçikli, RNA ihtiva eden, ikozahedral
    simetrili, zarfli virüslerdir.
  • Bu familyada Alfavirus, Rubivirus ve Pestivirus
    cinsleri bulunur.
  • Insan için en önemli olan virüs, kizamikçik
    etkeni olan Rubella virüsüdür.

148
Retroviridae Ailesi
  • Retrovirus'lar 90 - 120 nm çapinda, tek
    iplikçikli RNA' ya sahip, kompleks yapili, zarfli
    virüslerdir.
  • Bu ailede Oncovirinae, Lentivirinae ve
    Spumavirinae alt aileleri bulunur.
  • Bu ailenin insan için en önemli virüsleri Human T
    Lenfotropik Virüs ( HTLV ) ve AIDS etkeni olan
    Human Immunodeficiency Virüs ( HIV ) bulunur.
  • Bu virüslerin en önemli özelligi RNA'ya bagimli
    DNA polimeraz, yani Revers Transkriptaz
    enzimlerinin bulunmasidir.

149
Flaviviridae Ailesi
  • Flavivirus'lar 45-50 nm çapinda, tek iplikçikli
    RNA' lari bulunan, kompleks yapili, zarfli
    virüslerdir.
  • Bu familyanin en önemli virüsü, insanda hepatit
    olusturan hepatit C virüsüdür.

150
Bunyaviridae Ailesi
  • Coronavirüsler 90 - 100 nm çapinda, tek
    iplikçikli RNA' lari bulunan helikal simetrili,
    zarfli virüslerdir.
  • Bu familyada Bunyavirus, Phlebovirus ve
    Nairovirus cinsleri yer alir.
  • Genellikle arthropodlar tarafindan vertebralilara
    tasinirlar.
  • Insan için önemli virüsler, Kalifornia
    Encephaliti, Tatarcik Hummasi ve Rift Vadisi
    Hummasi virüsleri olup, genellikle ensefalit ve
    humma ile karakterize hastalik yaparlar.

151
Caliciviridae Ailesi
  • Calicivirus'lar 35-40 nm büyüklügünde,
    ikozahedral simetrili, tek iplikcikli RNA içeren,
    zarfsiz virüslerdir.
  • Tek bir cinsleri bulunur.
  • Insanlarda gastro enterit ile karakterize
    hastalik olustururlar.

152
Arenaviridae Ailesi
  • Arenavirus'lar 80-130 nm büyüklügünde, tek
    iplikçikli RNA içeren, küresel ya da pleomorfik
    görünümde, kompleks yapili virüslerdir.
  • Virüs içerisinde granüller bulunmakta olup,
    elektron mikroskopisi ile yapilan incelemede
    kumlu görünüm arzederler.
  • Bu ailedeki virüsler genellikle hayvanlari
    enfekte etmekte olup, hayvanlardan da insanlara
    bulasirlar.
  • Bu familyada Lympocytic coriomeningitis ve
    Lassavirus türleri bulunur.

153
Coronaviridae Ailesi
  • Coronavirus'lar 80-160 nm büyüklügünde, tek
    iplikçikli RNA'lari bulunan, kompleks simetrili,
    zarfli virüslerdir.
  • Insanlarda akut üst solunum yolu
    enfeksiyonlarindan izole edilmislerdir.
  • Bu ailede Infeksiyoz Bronchiolitis ve Fare
    Hepatit Virüsleri bulunur.

154
Reoviridae Ailesi
  • Reovirus'lar 60-80 nm çapinda,çift sarmalli RNA
    içeren, zarfsiz virüslerdir.
  • Bu familyada 9 cins bulunmakta olup, bu
    virüslerden dördü insan için önemlidir.
  • Bu familyada insanlarda gastroenterit etkeni olan
    Rotavirus'lar yer alir.

155
Filoviridae Ailesi
  • Filovirus'lar 75 - 80 nm çapinda, 130 - 4000 nm
    uzunlugunda olabilen, silindirik görünümlü
    virüslerdir.
  • Bu ailede iki önemli virüs bulunmakta olup,
    bunlar Ebola ve Marburg virüsleridir.
  • Insanlarda akut, hemorajik karakterde öldürücü
    hastaliklar olustururlar.

156
RNA Virüs Ailelerinin Genel Özellikleri
  • Virüs Ailesi Büyüklük Nükleik Asit
    Tipi Kapsid Simetrisi Zarf Özelligi
  • Picornaviridae 20-30 nm Tek Iplikcik
    Ikozahedral Zarfsiz
  • Orthomyxoviridae 80-120 nm Tek Iplikcik
    Helikal Zarfli
  • Paramyxoviridae 150-300 nm Tek Iplikcik
    Helikal Zarfli
  • Togaviridae 50-70 nm Tek
    Iplikcikli Ikozahedral Zarfli
  • Rhabdoviridae 75-180 nm Tek Iplikcik
    Helikal Zarfli
  • Retroviridae 90-120 nm Tek
    Iplikcik Kompleks Zarfli
  • Filoviridae 80-4000 nm Tek
    Iplikcik Helikal
    Zarfli
  • Reoviridae 60-80 nm Çift
    Iplikcik Ikozahedral Zarfsiz
  • Arenaviridae 80-130 nm Tek
    Iplikcikli Kompleks Zarfli
  • Bunyaviridae 90-100 nm Tek
    Iplikcik Helikal Zarfli
  • Coronaviridae 80-160 nm Tek
    Iplikcik Kompleks Zarfli
  • Flaviviridae 45-50 nm Tek
    Iplikcik Kompleks Zarfli
  • Caliciviridae 35-40 nm Tek
    Iplikcik Ikozahedral Zarfli

157
Karisik Virüs Gruplari
  • Hepatit Virüsleri
  • Hepatit olusturan virüsler olup, farkli
    familyalardaki çesitli virüs türlerini içine
    alirlar.
  • Bu virüsler Hepatit A, B, C, D, E ve G
    virüsleri olup, bunlarin hepsinin de hedef
    organlari karacigerdir.

158
Gastroenterit Yapan Virüsler
  • Insanlara genellikle fekal-oral yol ile bulasan
    virüsler olup, sindirim sisteminde enfeksiyon
    olustururlar.
  • Sindirim sisteminde olusturdugu enfeksiyon sonucu
    bulanti, kusma, ishal ile karakterize
    gastroenterit tablosu olustururlar.
  • Farkli virüs familyalarindaki virüs türlerini
    içermekte olup, bu virüsler Reovirus'lar,
    Rotavirus'lar, Adenovirus'lar, Calicivirus'lar,
    Astrovirus'lar ve Norwalk virüsleridir.

159
Arbovirus'lar
  • Arthropodlarla tasinarak çesitli hayvanlarda ve
    insanda, degisik klinik tablolarda enfeksiyon
    olusturan virüslerdir.
  • Degisik virüs ailelerindeki bazi virüsleri içine
    almakta olup, Arbovirus tasiyan familyalar
    sunlardir
  • Togaviridae, Bunyaviridae, Arenaviridae,
    Reoviridae, Caliciviridae aileleridir.

160
Virüsler ve Kanser
  • Onkojen virüsler Tüm kanserlerin yaklasik 10u
    virüsler tarafindan indüklenir.
  • Onkojenler Infekte hücrelerde kansere neden olan
    genler.
  • Provirus Konak hücresine integre olan ve hücre
    kromozomu ile birlikte replike olan viral genetik
    materyal.
  • Bazi virüsler konak genlerine integre olarak özel
    sartlarda kansere neden olabilir. Örn
    Retroviruslar

161
Virüslerin Tespiti
  • Elektron mikroskopisi
  • Immün Deneyler Spesifik viral protein veya
    antikorlarin tespit edilmesi.
  • Western Blotting
  • ELISA
  • Biyolojik Deneyler Virüsle infekte hücrelerde
    olusan sitopatik etkinin (CPE) tespit edilmesi.
  • Litik virüsler için plak olu
Write a Comment
User Comments (0)
About PowerShow.com