SINIR FIZYOLOJISI

1
SINIR FIZYOLOJISI

• Doç. Dr. Kadriye AKGÜN-DAR
• FEN FAKÜLTESI
• BIYOLOJI BÖLÜMÜ

2
Bilgi tasinmasi ve Islenmesi

• Sinyal kodlamasi
• Refleks arki
• Monosinaptik ve polisinaptik refleks

3

• Bir omurgali spinal motor nöronu fonksiyonel
  olarak özellesmis bölgeler içerir.
• Bilgi akimi dendritlerden akson ucuna dogrudur.
• Bazi nöronlar bilgiyi hücre gövdeleriyle alirlar.
  
• Alinan bilgi nörotransmiterlerle akson
  terminallerine tasinir ve böylece sinyal
  iletilmis olur.

4

• En basit refleks yayi (hem duysal bilgiyi alan
  hem de efektör hücreyi kontrol eden ayni
  nörondur).
• (b) Monosinaptik refleks yayi (duysal bilgiyi
  alan nöron merkezi sinir sistemindeki bir motor
  nöron ile sinaps yapar).
• (c) Polisinaptik refleks yayi (nöronal devirde
  birden fazla sinaps vardir).

5
Basit nöronal bir devirde duysal bilginin bir
afferent nöronla merkezi sinir sistemine, bir
efferent nöronla da effektör organlara tasinmasi.
6
Polisinaptik nöronal devirde bilginin (aksiyon
potansiyeli-ap) elektriksel aksiyon
potansiyelleri ve kimyasal sinaptik ileti ile
tasinmasi.

• Merkezi sinir sisteminin bir ucundan digerine tek
  yönde sinapslarla baglantili birkaç ya da bir
  çok nöron bulunabilir.
• Bu durumda bir nöron hem presinaptik hem de
  postsinaptik olabilir.

7
Nöronal bir devirde dereceli ve hep ya da hiç
elektriksel sinyallerin birinden digerine
tasinmasi.
Duysal bir nöronun reseptör uçlarinda olusan bir
impuls (uyari), membran potansiyelinde
degisiklige neden olur. Bu degisiklik akson
tepecigine ulastiginda yeterince büyükse, aksonla
tasinir (hep-hiç). Bu bilgi akson ucuna
geldiginde, nörotransmiter salinmasiyla diger
hücreye geçer, bu hücrede AP olusturur. Bilgi
böylece nöronlar arasinda tasinir.
8

• Omurgasiz örnegi olan sülükte, bas kisminda
  bulunan beyin, çok sayida nöron ve ara
  baglantilar içerir.
• Beynin disindaki nöron gövdeleri gangliyonlarda
  gruplanmistir.
• Segmentli vücuda sahip olan sülügün her
  segmentinde bir çok davranisi kontrol eden bir
  gangliyon vardir.

9
Mürekkep baliginin (Loligo) sinir sisteminde dev
aksonlar içeren Stellat sinir 1 mm den fazla çapi
olan dev aksonlara sahiptir. Bu aksonlar,
APlerini hizla mantoya ileterek, mantodaki bütün
kaslarin ayni anda kasilmalarina neden olurlar.
Manto kaslari aniden kasildiginda, mürekkep
baligini ileri dogru iten su fiskirmasi olayi
gerçeklesir.
10
Kurbaga kasinin sinirlerle baglantisinda her bir
nöron birkaç kas fibrilini kusatir ama bir kas
fibrili tek bir nöron tarafindan uyarilir. Sinir
terminali kas fibrilinin membranindaki birlesme
yerlerinde katlanmalar içerir. Presinaptik
membranda sinaptik veziküllerin zengin oldugu ve
aktif zon olarak adlandirilan bir bölge vardir.
Aktif zon, birlesme yerlerindeki katlanmalarin
üzerini, Schwann hücresi ise terminalin üzerini
örter.
11
Krustaselerde nöromusküler baglantida inhibisyon
olusturan bazi nöronlar, presinaptik uyarici
nöronlari inhibe ederek etkili olurlar. Omurgasiz
kas fibrilleri birkaç motor nörondan sinaptik
uyari alabilir. Bunlar hem uyarici hem de
durdurucu sinir sonlanmalari olabilir.
12
(No Transcript)
13
Hücre içi sekonder (ikincil) haberciler kanal
iletkenligini degistirir. G proteinleri
sinapslarda sinyal iletiminde görevlidir. Aktive
olduklarinda metabolik yolu, transkripsiyonu,
hücre iskeletinin yapisini degistirerek hücresel
fonksiyonlari etkilerler.
14
Sinapslarla birbirine baglanan nöronlarin bilgiyi
islemek için birlikte çalismasi.
15
Kas Igcikleri

• Kas lifleri arasinda bulunurlar, kas liflerine
  paralel baglantili konumda bulunurlar.
• Kasin boyu ve boyundaki degismelerin hizi
  hakkinda sinir sitemine bilgi gönderirler.
• Kasin boyunun ani ve hizli bir sekilde uzamasina
  karsi duyarlidirlar.
• Çalistiklarinda kasi kasilmaya sevk ederler.

16
Tendona vurulmasiyla kasin aniden gerilmesi ve
kas igciginin uyarilmasi
Kas igciginde olusan uyarilarin medülla spinalise
tasinmasi
Medülla spinalisteki refleks degerlendirme ile
ayni kasin motor nöronunun uyarilmasi
Bu uyarilarin kasa iletilmesi
Kasin refleks olarak kasilmasi
17
Golgi Tendon Organlari

• Kas tendonlari içine yerlesmislerdir.
• Kasin gerimi ve gerimindeki degismenin hizi
  hakkinda sinir sistemine bilgi tasirlar.
• Uyarildiklarinda kasin çalismasini inhibe ederek
  asiri kas kasilmasini önlerler.

18
(No Transcript)
19
(No Transcript)
20
Ögrenme ve hafiza

• Ögrenme, yeni bilgi kazanma yetenegidir. Hafiza
  ve bellek ise, ögrenilen bilginin gerekli zamana
  kadar tutulma islemidir. Ancak, bir teyp gibi her
  sey saklanip kaydedilmez. Gereksiz bilgiler
  kaydedilmez, böylece bilgilerin kisa sürede
  kullanilmasi avantaji ortaya çikar.
• Hafiza ile ilgili beyin bölgeleri frontal,
  pariyetal, oksipital ve temporal loblarin
  korteksi ile limbik sistemin hipokampus ve
  amigdaloid çekirdek ve diyensefalondur.
• Hafizanin fizyolojisi hakkinda bilinmeyen çok sey
  vardir. Ancak, hafiza ile ilgili degisiklikler
  elektriksel ve kimyasal olarak meydana gelir.

21

• Glutamat, nitrik oksit (NO), asetilkolin ve
  RNAnin hafiza ile ilgili olduklari
  görülmektedir.
• Hafiza bilgilerin kaliciligina göre, kisa süreli
  ve uzun süreli hafiza olmak üzere iki bölümde
  incelenir.
• Kisa süreli hafiza, bir telefon numarasinin
  hatirlanmasi gibi, bilgilerin bir süre
  kullanilmasina izin verir. Bize gelen bilgilerin
  ancak 1i uzun süreli hafizaya aktarilarak
  aylar, yillar ve hatta ömür boyu hatirlanmasi
  saglanir.

22
Kisa ve uzun süreli hafizada bir sinapstaki
degisiklikler. Kisa süreli hafizada zayif bir
uyari olusturulur. Bu uyari, iyon kanal
proteinlerinin fosforilasyonuna ve sonuçta, hücre
içine giren transmitter miktarinin artmasina
neden olur. Uzun süreli hafizada daha kuvvetli
bir uyari olusturularak, hücre içinde cAMP
miktari arttirilir. cAMP, hücre içindeki protein
kinaz (PK) enziminin aktivasyonuna neden olur.
PK, birçok farkli proteini fosforlar, çekirdekte
etkili olarak yeni proteinlerin sentezini saglar.
Bu da, sinapsin hem seklinin, hem de
fonksiyonunun degismesine neden olur. Bu durum,
sinapsin etkinligini arttiri ve daha fazla
transmitter salinmasina neden olur.
23

• Bilgilerin gerekli yer, zaman ve uygun sekilde
  kullanilmasi, zeka ile ilgilidir. Insanin hayatta
  gösterdigi basari, zeka ölçüsü olarak kabul
  edilmektedir.
• Buna göre insanlar üstün, normal veya geri zekali
  olarak siniflandirilirlar. IQ (Intelligence
  quotient) 100 veya civari ise kisi normal kabul
  edilir. Bu degerin alti ve üstü bir degerde
  kisiler arasinda önemli farkliliklar ortaya
  çikar. Bu farklar çesitli testlerle ortaya
  çikarilir. En yaygin olarak kullanilani
  IQ-ZYx100/TYdir. ZY, zeka yasini TY, takvim
  yasini göstermektedir.
• Günümüzde IQ yerine EQ (Emotionel quotient)
  önerilmektedir. EQ, insanin gereken yerde ve
  durumda gerektigi gibi davranabilme yetenegi
  olarak kabul edilir.

24

• Zekanin kalitimla ilgisi vardir ancak, egitimle
  birlikte artirilabilir. Ögrenilenlerin tekrari
  hafiza kapasitesinin artirilmasinda ve
  islerliginde oldukça önemlidir.
• Insanin zeka gelisiminde, çocukluk dönemindeki
  egitimin çok önemli rolü vardir. Çünkü, zekanin
  50si 4 yasina kadar gelisir (agaç yasken
  egilir). Sekiz yasina kadar zekanin 80i
  gelismis olur. Tam gelisim 17 yaslarinda olur
  ancak, daha sonraki yillarda bilgilerin
  pekistirilmesi ve tecrübe sonucunda maksimum zeka
  kapasitesine ulasilir.

25
KAYNAKLAR

• Abdurrahman Aktümsek Anatomi ve Fizyoloji insan
  Biyolojisi, 4. Baski, Nobel Yayin Dagitim, 2009.
• Ali Yavuz Kiliç, Melih Zeytinoglu Hayvan
  Fizyolojisi, 11. Baski, Anadolu Üniversitesi
  yayinlari, 2009.
• McNanley, T, Woods J, Placental Physiology.
  Glob. libr. women's med., (ISSN 1756-2228) 2008
  DOI 10.3843/GLOWM.10195, 2008.
• faculty.stcc.edu/.../Units5to9/unit9/typesof.htm
• cas.bellarmine.edu/.../platyhelminthes.htm
• www.bumblebee.org/invertebrates/ANNELIDAa.htm
• http//www1.oup.co.uk/best.textbooks/medicine/huma
  nphys/illustrations
• www.biokurs.de/skripten/12/bs12-27.htm
• www.biokurs.de/skripten/12/bs12-40.htm
• Guyton, A.C., Hall, J.E. Tibbi Fizyoloji, 10.
  Baski, Nobel Tip Kitabevi, 2001.

26

• Junqueira, L.C., Carneiro, J. Temel Histoloji,
  10. Baski, Nobel Tip Kitabevi, 2003.
• Öner P. Hormonlar (2004-2005 yili ders notlari).
  Istanbul Tip Fakültesi Basimevi, 2005.
• Öztas B, Üzüm G, Kaya M, Erdem-Kuruca, Ziylan YZ,
  Karamürsel S, Yigit R. Kontrol sistemleri,
  sindirim ve bosaltim fizyolojisi. Nobel Tip
  Kitapevleri, 2001.
• Junqueira LC, Carneiro J, Kelley RO. Basic
  histology,1995.
• Ben Greenstein. Endocrinology at a glance, 2001.
• Alice S. Pakurar, John W. Bigbee. Digital
  histology, 2004.
• Agamemnon Despopoulos. Color atlas of physiology,
  2003.
• Ong KL, Lam KS, Cheung BM. Urotensin II its
  function in health and its role in disease.
  Cardiovasc Drugs Ther. 2005 Jan19(1)65-75.

27

• W Song, A E S Abdel-Razik, W Lu, Z A, D G Johns,
  S A Douglas, R J Balment and N Ashton. Urotensin
  II and renal function in the rat. Kidney
  International 69, 13601368, 2006.
• Martine Clozel, Patrick Hess, Changbin Qiu,
  Shuang-Shuang Ding, Markus Rey. The urotensin-II
  receptor antagonist palosuran improves pancreatic
  and renal function in diabetic rats. Journal of
  Pharmacology And Experimental Therapeutics, 2,
  2005.
• GUYTON, A.C., HALL, J.E., 2007, Tibbi Fizyoloji,
  Nobel Tip Kitabevleri, Istanbul,
  978-975-420-558-9.
• SCARDINO, P.T., KELMAN, J., 2005, Prostat Kitabi,
  Vatan Kitap, Istanbul, 975-885-725-8.
• Wilson JD, Foster DW, Kronenberg HM, Larsen PR,
  eds. Williams Textbook of Endocrinology 9th
  edition. WB Saunders, Philadelphia, p.751-817.

28

• cas.bellarmine.edu/.../platyhelminthes.htm
• www.bumblebee.org/invertebrates/ANNELIDAa.htm
• http//www1.oup.co.uk/best.textbooks/medicine/huma
  nphys/illustrations
• www.biokurs.de/skripten/12/bs12-27.htm
• www.biokurs.de/skripten/12/bs12-40.htm
• Noyan A, Fizyoloji Ders Kitabi, Düzeltilmis
  Ikinci Baski, Meteksan, Ankara, 1980.