Kronik Hastaliklar ve S

1
Kronik Hastaliklar veSüt Tüketimi
2
Prof. Dr. Tanju BESLER Hacettepe Üniversitesi
Beslenme ve Diyetetik Bölümü
3
Temel insan hakki olan SAGLIK sadece hastalik
ve sakatligin olmamasi degil, bedensel, ruhsal
ve sosyal yönden tam iyi olma halidir.
4
Yasam Döngüsü
BESLENME
5

• Dünya Saglik Raporu-2002
• 10 temel risk etmeni (toplam 17) dünyadaki
  prematür ölümlerin ve hastalik nedenlerinin
  yüksek hizini açiklamaktadir.
• Bu risk etmenlerinden 7 tanesi diyet ve
  fiziksel aktiviteye dayalidir.
• Diyet, fiziksel aktivite, sigara Hastaliklarin
  önlenmesi ve halk sagliginin korunmasinda önemli

6
Diyete Bagli Hastalik Yükü

• Diyete bagli hastalik yükü (DALY) yasam yili
  kaybi ve yasam kalitesinin bozulma ölçütü olarak
  degerlendirilmektedir.
• DALY erkekler için 80 ve kadinlar için 82.5
  yastan önce çesitli hastaliklardan yasam yili
  kaybi ve engellilik olarak hesaplanmaktadir.
• 1 DALY Saglikli yasamdan 1 yil kaybi

WHO. Food and Health in Europe, 2004
7
2000 yilinda Avrupa Kitasinda

• 136 milyon yil saglikli yasam yili kaybi (DALY)
  hesaplanmistir.
• Temel neden beslenme
• 56 milyon yil ( 41) kayip
• 61 KVH, 32 kanser,
• 5 diyabet, 2 beslenme yetersizlikleri
  hastaliklari
• WHO. Food and Health in Europe,
  2004

8
2000 yilinda Avrupa Kitasinda
Hastalik
DALY() Bulasici has.
9.7 Enfeksiyon ve parasiter hastaliklar
3.9 Beslenme yetersizlikleri
1.0 Kronik hastaliklar
76.6 KVH 22.6
Kanserler
11.7 DM
1.5 Yaralanmalar 13.7
Pomerleau J et al. PHN 6453,2003
9
ABde tüm hastalik yükünü etkileyen etkenler
(1997)

• Neden Olan Etken Katki ()
• Sigara 9.0
• Alkol 8.4
• Sismanlik 3.7
• Is riski 3.6
• Y.siz sebze ve meyve tük. 3.5
• Yoksulluk 3.1
• Issizlik 2.9
• Fiziksel aktivite 1.4
• Doymus yag gt diyet 1.1
• WHO. Food and Health in Europe, 2004

8.3
9.7
4.6
10
Saglik Ekonomisi(Amerika-1998)

• KVH
• Diyabet
• Inme
• Osteoporoz
• Safra kesesi has.
• Meme, kolon/rektum, prostat kanseri

137 milyar ABD
11
(No Transcript)
12
Yetersiz ve dengesiz beslenme

• Yetiskinlik dönemi kronik hastaliklarinin
  önlenmesi yasamin baslangicindan alinip, yasam
  boyu sürdürülecek yaklasimlarla önlenebilir.
• Bu yaklasimlar
• Dogurganlik döneminde ve gebelikte optimal
  beslenme ile baslar
• Bebege 6 ay süre ile tek basina (exclusive) anne
  sütünün verilmesi
• Zamaninda uygun tamamlayici besinlere baslanmasi
  uygulamalari ile sürdürülür.
• Okul çaginda saglikli yasam biçimi egitimleri ile
  sürdürülür
• 
  
• Ferro Luzzi et al.
  2001

13
Yetersiz ve Dengesiz Beslenme
Çocuk ölümlerinin (WHO)
7sinin birincil
nedeni
46sinin ikincil
14
Su ve Besinlerle Bulasan Hastaliklar
2002
2000
Kanser ? 22.000
Ishal ? 869.700
Askariazis ? 49.122
Amipli Dizanteri ? 26.447
Tifo ? 24.158
Brusella ? 17.584
Hepatit A ? 10.557
Basilli Dizanteri ? 1.047
Seçilmis Istatistikler (Saglik Bakanligi)
15
Saglik Bakanligi Hedefleri

• Hedef 1 Bulasici Hastaliklarin Önlenmesi
• 2005 yilina kadar 5 yas alti çocuk ishal
  ölümlerini en az 50, ishal vakalarini en az
  25 azaltmak.
• 2010 yilina kadar 5 yas alti çocuklarda ASYE
  ölümlerini 1/3 azaltmak.

16
Saglik Bakanligi Hedefleri

• Hedef 2 Bulasici Olmayan Hastaliklarin Önlenmesi
• 2020 yilina kadar 65 yas altinda iskemik kalp
  hastaliklarindan ölümleri 15 azaltmak.
• 2020 yilina kadar 65 yas alti nüfusta tüm
  kanserleri 10, 2030 yilina kadar tüm kanserleri
  15 azaltmak.
• 2020 yilina kadar 40 yas üzeri nüfusta obezite
  prevalansini 10 azaltmak.

17
Saglik Bakanligi Hedefleri

• Hedef 3 Bebek ve Çocuk Sagliginin Gelistirilmesi
• 2020 yilina kadar BÖH binde 20 altina, 5 yas alti
  ölüm hizini binde 30un altina indirmek, neonatal
  ölüm hizini 30 azaltmak.
• 2020 yilina kadar DDA bebek oranini en az 20
  azaltmak.
• 2015 yilina kadar ilk alti ay anne sütü alan
  çocuk oranini 80e çikarmak.
• 2020 yilina kadar, 5 yas alti çocuklarda beslenme
  bozukluklarini 35, iyot yetersizligi
  hastaliklarini 90 azaltmak.

18
Saglik Bakanligi Hedefleri

• Hedef 4 Risk Faktörlerinin Azaltilmasi
• 2010 yilina kadar kronik malnütrisyon, rasitizm,
  beslenme yetersizligi anemileri ve obezite
  oranini 35, 2020 yilina kadar 50 azaltmak.
• Iyot yetersizligi hastaliklarini okul
  çocuklarinda tümüyle, eriskinlerde 1/3 azaltmak.
• Beslenmeye bagli kronik hastaliklarin sikligini
  en az 10 oraninda azaltmak.

19
Yasam Döngüsü
BESLENME
20
0 6 Ay Tek basina Anne Sütü
21
Süt Bilesimi

• INEK SÜTÜ
• 60
• 3.2
• 3.25
• 4.52
• 113
• 91
• 0.0
• 0.183
• 0.44

• ANNE SÜTÜ
• 70
• 1.3
• 4.38
• 6.89
• 20-32
• 14
• 5.0
• 0.036
• 0.05

ENERJI PROTEIN T.YAG KHO Ca P C Vit. Riboflavin B
12
22
WHEY KAZEIN
23
Süt ve Türevleri

• Içerdigi besin ögeleri açisindan insan vücudunda
  kolayca sindirilebilir ve rahatça
  kullanilabilir.
• Organizmanin büyüme ve gelisimi için gerekli
  olan besin ögelerinin tamamina yakinini içerir.

6
24
Süt
  Protein (g) Yag (g) Karbonhidrat(g) Enerji (kcal)
Inek 3.2 3.7 4.6 66
Insan 1.1 4.2 7.0 72
Manda 4.1 9.0 4.8 118
Keçi 2.9 3.8 4.7 67
Esek 1.9 0.6 6.1 38
Fil 4.0 5.0 5.3 85
Maymun, rhesus 1.6 4.0 7.0 73
Fare 9.0 13.1 3.0 171
Balina 10.9 42.3 1.3 443
Fok 10.2 49.4 0.1 502
Agriculture and Agri-Food Canada, Canadian Dairy
Information ,2000
25
Süt
Kemik ve dis sagliginin devam ettirilmesi,
Osteoporoz gibi hastaliklarin olusumunu
önlemek ve/veya geciktirmek için Çocukluktan
itibaren önerilen düzeylerde kalsiyum, fosfor, D
vitamini, riboflavin ve protein alimi vd. birçok
besin ögesi
Dolayisiyla süt ve süt ürünlerinin tüketimi,
halk sagligi açisindan önem teskil etmektedir
26
Bir bardak sütte
6 yasinda bir çocugun ihtiyaci olan
27
Besin Ögesi Alimina Sütün Katkisi

• Özellikle protein ve kalsiyum içerigi açisindan
  tüketilmekte
• Fosfor, B2 vitamini (riboflavin), B12 vitamini, A
  vitamini, fosfor, tiamin, niasin, magnezyum olmak
  üzere birçok besin ögesi için önemli kaynak
• Süt proteininin biyolojik degeri 1.0 üzerinden
  0.95 olup oldukça yüksektir

Maijala Kalle. Co milk and human development and
well-being. Position paper. Livestock Production
Science. 2000
28
SÜT ILE KRONIK HASTALIKLARILISKISI
Dis sagligi
Hipertansiyon
Laktoz intoleransi
Kemik yogunlugu
Kanser
Obezite
29
Süt ve Kemik Yogunlugu

• Kemik sagligi için kalsiyumun disinda
• yag, karbonhidrat, protein gibi makro besin
  ögeleri
• K vitamini, fosfor, magnezyum, flor, bakir ve
  çinko gibi sütün bilesiminde bulunan mikro besin
  ögeleri de önemlidir

30
Süt ve Kemik Yogunlugu

• Kemik matriksinin olusumu için yeterli protein
  alimi gereklidir, ancak çok yüksek alimi idrarla
  kalsiyum atilimina neden olabilmekte
• Kemik matriksi, yapimi için mikro besin ögelerine
  gereksinimi olan kollajen ve kollajen olmayan
  protein yapilar içerir.
• C vitamini proteinlerin hidroksilasyonu için
  gerekli olup
• K vitamini iskelette depolanan ve kemik
  metabolizmasinda etkili olan osteokalsin
  içerisinde yer alan gammakarboksile glutamil
  yapimi için elzemdir.

31
Süt ve Kemik Yogunlugu

• Bakir kollajendeki çapraz baglarin yapimi için
  gerekli olan lizil-oksidaz enziminin
  kofaktörüdür.
• Fosfor kemikte hidroksiapatit seklinde kristal
  yapida bulundugu için önem kazanmaktadir.
• Magnezyum matriks ve mineral metabolizmasi için
  gerekli birçok enzimin kofaktörüdür.
• Flor ise kemik formasyonunu stimule eder

32
Süt ve Kemik Yogunlugu
(Kemik metabolizmasinin yas ile degisimi)
Maksimum kemik yogunlugu 25-35 yaslari arasinda
olusurken, en önemli dönemin 12-20 yas oldugu,
ilerleyen yaslarda kalsiyum alimi artsa da kemik
yogunlugu artmamaktadir
H,L Çocukluk ve adolesan dönemde Sirasiyla
yüksek ve düsük kalsiyum alimi h,l
Yetiskinlikte yüksek ve düsük kalsiyum alimi
Gennari C. Calcium and vitamin D nutrition and
bone disease of elderly. Public Health
Nutrition. 2001
Merrilees M J, et al. Effects of dairy food
supplements on bone mineral density in teenage
girls. European Journal of Nutrition. 2000.
33
Süt ve Kemik Yogunlugu (Diyetle Ca Alimina Dikkat)
AAP, 2006117578-585
34
Süt ve Hipertansiyon

• Kalsiyum, magnezyum ve fosforun az tüketimi
  bireysel veya toplumsal olarak arteriyel kan
  basinci artisi ve hipertansiyon insidansi ile
  iliskili oldugu saptanmistir
• Kalsiyum suplemaninin antihipertansif olarak
  kullanildigi siçanlar üzerinde yapilan bir
  çalismada diyette kalsiyum artisinin
  prostasiklin üretimini 1/3 oraninda azalttigi ve
  tromboksan A2 olusumunu 2 kat arttirdigi
  saptanmistir

Miller GD, et al. Benefits of Dairy Product
Consumption on Blood Pressure in Humans A
Summary of the Biomedical Literature. Journal of
the American Collage of Nutrition. 2000
Alanko J, et al. Prostacyclin and thromboxane A2
production in nitric oxide-deficient hypertension
in vivo. Effects of high calcium diet and
angiotensin receptor blockade. Prostaglandins,
Leukotrienes and Essential Fatty Acids. 2003
35
Süt ve Hipertansiyon

• Günde 3-4 porsiyon süt ve ürünlerinin tüketimi
  optimal kan basincinin saglanmasinda ve sagligin
  devam ettirilmesinde önerilmektedir
• DASH çalismasinda kalsiyum alimi 800 mg/güne
  çikarildiginda kan basincinin azaldigi
  bildirilmistir

Miller GD, et al. Benefits of Dairy Product
Consumption on Blood Pressure in Humans A
Summary of the Biomedical Literature. Journal of
the American Collage of Nutrition. 2000
NIH Consensus Development Panel on Optimal
Calcium Intake Optimal calcium intake. JAMA.
1994 Dietary Reference Intakes for Calcium,
Phosphorus, Magnesium, vitamin D, and Fluoride.
Washington DC, 1997.
36
Süt kalsiyumu ve kan basincinin etkilesimi ?
37
Süt ve Kanser

• Kalsiyum ve D vitamini ile iliskili
• Kolon kanserine karsi koruyucu oldugu da
  bildirilmekte
• kalsiyumun intralüminal bölgede safra asitleri
  ile yag asitlerini baglamasi ve bu bilesiklerin
  proliferatif stimulasyonunu düsürmesi
• Süt ve ürünlerinin, meme kanserini arttirdigindan
  süphelenilmekte olup son yillarda bunu kanitlayan
  yeterli çalismalar yoktur

Rodriguez C et al. Calcium , Dairy Products,
and Risk of Prostate Cancer in a Prospective
Cohort of United States Men. Cancer Epidemiology,
Biomarkers Prevention. 2003 Shin MH, et al.
Intake of Dairy Products, Calcium, and Vitamin D
and Risk of Breast Cancer. Journal of the
National Cancer Institute. 2002
38
Süt Ca ve Obezite
Vücut Agirligi
6.6 kg
24 hafta -500kkal/gün
8.8 kg
11 kg
Süt tüketimi Fazla
Düsük Ca
Yüksek Ca
J Dairy Sci.2006891207-1221
39
Süt Ca ve Obezite
Vücut Yagi
24 hafta -500kkal/gün
1.4 kg
2.9 kg
3.7 kg
Süt tüketimi Fazla
Düsük Ca
Yüksek Ca
J Dairy Sci.2006891207-1221
40
Süt Ca ve Obezite
41
Ca Aliminda Tehlikeli Düsme
Erkek
Kadin
J Dairy Sci.2006891207-1221
42
Süt Tüketimi
Gazli Içecekler
Içimlik Süt
J Dairy Sci.2006891207-1221
43
Saglik için, saglikli süt için
Süt saglikli tüketilmesi gereken bir
besindir. Açik süte güvenmeyin! Yasalarimizin
öngördügü isil islem (Pastörize veya UHT)
geçirmis süt kullaniniz, kullandirtiniz.
44
(No Transcript)