Title: Gelirler Kontrol
1KURUM KAZANCININ BELIRLENMESINDE ÖZELLIKLI KONULAR
Irfan VURAL Gelirler Kontrolörü irfan.vural_at_gel
kont.gov.tr
ANKARA, Mart 2010
2SUNUM PLANI
- KURUMLAR VERGISI ISTISNALARI
- INDIRILECEK GIDERLER / KABUL EDILMEYEN INDIRIMLER
- DIGER INDIRIMLER
- ZARAR MAHSUBU
- ÖRTÜLÜ SERMAYE
- TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
3ISTISNALAR (KVK.md.5)
a- Istirak kazançlari istisnasi
b- Yurt disi istirak kazançlari istisnasi
c- A.S.lerin yurt disi ist.his. satis kazanci
istisnasi
ç- Emisyon primi kazanci istisnasi
d- Yatirim fon ve ort. kazançlarina iliskin
istisna
e- Tasinmaz ve istirak hissesi satis kazanci
istisnasi
f- Bankalara veya TMSFye borçlu kurumlara
taninan istisna
g- Yurt disi sube kazançlari
h- Yurt disi insaat, onarim islerinden saglanan
kazançlarda istisna
i- Egitim tesisleri ile rehabilitasyon
merkezlerine iliskin istisna
i- Risturn istisnasi
4ISTISNALAR - II (Diger Kanunlarla Düzenlenen
Istisnalar)
5811 sayili Kanunda Düzenlenen Istisnalar
Yatirim Indirimi Istisnasi
Serbest Bölge Kazanç Istisnasi
TUGSye Kayitli Gemilerin Isletilmesi ve Devrine
Iliskin Istisna
Teknoloji Gel. Bölg. Iliskin Istisna
5ISTIRAK KAZANÇLARI ISTISNASI (md. 5/1-a)
- Kurumlarin, tam mükellefiyete tabi baska bir
kurumun sermayesine katilmalari nedeniyle elde
ettikleri kazançlar kurumlar vergisinden
müstesnadir.
6ISTIRAK KAZANÇLARI ISTISNASI
- Yatirim Fonlari Katilma Belgeleri Ile Yatirim
Ortakliklarinin Hisse Senetlerinden Elde Edilen
Kâr Paylari Istirak Kazanci Istisnasi Kapsaminda
Midir? - HAYIR,
- DEGILDIR.
- Bu kazançlar parantez içi hüküm ile istirak
kazançlari istisnasinin kapsami disinda
tutulmustur.
7ISTIRAK KAZANÇLARI ISTISNASI
- Istirak Edilen Kurumun Geçmis Yil Kârlarini
Dagitmasi - Elde edilen kâr paylarinin kaynaginin, istirak
edilen kurumun cari yil veya önceki yil
kârlarindan dagitilmis olmasinin, istirak
kazancini elde eden kurum yönünden istisna
uygulamasinda herhangi bir önemi yoktur. - Baska bir ifadeyle, istirak edilen kurumun geçmis
yil kârlarini dagitmasi halinde de istirak
kazancinin elde edildigi dönem itibariyle
istisnanin uygulanmasi mümkündür.
- Örnegin,
- (A) Kurumunun 2009 yilinda 2005 yili kârini
dagitmasi halinde, bu kuruma ortak olan (B)
kurumunun söz konusu istirak kazancini 2009 hesap
dönemi kurumlar vergisi matrahinin tespitinde
istisna olarak dikkate almasi mümkündür.
8ISTIRAK KAZANÇLARI ISTISNASI
- Istirak Edilen Kurumun Istisna Kazançlarini
Dagitmasi - Tam mükellef bir kurumdan elde edilen istirak
kazancinin, bu kurumda genel vergi rejimi
uyarinca vergilenmis veya kurumlar vergisinden
istisna edilmis kazançlardan olusmasi veya kâr
dagitimina bagli vergi kesintisinin kapsami
disinda birakilmis veya düsük oranda vergi
kesintisi yapilmis olmasi, istisna uygulamasina
engel teskil etmeyecektir.
9ISTIRAK KAZANÇLARI ISTISNASI
- Istirak Oraninin ve Süresinin Önemi Olup
Olmadigi - Istirak kazançlari istisnasi uygulamasi
açisindan, kurumlar vergisi mükelleflerinin
istirak ettikleri tam mükellef kuruma hangi
oranda istirak ettiklerinin bir önemi
bulunmamaktadir. Istirak oranina bakilmaksizin
tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr
paylarinin tamami kurumlar vergisinden istisna
edilecektir. - Ayrica, kâr payini elde eden kurumun istirak
edilen tam mükellef kuruma belli bir süre istirak
etme sarti da aranilmamaktadir.
10ISTIRAK KAZANÇLARI ISTISNASI
- Serbest Bölge Merkezli Kurumlardan Elde Edilen
Istirak Kazançlari, Istisna Kapsaminda Midir? - EVET !
- Serbest bölgeler gümrük bölgesi disinda
sayilmasina karsin, bu bölgelerde faaliyette
bulunan kurumlar tam mükellef kurum olarak kabul
edilmektedir. - Dolayisiyla serbest bölgelerde faaliyette
bulunana kurumlara istirak edilmesinden elde
edilen kazançlar da diger tam mükellef
kurumlardan elde edilen istirak kazançlarinda
oldugu gibi kurumlar vergisinden müstesna
tutulacaktir.
11YURT DISI ISTIRAK KAZANÇLARI ISTISNASI (md.5/1-b)
- Kanunî ve is merkezi Türkiye'de bulunmayan
anonim ve limited sirket niteligindeki
sirketlerin sermayesine istirak eden kurumlarin,
bu istiraklerinden elde ettikleri istirak
kazançlari, belli kosullar altinda kurumlar
vergisinden müstesnadir. - YURT DISI SUBE KAZANÇLARI ISTISNASI (md.5/1-g)
- Kurumlarin yurt disinda bulunan is yerleri veya
daimi temsilcileri araciligiyla elde ettikleri
kurum kazançlari, belli sartlar altinda kurumlar
vergisinden istisna edilmistir.
125811 SAYILI KANUN KAPSAMINDAKI ISTISNA
- 5811 sayili Bazi Varliklarin Milli Ekonomiye
Kazandirilmasi Hakkinda Kanunun geçici 1.
maddesi ile yurt disindan elde edilen bazi
kazançlar Türkiyeye transfer edilmesi sartiyla
gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilmistir.
- 5917 sayili Kanunla eklenen geçici 3. madde ile
de istisna süreleri uzatilmistir.
135811 SAYILI KANUN KAPSAMINDAKI ISTISNA
- Yurt disi istirak hissesi satis kazançlari
- Yurt disi istirak kazançlari
- Yurt disi sube kazançlari
- 30.04.2009 tarihine kadar elde edilen kazançlar,
en geç 31.05.2009 tarihine kadar Türkiyeye
transfer edilmis olmasi sartiyla vergiden
müstesnadir. (GEÇICI MD 1) - 01.05.2009 31.12.2009 tarihleri arasinda elde
edilen kazançlar, en geç 28.02.2010 tarihine
kadar Türkiyeye transfer edilmis olmasi sartiyla
vergiden müstesnadir. (GEÇICI MD 3)
145811 SAYILI KANUN KAPSAMINDAKI ISTISNA
- Istisna Kazancin Tespitinde Hangi Kur Esas
Alinacaktir? - Söz konusu kazançlarin elde edildigi tarihteki
kurun esas alinarak istisna kazanç tutarinin
belirlenmesi gerekir. Dolayisiyla, transfer
tarihinde ortaya çikan olumlu veya olumsuz kur
farklari istisna tutarinin tespitinde dikkate
alinmayacaktir.
Örnek Türkiyede yerlesik (M) A.S.nin,
istiraki Ingilterede mukim (N) Kurumunun
21.06.2009 tarihinde gerçeklestirdigi kâr
dagitimindan elde ettigi brüt gelir 1.000.000
Euro olup, sirket bu kazancini 14.02.2010
tarihinde Türkiyeye transfer etmistir.
Yukaridaki verilere göre, yurt disi istirak
kazanci kâr dagitiminin gerçeklestigi 21.06.2009
tarihinde elde edilmistir. Dolayisiyla istisna
kazancin tespitinde de bu tarihte geçerli olan
kurun esas alinmasi gerekmektedir. Bu tarihten
sonra kurda meydana gelen olumlu veya olumsuz
degismeler istisna tutarinin tespitinde dikkate
alinmayacaktir.
15TASINMAZLAR VE ISTIRAK HISSELERI SATIS KAZANCI
ISTISNASI (md.5/1-e)
- Daha önce mülga 5422 sayili Kurumlar Vergisi
Kanununun geçici maddelerinde düzenlenen
Gayrimenkul ve Istirak Hissesi Satis Kazançlari
Istisnasi, 5281 sayili Kanunla 5422 sayili
KVKnin 8. maddesine eklenerek 2005 hesap
döneminden itibaren sürekli hale getirilmistir.
Söz konusu istisnaya, bazi önemli degisikliklerle
beraber 5520 sayili KVKda da yer verilmistir. - 5520 sayili KVKnin 5. maddesinin 1. fikrasinin
(e) bendinde, tasinmazlar ve istirak hisseleri
ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan
haklarinin satisindan dogan kazançlara iliskin
istisna düzenlenmektedir.
16TASINMAZLAR VE ISTIRAK HISSELERI SATIS KAZANCI
ISTISNASI
Bina satislarinda, vergiye tabi olan 25lik
kisim için yenileme fonu ayrilabilir mi?
- Kazancin 75lik kismi istisnadir.
- ISTISNANIN AMACI VE GENEL ÇERÇEVESI
- Istisnanin amaci, kurumlarin bagli degerlerinin
ekonomik faaliyetlerde daha etkin bir sekilde
kullanilmasina olanak saglanmasi ve kurumlarin
mali bünyelerinin güçlendirilmesidir. - Sartlarin saglanmasi halinde, kurumlarin en az
iki tam yil süreyle aktiflerinde yer alan
tasinmazlar ve istirak hisseleri ve rüçhan
haklarinin satisindan dogan kazançlarin 75lik
kismi kurumlar vergisinden istisna edilmektedir.
EVET Her iki uygulama sartlarinin da birlikte
gerçeklestigi bir bina satisi söz konusu
oldugunda, satistan dogan kazancin 75lik kismi
özel fon hesabina alinarak istisna edilecek,
kalan 25lik kisim içinse yenileme fonu
ayrilabilecektir.
17TASINMAZLAR VE ISTIRAK HISSELERI SATIS KAZANCI
ISTISNASI
- Istisnadan Yararlanabilecek Olanlar,
- Tasinmazlar ve istirak hisseleri ile kurucu
senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklari
satis kazanci istisnasindan tam veya dar mükellef
ayrimi yapilmaksizin tüm kurumlar vergisi
mükellefleri yararlanabileceklerdir. - Ancak, esas faaliyeti menkul kiymet veya tasinmaz
ticareti ve kiralanmasi olan kurumlarin bu
amaçla, diger bir ifadeyle ticari faaliyet
çerçevesinde iktisap ettikleri ve ellerinde
tuttuklari kiymetlerin satisindan elde ettikleri
kazançlar için istisnadan yararlanmalari mümkün
degildir. - Ancak, tasinmaz ticareti ile ugrasan
mükelleflerin faaliyetlerinin yürütülmesine
tahsis ettikleri tasinmazlarin satisindan elde
ettikleri kazançlara istisna uygulanabilecek
tasinmaz ticaretine konu edilen ve kiralama veya
baska surette degerlendirilen tasinmazlarin satis
kazanci ise istisnaya konu edilmeyecektir.
18TASINMAZLAR VE ISTIRAK HISSELERI SATIS KAZANCI
ISTISNASI
19TASINMAZLAR VE ISTIRAK HISSELERI SATIS KAZANCI
ISTISNASI
20TASINMAZLAR VE ISTIRAK HISSELERI SATIS KAZANCI
ISTISNASI
- Maden Isletme Haklarinin Satisi istisna
kapsaminda midir?
HAYIR Türk Medeni Kanuna göre kurumun adina,
tapu siciline kaydedilmeyen maden isletme hakki
tasinmaz niteliginde olmadigindan istisna
kapsaminda degildir.
- Tasinmazin Kurum Adina Tapuya Tescil Edilmis
Olmasi Zorunlulugu - Elden çikarilacak tasinmazlardan dogacak
kazancin, bu istisna uygulamasina konu olabilmesi
için tasinmazin Türk Medeni Kanununun 705.
maddesi geregince kurum adina tapuya tescil
edilmis olmasi gerekmektedir. - Bu nedenle, ilgili kurum adina tapuya tescili
yapilmamis bir tasinmazin satisindan dogan
kazanca bu istisna uygulanmayacaktir.
21TASINMAZLAR VE ISTIRAK HISSELERI SATIS KAZANCI
ISTISNASI
22TASINMAZLAR VE ISTIRAK HISSELERI SATIS KAZANCI
ISTISNASI
Yatirim ortakliklari hisse senetlerinin
satisindan elde edilen kazanç istisna kapsaminda
midir?
EVET !
Yatirim fonu katilma belgelerinin satisindan
elde edilen kazanç istisna kapsaminda midir?
HAYIR !
23TASINMAZLAR VE ISTIRAK HISSELERI SATIS KAZANCI
ISTISNASI
Iki tam yil ifadesinden 730 günün anlasilmasi
gerekir.
Fon hesabina alinma isleminin, satisin
yapildigi yili izleyen hesap döneminin basindan
itibaren kazancin beyan edildigi döneme ait
kurumlar vergisi beyannamesinin verildigi tarihe
kadar yapilmasi gerekir. Örnegin, 2009 yilinda
yapilan bir satis için kazancin fon hesabina
alinma zamani, 01.01.2010 tarihinden beyannamenin
fiilen verildigi tarihe kadar olan süre
olacaktir. Mükellefin ilgili dönem beyannamesini
16 Nisan 2010 tarihinde verdigi kabul
edildiginde, fon hesabina aktarma isleminin de bu
tarihe kadar yapilmis olmasi gerekir.
- Istisnasindan Yaralanmanin Sartlari
- Tasinmazlar ve istirak hisselerinin iki tam yil
süre ile aktifte bulundurulmasi, - Satistan dogan kazancin istisnadan yararlanan
kisminin, satisin yapildigi yili izleyen besinci
yilin sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabinda
tutulmasi, - Satis bedelinin en geç satisin yapildigi yili
izleyen ikinci takvim yilinin sonuna kadar tahsil
edilmesi,
24TASINMAZLAR VE ISTIRAK HISSELERI SATIS KAZANCI
ISTISNASI
- Satis Bedelinin En Geç Satisin Yapildigi Yili
Izleyen Ikinci Takvim Yilinin Sonuna Kadar Tahsil
Edilmesi - Pesin satislarda oldugu gibi vadeli satis
halinde de satistan dogan kazanç kisminin 75i,
bes yil süreyle özel bir fon hesabinda tutulmak
sartiyla satisin yapildigi dönemde istisnadan
yaralanabilecektir. -
-
- Bu süre içinde tahsil edilmeyen satis bedeline
isabet eden istisna nedeniyle zamaninda tahakkuk
ettirilmeyen vergiler, vergi ziyai cezasi ve
gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecektir.
Ancak, satis bedelinin tamaminin, satisin
yapildigi yili izleyen ikinci takvim yilinin
sonuna kadar tahsil edilmesi sarttir.
- Örnegin,
- 2004 yilinda 100.000 TLye alinan bir arsanin
2009 yilinda 300.000 TLye satilmasi halinde
istisnadan yararlanilabilmesi için satis bedeli
olan 300.000 TLnin en geç 31.12.2011 tarihine
kadar tahsil edilmesi gerekir. Aksi takdirde,
istisna sartlari ihlal edilmis sayilacaktir.
25TASINMAZLAR VE ISTIRAK HISSELERI SATIS KAZANCI
ISTISNASI
- Istisna Sartlarinin Ihlali Halinde Ziyaa
Ugratilmis Sayilan Vergi - Tasinmazlar ve istirak hisseleri ile kurucu
senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklari
satis kazanci istisnasi satisin yapildigi hesap
döneminde uygulanacaktir. - Istisnanin uygulanmasina iliskin bu durumun
geregi olarak, istisnanin uygulanmasindan sonra
sartlarin ihlal edilmesi halinde, istisna
dolayisiyla zamaninda tahakkuk ettirilmeyen
vergilerin ziyaa ugramis sayilacagina dair hükme
madde metninde yer verilmistir.
- Bu kapsamda
- Istisna edilen kazançtan 5 yil içinde sermayeye
ilave disinda herhangi bir sekilde baska bir
hesaba nakledilen veya isletmeden çekilen kisim
için uygulanan istisna dolayisiyla zamaninda
tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa ugramis
sayilir. - Satis bedelinin iki yillik süre içinde tahsil
edilememesi halinde, tahsil edilemeyen satis
bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamaninda
tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa ugramis
sayilir.
26TASINMAZLAR VE ISTIRAK HISSELERI SATIS KAZANCI
ISTISNASI
EVET ! Tasinmaz ve istirak hisseleri satis
kazanci istisnasindan yararlandiktan sonra, özel
fonda tutma veya satis bedelinin izleyen ikinci
takvim yili sonuna kadar tahsil edilmesi sartinin
ihlal edilmesi halinde, istisnadan yararlanilan
dönem itibariyle ziyaa ugramis sayilan verginin
pismanlikla beyan edilmesine herhangi bir engel
bulunmamaktadir. Dolayisiyla, sartlari ihlal eden
mükelleflerin, bu nedenle ziyaa ugrayan kurumlar
vergisini pismanlikla beyan etmeleri halinde
gerekli vergi tarhiyati yapilacak ve pismanlik
zammi ile birlikte tahsil edilecek, ancak vergi
ziyai cezasi kesilmeyecektir.
- Istisna Sartlarinin Ihlali Halinde Ziyaa
Ugratilmis Sayilan Vergi
Istisna sartlarinin ihlal edilmesi halinde ziyaa
ugratilan vergi pismanlikla beyan edilebilir mi?
27TASINMAZLAR VE ISTIRAK HISSELERI SATIS KAZANCI
ISTISNASI
- HAYIR !
- Tasinmazlarin para karsiligi olmaksizin devir ve
temliki, trampasi gibi islemler istisna kapsamina
girmemektedir. - Kat karsiligi arsa devri isleminin, bir malin
baska bir mal ile degistirilmesini ifade eden
trampa niteliginde olmasindan dolayi, bu gibi
islemlerden elde edilen kazançlara söz konusu
istisnanin uygulanmasi mümkün degildir.
- Sahip Olunan Arsanin Kat Karsiligi Olarak
Devredilmesi Halinde Istisnadan Yararlanilabilir
Mi? - Kazancin Hesaplanmasinda Kur Farki ve Vade
Farklari Dikkate Alinacak Midir?
- HAYIR !
- Istisna kapsamindaki degerlerin satisindan
kaynaklanan alacaklar için alinan faiz, komisyon
ve benzeri gelirler, istisna kazancin tespitinde
dikkate alinmayacaktir. Ayni sekilde, satis
bedelinin döviz cinsinden belirlenmesi durumunda
ortaya çikan kur farklarinin da istisna kazancin
tespitinde dikkate alinmasi mümkün
bulunmamaktadir.
28YURT DISINDA YAPILAN INSAAT, ONARIM, MONTAJ
ISLERI ILE TEKNIK HIZMETLERDEN SAGLANAN
KAZANÇLARDA ISTISNA (md.5/1-h)
- Yurt disinda yapilan insaat, onarim, montaj
isleri ile teknik hizmetlerden saglanarak
Türkiyede genel sonuç hesaplarina aktarilan
kazançlar, baskaca bir kosula baglanmaksizin
kurumlar vergisinden istisna edilmistir.
29YATIRIM INDIRIMI ISTISNASI
- GVK Geçici md. 69
- ()
- nedeniyle, 31/12/2005 tarihinde yürürlükte
bulunan mevzuat hükümlerine göre hesaplayacaklari
yatirim indirimi istisnasi tutarlarini, yine bu
tarihteki mevzuat hükümleri (vergi oranina
iliskin hükümler dahil) çerçevesinde sadece
2006, 2007 ve 2008 yillarina ait kazançlarindan
indirebilirler.
Anayasa Mahkemesinin 15.10.2009 tarih ve Esas
No 2006/95, Karar No2009/144 sayili karari ile
Gelir Vergisi Kanununun yatirim indirimiyle
ilgili geçici 69 uncu maddesinde yer alan ...
sadece 2006, 2007 ve 2008 yillarina ait ...
ibaresinin iptal edilmesine karar verilmis ve
karar 08/01/2010 tarih ve 27456 sayili Resmi
Gazetede yayimlanarak yürürlüge girmistir.
- 01.01.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak
üzere Gelir Vergisi Kanununun 19. maddesinde
düzenlenen yatirim indirimi istisnasi yürürlükten
kaldirilmistir. - GVKya eklenen Geçici 69. maddede, belli
harcamalara iliskin olarak 2006, 2007 ve 2008
hesap dönemlerinde bu istisnanin uygulanabilecegi
belirtilmistir.
30YATIRIM INDIRIMI ISTISNASI
- Geçici 69. madde kapsaminda yatirim indirimi
istisnasindan yararlanilip yararlanilmamasi
mükelleflerin isteklerine birakilmistir.
Gvk Geçici 69. madde kapsaminda istisnadan
yararlanmayi tercih eden mükellefler, istisna
uygulanan dönem kazançlari üzerinden 30 oraninda
kurumlar vergisi hesaplayacaklardir.
31YATIRIM INDIRIMI ISTISNASI
- Dn. IDDKnin, 26.06.2008 tarih ve E. 2007/2326,
K. 2008/1714 sayili Dn. 7. D.nin, 13.12.1999
tarih ve E. 1999/1192, K. 1999/4113 sayili
Kararlari - Anayasa Mahkemesince bir kanunun veya kanun
hükmünde kararnamenin tümünün veya belirli
hükümlerinin Anayasaya aykiri bulunarak iptal
edildigi bilinmesine ragmen, görülmekte olan
davalarin, Anayasaya aykiriligi saptanmis olan
kurallara göre görüsülüp çözümlenmesinin,
Anayasanin üstünlügü prensibine ve hukuk devleti
ilkesine aykiri düsecegini kabul etmek gerekir.
- Dn. 2. D.nin, 12.01.2005 tarih ve E. 2004/3749,
K. 2005/87 sayili Dn. 5. D.nin, 17.09.2003
tarih ve E. 1999/3664, K. 2003/3509 sayili
Kararlari. - Geriye yürümezlik kurali, Anayasaya aykiri
bulunarak iptal edildigi bilinen yasa
hükümlerinin, bu hükümlere dayanilarak tesis
edilmis olan idari islemlerin iptali istemiyle
açilan ve halen görülmekte olan davalarda da
uygulanacagi anlamini tasimamaktadir. Aksine bir
yorum hukuk devleti ve Anayasanin üstünlügü
ilkeleriyle bagdastirilamaz.
- Dn. 10. D.nin, 20.01.2004 tarih ve E. 2001/2335,
K. 2004/319 sayili Karari. - Bir kanun ya da kanun hükmünde kararnamenin
uygulanmasi nedeniyle dava açmak durumunda kalan
ve Anayasa'nin 153. maddesi uyarinca itiraz
yoluyla Anayasa Mahkemesi'ne basvurulmasini
isteme hakkina sahip olan kisilerin de, hak ve
menfaatlerini ihlal eden kuralin iptal davasi
veya itiraz yoluyla daha önce yapilan basvuru
sonucunda Anayasa Mahkemesince iptal edilmis
olmasi halinde iptal hükmünün hukuki
sonuçlarindan yararlanmalari gerekmektedir.
- Ankara 2. Vergi Mahkemesinin 28.12.2009 tarih ve
E.2009/1206, K. 2009/2356 sayili karari - () Bu durumda, geçici 69. maddenin birinci
fikrasinin sonunda yer alan sadece 2006, 2007 ve
2008 yillarina ait ibaresinin Anayasa
Mahkemesince iptal edilmesi, davacinin
31.12.2008den devreden yatirim indirimi
istisnasindan faydalandirilmasi sonucunu
doguracagindan, iptal edilen anilan yasa hükmü
nedeniyle davacinin yasa hükmü nedeniyle
davacinin yatirim indiriminden yararlandirilmamasi
yönünde tesis edilen islemin hukuki dayanagi
kalmadigindan iptali gerekmektedir.
- 2009 hesap döneminde istisnadan yararlanilmasi
mümkün müdür? - 2009 yili içinde yatirim indirimi istisnasindan
yararlanilmaksizin verilen geçici vergi
beyannameleri için yapilmasi gereken bir islem
var midir?
- 8/1/2010 tarih ve 27456 sayili Resmi Gazetede
yayimlanan Anayasa Mahkemesinin 15.10.2009 tarih
ve Esas No 2006/95, Karar No2009/144 sayili
karari Anayasanin 153 üncü maddesi uyarinca 8
Ocak 2010 tarihinde yürürlüge girdiginden, 2009
hesap döneminde (Geçici vergi dönemleri de dahil)
yatirim indirimi istisnasindan yararlanilmasi
mümkün bulunmamaktadir.
ANCAK !
- Anayasa Mahkemesi Kararinin yürürlük tarihi
08.01.2010. - Dolayisiyla 2009 hesap dönemi itibariyle söz
konusu hüküm yürürlükteydi. - Bu yönüyle bakildiginda 2009 hesap dönemi için
istisnanin uygulanamayacagi görülüyor.
- Maliye Bakanliginin konu hakkindaki görüsü nedir
?
32SERBEST BÖLGE KAZANÇ ISTISNASI
- 3218 sayili Serbest Bölgeler Kanununda 5084
sayili Kanun ile yapilan degisiklik sonrasinda,
bu bölgelerde vergi mevzuatina iliskin hükümlerin
uygulanmasina baslanilmis, tam ve dar
mükelleflerin bölgedeki gelir ve kurumlar vergisi
muafiyeti sona ermistir.
33SERBEST BÖLGE KAZANÇ ISTISNASI
- Serbest Bölgeler Kanununa eklenen geçici 3.
madde ile de geçis dönemine iliskin istisna
uygulamasi düzenlenmistir.
- 06.02.2004 tarihi itibariyle serbest bölgelerde
faaliyette bulunmak üzere ruhsat almis
mükelleflerin, faaliyet ruhsatlarinda belirtilen
süre ile sinirli olmak üzere bu bölgelerde
gerçeklestirdikleri faaliyetleri dolayisiyla elde
ettikleri kazançlara iliskin istisna
- Avrupa Birligine tam üyeligin gerçeklestigi
tarihi içeren yillik vergileme döneminin sonuna
kadar geçerli olmak üzere, faaliyet ruhsatinin
alindigi tarihe bakilmaksizin bu bölgelerde
faaliyette bulunan mükelleflerinin imal ettikleri
ürünlerin satisindan elde ettikleri kazançlara
iliskin istisna
34SERBEST BÖLGE KAZANÇ ISTISNASI
EVET. Serbest bölgelerde yürütülen
faaliyetlerden dogan alacaklara iliskin kur farki
ve vade farki gelirleri istisna kapsaminda
degerlendirilecektir.
Kur farklari ve vade farklari istisna kapsaminda
midir?
Serbest bölgelerde yürütülen faaliyetler
çerçevesinde elde edilen hasilatin, serbest
bölgelerde yürütülen faaliyetler çerçevesinde
yapilacak ödemelerde kullanilincaya kadar geçici
olarak serbest bölgelerde mevduat hesaplarinda
veya repo islemlerinde degerlendirilmesi sonucu
elde edilen gelirler de söz konusu istisnadan
yararlanabilecektir.
- Mevduat faizleri ve repo gelirleri istisna
kapsaminda midir?
35ISTISNALARA ILISKIN GIDER VE ZARARLARIN DURUMU
Istisna kapsamindaki faaliyetlerden dogan
zararlar.
Istisna kazançlara iliskin giderler. (Istirak
hissesi alimi ile ilgili finansman giderleri
hariç)
- KVKnin 5/3. maddesinde
- istirak hissesi alimiyla ilgili finansman
giderleri hariç olmak üzere, kurumlarin kurumlar
vergisinden istisna edilen kazançlarina iliskin
giderlerinin veya istisna kapsamindaki
faaliyetlerinden dogan zararlarinin, istisna disi
kurum kazancindan indirilmesinin kabul
edilmeyecegi hükmedilmistir.
Örnek Yurt disi insaat isinden kaynaklanan
zararlar.
Örnek (A) Kurumu, tam mükellef (B) Kurumuna
ait 1.000.000 TL degerindeki hisse senetlerini
satin almis olup, finansman için kullanmis oldugu
kredi için 2009 yilinda toplam 80.000 TL kredi
faizi ödemistir. (A) Kurumu ayrica, söz konusu
hisse senetlerinin alimi için aracilik eden (C)
Kurumuna komisyon gideri olarak 50.000 TL ödemede
bulunmustur. Örnekte yer alan, 80.000 TLlik
finansman gideri kurum kazancindan
düsülebilecektir. Komisyon gideri olarak ödenen
50.000 TLnin ise KKEG olarak dikkate alinmasi
gerekir.
36ISTISNALARA ILISKIN GIDER VE ZARARLARIN DURUMU
- Tasinmaz veya Istirak Hissesi Satisi Ile Ilgili
Giderlerin ve Satistan Dogan Zararlarin Durumu
Tasinmaz ve istirak hissesi satis kazanci
istisnasina iliskin giderlerin istisna kazanca
isabet eden kismi kanunen kabul edilmeyen gider
olarak dikkate alinacaktir. Burada dikkat
edilmesi gereken nokta, elde edilen kazancin
75i istisna oldugu için, istisnaya iliskin
giderlerin de 75inin KKEG olarak
degerlendirilmesi gerektigidir.
- Tasinmaz ve Istirak Hissesi Satisi Ile Ilgili
Giderlerin Durumu
Gerek, tasinmaz ve istirak hisselerinin
satisindan kaynaklanan zararlarin istisna
faaliyetlerden dogan zararlar tanimina
girmemesi gerekse, istisna uygulamasinin
mükelleflerin ihtiyarinda olan bir takim sartlara
baglanmis olmasi hususlari göz önünde
bulunduruldugunda, tasinmaz ve istirak hissesi
satis islemlerinden kaynaklanan zararlarin kurum
kazancinin tespitinde dikkate alinabilecegi
görüsündeyiz.
- Tasinmaz ve Istirak Hissesi Satislarindan
Kaynaklanan Zararin Durumu
37INDIRILECEK GIDERLER / KABUL EDILMEYEN INDIRIMLER
38GIDERLER
- Emtianin satin alinip isletme stoklarina girdigi
tarihe kadar olusan kur farklarinin maliyete
intikal ettirilmesi zorunludur. Sonraki
dönemlerde ortaya çikacak kur farklarinin ise,
ilgili bulunduklari yillarda gider yazilmasi veya
maliyete intikal ettirilmesi ihtiyaridir. -
- Krediler için ödeneni faiz ve komisyon
giderlerinden dönem sonu stoklarina pay verilmesi
zorunlulugu yoktur.
Vadesi gelmemis kredi faizlerinin durumu.
Kredisi borçlari nedeniyle degerleme gününe
kadar olusan kist döneme ait tahakkuk etmis ancak
ödememis olan faizler gider olarak
indirebilebilir.
Sabit kiymet alimina bagli olarak dogan kredi
faizi ve kur farklarinin sabit kiymetin alindigi
dönemin sonuna kadar olan döneme isabet eden
kismin maliyete eklenmesi zorunludur. Sonraki
dönemlere isabet eden kur farki ve faiz
giderlerinin ise gider yazilmasi veya maliyete
eklenmesi ihtiyaridir.
Çalinan mallar ile ilgili olarak, söz konusu
mallarin kiymeti düsen emtia olarak
degerlendirilmesi ve vergi matrahi ile iliski
kurulmasi mümkün degildir. Çalinan mallar
isletme için sermayede vukua gelen bir eksilmedir
ve Gelir Vergisi Kanununun 88. maddesi uyarinca
gider olarak dikkate alinamayacaktir.
Emtia alimina bagli olarak dogan kur farki,
kredi faizleri ve vade farklarinin durumu
Sabit kiymet alimina bagli olarak dogan kur
farki ve kredi faizlerinin durumu
Hirsizlik, gasp vb. sekillerde kaybedilen para
ve mallarin durumu
39GIDERLER
Motorlu Tasitlar Vergisi Kanunu'nun 14.
maddesinde ticari maksatla kullanilan uçak ve
helikopter ile tasit kiralama faaliyeti ile
ugrasan isletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri
tasitlar hariç olmak üzere, bu kanunun I, III ve
IV sayili tarifelerinde yer alan tasitlardan
alinan motorlu tasitlar vergisi ve cezalar ile
gecikme zamlarinin, Gelir ve Kurumlar Vergileri
matrahinin tespitinde gider olarak kabul
edilemeyecegi hüküm altina alinmistir.
Dolayisiyla, sadece II sayili tarifede yer alan
motorlu tasitlar için ödenen MTV gider olarak
dikkate alinabilmekte, diger tasitlar için ödenen
MTV ise gider kabul edilmemektedir.
5510 sayili Sosyal Sigortalar ve Genel Saglik
Sigortasi Kanununun 88. maddesine göre Kuruma
fiilen ödenmeyen prim tutarlarinin, gelir vergisi
ve kurumlar vergisi uygulamasinda gider yazilmasi
mümkün degildir. Söz konusu primler gecikmeli
olarak ödendigi takdirde ise ilgili olduklari
dönemde degil, ödendigi dönemde gider olarak
dikkate alinacaktir.
Son kullanma tarihlerinin geçmesi nedeniyle
kullanilamaz duruma gelen mallarin, gerekli
basvuru sonucunda takdir komisyonu tarafindan
takdir edilen emsal bedeli ile mallarin maliyet
bedeli arasindaki tutarin stok maliyetlerinden
indirilmesi sonucu kalan tutar dönem kazancinin
tespitinde gider olarak dikkate alinabilecektir.
Takdir komisyonunca emsal bedelin sifir olarak
belirlenmesi durumunda ise, söz konusu mallarin
maliyet bedelleri gider olarak dikkate
alinabilecektir.
Kidem tazminati karsilik giderlerinin kurum
kazancindan indirilmesi mümkün degildir.
Gerçeklesen ve kesin olarak tutari saptanan
kidem tazminati giderlerinin ise kurum
kazancindan indirilebilecegi tabiidir.
Motorlu Tasitlar Vergisinin durumu.
Fiili olarak ödenmemis sigorta primlerinin
durumu.
Son kullanma tarihi geçen mallarin durumu
Kidem tazminati karsiliklarinin durumu.
40DIGER INDIRIMLER (md.10)
KVKnin 10. maddesinde, kurum kazancinin
tespitinde, ilgili dönem kurumlar vergisi
beyannamesinde gösterilmek suretiyle yapilacak
indirimler düzenlenmistir.
Sponsorluk harcamalari ile bagis ve yardimlar,
KKEG niteligindedir. Dolayisiyla öncelikle KKEG
olarak ticari bilanço kârina eklenmesi, daha
sonra da belirtilen nispetler dahilinde
indirimler arasinda gösterilerek matrahtan
düsülmesi gerekir. Sponsorluk harcamalari ile
bagis ve yardimlar, kazancin yetersiz olmasi
nedeniyle ilgili oldugu yilda indirime konu
edilemedikleri takdirde sonraki yillara
devredilemezler.
AR-GE harcamalarin 100ü kurum kazancinin
tespitinde beyanname üzerinde ayrica indirim
olarak dikkate alinabilecektir.
- Ilgili kanunlar uyarinca tespit edilen
sponsorluk harcamalarinin, - Amatör spor dallari için tamami,
- Profesyonel spor dallari için 50'si,
- beyan edilen kurum kazancindan indirilebilecektir.
- Kurum kazancindan indirilebilecek bagis ve
yardimlar sunlardir - Kurum kazancinin 5i ile sinirli genel nitelikli
bagis ve yardimlar, - Egitim ve saglik tesislerine iliskin bagis ve
yardimlar, - Kültür ve turizm amaçli bagis ve yardimlar,
- Dogal afetlere iliskin bagis ve yardimlar.
- Iktisadi isletmeleri hariç, Türkiye Kizilay
Dernegine makbuz karsiligi yapilan nakdi bagis ve
yardimlar.
Kazancin yetersiz olmasi nedeniyle indirime konu
edilemeyen AR-GE indirimi tutari süre siniri
olmaksizin sonraki yillara devredilebilecektir.
41ZARAR MAHSUBU (Md.9)
- GEÇMIS YIL ZARARLARI
- DEVRALINAN VEYA BÖLÜNEN KURUMLARIN ZARARLARI
- YURT DISI FAALIYETLERDEN KAYNAKLANAN ZARARLAR
42ÖRTÜLÜ SERMAYE (md.12)
- Genel açiklama
- Örtülü sermaye kapsaminda degerlendirilecek
borçlarin unsurlari - Örtülü sermaye tutari
43ÖRTÜLÜ SERMAYE
- GENEL AÇIKLAMA
- Daha önce mülga 5422 sayili Kurumlar Vergisi
Kanunu'nun 16. maddesinde düzenlenmis olan örtülü
sermaye müessesesi, 5520 sayili KVK ile
uluslararasi gelismeler ve genel kabul görmüs
ilkeler dikkate alinarak yeniden düzenlenmistir. - 5520 sayili KVK ile örtülü sermaye uygulamasinda
borç/öz sermaye orani, ortakla iliskili kisi ve
öz sermaye tanimlarina açiklik getirilerek
objektif kistaslar konulmus ve örtülü sermaye
kapsamina girmeyecek borçlanmalar ayrica
sayilmistir.
44ÖRTÜLÜ SERMAYE
- GENEL AÇIKLAMA - II
- Örtülü sermaye sayilan borçlar üzerinden
hesaplanan faiz, kur farklari ve benzeri giderler
bir taraftan kurum kazancinin tespitinde gider
olarak kabul edilmezken (md.11), diger taraftan
da bu tutarlar (kur farklari hariç) hesap
döneminin son günü itibariyla dagitilmis kâr payi
sayilmaktadir.
45ÖRTÜLÜ SERMAYE
Örtülü sermaye üzerinden hesaplanan
ÖRTÜLÜ SERMAYE
Dagitilmis sayilan kâr payi
K.K.E.G.
46ÖRTÜLÜ SERMAYE
- ÖRTÜLÜ SERMAYENIN TANIMI
- Kurumlarin, ortaklarindan veya ortaklarla
iliskili olan kisilerden dogrudan veya dolayli
olarak temin ederek isletmede kullandiklari
borçlarin, hesap dönemi içinde herhangi bir
tarihte kurumun öz sermayesinin üç katini asan
kismi, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye
sayilir.
47ÖRTÜLÜ SERMAYE
- ÖRTÜLÜ SERMAYE KAPSAMINDA DEGERLENDIRILECEK
BORÇLARIN UNSURLARI - Yapilan bir borçlanmanin örtülü sermaye
kapsaminda degerlendirilebilmesi için asagidaki
sartlarin tamaminin gerçeklesmesi gerekir.
Borç ortaklarindan veya ortaklarla iliskili
kisilerden dogrudan veya dolayli olarak temin
etmelidir.
Temin edilen borç isletmede kullanilmalidir.
Isletmede kullanilan borçlarin hesap dönemi
içerisinde herhangi bir tarihteki tutari, kurumun
öz sermayesinin üç katini asmalidir.
48ÖRTÜLÜ SERMAYE
- 1. Unsur
- BORCUN DOGRUDAN VEYA DOLAYLI OLARAK ORTAK VEYA
ORTAKLA ILISKILI KISIDEN TEMIN EDILMESI - Örtülü sermayenin asli unsuru, borcun ortak veya
ortakla iliskili kisilerden temin edilmesidir.
Eger borç veren kisi veya kurum, ortak veya
ortakla iliskili kisi tanimina girmiyorsa örtülü
sermayeden bahsedilmesi mümkün degildir.
Ancak Kanun maddesinde, dogrudan veya dolayli
olarak ifadesine yer verildiginden, yapilan
bir borçlanmada dolayli da olsa bu türden bir
iliski kurulabiliyorsa örtülü sermaye söz konusu
olabilecektir.
49ÖRTÜLÜ SERMAYE
- Kurum Ortaklarindan Yapilan Borçlanmalar
- Kurumlarin ortaklarindan temin ettikleri borçlar,
diger sartlarin da varligi halinde örtülü sermaye
sayilacaktir.
- 1 seri numarali Kurumlar Vergisi Genel
Tebliginde, ortaklik iliskisinin, kurumun hem
ortak oldugu kurumlari (istirakleri) , hem de
kuruma ortak olan gerçek kisi ve kurumlari
kapsadigi belirtilmektedir. - Örnegin, bir kurum açisindan kendisine ortak olan
kisi ve kurumlar ile bu kurumun sermayesine
istirak ettigi diger bir kurum ortaklik iliskisi
kapsamindadir.
50ÖRTÜLÜ SERMAYE
- Kurum Ortaklarindan Yapilan Borçlanmalar - II
- Ortaklardan temin edilen borçlarin örtülü sermaye
kapsaminda degerlendirilmesinde ortaklik payi
oraninin bir önemi yoktur.
- Ancak, kurumlarin IMKBde islem gören
hisselerinin edinilmesi durumunda, söz konusu
hisse nedeniyle ortak veya ortakla iliskili kisi
sayilanlardan temin edilen borçlanmalarda en az
10 ortaklik payi aranir.
51ÖRTÜLÜ SERMAYE
- Ortaklarla Iliskili Kisilerden Yapilan
Borçlanmalar - Örtülü sermaye uygulamasinda, borcun temin
edildigi kisi yönünden ikinci grubu ortaklarla
iliskili kisilerden temin edilen borçlar
olusturmaktadir. - Kurumlarin ortaklarla iliskili olan kisilerden
dogrudan veya dolayli olarak temin ettikleri
borçlar da diger sartlarin varligi halinde örtülü
sermaye sayilacaktir.
52ÖRTÜLÜ SERMAYE
- Ortakla Iliskili Kisi kavraminin tanimi
- Tanimda geçen,
-
- gerçek kisi ifadesi, Gelir Vergisi Kanununun
uygulanmasinda gerçek kisi olarak kabul edilip
vergiye tabi tutulan sahislar ile sahis
sirketleri ya da adi ortakliklari, - kurum ifadesi de, sermaye sirketleri,
kooperatifler, iktisadi kamu kuruluslari, dernek
veya vakiflar ile bunlara ait iktisadi isletmeler
ve is ortakliklarini, -
- kapsamaktadir.
- Dikkat edilecegi üzere, Kanun hükmünde, ortakla
iliskili kisi kavraminin tanimlamasi yapilirken
es, üstsoy, altsoy vb. ifadelere yer
verilmemistir.
Ortagin dogrudan veya dolayli olarak en az 10
oraninda ortagi oldugu bir kurum, veya en az bu
oranda oy veya kâr payi hakkina ya da hisselerine
sahip oldugu bir kurum,
Dogrudan veya dolayli olarak, ortagin veya
ortakla iliskili bu kurumun sermayesinin, oy veya
kâr payi hakkina sahip hisselerinin en az 10'unu
elinde bulunduran bir gerçek kisi veya kurum.
53ÖRTÜLÜ SERMAYE
ÖRNEK
B
30
K
C
40
8
D
(A) KURUMU (Borcu Kullanan)
H
50
E
12
30
G
L
F
54ÖRTÜLÜ SERMAYE
- BORCUN ISLETMEDE KULLANILMASI
- Ortaklardan veya ortaklarla iliskili kisilerden
temin edilen borçlarin örtülü sermaye olarak
degerlendirilmesi için gerekli sartlardan biri de
temin edilen borcun isletmede kullanilmasidir. - Temin edilen borcun ayni sartlarla diger bir kisi
veya kuruma aktarilmasi halinde, borcun isletmede
kullanilmasi sarti gerçeklesmedigi için örtülü
sermaye söz konusu olmayacaktir.
55ÖRTÜLÜ SERMAYE
- BORCUN ÖZ SERMAYENIN ÜÇ KATINI ASMASI
- Ortak veya ortakla iliskili kisiden temin
edilerek isletmede kullanilan borçlarin, örtülü
sermaye olarak kabul edilmesi için, bu borçlarin
hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte, hesap
dönemi basindaki öz sermayenin üç katini asmasi
gerekmektedir.
Dolayisiyla öz sermayenin üç katina kadar olan
borçlanmalar hiçbir sekilde örtülü sermaye
sayilmayacaktir.
Ancak, bu sinir borç veren ortaklar ve
ortaklarin iliskide bulundugu kisiler için
topluca dikkate alinir.
56ÖRTÜLÜ SERMAYE
- ÖRTÜLÜ SERMAYE TUTARI
- Kapsama dahil olan borçlarin tamami degil, öz
sermayenin üç katini asan kismi, ilgili hesap
dönemi için örtülü sermaye sayilacaktir. - Asan kisma isabet eden faiz, kur farki ve benzeri
giderlerin geçici vergi dönemleri de dahil olmak
üzere vergi matrahindan indirilmesi mümkün
olmayacaktir.
57ÖRTÜLÜ SERMAYE
- Örnek (A) Kurumunun 2009 hesap dönemi basi
itibariyle öz sermayesi 100.000 TL olup, kurumun
ortagi Bay (B)den yapmis oldugu borçlanmalar ve
borç ödemeleri asagidaki gibidir.
Tarih Alinan Borç Ödenen Borç Bakiye
14.05.2008 150.000 150.000
17.07.2008 200.000 350.000
21.09.2008 100.000 250.000
04.12.2008 250.000 500.000
58ÖRTÜLÜ SERMAYE
- Bu verilere göre, tarih araliklari itibariyle,
örtülü sermaye tutarlari su sekilde
gerçeklesmistir.
Tarih Araligi 01/0114/05 14/05-17/07 17/0721/09 21/0904/12 04/1231/12
Ört.Ser.Tutari 0 0 50.000 0 250.000
- Buna göre, 17/07 21/09 tarihleri arasinda
50.000 TL 04/12 31/12 tarihleri arasinda da
250.000 TL örtülü sermaye sayilacak ve bu
tutarlar için bu dönemlere isabet eden faiz, kur
farki vb. giderler KKEG olarak dikkate
alinacaktir.
59ÖRTÜLÜ SERMAYE
Vadeli mal ve hizmet alimlarindan kaynaklanan
borçlanmalarin örtülü sermaye karsisindaki durumu
- 1 seri numarali Kurumlar Vergisi Genel Tebligine
göre piyasa kosullari ve ticari teamüllere göre
yapilan vadeli mal ve hizmet alimlari ile ilgili
olarak ortaya çikan borçlanmalarda, vade farki
tutarlari ayrica hesaplanmis olsa da bu borç
tutarlari örtülü sermayenin varliginin tespitinde
dikkate alinmayacaktir. - Söz konusu süreleri asan, bir baska deyisle
piyasa kosullari ve ticari teamüllere uymayan
vadeli alimlar nedeniyle ortaya çikan borçlar ise
örtülü sermayenin varliginin tespitinde dikkate
alinacak bu sekilde hesaplanan örtülü sermaye
tutarina isabet eden vade farklari tespit
edilerek örtülü sermaye üzerinden ödenen faiz
olarak kabul edilecektir.
1 no.lu Tebligde Avanslarin hangi amaçla
verilirse verilsin isletmeye finansman imkâni
sagladiginin açik oldugu dolayisiyla, alinan
avanslarin da isletme bakimindan alinan borç
olarak degerlendirilecegi ve örtülü sermaye
hesaplamasinda dikkate alinacagi Insaat
islerinde yapilan is kismi ile orantili olarak
hesaplanip ödenen istihkak bedellerinin ise avans
olarak kabul edilip örtülü sermayenin hesabinda
borç unsuru olarak dikkate alinmasi söz konusu
olmadigi belirtilmistir.
Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan
faiz, kur farklari ve benzeri giderler, gider
olarak dikkate alinamayacagindan örtülü sermaye
kabul edilen borçlanmalarda TLnin deger
kazanmasi sonucu olusacak kur farki gelirleri de
vergiye tabi kurum kazancinin tespitinde gelir
olarak dikkate alinmayacaktir.
Alinan avanslarin örtülü sermaye karsisindaki
durumu
Örtülü sermaye sayilan borçlardan kaynaklanan
kur farki gelirlerinin durumu
60TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI (md.13)
- Transfer Fiyatlandirmasi Kavrami
- TFYÖKDnin Unsurlari
- TFYÖKD Uygulamasina Konu Olabilecek Islemler
- Emsallere Uygunluk Ilkesi
61TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- TRANSFER FIYATLANDIRMASI KAVRAMI
- Kurumlarin, iliskili kisileri ile
gerçeklestirmis oldugu mal veya hizmet alim-satim
islemlerinde, fiyat farklilastirmasi yoluyla
kârin istenilen yere transferi. -
FIYAT FARKLILASTIRMASI
A
B
Kâr
62TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Transfer fiyatlandirmasi yoluyla örtülü kazanç
dagitimindan bahsedilebilmesi için asagidaki
unsurlarin varligi gerekmektedir.
Bir kurum tarafindan bir mal veya hizmet alim ya
da satiminin yapilmis olmasi,
Söz konusu kurumun bu mal veya hizmet alim ya da
satimini iliskili kisilerle yapmis olmasi,
Bu mal veya hizmet alim ya da satiminda
emsallere uygunluk ilkesine aykiri olarak fiyat
veya bedel tespiti yapilmis olmasi.
63TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMINA KONU OLABILECEK ISLEMLER -
- Iliskili kisilerle emsallere uygunluk ilkesine
aykiri olarak tespit edilen bedel veya fiyatlar
üzerinden yapilan su islemler TFYÖKD kapsaminda
degerlendirilecektir. - Alim-Satim islemleri,
- Imalat ve insaat islemleri,
- Kiralama ve kiraya verme islemleri,
- Ödünç para alinmasi ve verilmesi islemleri,
- Ikramiye, ücret ve benzeri ödemeleri gerektiren
islemler.
64TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
-
- ILISKILI KISI
- Kurumlarin kendi ortaklari,
-
- Kurumlarin veya ortaklarinin ilgili bulundugu
gerçek kisi veya kurumlar, - Kurumlarin veya ortaklarinin idaresi, denetimi
veya sermayesi bakimindan dogrudan veya dolayli
olarak bagli bulundugu gerçek kisi veya kurumlar, - Kurumlarin veya ortaklarinin idaresi, denetimi
veya sermayesi bakimindan nüfuzu altinda
bulundurdugu gerçek kisi veya kurumlar, - Ortaklarin esleri, ortaklarin veya eslerinin
üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dahil yansoy
hisimlari ve kayin hisimlari.
65(No Transcript)
66TRANSFER FIYATLANDIRMASINDA HAZINE ZARARI
- 5766 sayili Kanun ile KVKnin 13. maddesine (7)
numarali fikra olarak eklenen hükme göre tam
mükellef kurumlar ile yabanci kurumlarin
Türkiye'deki isyeri veya daimi temsilcilerinin
aralarinda iliskili kisi kapsaminda
gerçeklestirdikleri yurt içindeki islemler
nedeniyle kazancin örtülü olarak dagitildiginin
kabulü hazine zararinin dogmasi sartina baglidir.
67HAZINE ZARARI SARTININ ARANDIGI ISLEMLER
Isleme Taraf Olanlar Bakimindan Hazine zarari
sarti, iliskili kisi kapsamindaki tüm kisi ve
kurumlar arasindaki degil sadece, tam mükellef
kurumlar ile yabanci kurumlarin Türkiye'deki
isyeri veya daimi temsilcilerinin aralarinda
yapilan islemler için aranilmaktadir.
- Islem Türü Bakimindan
- Iliskili kisiler arasinda yapilan islemlerde,
hazine zararinin aranip aranmamasi konusunda,
islem türü yönünden herhangi bir ayrim
yapilmamistir.
- Islem Yeri Bakimindan
- KVKnin 13. maddesinin hazine zarari sartina
iliskin (7) numarali fikrasinda, iliskili kisiler
arasinda gerçeklestirilen yurt içindeki
islemlerde, bu sartin aranacagi belirtilmektedir. - Dolayisiyla, konu islem yeri bakimindan ele
alindiginda, yurt içi islemler için hazine zarari
sarti aranirken, yurt disi islemlerde ise bu sart
aranmaksizin islemin TFYÖKD kapsaminda
degerlendirilebilecegi sonucu çikmaktadir.
- Tam mükellef kurum ile diger bir tam mükellef
kurum arasinda, - Tam mükellef kurum ile yabanci kurumun
Türkiye'deki isyeri veya daimi temsilcisi
arasinda, - Yabanci bir kurumun Türkiye'deki isyeri veya
daimi temsilcisi ile diger bir yabanci kurumun
Türkiye'deki isyeri veya daimi temsilcisi
arasinda.
68HAZINE ZARARININ ANLAMI
- Hazine zararindan kasit, emsallere uygunluk
ilkesine aykiri olarak tespit edilen fiyat ve
bedeller nedeniyle kurum ve iliskili kisiler
adina tahakkuk ettirilmesi gereken her türlü
vergi toplaminin eksik veya geç tahakkuk
ettirilmesidir.
Hazine zarari vergi gelirleri yönünden
degerlendirilmis olup resim, harç ve benzeri
kamu gelirlerindeki kayip hazine zarari olarak
degerlendirilmeyecektir.
Hazine zarari sadece kurumlar vergisi yönünden
degil, her türlü vergi toplami yönünden
degerlendirilecektir
Hazine zarari kavrami, sadece eksik tahakkuku
degil, ayni zamanda geç tahakkuku da ifade
etmektedir
69TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Emsallere Uygunluk Ilkesi
- Iliskili kisilerle yapilan mal veya hizmet alim
ya da satiminda uygulanan fiyat veya bedelin,
aralarinda böyle bir iliskinin bulunmamasi
durumunda olusacak fiyat veya bedele uygun
olmasini ifade etmektedir. - Emsallere uygun fiyat veya bedel, aralarinda
iliskili kisi tanimina uygun herhangi bir iliski
olmayan kisilerin tamamen islemin gerçeklestigi
andaki kosullar altinda olusturdugu piyasa ya da
pazar fiyati olarak da adlandirilan tutardir.
70TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Iç Emsal- Dis Emsal Iliskisi
- Emsallere uygun fiyat veya bedele ulasmak için
öncelikle iç emsal kullanilacak, - Bu sekilde kullanilacak fiyat veya bedelin
bulunmamasi ya da güvenilir olmamasi halinde dis
emsal karsilastirmada esas alinacaktir.
Iç emsal kurumlarin iliskisiz kisilerle yapmis
oldugu islemlerde uyguladigi fiyat veya
bedel. Dis emsal kurum disindaki iliskisiz
kisilerin kendi aralarinda uyguladiklari fiyat
veya bedel.
71TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
(A) kurumu
(B) Iliskili kisi
1
(Kontrol altindaki islem)
3 (iç emsal)
2 (iç emsal)
C
D
4 (dis emsal)
F
E
72TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Karsilastirilabilirlik Analizi
- Iliskili kisiler arasindaki mal veya hizmet alim
ya da satim islemlerindeki kosullarla, aralarinda
iliski bulunmayan kisiler arasindaki benzer
nitelikteki islemlerin kosullarinin
karsilastirilmasini ifade etmektedir.
73TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Karsilastirilabilirlik Analizinde Dikkate
Alinacak Hususlar - Mal veya hizmetin nitelikleri, (kalite,
güvenirlik, arz miktari, marka v.b.) - Iliskili ve iliskisiz kisilerin yerine
getirdikleri islevler ve üstlendikleri riskler, - Islemlerin gerçeklestigi pazarin yapisi (pazar
hacmi, pazarin yeri gibi) ve pazardaki ekonomik
kosullar, - Kurumlarin is stratejileri.
74TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Emsallere Uygun Fiyat ya da Bedelin Tespitinde
Kullanilan Yöntemler -
75TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
-
- Karsilastirilabilir Fiyat Yöntemi
-
- Karsilastirilabilir fiyat yöntemi bir
mükellefin uygulayacagi emsallere uygun satis
fiyatinin, karsilastirilabilir mal veya hizmet
alim ya da satiminda bulunan ve aralarinda
herhangi bir sekilde iliski bulunmayan gerçek
veya tüzel kisilerin birbirleriyle yaptiklari
islemlerde uygulayacagi piyasa fiyati ile
karsilastirilarak tespit edilmesini ifade
etmektedir.
76TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Karsilastirilabilir Fiyat Yöntemi
- ÖRNEK Kumas üreten ( A) Kurumunun ayni tür
kumastan iliskili kisi (B) Kurumu ve iliskisiz
kisi (C) Kurumuna satislari bulunmaktadir. - (A) Kurumunun (B)ye uyguladigi fiyat 10 TL/m,
(C)ye uyguladigi fiyat ise 20 TL/Mdir.
A
B (iliskili)
10 TL
20 TL
Kontrol altindaki islem
20 TL
C (iliskisiz)
77TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Maliyet Arti Yöntemi
-
- Maliyet arti yöntemi emsallere uygun fiyatin,
ilgili mal veya hizmet maliyetlerinin makul bir
brüt kâr orani kadar artirilmasi suretiyle
hesaplanmasidir.
- Uygun brüt kâr orani, söz konusu mal veya hizmet
alim veya satim aninda iliskisiz kisilere
satilmasi halinde uygulanacak fiyati yansitan kâr
oranini ifade etmektedir. - Eger kosullar uygunsa, islemi yapan mükellefin bu
mal veya hizmetlere iliskin olarak iliskisiz
kisilerle yaptigi islemlerde uyguladigi genel
brüt kâr marji (iç emsal), ideal oran olacaktir.
Brüt Kâr Orani (Satislar Maliyet) / Maliyet
78TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Yeniden Satis Fiyati Yöntemi
-
- Emsallere uygun fiyatin, islem konusu mal veya
hizmetlerin aralarinda herhangi bir sekilde
iliski bulunmayan gerçek veya tüzel kisilere
yeniden satilmasi halinde uygulanacak fiyattan,
makul bir brüt satis kâri düsülerek
hesaplanmasidir.
79TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Yeniden Satis Fiyati Yöntemi
A
B (iliskili)
C (iliskisiz)
Kontrol altindaki islem (Iliskili kisiden
mal/hizmet alisi)
Kontrol disi islem (Iliskisiz kisiye satis)
Transfer Fiyatlandirmasi kapsamindaki (emsal
fiyati tespit edilecek) islem
YENIDEN SATIS FIYATI
(Emsallere uygun fiyat veya bedelin tespitinde
baz alinacak fiyat)
Emsallere Uygun Fiyat YENIDEN SATIS FIYATI
Brüt Kâr
80TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Yeniden Satis Fiyati Yöntemi
A
B (iliskili)
C (iliskisiz)
150 TL
100 TL
110 TL (yeniden satis fiyati)
Emsallere Uygun Fiyat Yen.Sat.Fiy. / (1 Brüt
Kâr Orani )
110 / (1 0,10) 100 TL
81TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Kâr Bölüsüm Yöntemi
- Kâr bölüsüm yöntemi, iliskili kisilerin bir veya
daha fazla sayidaki kontrol altindaki islemlere
iliskin toplam faaliyet kâri ya da zararinin,
üstlendikleri islevler ve yüklendikleri riskler
nispetinde iliskili kisiler arasinda emsallere
uygun olarak bölüstürülmesini esas almaktadir. - Isleme Dayali Net Kâr Marji Yöntemi
- Isleme dayali net kâr marji yöntemi, mükellefin
kontrol altindaki bir islemden maliyetler,
satislar veya varliklar gibi ilgili ve uygun bir
temele dayanarak tespit ettigi net kâr marjinin
incelenmesi esasina dayanan bir yöntemdir.
82TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- EMSAL FIYAT ARALIGI
- Yukarida açiklanmis olan yöntemlerle yapilan
karsilastirmalar sonucunda birbirinden farkli
fiyat veya bedellere ulasilmasi mümkündür. - Süphesiz ki, emsallere uygunluk ilkesi açisindan
en güvenilir sonuç, karsilastirmalar sonucunda
ulasilan tek bir fiyat veya bedeldir. - Ancak gerek ayni yöntemin farkli
karsilastirilabilir kontrol disi islem verilerine
uygulanmasindan, gerekse ayni verilere farkli
transfer fiyatlandirmasi yöntemlerinin
uygulanmasindan dolayi elde edilen sonuçlar da
farkli olabilmektedir.
83TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- EMSAL FIYAT ARALIGI
- Bu sekilde elde edilen degisik emsal fiyatlarin
olusturdugu fiyat dizisi, emsal fiyat araligi
olarak adlandirilmaktadir. - Böyle bir durumda, bu sonuç araligi içerisinde
aritmetik ortalama, mod, medyan veya baska bir
ölçüden en makul olanini kullanilmak suretiyle
bir tutar belirlenebilecektir. - Dolayisiyla, mükellefin emsal fiyat araliginin
içinde bulunmasi sartiyla belirleyecegi bu fiyat
ya da bedel emsallere uygun fiyat veya bedel
olarak kabul edilecektir.
84TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- EMSAL FIYAT ARALIGI
- Örnek
- (A) Kurumu, iliskili kisisi (B) kurumuna c
malindan satmis olup, ayrica söz konusu maldan
yedi ayri iliskisiz kisiye satisi bulunmaktadir.
Iliskisiz kisilere yapilan satislarda uygulanan
fiyat veri alinarak, karsilastirilabilir fiyat
yönteminin uygulanmasi sonucunda elde edilmis
olan fiyatlar sunlardir
75
80
80
80
82
83
85
Aritmetik Ortalama 565 / 7 80,71 br.
Mod (En çok tekrarlanan sonuç) 80 br. (3 kez)
Medyan (Ortanca) 80 br.
Mükellefin yukaridaki hesaplama yöntemlerinden en
makul olanini kullanmasi gerekmektedir. Bu fiyat
dizisi için en makul ölçüt moddur. Çünkü, 3 ayri
karsilastirmada ayni sonuç elde edilmis olup, bu
sonuç ayni zamanda ortalamadan sapmanin da düsük
oldugu bir sonuçtur. Bu nedenle yukaridaki
verilere göre emsal fiyat 80 br. olarak dikkate
alinabilecektir.
85TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Ortak Veya Ortakla Iliskili Kisilerden Temin
Edilen Borçlanmalarda, Örtülü Sermaye Ve Transfer
Fiyatlandirmasi Hükümlerinin Birlikte
Degerlendirilmesi
Kurumlarin ortak veya ortakla iliskili kisilerden
yapmis olduklari borçlanmalarda emsal faiz
oraninin uygulanmasini gerektiren örtülü kazanç
hükümleri ile borcun faizini gider kabul etmeyen
örtülü sermaye hükümlerinin çelistigi ve/veya
çakistigi izlenimi doguyorsa da aslinda hükümler
birbirini tamamlamaktadir.
86TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Ortak Veya Ortakla Iliskili Kisilerden Temin
Edilen Borçlanmalarda, Örtülü Sermaye Ve Transfer
Fiyatlandirmasi Hükümlerinin Birlikte
Degerlendirilmesi
Örtülü sermayede, öz sermayenin üç katini asan
borç, ödünç para olarak kabul edilmeyerek örtülü
(gizli) sermaye sayilmistir. Bu durumda, ortak
veya ortakla iliskili kisilerden temin edilen
borçlarda örtülü sermaye hükümleri öncelikli
hüküm olarak degerlendirilecek ve örtülü sermaye
kapsaminda olmayan borçlanmalar (gerçek
borçlanmalar) içinse örtülü kazanç hükümleri
uygulanabilecektir. Yasa hükmü ile örtülü (gizli)
sermaye niteligini kazanan borçlanmalarin, borç
olarak kabul edilmesi ve örtülü kazanç hükümleri
geregince emsal faiz oraninin uygulanmasi mümkün
olmayacaktir.
87TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Ortak Veya Ortakla Iliskili Kisilerden Temin
Edilen Borçlanmalarda, Örtülü Sermaye Ve Transfer
Fiyatlandirmasi Hükümlerinin Birlikte
Degerlendirilmesi
Bu nedenle, ortak veya ortakla iliskili
kisilerden alinan borçlarin öncelikle 12. maddede
yer alan örtülü sermaye hükümleri çerçevesinde
degerlendirilmesi örtülü sermaye kapsaminda
oldugu tespit edilen borçlara iliskin örtülü
sermaye faizlerinin tamaminin reddedilmesi,
örtülü sermaye niteliginde olmayan borçlar içinse
emsale göre hesaplanan faiz farkinin dikkate
alinmasi suretiyle hesaplanan örtülü kazancin
kurum matrahindan indiriminin kabul edilmemesi
gerekmektedir.
88TRANSFER FIYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ
DAGITIMI
- Ortak Veya Ortakla Iliskili Kisilerden Temin
Edilen Borçlanmalarda, Örtülü Sermaye Ve Transfer
Fiyatlandirmasi Hükümlerinin Birlikte
Degerlendirilmesi
ÖRNEK DBÖS 100 br. Ortaktan alinan borç
400 br.
400 br -
Örtülü Sermaye 100 br.
300 br -
200 br -
TFYÖKD kapsaminda degerlendirilecek kisim 300
br.
100 br -
89Ortak veya ortakla iliskili kisilerden temin
edilen borçlar için
- Ortak veya ortakla iliskili kisiden alinan
borçlar için emsalinden yüksek oranda faiz
ödenmesi halinde, yapilan borçlanma islemine
iliskin olarak örtülü sermaye ve transfer
fiyatlandirmasi hükümlerinin birlikte
çalistirilmasi gerekir. - Buna göre, örtülü sermaye yönünden yapilan
borçlanmanin örtülü sermaye sayilan (dönem basi
öz sermayesinin üç katini asan) kismina isabet
eden faiz giderinin reddedilmesi gerekir.
Transfer fiyatlandirmasi yönündense, söz konusu
borcun örtülü sermaye sayilmayan, baska bir
ifadeyle gerçek borçlanma olarak kabul edilen
kismina isabet eden emsal fiyat farkinin örtülü
kazanç dagitimi olarak kabul edilmesi gerekir.
Ortak veya ortakla iliskili kisiden alinan
borçlar için emsalinden düsük oranda faiz
ödenmesi halinde, söz konusu borcun örtülü
sermaye sayilan kismina isabet eden faiz
giderinin KKEG olarak dikkate alinmasi
gerekmektedir. Öte yandan, yapilan faiz ödemesi
emsalinden düsük oldugu için, borcu kullanan
yönünden transfer fiyatlandirmasi yoluyla örtülü
kazanç dagitiminda bulunuldugundan söz edilmesi
mümkün degildir. Buna karsin, islemin diger
tarafi, yani borcu veren ve verdigi borç için
emsalinden düsük oranda faiz tahsil eden kisi
veya kurum açisindan transfer fiyatlandirmasi
hükümlerinin uygulanmasi mümkün olabilecektir.
Ancak bunun için, borcu verenin, bir kurumlar
vergisi mükellefi veya GVKnin 41. maddesi
kapsaminda tesebbüs sahibi olmasi gerekir.
- Ortak veya ortakla iliskili kisiden alinan
borçlar için faiz ödenmemesi halinde örtülü
sermaye kapsaminda reddedilecek bir faiz gideri
de söz konusu olmayacaktir. Bununla beraber,
döviz cinsinden borçlanilmasi ve buna iliskin
olarak bir kur farki gideri dogmus olmasi halinde
ise, kur farki giderinin örtülü sermayeye isabet
eden kisminin gider olarak dikkate alinamayacagi
tabiidir. - Öte yandan, tipki emsalinden düsük faiz ödenmesi
durumunda oldugu gibi, islemin diger tarafi, yani
borcu veren kisi veya kurum açisindan transfer
fiyatlandirmasi hükümlerinin uygulanmasi mümkün
olabilecektir. Ancak bunun için, borcu verenin,
bir kurumlar vergisi mükellefi veya GVKnin 41.
maddesi kapsaminda tesebbüs sahibi olmasi gerekir.
Emsaline uygun faiz ödenmesi
Ortak veya ortakla iliskili kisiden alinan
borçlar için emsaline uygun oranda faiz ödenmesi
halinde, söz konusu borcun örtülü sermaye sayilan
kismina isabet eden faiz giderinin KKEG olarak
dikkate alinmasi gerekmekte olup, faiz orani
emsaline uygun belirlendiginden transfer
fiyatlandirmasi yönündense yapilmasi gereken bir
düzeltme bulunmamaktadir.
- ÖRNEK (Emsalinden Yüksek Faiz Ödenmesi)
- (A) Kurumunun dönem basi öz sermayesi 100 br.
olup, ortagi Bay (B)den yapmis oldugu
borçlanmaya iliskin bilgiler asagidaki gibidir.
(Örtülü sermaye kapsaminda baskaca borcu
bulunmamaktadir.) - Alinan borç tutari 400 br.
- Ödenen faiz 80 br (20)
-
- Emsal faiz 40 br (10)
- Yukaridaki verilere göre,
- Örtülü sermaye 400 (100 x 3) 100 br.
- Örtülü sermayeye isabet eden faiz gideri
(80/4) 20 br. (KKEG) -
- Örtülü olarak dagitilan kazanç (400-100) 300
br. borca is