MITOZ

1
MITOZ

• Ali DAGDEVIREN
• Hayal bilimden daha önemlidir, çünkü bilim
  sinirlidir.
• www.fendosyasi.com

2
Hücrenin yönetim merkezi çekirdektir. Çekirdek
hücrenin en önemli bölümüdür.Içinde kalitim
maddesi tasimaktadir.Çekirdek hücrenin bütün
yasamsal olaylarini, beslenme, metabolizma,
büyüme ve bölünmeyi kontrol eder. Çekirdek
içindeki kalitim maddesi hücre bölünmesi
sirasinda KROMOZOM denilen yapilara
dönüsür.Kromozomlar DNA ve protein kilifindan
olusur.
3
Kromozomlarin yapisinda belli bir sifrelere sahip
olan genetik madde bulunur. Kromozomlarin
yapisindaki en yapi birimine GEN denir.Canli
vücudundaki tüm hayatsal olaylar, kromozomlarin
tasidigi genler tarafindan kontrol edilir. Canli
vücudunda gerçeklesen tüm olaylar genlerde
sifrelenmistir.
4
Kromozomlarda türün ve canlinin kendine özgü
özelliklerini tasir. Üreme sonucunda olusan
yavrunun hücredeki kromozom sayilari, ana canli
ile aynidir. Vücuttaki her bir organ ve dokunun
hücrelerinde esit sayida kromozom bulunur.Eseyli
üreyen canlilarda, çekirdekte bulunan kromozom
takimina göre, iki çesit hücre vardir.
5
1-DIPLOIT HÜCRELER (VÜCUT HÜCRELERI)Canlinin
doku ve organlarini olusturan hücre çesitleridir.
Bu tip hücrelerde kromozomlar çift halde
bulunurlar. Bu tür kromozom çiftinin biri anneden
biri babadan gelir. Bu tür hücrelerin kromozom
sayisi 2n ile gösterilir. Insanlarda vücut
hücrelerinde 2n 46 kromozom vardir.
6
2-HAPLOIT HÜCRELEREseyli üreme ile çogalan
canlilarin üreme hücrelerini olusturur. Erkek
üreme hücresine sperm, disi üreme hücresine
yumurtalik denir. Bu tür hücrelere de kromozom
sayisi n ile gösterilir. Üreme hücrelerindeki
kromozom sayisi, vücut hücrelerinin yarisi
kadardir.
7
Insan disi vücut hücresi 2n 46Yumurta hücresi
n 23Insan erkek vücut hücresi 2n 46Sperm
hücresi n 23Dogada bulunan canli türleri
farkli kromozom sayisina sahiptir.Insan 46
At 64 sogan16 Egrelti otu 500 Köpek78
Deniz yildizi 94 Güvercin 16 Keçi 60
Moli baligi 46
8
Bazi farkli türlerin kromozom sayilari birbirine
esittir. Insan ve Moli baligi 46 kromozoma, sogan
ve güvercin hücrelerinde 16 tane kromozoma
sahiptir.Ancak tasidiklari gen bilgileri farkli
oldugu için yasamlarinda farkli özellikler
olusur.Kromozomlarin üzerindeki genlerin
yapisinin ve sayisinin farkli olmasi , türlerin
farklilasmasini saglar.
9
Kromozom sayinin az ya da çok olmasi canlinin
gelismisligi ile ilgili bir bilgi vermez. Önemli
olan genler üzerindeki genetik sifrelerdir.Örnek
insanda 46 kromozom keçide 60 kromozom vardir.
Insan keçinden daha gelismis bir yapiya sahiptir.
Ayni sekilde güvercinin kromozom sayisi 16,
egrelti otunun ise 500 kromozomu vardir. Oysaki
güvercin egrelti otundan daha gelismis bir yapiya
sahiptir.
10
HÜCRE BÖLÜNMESI.Hücre bölünmesi tüm canlilarda
görülen bir yasamsal olaydir. Hücre bölünmesi
hücre sayisinin artmasinin saglar. Belli bir
büyüklü ve olgunluga genel hücreler bölünerek
çogalirlar. Hücrenin büyümesi ile yasamsal
olaylarin miktari da artacagi için, hücre
yönetiminde bazi yetersizlikler görülür. Bu
durum, Büyük hacimli olan ana hücrenin ikiye
bölünmesini saglar.
11
Belirli bir büyüklüge ulasan hücrelerden, yeni
hücrelerin olusmasina HÜCRE BÖLÜNMESI denir.
Bütün hücreler bu sekilde bölünemez. Bölünme
özelligine sahip olan hücreler bu seklide
bölünür. Büyümesini tamamlamis olan bir hücre
bölünebilir. Hücre bölünmesi sonucunda, küçük
hacimli yeni hücreler olusur ve sayilari artar.
12
Hücre bölünmesi bir hücreli canlilarda çogalmayi,
çok hücreli canlilarda ise büyüme ve üreme
hücrelerinin olusmasini saglar. Örnegin
agaçlarin yaprak, çiçek ve meyve olusturmasi
hücre bölünmesiyle meydana gelmektedir. Tohumun
çimlenerek genç bir bitkiyi olusturmasini hücre
çogalmasi saglar.Bundan baska mayalanan sütten
yogurt olusmasi, Vücuda mikroplarin(bazi
bakterilerin) bulasmasi sonrasinda hastalanmamiz,
hep hücre bölünmesinin bir sonucudur.
13
Hücreler büyürken hücre zari ve sitoplâzmanin
büyüklügüde artar. Ancak, hücrenin sitoplâzmasi
hücre zarina göre daha hizli büyür. Bu nedenle,
bir süre sonra hücre zarindaki madde alis verisi
sitoplâzmanin ihtiyaçlarini karsilamakta yetersiz
kalir. Bu nedenle de hücre bölünerek hacmini
azaltmak zorunda kalir.Hücrelere bölünme emrini
çekirdek vermektedir. Hücre bölünmesi vücut
hücrelerinde mitoz, üreme hücrelerini olusturmak
içinde Mayoz olarak iki farkli sekilde meydana
gelir.
14
MITOZ BÖLÜNMEBir hücreden benzer yapi ve
özellikte iki yeni hücre olusmasini saglayan
hücre bölünmesidir.Olusan hücreler genetik
yönden tamamen birbirine benzer.Mitoz bölünme
tek hücreli canlilarda çogalmayi , çok hücreli
canlilarda vücudun büyümesini saglar.Yipranan ve
yaralanan organlarin iyilesmesinde mitoz bölünme
görev yapar.Zigottan itibaren , doguma kadar
olan vücutta yapilan mitoz bölünmeler normalden
hizli olur.
15
Mitoz bölünmensin bazi özellikleriBütün canli
türlerinin çogalmasinda rol oynar.Olusan yeni
hücreler ana hücre ile ayni sayida kromozom
tasir.Ana hücre ve yeni olusan hücrelerin
genetik sifreleri (kromozom bilgisi) aynidir.Ana
ve yeni hücrelerin sitoplâzma miktari ve organel
sayisi farkli olabilir.Büyüme dönemindeki bitki,
hayvan ve insanlarda mitoz bölünme normalden
hizlidir.Insanda sinir ve çizgili kas hücreleri
hariç diger tüm hücrelerde görülebilir.Çok
hücreli canlilarin gelismesi ve yipranan
kisimlarin onarilmasini saglar.
16
HÜCRE BÖLÜNMESI ÖNCESIMitoz hücre bölünmesi
birbirini takip eden farkli evrelerde
olusur.Mitozla hücre çogalmasi1-Bölünme
öncesi2-Çekirdek bölünmesi.3-sitoplâzma
bölünmesi.
17
1-BÖLÜNME ÖNCESIHücre bölünmeye baslamadan önce
hazirlik dönemi geçirir. Bu dönem hücrenin normal
yasam ve büyüme evresidir. Bu evrede hücreler
beslenir, gelisir ve belirli bir büyüklüge,
olgunluga ulasir.Bu hazirlik evresinin sonunda
Hücrede protein ve ATP sentezi artar.Kromatin
iplikler kisalik kalinlasarak kromozomlari
olusturur.Hücredeki kromozom ve
sentrozom(sentrioller) sayisi iki katina
çikar.Çekirdekte bulunan genetik yapi
belirginlesir ve kromozom adini alir.Kromozomlar
eslenerek hücredeki sayisini iki katina çikartir.
18
2-ÇEKIRDEK BÖLÜNMESI.Ana hücredeki kalitsal
maddenin esit olarak paylasmasini saglar.
Çekirdek bölünmesi sonucu hücredeki çekirdek
sayisi artar. PMAT olarak gerçeklesir. Su
olaylar gerçeklesmektedir.PROFAZKromozomlar
kisalik kalinlasarak belirginlesirler.Kromozomlar
in çevresinde bulunan çekirdek zari eriyerek
kromozomlarin sitoplâzmada sabit kalmasini
saglar.Sentrozom denen yapilar ig ipliklerini
olusturur.Ig iplikleri kalitsal madde olan,
eslesmis olan kromozomlarin ortadan ikiye
ayrilmasini saglar.
19
METAFAZEs kromozomlar ig ipliklerine tutunarak,
hücrenin ekvatoral düzleminde yan yana
siralanirlar.Eslesmis olan kromozomlarin ig
iplikleri etkisiyle ayrilmasi sonucu, kardes
kromozomlar karsilikli kutuplara dogru hareket
etmeye baslar.Eslesmis olan kromozomlar,
hücrenin ortasinda ig ipliklerine baglanir.
20
ANAFAZIg iplikleri ayrilir.Kardes kromozomlar,
ortadan iki esit parçaya ayrilarak karsilikli
kutuplara çekilirler. Bu ayrilma yeni hücrelerin
ayni genetik maddeyi tasimasini saglar. Olusan
her yeni hücre esit sayida kromozoma sahip olmus
olur.Kromozomlar ig iplikleri ile birbirinden
ayrilir.
21
TELOFAZÇekirdek bölünmesi sonunda ig iplikleri
kaybolur.Kromozomlar incelip uzar ve
belirginsizlesir.Yeni bir çekirdek zari olusur.
Birbirine benzer yapidaki iki yeni çekirdegin
olusmasi saglanir.Bu evrenin bitiminde, iki
çekirdekli bir hücre meydana gelir.
22
3-SITOPLÂZMA BÖLÜNMESI.Sitoplâzmanin bölünmesi
iki çekirdegin birbirinden ayrilmasi ile
olmaktadir. Sitoplâzma bölünmesi bitki ve hayvan
hücrelerinde farkli olmaktadir.Hayvan
hücrelerinde sitoplâzma bogumlanarak iki parçaya
ayrilir. Ayrica bakteri, protist ve mantarlarda
da sitoplâzma bölünmesi ayni sekilde
olmaktadir.Bitki hücrelerinde ise ara lamel
olusumu ile sitoplâzma bölünmektedir. Bitki
hücrelerinde selüloz çeper oldugu için bogumlama
olmaz..
23
(No Transcript)
24
Çekirdek bölünmesini tamamladiktan sonra hücrenin
ortasinda plak seklinde bir lamel olusur. Ara
lamel zamanla kalinlasir, uzar ve hücre çeperine
baglanir. daha sonra orta lamelin yaninda selüloz
çeper ve hücre zari olusur.Sitoplâzma bölünmesi
bitiminde, kromozom sayisi ve yapisi ayni olan
iki yeni hücre olusur. Olusan hücrelerin
sitoplâzma miktari ve organel sayisi farkli olur
25
(No Transcript)
26
Eseysiz üreme Ilkel bir çogalma sekli olup bu
üremede esey hücreleri (polen, sperm ve
yumurtalik gibi ) kullanilmadan canli çogalmasi
gerçeklesir. Ana canlinin vücudundan ayrilan
hücre veya vücut parçalari büyüyüp, geliserek
yeni canli organizmalari olusturmaktadir.Eseysiz
üreme olayinda mitoz bölünme önemli bir rol
oynar. Böylece olusan canlilar birbirine daha çok
benzerler. Yeni olusan canlilar ayni kalitsal
özellige sahiptir. Bu üreme sonucunda ayni
özellige sahip birçok canli olusmaktadir.
27
1-VEJETATIF ÜREMEBazi bitkilerde görülen
eseysiz üreme biçimidir. Bitki vücudundan kopan
dal, yaprak ve kök gibi parçalar büyüyüp
geliserek, yeni bitkileri olusturmasina Vejetatif
üreme denir.Bu üreme yöntemiyle, ana bitkiyle
ayni genetik yapida olan yeni bitkiler üretilir.
Istenilen özellikteki bitkiler bu sekilde
yayginlasirlar.Örnek Çilek sürünücü gövdesinin
ayrilmasi, gül ve sögütün gövdeden ayrilan dal
parçalariyla, sögüt kök parçalariyla, zambak
sogani toprak alti gövdesiyle, patates yumru
gövdesindeki gözeneklerin gelismesiyle, gözyasi
bitkisi topraga düsen yapraklariyla kendine
benzer canlilar meydana getirir.
28
(No Transcript)
29
2-TOMURCUKLANARAK ÜREMEAna canli vücudunda
olusan ve üremeye yönelik olan çikintilara
tomurcuk denir. Tomurcugun büyüyüp geliserek yeni
canliyi olusturmasina tomurcuklanma ile üreme
denir.Tomurcuklanmayla olusan yeni bireyler ana
canlidan ayrilip bagimsiz olarak ve ana canliya
yapisik seklide, koloni olusturarak birlikte
yasarlar.Örnek Süngerlere, sölenterlerden
denizanasi, mercan ve hidra gibi deniz hayvanlari
ile mantarlardan bira mayasi gibi canlilarda
tomurcuklanarak üreme görülür.Bira mayasi ekmek
hamurunun mayalanmasini saglayan mantar
çesididir. Bira mayasi tek hücrelidir.
30
(No Transcript)
31
3-BÖLÜNEREK ÜREMEBu tür üreme sekli mitoz
bölünmeye benzer sekilde gerçeklesir. Büyüyerek
olgunlasan bir hücreden iki yeni hücrenin
olusmasi seklinde gerçeklesir.Bölünerek
üremeyle, birbirinin ayni genetik özellige sahip
yeni bireyler meydana gelir. Bölünerek çogalmada
farkli canli türleri hücre sayisinin artirarak
yeni bireylerin olusmasini saglar. En hizli üreme
seklidir.Örnek. Paramesyum, amip, öglena,
bakteri ve alg (yosun)gibi bir hücreli canlilarda
görülür.Bu üreme seklinde bazi yiyeceklerin bir
gecede bozulmasi, havuzun yada akvaryumun yesile
dönmesi, vücutta çesitli hastaliklarin olusmasi
gibi farkli olaylarda gerçeklesir.
32
(No Transcript)
33
4-REJENERASYONLA ÜREMEAna canlinin vücudundan
kopan parçalarin büyüyüp gelismesiyle, yeni
bireylerin olusmasina rejenerasyon
(yenilenme)üreme denir.Rejenerasyon olayi
gerçekte eksilen ve kopan vücut parçalarinin
yenilenmesi faaliyetidir.Örnek Kesilen
karacigerin kendini onarmasi, kertenkelenin kopan
kuyrugunun yenilenmesi, kirilan kemiklerin
yenilenmesi, yaralarin zamanla iyilesmesi
vb.Ancak bazi hayvanlarda rejenerasyon yetenegi
fazla oldugundan dolayi kopan parçalardan yeni
bireyler meydana gelebilir. Vücuttan ayrilan
parçalar kendini tamamlayarak, yeni hayvanlarin
olusmasini saglar.Örnek Solucan türlerinden
planerya (yassi solucan)ve toprak solucaninda,
denizyildizi ve süngerlerde gerçeklesir.
Denizyildizinin kopan bir kolundan yeni
denizyildizi meydana gelir.
34
(No Transcript)
35
5-SPORLA ÜREMEÜzeri saglam bir yapi ile
kaplanmis olan özellesmis hücrelere spor denir.
Sporlar olumsuz çevre sartlarina karsi çok
dayaniklidirlar. Hava, su ve çevre sartlarinin
etkisi ile çevreye yayilirlar. Uygun sartlarda
nem ve sicak ortamda yerlesen sporlar, mitoz ile
geliserek yeni canliyi olusturur.Örnek Bazi bir
hücreli canlilarda, kara yosunlari, egrelti
otlari gibi çiçeksiz bitki ve mantarlarin
neslinin devami ettirilmesinde görülür.
36
(No Transcript)
37
Ali DAGDEVIRENRAUFORBAY2010ANKETE GEREK YOK
BENI ESKILER TANIR.

• malidagdeviren_at_hotmail.com