KULIAH 3

1
MODEL PERHUBUNGAN ENTITI

• KULIAH 3

2
Pengenalan

• Model perhubungan entiti (E-R Model) suatu
  model data diperingkat konseptual
• Model E-R bertujuan memodelkan suatu organisasi
  dan pengendaliannya dari perspektif pengguna

3
4.1 Konsep Asas Model E-R

• Terdiri dari satu set objek asas yang dikenali
  sebagai entiti dan perhubungan di antara
  objek-objek tersebut
• Terdapat 3 komponen asas dalam model E-R iaitu
  entiti, atribut dan perhubungan.

4
4.1.1 Entiti

• Entiti ialah suatu objek atau konsep dalam dunia
  nyata yang boleh dikenalpasti kewujudannya
  melalui sifat-sifat tertentu (unik).
• Dalam konteks pangkalan data, entiti adalah
  objek yang menjadi sumber data
• Contoh entiti fizikal Pelajar, Pensyarah, Buku.
• Contoh entiti konsep Peperiksaan, Pengalaman
• Kumpulan entiti yang sama dipanggil set entiti.

5

• Terdapat dua jenis set entiti kuat lemah
• Set entiti kuat kewujudannya tidak bersandar
  atas kewujudan entiti lain. Cth Pelajar
• Set entiti lemah kewujudannya bersandar kepada
  kewujudan satu set entiti kuat. Cth Waris

PELAJAR
WARIS
Set Entiti Kuat/Dominan
Set Entiti Lemah/Subordinat
6
4.1.2 Atribut

• Atribut adalah sifat yang memperihalkan sesuatu
  entiti
• Setiap ahli dalam satu set entiti mempunyai
  atribut yang sama tapi nilainya adalah unik untuk
  dirinya sendiri. Cth Nombor K/Pengenalan
• Set nilai yang dibenarkan bagi sesuatu atribut
  dipanggil domain. Cth (Nama, Halim), NoPel,
  1111) set entiti Pelajar bernama Halim dengan
  domain 20 aksara, NoPel dengan domain integer 10
  digit.

7

• Dalam model E-R atribut disimbolkan oleh elip
  dengan nama atribut di tulis di dalamnya dan
  disambung ke entiti dengan garis pautan.

Jalan
NoRumah
Bandar
Umur
TLahir
Alamat
NoPel
NoTel
Nama
Jabatan
PELAJAR
8

• Atribut Ringkas- Terdiri dari satu komponen dan
  tidak boleh dibahagikan kepada komponen lain .
  Cth NoPel, Jabatan
• Atribut rencam atribut yang boleh dibahagikan
  kepada dua atau lebih komponen yang juga
  merupakan satu atribut . Cth NoRumah, Jalan,
  Bandar
• Atribut bernilai tunggal atribut yang hanya
  dapat menerima satu nilai sahaja . Cth Nama,
  NoPel, TLahir
• Atribut berbilang nilai atribut yang boleh
  menerima lebih dari satu nilai . Cth NoTel

9

• Atribut Terbitan - nilainya boleh didapatkan
  daripada nilai atribut lain yang berkaitan . Cth
  Umur. Tlahir dikenali sebagai atribut asas atau
  atribut tersimpan
• Atribut Nol jika nilainya tiada atau nilainya
  tidak diketahui pada masa itu. Cth NoTel
• Atribut Kunci - atribut yang dapat membezakan
  ketikaan satu entiti dengan entiti lain. Cth
  NoPel

10
4.1.3 Perhubungan

• Satu perhubungan adalah satu persekutuan di
  antara beberapa enti berkaitan
• Disimbolkan dengan bentuk diamond

Tarikh
NoPel
Kodkursus
Unit
Jabatan
Nama
Daftar
KURSUS
PELAJAR
11

• Perhubungan HAS-A . Cth Pelajar dan Kursus
  dihubungkan dengan perhubungan Daftar.
• Peranan Fungsi yang dimainkan oleh sesuatu
  entiti dalam satu hubungan. Cth Peranan Pelajar
  adalah mendaftar, Peranan Kursus adalah
  didaftarkan.
• Darjah bilangan entiti yang menyertai
  perhubungan tersebut . Cth Daftar adalah
  hubungan berdarjah dua perhubungan penduaan

12
4.1.4 Perhubungan Rekursif

• Perhubungan unari yang melibatkan entiti yang
  sama dalam dua peranan berbeza. Cth

KURSUS
menjadi
memerlukan
Prasyarat
13
4.2 Pertimbangan Reka Bentuk

• Perekabentuk pangkalan data yang berbeza mungkin
  memandang set entiti dan set perhubungan dalam
  satu-satu organisasi mengikut perspektif berbeza

14
4.2.1 Entiti Berbanding Atribut

• Contoh NoTel
• Seorang Pelajar mungkin mempunyai beberapa nombor
  telefon kelaskan telefon sebagai entiti bebas

NoTel
JenisTel
Nama
NoPel
Punya
Telefon
PELAJAR
15
4.2.2 Entiti Berbanding Perhubungan

• Cth Perhubungan Pelajar dengan Pensyarah adalah
  Projek. Masalah timbul bila satu projek
  dijalankan secara kumpulan pembaziran ruang
  storan dan ketakselarasan data berlaku.

Peruntukan
Nama
NoPel
NoProj
Projek
Penyelia
PELAJAR
16

• Penyelesaian adalah dengan menukar Projek kepada
  satu entiti

NoProj
peruntukan
NoPel
Pel-Proj
PROJEK
PELAJAR
Projek sebagai Entiti
17
4.3 Kekangan Dalam Perhubungan4.3.1 Kekangan
Kekardinalan

• Kekardinalan menyatakan bilangan entiti yang
  boleh dikaitkan dengan satu entiti lain melalui
  satu set perhubungan
• Contohnya Dalam perhubungan Daftar antara Pelajar
  dan Kursus, pihak universiti boleh melarang
  seorang pelajar dari mendaftar lebih dari 5
  kursus untuk setiap semester
• Dipanggil sebagai kekangan urusniaga atau
  kekangan organisasi

18

• Pemetaan untuk entiti X dan Y

X
Y
1
1
2
2
3
3
(a) Satu Ke Satu (11)
19
X
Y
1
1
2
2
3
3
4
(b) Satu Ke Banyak (1M)
20
X
Y
1
1
2
3
3
4
(c) Banyak Ke Satu (M1)
21
X
Y
1
1
2
2
3
3
4
(d) Banyak Ke Banyak (MN)
22
4.3.2 Kekangan Penyertaan

• Berkait rapat dengan konsep kebersandaran
  kewujudan.
• Terdapat 2 jenis penyertaan
• 1) penyertaan separa kewujudan sesuatu entiti
  tidak memerlukan kewujudan satu entiti lain dalam
  perhubungan
• 2) penyertaan penuh kewujudan satu entiti
  memerlukan kewujudan satu entiti lain dalam
  suatu perhubungan

23

• Contoh
• Kewujudan waris memerlukan Pelajar entiti waris
  bersandarwujudan dengan entiti pelajar
• Pelajar entiti kuat, waris entiti lemah
• Perhubungan entiti lemah dan pemiliknya dipanggil
  perhubungan lemah.
• Pelajar adalah mandatori bagi waris
• Waris adalah optional bagi pelajar.

Waris-pel
PELAJAR
WARIS
24
4.3.3 Memodelkan Kekangan
Ajar
1
M
KURSUS
PENSYARAH
(1,1)
(1,2)
(a) Perhubungan Satu Ke Banyak (1M)

• Seorang pensyarah boleh mengajar lebih dari satu
  kursus tetapi satu kursus hanya boleh diajar oleh
  seorang pensyarah
• 1 dan M dikenali sebagai kekardinalan maksimum
• (1,2) dikenali sebagai kekardinalan minimum
  seorang pensyarah mesti mengajar tidak kurang
  dari 1 kursus dan tidak lebih dari 2 kursus.

25
Daftar
M
N
KURSUS
PELAJAR
(5,80)
(2,5)
(a) Perhubungan banyak Ke Banyak (MN)

• Kekardinalan minimum menerangkan seorang pelajar
  mesti mendaftar sekurang-kurangnya 2 kursus dan
  sebanyak-banyaknya 5 kursus
• Satu kursus mempunyai tidak lebih 80 pelajar dan
  sekurang-kurangnya 5 pelajar.

26
Menyara
1
M
TANGGUNGAN
STAF
(1,1)
(0,6)
(c) Penyertaan Penuh

• Tanggungan adalah entiti lemah kerana kewujudanya
  bersandar kepada Staf
• Tanggungan adalah optional kepada staf kerana
  tidak semua staf ada tanggungan
• Entiti Staf dalam perhubungan Menyara adalah
  separa dan Staf adalah mandatori kepada entiti
  Tanggungan.

27
4.5 Masalah dalam model E-R

• 2 jenis masalah dari Kekardinalan
• Kedudukan atribut bagi perhubungan MN
• Bila terdapat 2 atau lebih perhubungan 1M yang
  terbit dari set entiti yang sama
• Masalah dari Penyertaan
• Timbul dari penyertaan separa set-set entiti
  dalam satu-satu perhubungan

28
4.5.1a) Masalah kedudukan atribut

• Dalam rajah di bawah, perhubungan yang wujud
  ialah 1M
• Tiada masalah kerana setiap projek dibuat oleh
  seorang pelajar, maka tarikh bagi entiti projek
  adalah berkaitan dengan seorang pelajar sahaja.

Nama
NoProjek
Tarikh
1
M
BUAT
PELAJAR
PROJEK
29
Masalah kedudukan atribut (sambungan)
NoProjek Tarikh
Nama

• Contoh Ketikaan Perhubungan 1M

P1 4.5.1999
P2 1.1.1999
P3 7.7.1999
P4 4.5.1999
P5 9.6.1999
Amri
Yusman
Farah
NAMA
PROJEK
30
Masalah kedudukan atribut (perhubungan MN)

• Perhubungan kini menjadi MN
• Satu projek boleh dijalankan oleh lebih dari
  seorang pelajar, seorang pelajar boleh
  menjalankan lebih dari satu projek
• Timbul masalah kerana atribut tarikh dalam entiti
  PROJEK akan mempunyai lebih dari satu nilai.
  Pelajar mana yang dikaitkan dengan tarikh yang
  mana?

31
Masalah kedudukan atribut (perhubungan MN)
P1 4.5.1999
P2 1.1.1999
P3 7.7.1999
P4 4.5.1999
P5 9.6.1999
7.6.1999

1.8.1999

• Pelajar mana yang memulakan projek pada 4.5.1999,
  Amri atau Yusman ?

Amri
Yusman
Farah
32
Masalah kedudukan atribut (perhubungan MN)

• Untuk menyelesaikan masalah tadi, letakkkan
  tarikh sebagai atribut set hubunngan.

P1
P2
P3
P4
P5
4.5.1999 7.6.1999 1.1.1999 7.7.1999 1.8.1999 4.5.1
999 9.6.1999
Amri
Yusman
Farah
PROJEK
PELAJAR
BUAT
33
4.5.1 b) 2 atau lebih perhubungan 1M dari entiti
yang sama

• Contoh satu jabatan menggaji beberapa
  pensyarah satu jabatan mempunyai beberapa
  bahagian

1
1
Jabatan
Pensyarah mana bekerja di jabatan mana? Tidak
terdapat hubungan yang jelas di antara entiti
Pensyarah dan entiti Bahagian
Menggaji
Punya
M
M
Bahagian
Pensyarah
34
2 atau lebih perhubungan 1M dari entiti yang
sama (sambg)

• Penyelesaiannya ialah dengan menstrukturkan
  semula gambar rajah E-R.

1
M
Bahagian
Hubungan di antara entiti Pensyarah dan entiti
Bahagian adalah jelas di samping maklumat lain
dikekalkan.
Bekerja
Punya
1
M
Jabatan
Pensyarah
35
4.5.2 Masalah dari penyertaan separa

• Penyertaan separa bermaksud apabila satu entiti
  itu adalah optional bagi satu satu entiti lain.
  Contohnya, tidak semua Pensyarah menyelia Projek.
  Terdapat Pensyarah yang tidak menyelia Projek.
  Entiti Projek adalah optional bagi entiti
  Pensyarah.

1
M
Pensyarah
Projek
Menyelia
36
Masalah dari penyertaan separa

• Rajah di bawah menunjukkan bahawa
• Sesetengah Pensyarah menyelia Projek (penyertaan
  separa).
• Beberapa Pensyarah bekerja untuk satu-satu
  Bahagian (penyertaan penuh)

M
1
Bahagian manakah yang menawarkan sesuatu Projek
tertentu ? Bukan semua Pensyarah menyelia
Projek bukan semua Projek diselia oleh
Pensyarah.
Pensyarah
Bekerja
Menyelia
M
1
Projek
Bahagian
37
Masalah dari penyertaan separa

• Masalah Penyertaan diselesaikan seperti rajah di
  bawah.
• Dengan mencipta hubungan yang tidak ditakrifkan
  di antara Projek dan Bahagian. Iaitu hubungan
  Tawar.

M
1
Pensyarah
Bekerja
Menyelia
1
M
M
1
Tawar
Bahagian
Projek
38
4.6 Model E-R terluas (EER)

• Terdiri daripada konsep asas model E-R yang asal
  dan konsep tambahan seperti pengkhususan,
  penyeluruhan, dan penyatuan.
• Digunakan untuk memenuhi keperluan DB yang lebih
  kompleks seperti dalam bidang AI, SE, multimedia,
  CAD, CAM, CASE tools, dll.
• Lain-lain konsep yang berkaitan ialah superkelas,
  subkelas, dan pewarisan.

39
4.6.1 Set entiti superkelas dan subkelas

• Set entiti boleh dikelaskan kepada beberapa
  kumpulan kecil yang mempunyai peranan/ciri-ciri
  tersendiri.
• i.e. entiti Staf boleh dibahagikan kepada
  beberapa kumpulan spt Dekan, Pensyarah, Jurutaip.
• Staf adalah entiti superkelas.
• Dekan, Pensyarah, dan Jurutaip adalah entiti
  subkelas.

40
Subkelas bertindih
STAF
m

• Huruf m - Staf mungkin tiada subkelas atau
  Staf terdiri daripada banyak subkelas yang
  bertindih.
• Setiap entiti subkelas mestilah menjadi ahli
  kepada set entiti superkelas, tetapi bukan semua
  dalam set entiti superkelas menjadi kepunyaan
  mana-mana subkelas.

Pensyarah
Jurutaip
Dekan
41
Subkelas tak bercantum
PELAJAR

• Angka 1 - entiti subkelas adalah tidak bercantum.
• Pelajar Ijazah pertama tidak boleh menjadi
  pelajar Ijazah tinggi pada masa yang sama.

1
IjazahPertama
IjazahTinggi
42
Superkelas dan subkelas

• Superkelas juga dikenali sebagai entiti peringkat
  tinggi
• Subkelas dikenali sebagai entiti peringkat rendah
• Struktur entiti dari peringkat tinggi ke
  peringkat rendah dalam dua atau lebih lapisan
  dikenali sebagai hierarki set atau hierarki
  jenis.
• Dalam rajah E-R, ia ditunjukkan sebagai
  penyeluruhan atau pengkhususan.
• Juga dinamakan perhubungan IS-A.

43
4.6.2 Pewarisan Atribut

• Atribut set entiti di peringkat lebih tinggi
  (superkelas) akan diwarisi oleh set entiti di
  peringkat lebih rendah (subkelas)
• i.e. Atribut yang dimiliki oleh seorang Staf
  (NoStaf, Nama, Tlahir) juga dimiliki oleh seorang
  Pensyarah. Dikatakan, subkelas Pensyarah mewarisi
  atribut dari superkelas Staf.

44
Pewarisan Atribut

• Semua atribut dan perhubungan yang dipunyai oleh
  entiti superkelas diwarisi oleh entiti-entiti
  subkelas
• Semua atribut khusus kepada satu entiti subkelas
  hanya untuk entiti subkelas berkenaan sahaja.

45
4.6.3 Pengkhususan

• Proses bagi mengenalpasti ciri-ciri yang
  membezakan ahli-ahli dalam satu set entiti.
• Mengambil pendekatan atas-bawah.
• Satu set entiti mungkin dikhususkan oleh lebih
  daripada satu ciri pembeza. Contoh
• Pelajar boleh dikhususkan mengikut ijazah (ijazah
  pertama atau ijazah tinggi), dan mengikut status
  pelajar (pelajar sepenuh masa atau pelajar
  sambilan)

46
Hierarki pengkhususan
PELAJAR
IjazahPertama
IjazahTinggi
Sambilan
Penuh Masa
Sambilan
Penuh Masa
47
4.6.4 Penyeluruhan

• Proses mengumpulkan ciri-ciri persamaan ahli-ahli
  dalam satu set entiti ke dalam satu entiti
  superkelas.
• Mengambil pendekatan bawah atas. Contoh
• Universiti menawarkan 2 jenis kursus Teras,
  Ko-K. Proses ini akan mengenalpasti ciri-ciri
  yang dipunyai bersama oleh kedua-dua entiti ini,
  dan menghasilkan satu superkelas bernama Kursus.

48
4.6.5 Kekangan proses pengkhususan/penyeluruhan

• Proses pengkhususan dan penyeluruhan adalah
  pendekatan dalam mereka bentuk DB.
• Gambarajah E-R tidak meunjukkan perbezaan, tetapi
  perbezaan adalah dari segi titik permulaan reka
  bentuk.
• Kedua-dua proses mempunyai kekangan
• Kekangan tak bercantum/bertindih
• Kekangan penyertaan penuh/separa

49
Kekangan tak bercantum

• Menentukan suatu entiti superkelas tidak boleh
  mewakili lebih daripada satu entiti subkelas.
• Contoh
• Pelajar tidak boleh pada masa yang sama mengambil
  ijazah pertama dan ijazah tinggi

50
Kekangan bertindih

• Membenarkan satu entiti superkelas mewakili lebih
  daripada satu entiti subkelas dalam satu
  pengkhususan / penyeluruhan.
• Contoh
• Staf boleh menjadi seorang Pensyarah dan seorang
  Dekan pada satu masa yang sama.

51
Kekangan penyertaan penuh

• Menentukan setiap entiti superkelas mesti
  mewakili satu entiti subkelas.
• Contoh
• Setiap Pelajar mestilah boleh di subkelaskan
  sebagai pelajar Ijazah Pertama atau pelajar
  Ijazah Tinggi.
• Ditunjukkan menggunakan garis pautan bergaris dua

52
Kekangan penyertaan separa

• Membenarkan sesuatu entiti itu tidak diwakili
  oleh mana-mana entiti subkelas.
• Contoh
• Pelajar boleh menjadi ahli salah satu persatuan
  berikut, Silat, Catur, Seni. Tetapi mungkin juga
  ada Pelajar yang tidak menjadi ahli dalam
  mana-mana persatuan tersebut.
• Ditunjukkan menggunakan garis pautan biasa.